Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Nisan 2020) |
Üstkurmaca (İngilizce: Metafiction), klasik anlamdaki (postmodernite öncesi) tüm kurmaca türlerine atıfta bulunan bir kurmaca türüdür.
Gerçek ile kurmaca arasındaki ilişkiyi sorgulamak/sorunsallaştırmak için bilinçli ve sistemli olarak dikkati, anlatının bir kurmaca olduğuna çeken kurmaca türüdür. Genellikle ironi ve yazarın anlatıya müdahalelerini içerir (yazarın da karakter olması). Bu anlamda, günümüz tiyatrosuyla karşılaştırılabilir; günümüz tiyatrosu, seyircinin bir oyun seyrettiğini unutmasına izin vermez. Üstkurmaca da okurlara, bir kurmaca ürünü okuduklarını unutmalarına izin vermez.
Üstkurmaca ilk kez modern ve postmodern edebiyatla ilişkilendirilmiştir; ancak, üstkurmaca ögelerine Cervantes'in Don Kişot'u ve hatta 14.yüzyılda yazılan Chaucer'ın Canterburry Tales'ında da rastlamak mümkündür.
1960'ların başlarında John Barth, Robert Coover ve William H. Gass gibi yazarlarca göze çarpmaya başlamıştır.
Bir grup Fransız roman yazarı, "yeni roman" (new novel) anlamına gelen "Nouveau Roman"adlı bir kurmaca türü oluşturmuşlardı. Bu "yeni roman" edebiyatı o kadar ileriye taşıdı ki üstkurmaca tekniği "roman nedir?" sorusunun tanımını geride bıraktı ya da tekrar sorgulanmasına yol açtı. Nouveau Roman, romanın genelgeçer kurallarından sıkılması muhtemel okurlar için ortaya çıkarılmış bir roman türüydü.
Üstkurmacayı gösteren özellikler
- Kendi içinde bir kurmaca anlatan bir kurmaca. (Hamlet'in babasını amcasının öldürüp öldürmediğini anlamak için düzenlediği oyun sahnesi - a play within a play)
- Roman yazan bir insanı anlatan bir roman. (Secret Window, Secret Garden, At Swim-Two-Birds, Atonement, The Curious Incident of the Dog in the Night-Time)
- Roman okuyan bir insanı anlatan bir roman. (Neverending Story, If On a Winter's Night a Traveler)
- Kendi içinde başka bir romanı anlatan bir roman. (Sophie'nin Dünyası)
- Başlık, paragraf ya da olay örgüsü gibi hikâye türünün belli başlı kurallarına göndermeler yapan hikâye. (John Barth'ın Lost in the Funhouse).
- Linear olmayan bir roman (kurgusu başı, gelişme bölümleri ve sonu şeklinde sistemli olarak ilerlemeyen), olay örgüsünün ortadan ya da sonundan başlanarak anlatıldığı bir roman. (B. S. Johnson'ın The Unfortunates adlı eseri, Julio Cortazar'ın Rayuela'sı).
- Olay örgüsüyle ilgili dipnotlar. (anlatım devam ederken yazarın araya girip kendi fikirlerini dile getirmesi.), (Pale Fire, House of Leaves).
- Yazarın da romanın bir karakteri olması. (Sık sık araya girerek fikirlerini dile getirmesi yazarı da olay örgüsüne katar.), (A Series of Unfortunate Events, Life of Pi, Everything Is Illuminated, John Fowles'un Fransız Teğmenin Kadını).
- Kurmaca bir hikâye okuyan karakterin olduğu bir film. (The Princess Bride, Disney Channel'ın Life is Ruff'ı)
- Karakterin mırıldandığı, ıslık çalarak eşlik ettiği ya da dinlediği radyodaki şarkı ya da show veya film müziği ya da izlediği bir Şov programı ya da film içeren bir film ya da televizyon programı. (The Simpsons'ın Homer's Triple Bypass bölümünün son sahnesi,ya da Sam Carter'ın Stargate SG1'in Chimera adlı bölümünde çalan şarkıyı mırıldanması).
- Başka bir romanın/eserin mekanını, zamanını, olay örgüsünü ya da karakterlerini başka bir perspektifle yeniden sunan benzer/paralel bir roman. (Tom Stoppard'ın Rosencrantz & Guildenstern Are Dead'i - Shakespeare'in Hamlet'inde geçen iki karakterdir.)
- Okuyucunun hikâyeye tepkisini önceden tahmin eden bir hikâye.
- Bir hikâyede kendilerinden yapılması beklenen eylemleri yapan karakterler. (Scream, Masum Sanık Roger Rabbit).
- Bir kurmacanın içinde olduklarını dile getiren/gösteren karakterler. (Stranger than Fiction, "The Great Good Thing", Puckoon, Spaceballs: the Movie)
- Y'nin "bizim dünyamız" olduğu aldatmacasını verebilmek için, kurmaca Y'nin yeni bir kısmı/parçası içinde kullanılan kurmaca X'in önceden var olan gerçek kısmı. (Clerks'teki Dante Hicks ve Randal Graves'in Star Wars ile ilgili yaptıkları konuşmayı içeren sahne).
- Yazarla iletişim içinde olan kurmaca bir karakter. (yazara laf atan karakter) (She-Hulk, Animal Man, , Daffy Duck).
- Yazdığı diyaloğa kendisini kendisinin yarattığı bir karakter olarak sokan yazarla iletişim içine giren bir karakter arasındaki diyalog. (yazarla karakter arasındaki bir diyalog), (Godel, Escher, Bach).
Çağdaş yazarlardan Paul Auster, yazılarında tüm dikkatini üstkurmacada toplamıştır ve belki de bu türün en aktif roman yazarıdır.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2020 Ustkurmaca Ingilizce Metafiction klasik anlamdaki postmodernite oncesi tum kurmaca turlerine atifta bulunan bir kurmaca turudur Gercek ile kurmaca arasindaki iliskiyi sorgulamak sorunsallastirmak icin bilincli ve sistemli olarak dikkati anlatinin bir kurmaca olduguna ceken kurmaca turudur Genellikle ironi ve yazarin anlatiya mudahalelerini icerir yazarin da karakter olmasi Bu anlamda gunumuz tiyatrosuyla karsilastirilabilir gunumuz tiyatrosu seyircinin bir oyun seyrettigini unutmasina izin vermez Ustkurmaca da okurlara bir kurmaca urunu okuduklarini unutmalarina izin vermez Ustkurmaca ilk kez modern ve postmodern edebiyatla iliskilendirilmistir ancak ustkurmaca ogelerine Cervantes in Don Kisot u ve hatta 14 yuzyilda yazilan Chaucer in Canterburry Tales inda da rastlamak mumkundur 1960 larin baslarinda John Barth Robert Coover ve William H Gass gibi yazarlarca goze carpmaya baslamistir Bir grup Fransiz roman yazari yeni roman new novel anlamina gelen Nouveau Roman adli bir kurmaca turu olusturmuslardi Bu yeni roman edebiyati o kadar ileriye tasidi ki ustkurmaca teknigi roman nedir sorusunun tanimini geride birakti ya da tekrar sorgulanmasina yol acti Nouveau Roman romanin genelgecer kurallarindan sikilmasi muhtemel okurlar icin ortaya cikarilmis bir roman turuydu Ustkurmacayi gosteren ozelliklerKendi icinde bir kurmaca anlatan bir kurmaca Hamlet in babasini amcasinin oldurup oldurmedigini anlamak icin duzenledigi oyun sahnesi a play within a play Roman yazan bir insani anlatan bir roman Secret Window Secret Garden At Swim Two Birds Atonement The Curious Incident of the Dog in the Night Time Roman okuyan bir insani anlatan bir roman Neverending Story If On a Winter s Night a Traveler Kendi icinde baska bir romani anlatan bir roman Sophie nin Dunyasi Baslik paragraf ya da olay orgusu gibi hikaye turunun belli basli kurallarina gondermeler yapan hikaye John Barth in Lost in the Funhouse Linear olmayan bir roman kurgusu basi gelisme bolumleri ve sonu seklinde sistemli olarak ilerlemeyen olay orgusunun ortadan ya da sonundan baslanarak anlatildigi bir roman B S Johnson in The Unfortunates adli eseri Julio Cortazar in Rayuela si Olay orgusuyle ilgili dipnotlar anlatim devam ederken yazarin araya girip kendi fikirlerini dile getirmesi Pale Fire House of Leaves Yazarin da romanin bir karakteri olmasi Sik sik araya girerek fikirlerini dile getirmesi yazari da olay orgusune katar A Series of Unfortunate Events Life of Pi Everything Is Illuminated John Fowles un Fransiz Tegmenin Kadini Kurmaca bir hikaye okuyan karakterin oldugu bir film The Princess Bride Disney Channel in Life is Ruff i Karakterin mirildandigi islik calarak eslik ettigi ya da dinledigi radyodaki sarki ya da show veya film muzigi ya da izledigi bir Sov programi ya da film iceren bir film ya da televizyon programi The Simpsons in Homer s Triple Bypass bolumunun son sahnesi ya da Sam Carter in Stargate SG1 in Chimera adli bolumunde calan sarkiyi mirildanmasi Baska bir romanin eserin mekanini zamanini olay orgusunu ya da karakterlerini baska bir perspektifle yeniden sunan benzer paralel bir roman Tom Stoppard in Rosencrantz amp Guildenstern Are Dead i Shakespeare in Hamlet inde gecen iki karakterdir Okuyucunun hikayeye tepkisini onceden tahmin eden bir hikaye Bir hikayede kendilerinden yapilmasi beklenen eylemleri yapan karakterler Scream Masum Sanik Roger Rabbit Bir kurmacanin icinde olduklarini dile getiren gosteren karakterler Stranger than Fiction The Great Good Thing Puckoon Spaceballs the Movie Y nin bizim dunyamiz oldugu aldatmacasini verebilmek icin kurmaca Y nin yeni bir kismi parcasi icinde kullanilan kurmaca X in onceden var olan gercek kismi Clerks teki Dante Hicks ve Randal Graves in Star Wars ile ilgili yaptiklari konusmayi iceren sahne Yazarla iletisim icinde olan kurmaca bir karakter yazara laf atan karakter She Hulk Animal Man Daffy Duck Yazdigi diyaloga kendisini kendisinin yarattigi bir karakter olarak sokan yazarla iletisim icine giren bir karakter arasindaki diyalog yazarla karakter arasindaki bir diyalog Godel Escher Bach Cagdas yazarlardan Paul Auster yazilarinda tum dikkatini ustkurmacada toplamistir ve belki de bu turun en aktif roman yazaridir Ayrica bakinizTarihsel ustkurmaca