Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ürüng Ayığ Toyon (Yakutça: Үрүҥ Айыы Тойон, Rusça: Юрюнг Айы Тойон) - Türk ve Yakut mitolojilerinde Gökyüzü Tanrısı. Ürüng Ay Toyon olarak da söylenir. Ayığ Han veya Ayıh Han olarak da bilinir.
Özellikleri
İlk insanı o yaratmıştır. Dünyayı idare eder. Yaratıcı ruhların en büyüklerindendir. İnsanlara yeteneklerini ve becerilerini o verir. İlham kaynağıdır. Toprağın verimli olmasını sağlar. Kısaca yaratıcılıkla ilgili tüm unsurların kaynağıdır. Bereket ve hayvanların çoğalması onun isteğiyle olur. Yiğitleri ölümden kurtarır, ölen kahramanlara yeniden can verir. İnsanlardan ve diğer canlılardan sorumludur. Ürüng (ak, beyaz, saf, temiz) olarak tasvir edilir. Kendisine beyaz at kurban edilir. Bu kurban “Idık” şeklindedir. Yani canlı olarak doğaya salınır. Bir daha kimse o hayvana el sürmez. Bu canlılar ışığın doğduğu yöne yani doğuya doğru sürülür. Göğün 13. katında oturur. İnsanların ısınması için Güneş’i yaratmıştır. Ulu, kutlu, nurlu bir varlığa sahiptir. İnsanların özel işlerine karışmaz. Ongunu Kartal’dır. Ayığı (Ayığ) adı verilen ruhlar onun emrindedir.
Yakut halkının inanışında gökyüzü tanrısının adı olup, gökyüzünün en üst katında iki beyaz güneş ile birlikte yaşayan yaşlı bir adam olarak tasvir edilmektedir. Beyaz güneşleri ortasından ayırarak insanların ısınması için 3. bir güneşi yaratmıştır.
Onun eşinin adına ise "Kübey Hatun" denilir. Her şeyi yönlendirip, idare eden de Ürüng Ayı Toyon'un kendisidir. Adının mitolojik anlamından da anlaşılacağı gibi, oldukça büyük saygı gösterilen kutlu, nur yüzlü, kutsal ve ulu bir varlık konumundadır.
Etimoloji
(Ay) kökünden türemiştir. Ayışığı ve Yaratmak anlamlarını içerir. Aymak (kendinde olmak) fiili ile aynı kökten gelir. Aymaz ise karşıt anlamlı olarak gafil, kendini bilmez demektir. Moğolca Ayh sözcüğü korku demektir ve bağlantılı olması muhtemeldir. Ürüng sözcüğü, beyaz anlamına gelir ve sonundaki -ng ise aslında "n" sesinin genizden çıkan bir türü olup (Osm. Kaf-ı Nuni) bazı kaynaklarda "ñ" (Osm. ڭ) ile gösterilir (Ürüñ).
Dipnotlar
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Özhan Öztürk, Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Ankara, 2009, Phoenix Yayınları. s. 922-923,951
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, , Yurt Yayınevi
- ^ Mongolian Dictionary, Andras Rajki, ("ayh") 16 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Ürüng Ayığ Toyon
- Şamanizm[]
- Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca1 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ürüng Ayıı Toyon)
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Urung Ayig Toyon Yakutca Үrүҥ Ajyy Tojon Rusca Yuryung Ajy Tojon Turk ve Yakut mitolojilerinde Gokyuzu Tanrisi Urung Ay Toyon olarak da soylenir Ayig Han veya Ayih Han olarak da bilinir OzellikleriIlk insani o yaratmistir Dunyayi idare eder Yaratici ruhlarin en buyuklerindendir Insanlara yeteneklerini ve becerilerini o verir Ilham kaynagidir Topragin verimli olmasini saglar Kisaca yaraticilikla ilgili tum unsurlarin kaynagidir Bereket ve hayvanlarin cogalmasi onun istegiyle olur Yigitleri olumden kurtarir olen kahramanlara yeniden can verir Insanlardan ve diger canlilardan sorumludur Urung ak beyaz saf temiz olarak tasvir edilir Kendisine beyaz at kurban edilir Bu kurban Idik seklindedir Yani canli olarak dogaya salinir Bir daha kimse o hayvana el surmez Bu canlilar isigin dogdugu yone yani doguya dogru surulur Gogun 13 katinda oturur Insanlarin isinmasi icin Gunes i yaratmistir Ulu kutlu nurlu bir varliga sahiptir Insanlarin ozel islerine karismaz Ongunu Kartal dir Ayigi Ayig adi verilen ruhlar onun emrindedir Yakut halkinin inanisinda gokyuzu tanrisinin adi olup gokyuzunun en ust katinda iki beyaz gunes ile birlikte yasayan yasli bir adam olarak tasvir edilmektedir Beyaz gunesleri ortasindan ayirarak insanlarin isinmasi icin 3 bir gunesi yaratmistir Onun esinin adina ise Kubey Hatun denilir Her seyi yonlendirip idare eden de Urung Ayi Toyon un kendisidir Adinin mitolojik anlamindan da anlasilacagi gibi oldukca buyuk saygi gosterilen kutlu nur yuzlu kutsal ve ulu bir varlik konumundadir Etimoloji Ay kokunden turemistir Ayisigi ve Yaratmak anlamlarini icerir Aymak kendinde olmak fiili ile ayni kokten gelir Aymaz ise karsit anlamli olarak gafil kendini bilmez demektir Mogolca Ayh sozcugu korku demektir ve baglantili olmasi muhtemeldir Urung sozcugu beyaz anlamina gelir ve sonundaki ng ise aslinda n sesinin genizden cikan bir turu olup Osm Kaf i Nuni bazi kaynaklarda n Osm ڭ ile gosterilir Urun Dipnotlar Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 7 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu Ankara 2009 Phoenix Yayinlari s 922 923 951 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Yurt Yayinevi Mongolian Dictionary Andras Rajki ayh 16 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Ayrica bakinizAyig HanDis baglantilarUrung Ayig Toyon Samanizm olu kirik baglanti Turk Mitoloji Sozlugu Pinar Karaca1 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Urung Ayii Toyon Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz