Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ekim nöbeti (münavebe), bir tarlaya aynı ürünleri arka arkaya ekilmemesi, farklı bitkilerin bir düzen içinde birbirinin peşi sıra ekilmesini ifade eden tarım yöntemidir.
Kavramlar
Bazı bitki türleri uzun yıllar arka arkaya aynı tarlaya ekildiğinde verimlerinde büyük düşüş gözlenir. Bu tür bitkilere (pancar, keten, yulaf, kolza, bezelye, haşhaş, ayçiçeği) kendine katlanmaz bitkiler denir. Bazı bitkiler ise (mısır, soya fasulyesi, bakla, çeltik, kenevir, tütün) tarlaya sürekli ekilseler de verim kaybı ciddi değildir, bunlara ise kendine katlanır bitkiler adı verilir. Kendine katlanmayan bitkinin aynı tarlaya yeniden ekilmesi için gereken zamana ekim molası, ekim nöbetinde ilk ekilen bitkiye ön bitki, sonra ekilene müteakip bitki, adı verilir. Kendine katlanmaz bazı bitkiler ve ekim molaları şöyledir; keten (6 yıl), yonca (5 yıl), pancar (4-5 yıl), yulaf (3-4 yıl), bezelye (4 yıl), turp (3 yıl), kolza (3 yıl), ayçiçeği (3-5 yıl), haşhaş (2-3 yıl), patates, lahana, soğan (3-4 yıl). Aynı yılda aynı tarlada birden fazla ürün yetiştirilmesine çoklu yetiştirme sistemi denilir.
Tarihi
İnsanoğlu tarıma yeni başladığı zamanlarda, bir tarla her yıl ekilir, alınabilecek ürün alınır, en son verim iyice düşünce tarla terk edilirdi. Yeni tarlanın önce bitki örtüsü yakılır, sonra ekilir, birkaç yıl sonra burası da terk edilirdi. Bu ilkel yöntem, ekim nöbetinin başlangıcıdır. 1850 yılından sonra fiğ, yonca korunga ve üçgül tahıllar ile ekim nöbetine alınmaya başlanmıştır. Bu uygulamadan önce nadas, verim için zorunlu bir uygulama idi. Baklagillerin münavebeye alınması ile her yıl ürün alınmış, suyun bulunduğu, vejetasyon süresinin 300 günden fazla yerlerde yılda dört ürün alınabilmiştir. Nadas, yağışın belli değerin altında olduğu yerlerde günümüzde de hala ekim nöbetinin içerisinde değerlendirilmektedir.
Gerekçeler
Ekim nöbetinde amaç tarlanın üretkenliğinin sürdürülmesi ile birim alandan alınan verimin artırılmasıdır. Bitkisel üretim uygulamalarının yüksek verimli olması ve hedeflenen tarımsal başarıya ulaşmak için ekonomik ve doğal şartlara uyumlu ekim nöbeti planlanmalıdır. Her bitki topraktan aynı besini almaz. Tahıllar azotu kullanırken, baklagiller toprağa azot bağlar. Aynı bitkinin sürekli ekimi durumunda o bitki ile beslenen böcekler ve hastalıklar güçlenerek zarar vermeye devam edeceklerdir. O bitkinin kullandığı bitki besin elemanları toprakta azalacak, verim düşecektir.
Faydaları
etmek için en ekonomik yöntem ekim nöbetidir. Sadece verim artırma yöntemi olmayan ekim nöbeti sürdürülebilir tarımın ilk adımı sayılmaktadır. Herbisitlerin olmadığı 19. yüzyılda zararlılarla mücadelenin temeli olmuş, zararlı otların yayılmasını engellemiştir. Herbisit kullanımının insan sağlığına olumsuz etkileri ekim nöbetini hala değerli kılmaktadır. Tek bitkiye özgü (monogag) bazı böcekler, örneğin pembe kurt (Pectinophora gossyhiella) ile mücadelede ekim nöbeti oldukça faydalıdır.
Ekim nöbeti; topraktaki organik maddelerin artmasına, toprak yorgunluğunun yok edilmesine, tarla bitkilerinin rekabet şansının çoğalmasına, (yapay gübre) kullanımının azalmasına ve yabani ot mücadele yöntemlerinin çeşitlenmesine katkı sağlamaktadır. İyi bir ekim nöbeti ile; hastalıklar ve erozyon azalmakta, toprağın yapısı gelişmekte, organik madde ve azot miktarı artmakta, bitki, besin elemanlarından ve verilen gübreden daha iyi yararlanılmaktadır. Münavebe uygulanan bir tarlaya çeltik samanı ve sapı, mısır samanı, (doğal) ve yapay gübreler uygulanmış, sonuçta toprak hacmi, ağırlığı, gözenek büyüklüğü ve su tutma özelliği olumlu etkilenmiştir.
Baklagillerin ekim nöbetine girmesinin asıl amacı topraktaki azot miktarını artırmaktır. Baklagiller köklerindeki nodoziteler ile atmosferdeki serbest azotu toprağa bağlayıp, toprağı zenginleştirirler. Derin köklü ürünler toprak yapısını iyileştirir ve toprağı hızlıca örten mahsullerin ot baskılayıcı etkisi vardır.
Bir araştırmada sürekli pamuk ekilen tarlada solgunluk hastalığının oranı %49 iken, buğday ekiminden sonra %6'ya, mısırdan sonra %2'ye düşmüştür.
Örnek uygulamalar
Türkiye'ye en uygun ekim nöbetinin buğday-mercimek ekimi olduğu belirlenmiştir. Bu münavebe sisteminde, nadas-buğday sistemine göre İç Anadolu'da iki kat, geçit gölgelerinde 5-10 kat fazla gelir alınmıştır. Muş Ovası için en uygun münavebenin fiğ-buğday ve nohut-buğday olduğu belirlenmiştir.
Ekim nöbeti bazı durumlarda bir tarla birkaç parçaya bölünüp, her parçaya farklı ürün ekilerek de uygulanır. Bu durumda çiftçi yılın farklı zamanlarında çalışır, yılı iyi değerlendirmiş, aynı yıl değişik ürün ihtiyaçlarını karşılamış, başarısızlık ihtimalini azaltmış, olur.
Orta Anadolu'da yapılan bir çalışmada, toprakta en fazla nemin nadasta biriktiği, daha sonra kimyon, kışlık mercimek, kışlık fiğin geldiği, en az nem arpa-buğday münavebesinde belirlenmiştir. Baklagil ekim alanlarında nadastaki kadar azot birikmiştir.
Pamukta Anadolu şartlarında şu münavebe döngüleri tavsiye edilmektedir; bir yıl soya-iki yıl pamuk, iki yıl pamuk-bir yıl mısır, iki yıl pamuk-iki yıl yonca, bir yıl mısır-iki yıl pamuk, bir yıl buğday-üç yıl pamuk.
Nadasın kaldırılamadığı yağışın az olduğu bölgelerde nadas-buğday nöbeti yerine yeni yöntemle bulunmuştur. Nadas-buğday-yazlık mercimek-buğday şeklindeki dörtlü ekim nöbeti çiftçiye daha fazla getir getirmiştir. Böylece nadas iki yılda bir yerine dört yılda bir uygulanmıştır.
Kaynakça
- ^ a b EKİZ, Prof. Dr. Hayrettin; SANCAK, Prof. Dr. Cengiz. "Tarla Bitkileri". Anadolu Üniversitesi. s. 6. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ KARA, Burhan vd. (2011). "TARLA BİTKİLERİNDE EKİM NÖBETİNDE ÖN BİTKİ DEĞERİ VE ETKİLERİ". Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ İŞLER, Prof. Dr. Necmi. (PDF). mku.edu.tr. 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ a b TORUN, Hilmi; UYGUR, Feyzullah Nezihi (2019). "Kültür Bitkileri ile Ekim Nöbeti Uygulamalarının Yabancı Ot Yönetimine Etkisi". Turkish Journal of Weed Science. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ Hanay, Abdurrahman vd. (1998). "FARKLI EKİM NÖBETİ SİSTEMLERİNİN TOPRAKLARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ İLE TOPRAK-SU İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ETKİSİ". Atatürk Üniv. Zir.Fak.Der. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
- ^ a b (PDF). progenseed.com. 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
- ^ PARTİGÖÇ, Fevzi vd. (2007). "MUŞ'TA OPTİMUM VERİMİ SAĞLAMAK AMACIYLA EN UYGUN MÜNAVEBE SİSTEMİNİN ve EKİM YÖNTEMİNİN BELİRLENMESİ". Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
- ^ MEYVECİ, Kader vd. (2005). "ORTA ANADOLU BÖLGESİNDE EKİM NÖBETİ ARAŞTIRMALARI DÖRTLÜ EKİM NÖBETİ". Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ekim nobeti munavebe bir tarlaya ayni urunleri arka arkaya ekilmemesi farkli bitkilerin bir duzen icinde birbirinin pesi sira ekilmesini ifade eden tarim yontemidir Ekoloji bahcesinde kucuk olcekli munavebeEkim nobeti ve monokulturun etkilerinin arastirilmasi on alanda patates yulaf bezelye cavdar ekilidir Arka alanda cavdar arka arkaya 58 yildir ekilmektedirKavramlarBazi bitki turleri uzun yillar arka arkaya ayni tarlaya ekildiginde verimlerinde buyuk dusus gozlenir Bu tur bitkilere pancar keten yulaf kolza bezelye hashas aycicegi kendine katlanmaz bitkiler denir Bazi bitkiler ise misir soya fasulyesi bakla celtik kenevir tutun tarlaya surekli ekilseler de verim kaybi ciddi degildir bunlara ise kendine katlanir bitkiler adi verilir Kendine katlanmayan bitkinin ayni tarlaya yeniden ekilmesi icin gereken zamana ekim molasi ekim nobetinde ilk ekilen bitkiye on bitki sonra ekilene muteakip bitki adi verilir Kendine katlanmaz bazi bitkiler ve ekim molalari soyledir keten 6 yil yonca 5 yil pancar 4 5 yil yulaf 3 4 yil bezelye 4 yil turp 3 yil kolza 3 yil aycicegi 3 5 yil hashas 2 3 yil patates lahana sogan 3 4 yil Ayni yilda ayni tarlada birden fazla urun yetistirilmesine coklu yetistirme sistemi denilir TarihiInsanoglu tarima yeni basladigi zamanlarda bir tarla her yil ekilir alinabilecek urun alinir en son verim iyice dusunce tarla terk edilirdi Yeni tarlanin once bitki ortusu yakilir sonra ekilir birkac yil sonra burasi da terk edilirdi Bu ilkel yontem ekim nobetinin baslangicidir 1850 yilindan sonra fig yonca korunga ve ucgul tahillar ile ekim nobetine alinmaya baslanmistir Bu uygulamadan once nadas verim icin zorunlu bir uygulama idi Baklagillerin munavebeye alinmasi ile her yil urun alinmis suyun bulundugu vejetasyon suresinin 300 gunden fazla yerlerde yilda dort urun alinabilmistir Nadas yagisin belli degerin altinda oldugu yerlerde gunumuzde de hala ekim nobetinin icerisinde degerlendirilmektedir GerekcelerEkim nobetinde amac tarlanin uretkenliginin surdurulmesi ile birim alandan alinan verimin artirilmasidir Bitkisel uretim uygulamalarinin yuksek verimli olmasi ve hedeflenen tarimsal basariya ulasmak icin ekonomik ve dogal sartlara uyumlu ekim nobeti planlanmalidir Her bitki topraktan ayni besini almaz Tahillar azotu kullanirken baklagiller topraga azot baglar Ayni bitkinin surekli ekimi durumunda o bitki ile beslenen bocekler ve hastaliklar guclenerek zarar vermeye devam edeceklerdir O bitkinin kullandigi bitki besin elemanlari toprakta azalacak verim dusecektir Faydalarietmek icin en ekonomik yontem ekim nobetidir Sadece verim artirma yontemi olmayan ekim nobeti surdurulebilir tarimin ilk adimi sayilmaktadir Herbisitlerin olmadigi 19 yuzyilda zararlilarla mucadelenin temeli olmus zararli otlarin yayilmasini engellemistir Herbisit kullaniminin insan sagligina olumsuz etkileri ekim nobetini hala degerli kilmaktadir Tek bitkiye ozgu monogag bazi bocekler ornegin pembe kurt Pectinophora gossyhiella ile mucadelede ekim nobeti oldukca faydalidir Ekim nobeti topraktaki organik maddelerin artmasina toprak yorgunlugunun yok edilmesine tarla bitkilerinin rekabet sansinin cogalmasina yapay gubre kullaniminin azalmasina ve yabani ot mucadele yontemlerinin cesitlenmesine katki saglamaktadir Iyi bir ekim nobeti ile hastaliklar ve erozyon azalmakta topragin yapisi gelismekte organik madde ve azot miktari artmakta bitki besin elemanlarindan ve verilen gubreden daha iyi yararlanilmaktadir Munavebe uygulanan bir tarlaya celtik samani ve sapi misir samani dogal ve yapay gubreler uygulanmis sonucta toprak hacmi agirligi gozenek buyuklugu ve su tutma ozelligi olumlu etkilenmistir Baklagillerin ekim nobetine girmesinin asil amaci topraktaki azot miktarini artirmaktir Baklagiller koklerindeki nodoziteler ile atmosferdeki serbest azotu topraga baglayip topragi zenginlestirirler Derin koklu urunler toprak yapisini iyilestirir ve topragi hizlica orten mahsullerin ot baskilayici etkisi vardir Bir arastirmada surekli pamuk ekilen tarlada solgunluk hastaliginin orani 49 iken bugday ekiminden sonra 6 ya misirdan sonra 2 ye dusmustur Ornek uygulamalarTurkiye ye en uygun ekim nobetinin bugday mercimek ekimi oldugu belirlenmistir Bu munavebe sisteminde nadas bugday sistemine gore Ic Anadolu da iki kat gecit golgelerinde 5 10 kat fazla gelir alinmistir Mus Ovasi icin en uygun munavebenin fig bugday ve nohut bugday oldugu belirlenmistir Ekim nobeti bazi durumlarda bir tarla birkac parcaya bolunup her parcaya farkli urun ekilerek de uygulanir Bu durumda ciftci yilin farkli zamanlarinda calisir yili iyi degerlendirmis ayni yil degisik urun ihtiyaclarini karsilamis basarisizlik ihtimalini azaltmis olur Orta Anadolu da yapilan bir calismada toprakta en fazla nemin nadasta biriktigi daha sonra kimyon kislik mercimek kislik figin geldigi en az nem arpa bugday munavebesinde belirlenmistir Baklagil ekim alanlarinda nadastaki kadar azot birikmistir Pamukta Anadolu sartlarinda su munavebe donguleri tavsiye edilmektedir bir yil soya iki yil pamuk iki yil pamuk bir yil misir iki yil pamuk iki yil yonca bir yil misir iki yil pamuk bir yil bugday uc yil pamuk Nadasin kaldirilamadigi yagisin az oldugu bolgelerde nadas bugday nobeti yerine yeni yontemle bulunmustur Nadas bugday yazlik mercimek bugday seklindeki dortlu ekim nobeti ciftciye daha fazla getir getirmistir Boylece nadas iki yilda bir yerine dort yilda bir uygulanmistir Kaynakca a b EKIZ Prof Dr Hayrettin SANCAK Prof Dr Cengiz Tarla Bitkileri Anadolu Universitesi s 6 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2020 KARA Burhan vd 2011 TARLA BITKILERINDE EKIM NOBETINDE ON BITKI DEGERI VE ETKILERI Bati Akdeniz Tarimsal Arastirma Enstitusu Derim Dergisi 21 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2020 ISLER Prof Dr Necmi PDF mku edu tr 21 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2020 a b TORUN Hilmi UYGUR Feyzullah Nezihi 2019 Kultur Bitkileri ile Ekim Nobeti Uygulamalarinin Yabanci Ot Yonetimine Etkisi Turkish Journal of Weed Science 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2020 Hanay Abdurrahman vd 1998 FARKLI EKIM NOBETI SISTEMLERININ TOPRAKLARIN BAZI FIZIKSEL OZELLIKLERI ILE TOPRAK SU ILISKILERI UZERINE ETKISI Ataturk Univ Zir Fak Der 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2020 a b PDF progenseed com 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Mart 2020 PARTIGOC Fevzi vd 2007 MUS TA OPTIMUM VERIMI SAGLAMAK AMACIYLA EN UYGUN MUNAVEBE SISTEMININ ve EKIM YONTEMININ BELIRLENMESI Tarla Bitkileri Merkez Arastirma Enstitusu Dergisi 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2020 MEYVECI Kader vd 2005 ORTA ANADOLU BOLGESINDE EKIM NOBETI ARASTIRMALARI DORTLU EKIM NOBETI Tarla Bitkileri Merkez Arastirma Enstitusu Dergisi 22 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2020