Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için alakalı konuda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. (Nisan 2022) |
İlbeyli yöresi (ya da yöredeki diğer adlarıyla Elbeyli, Elbeğli), Sivas il merkezi ile Şarkışla ilçesi arasında kalan kendine özgü kültürel bir bütünlüğe sahip olan bir bölgedir. Halk inanışları açısından oldukça zengin bir birikime sahiptir. Bölgedeki köylerin önemli bir kısmı coğrafi konum olarak Şarkışla'ya daha yakın olsa da idari olarak Sivas merkeze bağlıdırlar.
İlbeyli Yöresi kavramı Sivas'ta yaygın olarak bilinen bir bölgeyi tanımlamaktadır. Her ne kadar bölge halkının kökeni eski İlbeyli aşiretine dayansa da, kastedilen bu toplulukların Türkiye'deki yayılım alanı değildir. Belirgin coğrafi unsurlarla konumu kesinleşmiş bir alanı ifade etmektedir.
Sınırları
İlbeyli kökenli toplulukların yaşadığı alan Sivas ili içerisinde oldukça belirgindir. Sivas-Şarkışla karayolu üzerinde Koyuncu yokuşu belirgin bir coğrafi sınır olarak yöreyi aslında Sivas merkez ilçeden ayırır. Sivas ile Şarkışla arasında İlbeyli alanı içerisinde 42 köy mevcuttur. İlbeyli yöresi halk arasında bilinen bir ifadeyle “Üst başı Kavlak, alt başı Yanalak” şeklinde açıklanan Sivas’ın güney batısındaki alanda iskân edilmiş ahaliden oluşmaktadır. Ayrıca bunlardan başka yöreye yakın konumda Yıldızeli ilçesine bağlı iki köy daha vardır.
Köyler
Akçainiş, Akkuzulu, Apaköy, Aylı, Bedirli, Bostancık, Çallı, Çaypınar, Çongar, Damılı, Damlacık, Durdulu, Eskiapardı, Eskiköy, Gazibey, Gözmen, Güney, Hanlı, Haydarlı, Hayırbey, Herekli, Kabasakal, Kâhyalı, Karalar, Karalı, Kartalca, Kavlak, Kayadibi, Keçili, Kızılova, Kızılöz, Koyuncu, Menşurlu, Sarıdemir, Savcun, Sorguncuk, Söğütçük, Tatlıcak, Yanalak, Yaramış, Yeniapardı.
Etnik köken
Oğuzların Alkaevli (Alkarevli, Alkırevli) boyundan Sivas, Kilis, Maraş ve Suriye (Halep) yörelerinde yaşayan yerleşik Türkmenlerdir Yaklaşık beş asırlık konar göçer hayatından sonra 18. asırda yerleşik düzene geçmişlerdir.
Tarihçe
İlbeylilerin Sivas yakınlarında meskun oldukları bölgede aynı isimle kaza teşkilatı oluşturulmuş; İlbeyli kazası bu statüsünü iki asra yakın korumuştur. Osmanlı'nın son döneminde nahiye hâline getirilmiştir. Nahiye merkezi Kayadibi köyüdür. İlbeyli, daha sonra bu konumunu da kaybetmiştir. Kayadibi ile birlikte Çallı, Hanlı ve Aylı köyleri de bir dönem nahiye olmuşsa da sonradan bu nitelikleri kaldırılmıştır.
Kültür
Aşıklık geleneği yakın zamanlara kadar varlığını sürdürmüş olup yetkin halk şiiri örneklerine rastlanır. Hitabi, İsmeti, Noksani, Perişani yöreden çıkmış en önemli halk ozanlarıdır.
Derlenmiş olan özgün nitelikte çok sayıda efsane ve masal bulunmaktadır.
Hızır inanışına yörede yaygın olarak rastlanır ve pek çok masalsı söylenti anlatılır. Örneğin bir söylenceye göre, koyun sürüleri olan cimri bir adam kırktığı yünleri bir yere yığmış. Hızır Peygamber dilenci kılığında yaklaşmış. Dilenciyi gören zengin adam para istemesin diye yün yığının içine saklanmış. Dilenci kılığındaki Hızır bunun üzerine yaklaşarak korkutucu bir sesle adama kalkmasını söyleyince yün yığınından dışarı çıkmış. Ama çıktığında ayı suretine bürünmüş olduğu görülmüş.
Kaynakça
- Tarihi Ve Kültürüyle Geçmişten Günümüze İlbeyli Aşireti, Kadir Pürlü, Yayın Tarihi: 24 Ağustos 2020
- Sivas’ta İlbeyli Türkmenleri Cilt:1-2, Kadir Pürlü, Sivas Belediyesi Yayınları, 2002
Dipnotlar
- ^ Sivas Toprağının Üç Münbit Kültür Vadisi: Çamşıh - Emlek - İlbeyli, Dr. Doğan Kaya, Makale, Cumhuriyet Üniversitesi, Türk Halk Bilimi Bölümü
- ^ Sivas İlbeyi Yöresi Türkmenleri Halk Şairleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Yrd.Doç.Dr. Doğan Kaya, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı : 20 Yıl : 2006/1 (79-88 s.)
- ^ Sivas İlbeyi Yöresi Türkmenleri Halk Şairleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Yrd.Doç.Dr. Doğan Kaya, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı : 20 Yıl : 2006/1 (81 s.)
- ^ "Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 15, Ankara 2004, sayfa: 165-183" (PDF).[]
- ^ "Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 15, Ankara 2004, sayfa: 165-183" (PDF).[]
- ^ Sivas İlbeyli Yöresinden Derlenen Efsaneler”, Kadir Pürlü, Revak 98, (Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü yay.) Sivas-Aralık 1998, s. 46-59
- ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (muhtelif sayfalarda)
- ^ Sivas İlbeyli Yöresinden Derlenen Efsaneler”, Kadir Pürlü, Revak 98, (Sivas Vakıflar Bölge Müdürlüğü yay.) Sivas-Aralık 1998, s. 48
Notlar
Dış bağlantılar
- İlbeyli Aşireti 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ay ile Güneş Efsanesi - Sivas 27 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkiye Kültür Portalı) - Masalda Güneş güzel bir kızdır, Ay ise yakışıklı birk erkektir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin alakali konuda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Nisan 2022 Ilbeyli yoresi ya da yoredeki diger adlariyla Elbeyli Elbegli Sivas il merkezi ile Sarkisla ilcesi arasinda kalan kendine ozgu kulturel bir butunluge sahip olan bir bolgedir Halk inanislari acisindan oldukca zengin bir birikime sahiptir Bolgedeki koylerin onemli bir kismi cografi konum olarak Sarkisla ya daha yakin olsa da idari olarak Sivas merkeze baglidirlar Ilbeyli Yoresi kavrami Sivas ta yaygin olarak bilinen bir bolgeyi tanimlamaktadir Her ne kadar bolge halkinin kokeni eski Ilbeyli asiretine dayansa da kastedilen bu topluluklarin Turkiye deki yayilim alani degildir Belirgin cografi unsurlarla konumu kesinlesmis bir alani ifade etmektedir SinirlariKoyuncu Koyu yakinlarinda koyun surusu Ilbeyli kokenli topluluklarin yasadigi alan Sivas ili icerisinde oldukca belirgindir Sivas Sarkisla karayolu uzerinde Koyuncu yokusu belirgin bir cografi sinir olarak yoreyi aslinda Sivas merkez ilceden ayirir Sivas ile Sarkisla arasinda Ilbeyli alani icerisinde 42 koy mevcuttur Ilbeyli yoresi halk arasinda bilinen bir ifadeyle Ust basi Kavlak alt basi Yanalak seklinde aciklanan Sivas in guney batisindaki alanda iskan edilmis ahaliden olusmaktadir Ayrica bunlardan baska yoreye yakin konumda Yildizeli ilcesine bagli iki koy daha vardir Koyler Akcainis Akkuzulu Apakoy Ayli Bedirli Bostancik Calli Caypinar Congar Damili Damlacik Durdulu Eskiapardi Eskikoy Gazibey Gozmen Guney Hanli Haydarli Hayirbey Herekli Kabasakal Kahyali Karalar Karali Kartalca Kavlak Kayadibi Kecili Kizilova Kiziloz Koyuncu Mensurlu Saridemir Savcun Sorguncuk Sogutcuk Tatlicak Yanalak Yaramis Yeniapardi Etnik kokenOguzlarin Alkaevli Alkarevli Alkirevli boyundan Sivas Kilis Maras ve Suriye Halep yorelerinde yasayan yerlesik Turkmenlerdir Yaklasik bes asirlik konar gocer hayatindan sonra 18 asirda yerlesik duzene gecmislerdir TarihceHanli Tren Istasyonu Ilbeylilerin Sivas yakinlarinda meskun olduklari bolgede ayni isimle kaza teskilati olusturulmus Ilbeyli kazasi bu statusunu iki asra yakin korumustur Osmanli nin son doneminde nahiye haline getirilmistir Nahiye merkezi Kayadibi koyudur Ilbeyli daha sonra bu konumunu da kaybetmistir Kayadibi ile birlikte Calli Hanli ve Ayli koyleri de bir donem nahiye olmussa da sonradan bu nitelikleri kaldirilmistir KulturDikkulak Mezari Kartalca Koyu Asiklik gelenegi yakin zamanlara kadar varligini surdurmus olup yetkin halk siiri orneklerine rastlanir Hitabi Ismeti Noksani Perisani yoreden cikmis en onemli halk ozanlaridir Derlenmis olan ozgun nitelikte cok sayida efsane ve masal bulunmaktadir Hizir inanisina yorede yaygin olarak rastlanir ve pek cok masalsi soylenti anlatilir Ornegin bir soylenceye gore koyun suruleri olan cimri bir adam kirktigi yunleri bir yere yigmis Hizir Peygamber dilenci kiliginda yaklasmis Dilenciyi goren zengin adam para istemesin diye yun yiginin icine saklanmis Dilenci kiligindaki Hizir bunun uzerine yaklasarak korkutucu bir sesle adama kalkmasini soyleyince yun yiginindan disari cikmis Ama ciktiginda ayi suretine burunmus oldugu gorulmus KaynakcaTarihi Ve Kulturuyle Gecmisten Gunumuze Ilbeyli Asireti Kadir Purlu Yayin Tarihi 24 Agustos 2020 Sivas ta Ilbeyli Turkmenleri Cilt 1 2 Kadir Purlu Sivas Belediyesi Yayinlari 2002Dipnotlar Sivas Topraginin Uc Munbit Kultur Vadisi Camsih Emlek Ilbeyli Dr Dogan Kaya Makale Cumhuriyet Universitesi Turk Halk Bilimi Bolumu Sivas Ilbeyi Yoresi Turkmenleri Halk Sairleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yrd Doc Dr Dogan Kaya Cumhuriyet Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Sayi 20 Yil 2006 1 79 88 s Sivas Ilbeyi Yoresi Turkmenleri Halk Sairleri 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yrd Doc Dr Dogan Kaya Cumhuriyet Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Sayi 20 Yil 2006 1 81 s Osmanli Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Dergisi Sayi 15 Ankara 2004 sayfa 165 183 PDF olu kirik baglanti Osmanli Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Dergisi Sayi 15 Ankara 2004 sayfa 165 183 PDF olu kirik baglanti Sivas Ilbeyli Yoresinden Derlenen Efsaneler Kadir Purlu Revak 98 Sivas Vakiflar Bolge Mudurlugu yay Sivas Aralik 1998 s 46 59 Sivas Efsaneleri Kutlu Ozen 2001 Dilek Matbaasi muhtelif sayfalarda Sivas Ilbeyli Yoresinden Derlenen Efsaneler Kadir Purlu Revak 98 Sivas Vakiflar Bolge Mudurlugu yay Sivas Aralik 1998 s 48Notlar Yozgat taki Ilbeyli koyunun ahalisi 1827 de Sivas tan gocmuslerdir Dis baglantilarIlbeyli Asireti 19 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ay ile Gunes Efsanesi Sivas 27 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye Kultur Portali Masalda Gunes guzel bir kizdir Ay ise yakisikli birk erkektir