İki Dil Bir Bavul

İki Dil Bir Bavul, 2008 yapımı Türk filmi. Orhan Eskiköy ve Özgür Doğan'ın yönetmenliğini ve yapımcılığını üstlendiği film, bir Türk öğretmenin, Şanlıurfa'nın Siverek ilçesine bağlı Demirci köyündeki ilkokula atanmasını ve orada Türkçe bilmeyen Kürt öğrencileriyle geçirdiği bir yılını anlatır. 23 Ekim 2009 tarihinde vizyona girmiştir. Orijinal adı Okul Yolunda olan filmin adı daha sonradan İki Dil Bir Bavul olarak değiştirildi ve filmin adında geçen "bavul" metaforu, "bizzat sınıfın kendisi, köyün kendisi, bölgenin kendisi, ülkenin kendisi"dir.İki Dil Bir Bavul'un dili Kürtçe ve Türkçedir. Filmin dünya prömiyeri 25 Kasım 2008 tarihinde 21. Amsterdam Uluslararası Belgesel Film Festivali'nde yapılırken Türkiye'de ilk kez İstanbul Film Festivali'nde gösterildi ve galası ise 21 Ekim 2009 tarihinde Atlas Sineması'nda yapıldı. Adana Altın Koza Film Festivali'nde "En İyi Film" ve "Büyük Jüri Özel Ödülü", Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi İlk Film Ödülü" ve Abu Dabi Uluslararası Orta Doğu Film Festivali'nde "En İyi Orta Doğu Belgeseli" ödülü dâhil olmak üzere birçok festivalde çeşitli dallarda ödül kazandı. Gösterime girdikten sonra ilk üç gün içinde 88.642,50 TL'lik bir hasılat elde eden İki Dil Bir Bavul, eleştirmenler tarafından olumlu tepkiler aldı ve filmin biçimi hakkında çeşitli görüşler ortaya sunuldu. Filmin, DVD ve VCD'si Kanal D Home Video tarafından piyasaya sürüldü. Aynı ekibin de içinde yer aldığı 2012 yapımı Babamın Sesi filmi, İki Dil Bir Bavul ile kıyaslandı.

İki Dil Bir Bavul

Yönetmen	Orhan Eskiköy Özgür Doğan
Yapımcı	Orhan Eskiköy Özgür Doğan
Görüntü yönetmeni	Orhan Eskiköy
Kurgu	Orhan Eskiköy Thomas Balkenhol
Stüdyo	Perişan Film & Bulut Film
Dağıtıcı	Tiglon
Cinsi	Aşağıya bakınız
Türü	Dram
Renk	Renkli
Yapım yılı	2008
Çıkış tarih(ler)i	25 Kasım 2008 (2008-11-25) (IDFA) 23 Ekim 2009 (2009-10-23) (Türkiye)
Süre	81 dakika
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe Kürtçe
Hasılat	601.657,24 TL
Diğer adları	İngilizce: On The Way to School
Resmî sitesi

Fikir

Filmin yönetmenleri Özgür Doğan ile Orhan Eskiköy, Ağustos 2003 tarihinde Ankara Üniversitesi'nde bir kısa filmi montaj yaparken, Bingöl'de öğretmenlik yapan bir arkadaşları kendilerine başından geçen bir olayı anlatır: "Köyde sobayı yakmak için çocuklardan gaz istiyor, çocuklar da kerpeten getiriyor. Kürtçede gaz, kerpeten demek". Yönetmenler, olayı dinledikten sonra iletişimsizliğin aslında temel problem olduğuna karar vererek bununla ilgili bir film yapmaya karar verdiler. Çekilecek film hakkında yapılan tartışmalardan sonra ikili, hafızasının güçlü olduğuna inandıkları Özgür Doğan'ın kuzenine başvurdular. Bunu, "Bir gece o anlattı biz yazdık, o anlattı biz yazdık." diyerek belirten Doğan, filmin temel senaryosunun buradan çıktığını ifade etti. Proje ortaya çıktıktan sonra, Doğan ve Eskiköy, filmi çekebilmek için para aramaya başladı. Bu dönemde para bulamadıkları için film için 2007 yılına kadar beklediler. Aradan geçen zamana rağmen para bulamayacaklarını anladıklarında, "kendi ölçeklerinde büyük riskler alarak" filme başlamaya karar verdiler. Film ile ilgili her şey için ceplerinden para harcadılar. "Ekonomik" kameralarla" İki Dil Bir Bavul'u çekebilecekken bunun yerine "pahalı" kameralar aldılar ve Özgür Doğan, bunun nedenini "Sinema filmi yapmak istediğimiz için de her şeyin en iyi olmasını istiyorduk." diyerek belirtti. Destek olarak aldıkları paraların miktarının düşük olmasıyla filmin maliyetini karşılayamadılar. Bu dönemde Özgür Doğan, abisinin takılarını da film için kaynak yaptı. Borç para bulduktan sonra Orhan Eskiköy, filmin çekimleri için işinden ayrıldı. İlk başlarda kurumsal destek alamayan yönetmenler, bunun nedenini "filmimizin her şeyinden, başından sonundan, sahnelerinden emin olmamıza karşın kimseye" anlatamadıklarından kaynaklandığını belirttiler. İtalya'da yeni yönetmenleri destekleyen Greenhouse adındaki bir kuruluşun seminerlerine katılmaya başladılar ve buradan birincilikle ayrıldılar. Burada sunum yapmayı, projeyi yazılı hâle getirmeyi öğrendiler. Böylece filmlerini anlatabildiler. İlk çekimlerden bazı kareleri de kurgulayınca Sundance'ten, Amsterdam Sinema Fonu'ndan, toplam 45.000 dolar destek aldılar. Türkiye'de ise Altın Koza'da ödül almasından sonra devlet yardımı için başvuruda bulunuldu ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, film için mali destekte bulunmayı kabul etti.

Çekimler

İki Dil Bir Bavul'un çekimleri, 2007 yılının Eylül ayında başladı ve 2008 yılının Haziran ayında sona erdi. Çekimleri dokuz ay süren film, toplamda on üç saatlik bir montaj aşamasından geçti. Filmin çekilmesi için, filmin çekileceği köyün muhtarı ile köylülerden ve kaymakamlık ile İlçe Millî Eğitim'den gerekli izinler alındı. Yönetmenler, dokuz ay boyunca köyde bir ay aralıkla onar gün kalarak, hem çocukların hem de mevsimlerin gelişimini takip edecekleri bir akış belirlediler. Çekimlerin başlamasıyla, yönetmenler Emre Aydın'dan kendilerini yok saymasını, olabildiğince kendi hâlinde günlük yaşamını yaşamasını istediler. Doğal ve sade bir film olması amaçlandığı için Emre'ye replik yazılmadı. Filmin sahneleri, gerçek bir ortamda hiçbir değişiklik yapılmadan kaydedildi ve hiçbir sahnede, filmdeki kişilere "tekrar bunu yap" denmedi ve tekrarlanmadı. Kadınlar ve öğrenciler, evlerde çekilen sahnelerde tedirginlik yaşarken, okulda çekilen sahnelerde ise rahat idiler. Çocukların yönlendirdiği veya anlık gelişen sahneler pek olmadı. Özgür Doğan, bunun nedenini hikâyenin Emre Aydın üzerinden yürümesine bağladı. Teknik olarak film, 16/9 mm sinematografik formatta çekildi.

Kişiler

Öğretmen Emre Aydın ile öğrencilerinden bazıları

İki Dil Bir Bavul, gerçek kişilerden oluşmakta ve tüm konuşmalar doğaçlamaya dayanmaktadır. Yönetmenler, önceleri filmi, Bingöl'deki öğretmen ile çekmek istediler fakat araya para sorunu ile başka şeyler girdi. "Türk gencinin temsili olabilecek, Kürtlerden ve Kürtlerin sorunlarından habersiz, hasbelkader öğretmen olmuş ve başka bir tarafta kamera önünde de kendini kasmayacak biri" aranmaya başlandı. Öğretmen arayışına giren yönetmenler önce Viranşehir'e gittiler. Burada yirmiden fazla öğretmen ile görüştüler fakat aradıkları öğretmeni bulamayınca Viranşehir'den Siverek'e geçtiler. Çeşitli periyotlarla sekiz defa gidip geldikleri Şanlıurfa'da aradıkları öğretmeni bulmakta zorluk yaşadılar. Burada da yirmiden fazla öğretmen ile görüşüldü ve tesadüfen Emre Aydın ile karşılaştılar.

Öğretmenevinin bahçesinde kafasını ellerinin arasına almış, kara kara düşünüyor 'Benim burada ne işim var.' der gibi.

— Özgür Doğan, Emre Aydın ile karşılaştıkları anı anlatırken.

Denizlili, annesine düşkün, yeni öğretmen olmuş bir Türk olan Emre Aydın, yeni atanmış ve henüz köyün yerini bulamamış idi, bunun nedeni ise köyün yerinin haritada belli olmayışıydı. Aydın ile konuşan yönetmenler, Aydın'dan "tamam" cevabını alarak aradıkları öğretmeni bulmuş oldular. Ayrıca Filmde, Türkçe bilmeyen çocuklar tercih edildi. Başlangıçta, yönetmenler, üç kız üç erkek olmak üzere toplam altı çocuk tercih seçti: Zülküf (Yıldırım), Vehib, diğer Zülküf (Huz), Rojda, Devran ve Redife. Redife ile Devran, utangaç olduklarından kameraya alışamadılar, Rojda ise çekilmeyi/görüntülenmeyi kabul etti. Diğer çocukların çekilmemesini Orhan Eskiköy şöyle belirtti: "Onların problemi kamera değildi aslında, onların problemi bizimle, bizim varlığımızla ilgiliydi. Biz onların yanında bir yerdeysek, evlerindeysek, etraflarındaysak utanıyorlardı. Kafalarını kapatıyorlar, yüzlerini kapatıyorlar[dı], dolayısıyla onlar [filmden] çıktı." Üç erkek çocuğu ise İki Dil Bir Bavul'da yer aldı fakat Zülküf Yıldırım'ın (Zilkif Yıldırım) Türkçeye karşı direnişi, Türkçeyi bir türlü öğren(e)memesi, onu ön plana çıkardı.

Yer

Gerçek bir mekâna dayanmakta olan İki Dil Bir Bavul, Şanlıurfa'nın Siverek ilçesinin Demirci köyünde geçmektedir. Köydeki birleştirilmiş sınıf ise merkez mekândır. Filmin çekimlerine başlanmadan önce merkeze uzak ve mümkünse cep telefonunun çekmediği bir köy arandı. İlk zamanlar, film için Muş'un Varto ilçesi düşünüldü ve çekimler burada gerçekleşecekti fakat burada açılan anaokul ile çocukların "çat pat" Türkçe konuşabilmelerinden dolayı buradan vazgeçildi. Daha sonra Viranşehir'de aradıkları öğretmeni bulamayan yönetmenler, buradan Şanlıurfa'nın Siverek ilçesine geçtiler. Siverek'te aranılan öğretmenin bulunmasıyla İki Dil Bir Bavul'un çekimleri, öğretmen Emre Aydın'ın öğretmenlik yaptığı Demirci köyünde gerçekleşti. Okul çekimleri için Kaymakamlıktan ve İlçe Millî Eğitim'den izin alındı.

Gösterim

23 Ekim 2009–11 Şubat 2010 tarihleri arasında filmin haftalık gösterildiği sinema salonlarının sayısını gösteren grafik

Biz bu belgeselin sinemalarda gösterilebileceğini hiç düşünmedik. Hayal ettik sadece. Ama gösterime engel olacaklarını düşünüyorduk. Şimdi bu demokratik açılım falan olmasa yine problem çıkabilirdi.

— Orhan Eskiköy

İki Dil Bir Bavul'un dünya prömiyeri, 25 Kasım 2008 tarihinde 21. Amsterdam Uluslararası Belgesel Film Festivali'nde (IDFA) gerçekleşti ve bu festivalde toplam dört gösterimi yapıldı. Türkiye'de ise filmin prömiyeri, 21 Ekim 2009 tarihinde Atlas Sineması'nda yapıldı.Meltem Cumbul, gecede sunucu olarak yer aldı. 23 Ekim 2009 tarihinde 22 kopya ile vizyona girdi. Filmin yönetmenleri, seyirciyle iletişimi sağlamak amacıyla filmin Türkiye'deki gösteriminin yapılacağı yerlere gittiler.

İki Dil Bir Bavul, vizyona girdiği ilk üç gün içinde 11.935 kişi tarafından seyredildi ve 88.642,50 TL'lik bir hasılat elde etti. Toplam 25 hafta vizyonda kalan film, 601.657,24 TL elde ederken, 90.424 kişi tarafından seyredildi. Film, 2009 yılında gösterilen Türk filmleri arasında en çok izlenen 27. film olurken, 2009 yılında Türkiye'de gösterilen tüm filmler arasında 32. sırada yer almıştır.^[a]

Uluslararası Engelsiz Film Festivali kapsamında 25 Mayıs 2011 tarihinde Pera Müzesi'nde Ekşi Sözlük yazarları için filmin özel bir gösterimi yapıldı.

Kürt açılımı ile ilgili

İki Dil Bir Bavul, Kürt açılımının olduğu bir dönemde gösterime girdi. Orhan Eskiköy, bunun bir tesadüf olduğunu çünkü filmin çekimlerine 2007 yılında başladıklarını ve teknik olarak bunu hesaplamadıklarını, filmin galasının Kasım 2008'de yaptıklarını belirtti. Aynı konuda "Neyse ki bu kayıtlar var. Sanki açılım olmuş da biz de iki ayda fırına verdik çıkardık gibi bir şey değil. Açılım dediğimiz şey üç-dört aylık bir süreç. Ama denk gelmesi iyi bir şey." diyerek yorum yaptı. Ayrıca filmin, Kürt sorununun ne anlama geldiğinin anlaşılmasına bir katkı yapmasını umut ettiklerini, Türklere ve Kürtlere bir ayna tutmaya çalıştıklarını belirterek, filmin süreçteki işlevine dikkat çekti.

Eleştiriler

"Filmin derdini daha iyi anlamak açısından Zülküf karakterinin önemli bir işlevi var. Zülküf adını sürekli 'Zilkif' diye telaffuz eder. Öğretmeni ısrarla onu düzeltmeye çalışır ama 'Zilkif' demeye devam eder. Doğduğundan beri söylediği gibi... Öğretilmeye çalışıldığı gibi değil bildiği gibi."

—NTVMSNBC'den Hasan Cömert

Film hakkında yazılan yazılarda, İki Dil Bir Bavul için genellikle olumlu eleştiriler yapıldı ve eleştirilerde, ana dilde eğitim sorununu yalın bir dil ve konu ile ele aldığı belirtildi. Beyazperde.com'dan Murat Özer, ana dil meselesinin ancak bu kadar basit bir dille anlatılabileceğini ve ana dil konusunu diline pelesenk edenlerin-özellikle politikacıların, filmi tez vakitte izlemeleri gerektiğini belirtti.Radikal'den Sevin Okyay, köydeki çocukların -özellikle de Zülküf ile Rojda'nın- belgesel/kurmaca sinemasının en cana yakın öğrencileri arasında yer aldığını; filmin, "ötekileştirme"ye gitmeden, düşmanlıkları körüklemeden yapılmış bir "birlikte yaşama" fikri olduğunu yazdı.Radikal'den Mahmut Mutman, İki Dil Bir Bavul'un sadece Kürtlerin hakkını savunmadığını, "biz okumuş, şehirli, bireyleşmiş ve hükümran özneleri, kültürümüzü, uygarlığımızı, insan oluşumuzu" sorgulamaya çağırdığını belirtti. Önceki yazısında, İki Dil Bir Bavul'daki okulun ve öğretmenlerin, Cumhuriyetin erken dönemindeki muadillerine pek benzemediğini belirtti.Yeni Şafak'tan Ali Murat Güven, filmin "istersek pekâlâ birlikte yaşamayı başarabiliriz" tarzında bir şey söylemediğini belirtti. Doğuya giden genç öğretmenin idealistçe çabaları ve aradaki pozisyona biçtiği değerin, kendisine 'Doğu gerçeği'ni katıksız bir tezahür ziyade sanatçının zihnindeki ideolojik kurgunun belgesel formundaki bir yansıması olarak göründüğünü ve 'birlikte yaşama'ya en küçük bir atıfın, umut kırıntısının ya da istek belirtisinin filmde olmadığını aynı yazısında ifade etti. Zaman gazetesinden Burçin S. Yalçın, filmin aslında Handan İpekçi'nin Büyük Adam Küçük Aşk'ta denediği formülü yinelediğini fakat İpekçi'nin formülüne göre ayakları üzerinde daha sağlam basmasının nedenini "izleyiciyi hemen kavrayan bir amatörlükten beslendiğini" ifade etti.Radikal''den Uğur Vardan, filmi, güzel, yer yer heyecanlı ve izlenir kılanın yakaladığı detayları olduğunu belirtti. Bu detayların başında hem öğrencilerin hem de köyün 'öteki'si konumundaki Emre'nin yalnızlığı ve köyün genel ahvali karşısındaki çaresizliği ile annesiyle yaptığı telefon konuşmaları geldiğini yazdı. Aynı yazıda, filmin her türden öğrenciye asıl olarak öğrettiği en önemli şeyin, "sabahın köründe Kürt çocuklara 'Türküm, doğruyum' dedirtmenin anlamsızlığına yapılan vurgu" olduğunu ifade etti. Aktüel dergisinden İrfan Aktan, "bavul"un, sürekli göçebelikle, sürgünle geçen hayatlar için çok nadide bir metafor olduğunu ve İki Dil Bir Bavul'un o göçebeliği ilk defa muktedir olana yaşattığını yazdı. Aktan, ayrıca, "yüzyıllardır beraber yaşayan iki halkın bir türlü açamayıp içindeki sorunlarıyla yüzleşmekten çekindiği" meselesinin "Kürtçe" olduğunu ifade etti. Altyazı'dan Şenay Aydemir, filmin "Kürt halkının yıllardır dile getirdiği 'anadilde eğitim' talebinin bütün politik arka planından bağımsız bir sağlaması işlevi gördüğü" yazdı.NTVMSNBC'den Hasan Cömert, çalışmanın son yılların en iyi filmlerinden biri olduğunu belirterek filmin "büyük konuşmaya çalışmadan çok şey anlatabilen filmlerden" olduğunu yazdı.Radikal'de Şenay Aydemir imzalı bir haberde Fırtına (Bahoz), Min Dît ve İki Dil Bir Bavul filmlerinin dikkate alındığında doğrudan Kürt sorununa ilişkin filmlerin Türk sinemasında kendisine bir alan açtığını söylememin mümkün olduğu belirtildi.

Film, aynı dönemde gösterime giren Nefes filmi ile karşılaştırıldı. Orhan Eskiköy, Nefes ile kendi filmlerinin ortak bir yanlarının olmadığını, Nefes'in tamamen "insanların cebindeki parayı almak için yapılmış" ticari bir film olduğunu belirtti.

Biçim tartışmaları

İki Dil Bir Bavul, kimileri tarafından "belgesel", kimileri tarafından "kurmaca" olarak nitelendirildi. Documentarist'ten Necati Sönmez, film için yazılan yazıları ele alarak filmin biçimi hakkında "'oyunculuk', 'tipleme', 'inandırıcılık', 'gerçekçi olma', hepsi de yazılı bir senaryo üzerinden çekilen, içinde diyalogların falan olduğu kurmaca filmlerin sahiciliğini tartıya vururken göz önüne alınabilecek kriterler." diyerek yapımın belgesel olduğunu belirtti. Ayrıca İki Dil Bir Bavul'a, "kurmaca tadı veren belgesel" denilebileceğini de belirtti. Gündem-Online'dan İsmail Yıldız, yönetmenlerin izleyiciye alışılmışın dışında hoş bir belgesel tadı yaşattığını" ifade etti.Gerçek Gündem adlı web sitesinde Başak Günsever ise filmin, "gerçek bir ortamda, gerçek insanlarla üretilmiş" olduğunu ve yazısının devamında "oyuncu falan yok, herkes kendini filme aktarmış" diye yazdı. Sevin Okyay, filmi ilk izlediğinde, filmin insanda kurmaca duygusu uyandıran bir belgesel olduğunu düşündüğünü belirtti.

Film hakkında yazılar ele alan yazarlar arasında, filmin "belgesel-kurmaca" karışımı olduğu görüşü de mevcuttur. Mesut Yeğen'in Radikal eki İki'de yazdığı yazıda bu tasnif "belgesel ve dram melezi film" olarak geçmektedir.Online sinema dergisi Arka Pencere'den Tunca Arslan, biçim için şunları belirtmektedir: "İyi anlatılmış, iyi oynanmış, belgeselin sınırlarında gezinen sıcak mı sıcak bir film."Yeni Film dergisinden Yusuf Güven, yapımın "anlatım biçimi olarak ne bir belgesel ne de bir kurmaca ne de doku-dramaya karşılık gelmekte" olduğunu ve "drama-belgesel" olarak ele alınabileceğini belirttiZaman'dan Burçin S. Yalçın, filmin kurmaca olarak başladığını ve belgesel üslubuyla bittiğini yazdı.

Yönetmenlerle yapılan röportajlarda, yönetmenlere filmin biçimine dair sorular soruldu. CineDergi'den Banu Özdemir'in "Film için kurmaca mı yoksa doku-drama mı dersiniz?" sorusuna Orhan Eskiköy, "Bu hikâye gerçeğin yaratıcı yorumudur." diyerek cevap verdi.Özgür Doğan'ın Evrensel gazetesine verdiği röportajda biçim hakkında, "bizim için ya filmdir ya değildir" dedi ve dünyadaki festivallerde böyle bir tartışmanın kalmadığını belirtti. Ardından "Bu film sonuna kadar belgeseldir." diyerek açıklama yaptı. Başka bir söyleşisinde "Bu filmin belgesel bir iş olduğunu söyleyebilir misiniz?" sorusuna, "Yakın. Birebir gerçek değil." diyerek yanıt verdi.Akşam gazetesinde Eyüp Tatlıpınar ile yapılan röportajda, filmde hiçbir rolün olmadığını ve hiçbir çekimi tekrarlamadıklarını ifade etti.TRT ile yapılan röportajda, yönetmenler, tür hakkında yapılan tartışmalara pek dahil olmadıklarını ve "eğer türe yerleştirmek isterseniz bu, bir belgeseldir. Gerçek mekânlar, gerçek karakterler, gerçek olay örgüsü vardır. Oraya bizim çaktığımız tek bir çivi dahi yoktur." dedi. Aynı söyleşide, kurmacanın tüm olanaklarını kullandıklarını da belirttiler. Taraf'tan Janet Barış, yönetmenlere "belgesel ile kurmaca iç içe filmde" deyince, yönetmenlerden, belgesel geleneğinden geldiklerini ama kurmacanın olanaklarını da kullandıklarını dair bir cevap alır. Janet Barış, bir başka yazısında şunları ifade etti: "Filmin en önemli özelliği kurmaca ile belgeselin karışmış olması. Yönetmenler, herkesi kendi doğal hâlleri üzerinden betimliyor. Öğretmeni canlandıran Emre Aydın, gerçekten köye gelen bir öğretmen." 2012 yılında Eskiköy, Babamın Sesi filmi için Sabah'a verdiği demeçte her iki filmi biçim açısından karşılaştırıp İki Dil Bir Bavul'un bir belgesel olduğunu belirtti.

Listeler

İki Dil Bir Bavul, yayımlanan çeşitli listelerde yer almayı başardı. NTVMSNBC'nin "2009'un en iyi filmleri" listesinde on film arasında 4. sırada yer aldı. Listeyi belirleyen sekiz kişinin kişisel listesinde ise film şu sıralarda yer aldı: NTV'den Emrah Kolukısa'nın listesinde 6., NTV'den Yekta Kopan'ın listesinde 2., NTVMSNBC'den Hasan Cömert'in listesinde 5. ve Yeni Medya'dan Fazilet Onat'ın listesinde 4. sırada yer aldı. Fakat jürinin diğer üyeleri olan Sevin Okyay, Kutlukhan Kutlu, Ali Abaday ve Selin Gürel'in listelerinde yer alamadı. Ayrıca, NTVMSNBC'nin Türk sinemasında son on yılda vizyona giren en önemli kırk filmini belirleyen "En iyi 40 yerli film" listesinde film, 20. sırada yer aldı.Cine Dergi tarafından yayımlanan "2009'un en iyi filmleri" listelerinde ise İki Dil Bir Bavul, Serdar Akbıyık, Banu Bozdemir ve Alper Turgut tarafından 2009'un en iyi filmleri arasında gösterildi.Sinema Yazarları Derneği'nin 27 üyesi tarafından verilen yıldızlarla film, 2.85 ortalama yıldız aldı. Verilen yıldızların en büyüğü dört, en küçüğü ise iki yıldız oldu.

#	Listedeki sıralamayı gösterir.

NTVMSNBC listeleri #10, "2009'un en iyi filmleri" #20, "En iyi 40 yerli film"

Eleştirmen listeleri #6; Emrah Kolukısa #2; Yekta Kopan #5; Hasan Cömert #4; Fazilet Onat

Cine Dergi^[b] Serdar Akbıyık Banu Bozdemir Alper Turgut

Babamın Sesi ile kıyaslanması

Orhan Eskiköy ve Zeynel Doğan'ın yönetmenliğini üstlendiği 2012 yapımı Babamın Sesi filmi, İki Dil Bir Bavul ile karşılaştırıldı. Babamın Sesi filminin senaristi Eskiköy, İki Dil Bir Bavul filmiyle başladığıkları politik duruşlarında bir tutarlılık sağlamak istediklerini ve İki Dil bir Bavul'daki çocukların büyüdüğünü, şimdi de Babamın Sesi filmindeki meselelerle uğraştıklarını söyledi. Olkan Özyurt, ilk filmin ana dil sorunsalını daha görünür kılma çabasındayken Babamın Sesi filminde "yine bilinen ama duyulamayan seslere öncelik verildiğini" şu sözlerle belirtti:

Babamın Sesi'nde yine bilinen ama duyulamayan seslere öncelik veriyorlar. Bunun için ses daha bir önemli filmde. Ses, önce sakıncalı bir dilin kelimelerine, sonra cümlelerine dönüşüyor, ki, filmin anlatımında da özellikle bu vurgu gözetiliyor. Ama kesik kesik kalıyor cümleler… Özellikle Bâse ile Zeynel arasında beliren kekeme bir iletişim söz konusu. Kekeme derken suskunluklar, başlayan ama sonu getirilemeyen cümleler, Türkçe başlayıp Kürtçe konuşmalardan bahsediyoruz. Lakin bu kekeme hâlin bir karşılığı, elbet kaynağı var bu topraklarda. Konuşturulmayan, susturulan hâller, olaylar kekemeleştiriyor insanları...

Haberturk.com'dan Kerem Akça, son dönemde yükselen Kürt sinemasının belki de en çok iz bırakan örneğinin İki Dil Bir Bavul olduğunu ve bu filmin sinemasal yetisinden ziyade meselesiyle dikkat çektiğini belirtirken Babamın Sesi'nin Anadolu'da bir köşeye itilen Kürt bireyler üzerine içi dolu bir sözlü tarih çalışması sunmayı, kamera kullanımıyla bunun altını doldurmayı ve final sekansıyla iz bırakmayı becerse de sanki kurmaca dolaşımını tamamlayamamanın 'ara boşluk'larından çekiyor gibi olduğunu ifade etti.Evrensel'den Çağdaş Günerbüyük, Türkçe bilmeyen Kürt çocuklarıyla Kürtçe bilmeyen yeni mezun öğretmenlerinin bir zor yılı, bir bavula sığdığını, Babamın Sesi filmiyle sırada kasetlerin olduğunu ve ilkokulda gelecek üstüne düşünmekten, bekleyerek geçmişi hatırlamaya doğru yöneldiğini yazdı. Ayrıca yazısında "İki Dil Bir Bavul'un çocuklarına sempatiyle yaklaşan kimileri, Babamın Sesi'nde Alevilerin, Kürtlerin yaşadığı ayrımcılıkları en derinden hisseden bir tek ailenin yaşadıklarını görmeye tahammül edemiyor olabilir." düşüncesini de dile getirdi.

Ödüller

İki Dil Bir Bavul'un kazandığı ödüller

Ödüller listesi Ödül/Festival Kategori Saraybosna Film Festivali EDN Talent 5. ZagrebDox LITTLE STAMP En İyi Film Uluslararası Romanya Film Festivali En İyi Belgesel Film Ödülü 15. Londra Türk Film Festivali Seyirci Ödülü MakeDox En İyi İlk Film Ödülü 15. Gezici Film Festivali Gümüş Boğa Ödülü 21. Ankara Uluslararası Film Festivali Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü Abu Dabi 9. Orta Doğu Film Festivali En İyi Orta Doğu Belgesel Film Ödülü Adana Altın Koza Film Festivali Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) En İyi Film Ödülü Adana Altın Koza Film Festivali Büyük Jüri Yılmaz Güney Ödülü Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi İlk Film Ödülü

İki Dil Bir Bavul, 20 Kasım 2008 ile 25 Ekim 2010 tarihleri arasında toplam otuz iki festivale katıldı. Bu festivallerin bazılarında ödül kazandı. 23 Şubat ile 1 Mart 2009 tarihleri arasında Zagreb'de düzenlenen uluslararası belgesel film festivali olan 5. ZagrebDox'ta En İyi Genç Yönetmen ödülünü aldı. 8 ila 14 Haziran 2009 tarihleri arasında yapılan 16. Altın Koza Film Festivali'nde Büyük Jüri Yılmaz Güney Ödülü ile Ulusal Uzun Metraj Film Yarışması'nda bu yıl verilen SİYAD En İyi Film Ödülü dallarında İki Dil Bir Bavul iki ödül kazandı. 12-20 Ağustos 2009 tarihleri arasında düzenlenen 15. Uluslararası Saraybosna Film Festivali'nde EDN Talent dalında birinci oldu. Film, Uluslararası Romanya Film Festivali'nde En İyi Belgesel Film Ödülü'nü elde etti. 8 ile 17 Ekim 2009 tarihleri arasında düzenlenen Abu Dabi 9. Orta Doğu Film Festivali'nde İki Dil Bir Bavul, En İyi Orta Doğu Belgesel Film dalında ödülü kazandı. 10-17 Ekim 2009 tarihleri arasında Antalya'da düzenlenen 46. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi İlk Film dalında ödül aldı. 15. Londra Türk Filmleri Festivali'nde Seyirci Ödülü'nü ve 15. Gezici Film Festivali'nde Gümüş Boğa Ödülü'nü kazandı. Film ayrıca SİYAD tarafından 42. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri'nde en iyi film ve en iyi kurgu olmak üzere iki dalda aday gösterildi fakat her iki dalda da ödülü Hayat Var filmi kazandı. Mart 2010'da, 21. Ankara Uluslararası Film Festivali'nin ulusal uzun, kısa ve belgesel film yarışmalarında, Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü'nü kazandı. Film ayrıca 3. Yeşilçam Ödülleri'nde "En İyi Film" ile "Turkcell ilk film ödülü" dallarında aday gösterildi fakat her iki dalda da ödül alamadı. Aralık 2010'da New York'ta gerçekleştirilen 12. New York Türk Film Festivali'nde gösterildi.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından düzenlendiği söylenen 1. İlk Yönetmen Uluslararası Film Festivali'nde film, En İyi Müzik dalında ödül kazandı fakat filmde müziğin olmamasından dolayı Özgür Doğan, bunu, "Filmimizde hiç müzik yok. Bakanlığı aradım, kimseye ulaşamadım. Çok şaşırdık. İmkansızı başardık ve hiç müzik kullanmadan en iyi müzik ödülü aldık!" diyerek yorumladı. Daha sonra yapılan açıklamada, "jüri üyelerimizce herhangi bir filme layık görülmeyen "En iyi Müzik Ödülü" kategorisinin "boş" bırakılması gerekirken sehven İki Dil Bir Bavul adlı filmin ödüle layık görüldüğü şeklinde yazıldığı anlaşılmıştır" dendi ve oluşan bu hata üzerine sekretaryamız İki Dil Bir Bavul filminin yönetmeni Özgür Doğan'la iletişime geçildi ve yapılan yanlışlıktan dolayı özür dilenerek yanlışlık sonucu isimlerine yazılan plaketin iadesi istendi. Ayrıca yapılan açıklamada, organizasyonun Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile ilgisi olmadığını açıklandı.

DVD

Filmin DVD'si Mart 2010 tarihinde Kanal D Home Video tarafından Türkiye'de piyasaya sürüldü. Sette, çeşitli ekstra eklentiler de yer almaktadır. Ayrıca filmin 2 DVD'li edisyonu da bulunmaktadır.

İki Dil Bir Bavul
Set detayları			Ekstralar
DVD (2-DVD'li özel versiyonu da bulunmaktadır) Türkçe DD 2.0, Kürtçe DD 2.0 1.85:1 Geniş Ekran Altyazı: İngilizce, Fransızca			Hayaller Birer Kırık Ayna Anneler ve Çocuklar İstanbul Galası Siverek Özel Gösterimi Yönetmenle röportaj "En Heyecanlı Yeri" Programı

Notlar

• ^{^} 2009 yılı Türk filmleri ve tüm filmler listesinde belirlenen sıralarda yer alırken, sadece 10 haftalık süre ele alınmıştır. Toplamda 25 hafta gösterimde kalan filmin, kalan diğer 15 haftası 2010 yılına devretmiştir.
• ^{^} Cine Dergi'deki listelerde herhangi bir sıralama mevcut değildir, sadece film isimleri belirtilmiştir.

Kaynakça

1. ^ Taşçıyan, Alin (13 Şubat 2011). . Star. 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011. 
2. ^ ^{a b} . Box Office Türkiye. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
3. ^ ^{a b} Sönmez, Necati. . Documentarist. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
4. ^ ^{a b c d e f g h i j k l m} . TRT. 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
5. ^ "Kürtçe - Türkçe Sözlük (gayz)". Erişim tarihi: 20 Ocak 2010. 
6. ^ Tosun, Funda. (PDF). Agos. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından (Orhan Eskiköy röportajı) arşivlendi. 
7. ^ ^{a b c} . Gerçek Gündem. 27 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
8. ^ ^{a b c d} . Birgün. 19 Ekim 2009. 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
9. ^ ^{a b c d} "'İki Dil Bir Bavul' için nişan takılarını bile bozdurduk". t24.com.tr. 24 Ekim 2009. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
10. ^ ^{a b c d e f} . Akşam. 10 Ekim 2009. 13 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
11. ^ Deligöz, Önder (19 Nisan 2009). "'Türkiye halkı'nın tanımı: İki dil, bir bavul". Zaman. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. ^[]
12. ^ ^{a b c} . Beyaz Perde. Mynet. 30 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
13. ^ ^{a b c d e f} "Açılımdan nemalanmadık!". Yeni Şafak. 24 Ekim 2009. 15 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
14. ^ Deligöz, Önder. . Zaman. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
15. ^ Altunok, Özlem (2009). "Bu film hayatın kurmacası" (Orhan Eskiköy ve Özgür Doğan ile röportaj)|biçim= kullanmak için |url= gerekiyor (). Cumhuriyet. 
16. ^ ^{a b c} "'Yabancı dil'li öğretmen". Radikal 2. Radikal. 25 Ekim 2009. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
17. ^ ^{a b c d e} "Öğretmenim Mahmut Zazaca gülüyor". Hüriyet. 16 Kasım 2009. 18 Kasım 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
18. ^ Künya 12 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. perisanfilm.com. 25 Kasım 2010.
19. ^ ^{a b c d} Doğan, Özgür (12 Ekim 2009). . Bakınız. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
20. ^ ^{a b c d} Yadigar, Saliha. (PDF). Andaç Sanat. 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2010. 
21. ^ Demirkıran, Esra (20 Kasım 2008). . Zaman. 31 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
22. ^ Çuhadar, Bahar (25 Kasım 2008). "Herkesin bildiği, kimsenin söylemediği..." Radikal. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
23. ^ ^{a b} "İki Dil Bir Gala". Bianet. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
24. ^ . Hürriyet Sinema. Hürriyet. 31 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
25. ^ dusunen hayvanin onde gideni (23 Mayıs 2011). "olan biten". Ekşi Sözlük. 
26. ^ ^{a b} Cömer, Hasan (23 Kasım 2010). "Türküm, doğruyum... Türkçe bilmesem de!". NTVMSNBC. 28 Kasım 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2010. 
27. ^ Özer, Murat. "İki Dil Bir Bavul". Beyazperde.com. Erişim tarihi: 24 Şubat 2011. 
28. ^ ^{a b} Okyay, Sevin. "İki Dil Bir Bavul". Radikal Cumartesi. Radikal. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
29. ^ Mutman, Mahmut (1 Kasım 2009). "Çocukların dili ya da ırkçılık nedir?". Radikal 2. Radikal. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
30. ^ Mutman, Mahmut (25 Ekim 2009). "İki dil bir cumhuriyet". Radikal 2. Radikal. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
31. ^ Güven, Ali Murat (25 Ekim 2009). "Sevimli, etkileyici ve düşündürücü; fakat yeterince birleştirici değil…". Yeni Şafak. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. ^[]
32. ^ ^{a b} Yalçın, Burçin S. (23 Ekim 2009). "Başka dilde eğitim". Kültür Sanat. Zaman. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. ^[]
33. ^ Vardan, Uğur (23 Ekim 2009). "Herkesi içine alan bir bavul..." Radikal. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
34. ^ Aktan, İrfan (2009). "İki Dil Bir Bavula Sığar mı?". Aküel. ss. 86, 87, 88. 
35. ^ Aydemir, Şenay (Eylül 2009). "İki Dili Hangi Bavula Koyacağız?". Altyazı,. Cilt 88. ss. 20-21. 
36. ^ Aydemir, Şenay (12 Ekim 2010). "Kusturica gitti, Kürtler de olmasa..." Radikal. Erişim tarihi: 23 Şubat 2011. 
37. ^ Yıldız, İsmail. "Asimilasyona çarpıcı bir ayna: İki Dil Bir Bavul". Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. ^[]
38. ^ "İki dil bir cumhuriyet". Radikal 2. Radikal. 25 Ekim 2009. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
39. ^ Arslan, Tunca (30 Ekim 2009). . Arka Pencere, sayı 1, sayfa 9. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
40. ^ .Güven, Yusuf (Ekim-Aralık 2009). "İki Dil Bir Bavul". Yeni Film, sayı 18. 
41. ^ . Cine Dergi, sayı 18, sayfa 62. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
42. ^ . Evrensel. 17 Haziran 2009. 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
43. ^ Barış, Janet (25 Ekim 2009). ""İki Dil Bir Bavul Arasında". Taraf. 
44. ^ . Taraf. 23 Ekim 2009. 4 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2009. 
45. ^ . Sabah. 31 Ocak 2012. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2012. 
46. ^ "2009'un en iyi filmleri". NTVMSNBC. 31 Aralık 2009. 3 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2010. 
47. ^ "2009'un en iyi filmleri". NTVMSNBC. 31 Aralık 2009. 3 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ocak 2010. 
48. ^ . NTVMSNBC. 31 Aralık 2009. 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2010. 
49. ^ . Cine Dergi. Cilt 21. s. 6. 2 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2010. 
50. ^ . SİYAD. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
51. ^ Galip, Özlem. (PDF). İstanbul: Yeni Özgür Politika. s. 314. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
52. ^ Özyurt, Olkan (2 Kasım 2012). "Babamın Sesi". 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
53. ^ Akça, Kerem (2 Kasım 2012). "MARAŞ KATLİAMI ZEMİNİNDE YABANCILAŞMA". 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
54. ^ Özer, Murat (Kasım 2012). "ANAMIN YALNIZLIĞI, BABAMIN SESİ". Milliyet Sanat. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2017. 
55. ^ . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
56. ^ (İngilizce). CE.cn. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
57. ^ . Altın Koza Film Festivali. 12 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
58. ^ "Özgür Doğan: "İki Dil Bir Bavul benim de çocukluğumun hikayesi."" (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. ^[]
59. ^ ^{a b} . Peri-san Film. 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
60. ^ (İngilizce). Middle East International Film Festival. 1 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
61. ^ "Altın Portakallar Ceylan Önkol İçin..." Bianet. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
62. ^ . Gezici Film Festivali. 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2009. 
63. ^ . Haberler. İstanbul: SİYAD. 12 Ocak 2010. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2010. 
64. ^ . SİYAD. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
65. ^ "21. Ankara Uluslararası Film Festivali". kameraarkasi.org. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
66. ^ . Yeşilçam Ödülleri. 11 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2010. 
67. ^ Personel (28 Ekim 2010). "Türk sineması New York'ta". ntvmsnbc. 3 Ocak 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2011. 
68. ^ "'İki dil, bir bavul' bir garip ödül". Radikal. 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2010. 
69. ^ "Yönetmenin Ödülü Nasıl Geri Alındı? İşte Festival Ekibinin Açıklaması". . Erişim tarihi: 28 Şubat 2010. ^[]
70. ^ . Box Offica Türkiye. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2010. 
71. ^ . Box Offica Türkiye. 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2010. 

Dış bağlantılar

• Resmî site
  • İki Dil Bir Bavul'un
  • (PDF). 1 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  • "Özgür Doğan: "İki Dil Bir Bavul benim de çocukluğumun hikayesi."" (PDF). Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. ^[]
• IMDb'de İki Dil Bir Bavul