Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Örnekler |
|---|
|
Ünlü düşmesi, Türkçede görülen bir ses olayıdır. Genellikle ikinci hecesinde dar bir ünlü (ı, i, u, ü) bulunan sözcüklerde görülür ancak istisnaları mevcuttur.
İki heceli sözcüklerde
İki heceli bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü düşer:
- yalın-ız = yalnız (aradaki ı harfi düşmüştür)
- burun-um = burnum (aradaki u harfi düşmüştür)
- boyun-um = boynum (aradaki u harfi düşmüştür)
- omuz-um = omzum (aradaki u harfi düşmüştür)
- ağız-ım = ağzım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- alın-ım = alnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- karın-ım = karnım (aradaki ı harfi düşmüştür)
- isim-im = ismim (aradaki i harfi düşmüştür)
- fikir-imiz = fikrimiz (aradaki i harfi düşmüştür)
- keşif-im = keşfim (aradaki i harfi düşmüştür)
- beyin-in = beynin (aradaki i harfi düşmüştür)
- resim-in = resmin (aradaki i harfi düşmüştür)
- devir = devri (burada sadece harf yerinin değişmesi olmuştur)
ÖNEMLİ: Bu sözcükler bir ikileme oluşturduğunda ünlü düşmesi görülmez:
- burun buruna, omuz omuza, devirden devire, ağızdan ağıza
Bunun haricinde birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü düşmesi görülür:
- kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi düşmüştür)
- ne-için = niçin (aradaki e harfi düşmüştür)
- ne-asıl = nasıl (aradaki e harfi düşmüştür)
- sütlü-aş = sütlaç (aradaki ü harfi düşmüştür)
- güllü-aş = güllaç (aradaki ü harfi düşmüştür)
- cuma-ertesi = cumartesi (aradaki e harfi düşmüştür)
- pazar-ertesi = pazartesi (aradaki e harfi düşmüştür)
İsimden oluşturulan fiillerde
Bazı isimlerin, ünlü ile başlayan yapım ekleri veya yardımcı fiiller alarak, fiil gövdesi haline gelmeleri sonucunda oluşur
- meyil+etmek > meyletmek
- sabır+etmek > sabretmek
- seyir+etmek > seyretmek
- küfür+etmek > küfretmek
- emir+etmek > emretmek
- şükür+etmek > şükretmek
- hapis+olmak > hapsolmak
- kayıp+olmak > kaybolmak
- kahır+olmak > kahrolmak
- sarı-armak > sararmak
- koku-lamak > koklamak
- yumurta-lamak > yumurtlamak
- ileri-lemek > ilerlemek
- oyun-amak > oynamak
- sızı-lamak > sızlamak
Fiilden oluşturulan isimlerde
Fiil köklerinden yapım ekleri ile isme dönüşen bazı sözcüklerde görülür:
- uyumak > uyku (u düşmüştür)
- kıvırmak > kıvrım (ı düşmüştür)
- devirmek > devrim (i düşmüştür)
- çevirmek > çevre (i düşmüştür)
- kavuşmak > kavşak (u düşmüştür)
- buyurmak > buyruk (u düşmüştür)
Belirtisiz ad tamlamasıyla oluşturulan yer adlarında
- Kadıköyü > Kadıköy
- Tekirdağı > Tekirdağ
- Elmadağı > Elmadağ
- Güniz Sokağı > Güniz Sokak
Yaygın hatalar
Aşağı, yukarı, içeri, dışarı, bura, şura, ora, ileri gibi sözcükler herhangi bir ek aldığında sonlarındaki ünlüler konuşma dilinde düşme eğilimi gösterse bile (yukarıda yerine yukarda, içeride yerine içerde vs.); yazılışta ünlü düşmesi görülmez:
- aşağıda, yukarıdan, içeride, dışarıda, buradan, şurada, orada, ileride
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ornekleralin gt alnim kayip gt kaybetmek cevir gt cevrim burun gt burnu Unlu dusmesi Turkcede gorulen bir ses olayidir Genellikle ikinci hecesinde dar bir unlu i i u u bulunan sozcuklerde gorulur ancak istisnalari mevcuttur Iki heceli sozcuklerdeIki heceli bazi sozcukler unlu ile baslayan bir ek aldiklarinda ikinci hecedeki dar unlu duser yalin iz yalniz aradaki i harfi dusmustur burun um burnum aradaki u harfi dusmustur boyun um boynum aradaki u harfi dusmustur omuz um omzum aradaki u harfi dusmustur agiz im agzim aradaki i harfi dusmustur alin im alnim aradaki i harfi dusmustur karin im karnim aradaki i harfi dusmustur isim im ismim aradaki i harfi dusmustur fikir imiz fikrimiz aradaki i harfi dusmustur kesif im kesfim aradaki i harfi dusmustur beyin in beynin aradaki i harfi dusmustur resim in resmin aradaki i harfi dusmustur devir devri burada sadece harf yerinin degismesi olmustur ONEMLI Bu sozcukler bir ikileme olusturdugunda unlu dusmesi gorulmez burun buruna omuz omuza devirden devire agizdan agiza Bunun haricinde birlesik isim olusturan bazi isimlerde de unlu dusmesi gorulur kahve alti kahvalti aradaki e harfi dusmustur ne icin nicin aradaki e harfi dusmustur ne asil nasil aradaki e harfi dusmustur sutlu as sutlac aradaki u harfi dusmustur gullu as gullac aradaki u harfi dusmustur cuma ertesi cumartesi aradaki e harfi dusmustur pazar ertesi pazartesi aradaki e harfi dusmustur Isimden olusturulan fiillerdeBazi isimlerin unlu ile baslayan yapim ekleri veya yardimci fiiller alarak fiil govdesi haline gelmeleri sonucunda olusur meyil etmek gt meyletmek sabir etmek gt sabretmek seyir etmek gt seyretmek kufur etmek gt kufretmek emir etmek gt emretmek sukur etmek gt sukretmek hapis olmak gt hapsolmak kayip olmak gt kaybolmak kahir olmak gt kahrolmak sari armak gt sararmak koku lamak gt koklamak yumurta lamak gt yumurtlamak ileri lemek gt ilerlemek oyun amak gt oynamak sizi lamak gt sizlamakFiilden olusturulan isimlerdeFiil koklerinden yapim ekleri ile isme donusen bazi sozcuklerde gorulur uyumak gt uyku u dusmustur kivirmak gt kivrim i dusmustur devirmek gt devrim i dusmustur cevirmek gt cevre i dusmustur kavusmak gt kavsak u dusmustur buyurmak gt buyruk u dusmustur Belirtisiz ad tamlamasiyla olusturulan yer adlarindaKadikoyu gt Kadikoy Tekirdagi gt Tekirdag Elmadagi gt Elmadag Guniz Sokagi gt Guniz SokakYaygin hatalarAsagi yukari iceri disari bura sura ora ileri gibi sozcukler herhangi bir ek aldiginda sonlarindaki unluler konusma dilinde dusme egilimi gosterse bile yukarida yerine yukarda iceride yerine icerde vs yazilista unlu dusmesi gorulmez asagida yukaridan iceride disarida buradan surada orada ilerideKaynakca a b Turk Dil Kurumu