Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İndus Muharebesi Harezmşahlar Devletinin son sultanı Celaleddin Harezmşah ile Cengiz Han arasında İndus Nehri yakınlarında 1221 yılında yapılan savaştır. Cengiz Han komutasındaki Moğol ordusu, tüm Harezmşah ordusunu yok etmiş, Celaleddin'in ise kaçmasına izin vermiştir.
| İndus Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Harezmşahlar’ın Moğollar tarafından istilası | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Moğol İmparatorluğu | Harezmşahlar Devleti | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Cengiz Han | Celaleddin Harezmşah (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 50,000'den fazla-50,000-60.000 | 30,000
| ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 30.000+ | Neredeyse tamamı | ||||||
Arka Plan
Cengiz Han ve ordusu Semerkant ve Buharayı istila ederek ele geçirdikten sonra birçok şehre saldırı düzenlemiştir. Alâeddin Muhammed'i yakalatmak için , Sübedey ve emrinde müfreze göndermiş, başkent Gürgençi zaptetmek ve Celaleddin Harezmşah ortadan kaldırmak içinse Cuci komutasında güçlü bir ordu sevketmiştir. Fakat Celaleddin Harezmşah, kuşatma başlamadan önce şehirden ayrılmış, Doğu İran yolu üzerinden Afganistana ulaşmayı ve orada ordusunu güçlendirerek Moğollar üzerine saldırmayı planlamıştır. Gazneye vardığında onu 50.000 kişilik bir orduyla karşıladı. Daha sonra Sultan İgrak ve Gurlu emirlerin de Celaleddin Harezmşahın yanında yeralmasıyla ordu daha da kuvvetlendi. Afganistanda Harezm ordusunun Celaleddin komutasında yeniden toparlandığı haberini alan Cengiz Han, ordusuyla birlikte güneye doğru hareket ederek karşısına çıkan şehirleri istila etmeye devam etti. komutasında 30.000 kişilik bir Moğol ordusunu Celaleddin üzerine saldırıya gönderdi ve yapılan Pervan Muharebesinde Moğol ordusu hezimete uğradı. Güney'e doğru geri çekilmeye başlayan Celaleddin Harezmşah, Hindistan yolu üzerindeyken Emineddin Melik ve Sultan İgnak arasında çıkan anlaşmazlık yüzünden Gurlular Harezm ordusundan ayrıldılar.Cengiz Han, Celaleddin Harezmşah üzerine gönderilen ordunun aldığı mağlubiyeti öğrenince olaya bizzat kendisi el atmış, savaşın yapıldığı yere giderek Moğol komutanına savaş sırasında yaptığı taktik hatalarını göstermiştir. Ardından dağılan orduyu toplayarak Celaleddin Harezmşah üzerine yürümüş ve onu ordusuyla birlikte İndus Nehri kenarında yakalamıştır.
Savaş
Şafakla beraber tüm cepheyi kaplayan Moğollar, savaş düzeninde sıralanmışlardı. Cengiz Han 10.000 zırhlı süvari alayıyla merkezden arkada kalmıştı. Bu süvarileri hemen savaşa sokmak istemediği için ihtiyat kuvveti olarak kullanmayı planlamıştır. komutasındaki Moğol kıtalarını ise Harezm ordusunu arkadan kuşatabilmek için dağların teşkil ettiği engelleri aşarak ilerlemesini emretmiştir.
Pervan'daki yenilginin ardından Cengiz Han, Celaleddin ile bizzat ilgilenmek adına yanında 60 bin kadar adam olduğu hâlde İndus nehrine doğru yola çıktı. Cengiz Han'ın bu savaşta Celaleddin'den fazla adamı olduğu tüm kaynaklar tarafından kabul edilmekle beraber; Cüveyni, Cengiz Han'ın askerlerini "yağmur taneleri kadar" diyerek tasvir etmiştir. Aynı şekilde Celaleddin'in kişisel biyografisini yazan Nesevi, Celaleddin'in askerlerinin sayısının çok az olduğunu ifade ederken Carl Sverdrup Cengiz'in Celaleddin'den 3 kat daha fazla olduğunu ifade etmiştir. Nihayet Cengiz Han İndus Nehri'ne ulaştı ve Ögeday'ın Celaleddin'in sağ kanadına hücum etmesiyle savaş başladı, ancak Celaleddin Ögeday'ı püskürttüğü gibi karşı saldırıya geçerek Cengiz'in merkezine başarılı bir yarma harekâtı gerçekleştirdi. Hatta bu yarma harekâtı o kadar başarılı oldu ki, Nesevî'nin ifadesiyle "Cengiz korkudan atına atladı, kaçtı." Ayrıca bu çarpışmalar sırasında Celaleddin'in emrindeki ordunun Cengiz'in otağına kadar yaklaşarak Cengiz'in atını öldürmesi de yine bu yarma harekâtının başarısını göstermektedir. Artık Celaleddin zaferi kazanmaya çok yaklaştıysa da Cengiz, Bela Noyan komutasındaki seçkin bahadır tümenini dağların arkasından göndererek Celaleddin'in ordusunun sağ kanadını yok etti. Celaleddin etrafındaki Moğol birliklerini püskürtmek için sonuna kadar savaştıysa da yanında asker kalmadığını görünce savaş alanını terk etti. İbnü'l Esir, Müslümanların çok asker kaybettiğini, ancak Moğollar'ın daha fazla asker kaybettiğini söyler.
Ordusunun tamamen dağıldığının farkında olan Celaleddin Harezmşah, nehir kenarına geldiğinde annesi ile hanımlarının "Allah aşkına bizi öldür ama esir verme" diye gözyaşı dökerek feryat etmeleri üzerine, askerlerine onları nehre atmalarını emretmiş ve nehirde boğuluşlarını hazin bir şekilde izlemiştir. Ardından yorgun olmayan bir binek atını alarak, yanında kılıcı ve oku ile hayvanı nehre atlamaya mecbur etti. Nehrin sert akıntısına rağmen sahilin karşı kıyısına çıkmayı başardığını gören Cengiz Han, onu takip etmek isteyen askerlerini engelleyerek Celaleddin hakkında
| “ | Böyle bir babanın oğlu bahtiyardır. Su ve ateş gibi iki bela girdabından kendini kurtarıp sahile vardı. | „ |
demiştir.
Sonuçları
Celaleddin'in nehri geçmesi sonrası Moğol birlikler de nehri geçmek istemesine karşın Cengiz han onları durdurmuş ve ertesi gün oğlu Çağatay han'ı 2 tümen asker ile Celaleddini bulması ve tekrar güçlenmeden önce işini bitirmesi için görevlendirmiştir. Bu görevde Bela Noyan adlı Moğol komutan da Çağatay hana eşlik etmiştir. İndus nehrinin doğusuna yerleşen Celaleddin izini kaybettirmiş ve devamında yeni ordu kurarak Lahor'da yerel birlikleri yenerek toprak kazanmıştır.
Kayıtlara göre, Celaleddin asker sayısını binlere çıkartarak küçük bir ordu kurarak yerel güç haline gelmiştir. Bunu duyan Cengiz han Celaleddinin güçlenmeden işi bitirilmesi için bu sefer izciliği, bireysel dövüş yetenekleri ve yavuzluğu ile bilinen, Celaleddin gibi genç ve dinamik olan, Celaleddinle baş edebileceğini düşündüğü genç komutanı Dörbey Doqshin'i görevlendirmiştir. Dörbey Doqshin'in büyük orduyla geldiğini gören Celaleddin Delhi sınırlarına yakın yere yerleşmiş ve Delhi Sultanlığı ile savaş başlatmaktan kaçınmak isteyen Dörbey Doqshin Semerkant'a geri dönmüş Cengiz han'a durumu izah etmiştir. Sinirlenen Cengiz han Dörbey Doqshin'i aynı görevle geri göndermiş. Dörbey Doqshin önderliğinde gelen Moğol ordusu Harezm kontrolünde olan Nandana şehrini Celaleddin'in valisinden almayı başarmışlardır, devamında Multan şehrini de kuşatmaya almışlardır. Şehir direnmesine rağmen Dörbey Doqshin kuşatmayı 42 gün sürdürmüş, Celaleddin gelerek Dörbey Doqshini geri püskürtmüştür. Bu muharebeden sonra Hindistan havalarının aşırı sıcak olmasıyla Dörbey Doqshin Hindistanı terk etmiştir.
Dörbey Doqshin üçüncü kez de aynı görevle geri gönderilmiş ama Celaleddin'e karşı birkaç başarısız muharebe sonrası Celaleddin'e olan saygısından ötürü Celaleddinin hizmetine girmiş ve İslam dinine geçmiştir.
Kaynakça
- ^ a b Trevor N. Dupuy and R. Ernest Dupuy, The Harper Encyclopedia of Military History, (Harper Collins Publishers, 1993), 366.
- ^ a b c Sverdrup, Carl (2010). "Numbers in Mongol Warfare". Journal of Medieval Military History. Boydell Press. 8: 109-17 [p. 113]. ISBN .
- ^ Harold Lamb, Cengiz Han, s.145
- ^ Izz al-Dīn Ibn al-Athīr, Donald Sidney Richards · 2008,p.229
- ^ "Indomitable Afghanistan". Jalal ad-Din made a run for it. Genghis pursued him across the mountains of eastern Afghanistan to the banks of the Indus River and destroyed his army there, although Jalal ad-Din himself fought to the last and then swam the river. Genghis let him go after witnessing his bravery in battle. HISTORYNET. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2020.
- ^ Alâeddin Atâ Melik Cüveynî,,c.II,s.110-111
- ^ Alâeddin Atâ Melik Cüveynî,,c.II,s.113
- ^ Cengiz Han. Harold Lamb. s. 145.
- ^ Cüveyni, Tarih-i Cihangüşa. s. 410.
- ^ Nesevi, Celaleddin Harezmşah Biyografisi, s. 92.
- ^ Carl Fredrick Sverdrup, The Mongol Conquests The Military Operations of Genghis Khan and Sübe’etei,p.163.
- ^ Tucker, Spencer (2009). A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East. Vol. I,p.273.
- ^ Dupuy, Trevor N.; Dupuy, R. Ernest (1993). The Harper Encyclopedia of Military History. Harper Collins,p.366.
- ^ a b c al-Nasawi, Shihab al-Din Muhammad (1241). Sirah al-Sultan Jalal al-Din Mankubirti [Biography of Sultan Jalal al-Din Mankubirti] (in Turkish),p.92.
- ^ Curtin, Jeremiah (2008). The Mongols: A History. Cosimo,p.127.
- ^ Barthold, Vasily (1968) [1900]. Turkestan Down to the Mongol Invasion (Third ed.). Gibb Memorial Trust,p.446.
- ^ Juvaini, Ata-Malik (1958) [c. 1260]. Tarikh-i Jahangushay تاریخ جهانگشای [History of the World Conqueror],p.410.
- ^ Izz al-Dīn Ibn al-Athīr, Donald Sidney Richards · 2008,p.229.
- ^ Muhammed bin Ahmed an-Nezevi,Siratü's Sultan Celaleddin Mengüberti,s. 83-84
- ^ Alâeddin Atâ Melik Cüveynî,,c.II,s.116
- ^ Peter Jackson (historian), Peter (1990). "JALAL AL-DIN, THE MONGOLS, AND THE KHWARAZMIAN CONQUEST OF PUNJAB AND SIND". British Institute of Persian Studies. 28: 45–54 – via British Institute of Persian studies.
- ^ Sverdrup, Carl (2017). The Mongol Conquests The Military Operations of Genghis Khan and Sübe'etei. West Midlands: Helion & Company Limited. pp. 29, 163, 168. ISBN 978-1-910777-71-8.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Indus Muharebesi Harezmsahlar Devletinin son sultani Celaleddin Harezmsah ile Cengiz Han arasinda Indus Nehri yakinlarinda 1221 yilinda yapilan savastir Cengiz Han komutasindaki Mogol ordusu tum Harezmsah ordusunu yok etmis Celaleddin in ise kacmasina izin vermistir Indus MuharebesiHarezmsahlar in Mogollar tarafindan istilasiTarih24 Kasim 1221BolgeIndus Nehri simdiki PakistanSonucMogol zaferiTaraflarMogol ImparatorluguHarezmsahlar DevletiKomutanlar ve liderlerCengiz HanCelaleddin Harezmsah olu Gucler50 000 den fazla 50 000 60 00030 000 3 000 suvari 700 korumaKayiplar30 000 Neredeyse tamamiArka PlanCengiz Han ve ordusu Semerkant ve Buharayi istila ederek ele gecirdikten sonra bircok sehre saldiri duzenlemistir Alaeddin Muhammed i yakalatmak icin Subedey ve emrinde mufreze gondermis baskent Gurgenci zaptetmek ve Celaleddin Harezmsah ortadan kaldirmak icinse Cuci komutasinda guclu bir ordu sevketmistir Fakat Celaleddin Harezmsah kusatma baslamadan once sehirden ayrilmis Dogu Iran yolu uzerinden Afganistana ulasmayi ve orada ordusunu guclendirerek Mogollar uzerine saldirmayi planlamistir Gazneye vardiginda onu 50 000 kisilik bir orduyla karsiladi Daha sonra Sultan Igrak ve Gurlu emirlerin de Celaleddin Harezmsahin yaninda yeralmasiyla ordu daha da kuvvetlendi Afganistanda Harezm ordusunun Celaleddin komutasinda yeniden toparlandigi haberini alan Cengiz Han ordusuyla birlikte guneye dogru hareket ederek karsisina cikan sehirleri istila etmeye devam etti komutasinda 30 000 kisilik bir Mogol ordusunu Celaleddin uzerine saldiriya gonderdi ve yapilan Pervan Muharebesinde Mogol ordusu hezimete ugradi Guney e dogru geri cekilmeye baslayan Celaleddin Harezmsah Hindistan yolu uzerindeyken Emineddin Melik ve Sultan Ignak arasinda cikan anlasmazlik yuzunden Gurlular Harezm ordusundan ayrildilar Cengiz Han Celaleddin Harezmsah uzerine gonderilen ordunun aldigi maglubiyeti ogrenince olaya bizzat kendisi el atmis savasin yapildigi yere giderek Mogol komutanina savas sirasinda yaptigi taktik hatalarini gostermistir Ardindan dagilan orduyu toplayarak Celaleddin Harezmsah uzerine yurumus ve onu ordusuyla birlikte Indus Nehri kenarinda yakalamistir SavasMogol ordusundan kacan Celaleddin Harezmsah in Indus Nehrini gecisini izleyen Cengiz Han i tasvir eden el yazmasi Safakla beraber tum cepheyi kaplayan Mogollar savas duzeninde siralanmislardi Cengiz Han 10 000 zirhli suvari alayiyla merkezden arkada kalmisti Bu suvarileri hemen savasa sokmak istemedigi icin ihtiyat kuvveti olarak kullanmayi planlamistir komutasindaki Mogol kitalarini ise Harezm ordusunu arkadan kusatabilmek icin daglarin teskil ettigi engelleri asarak ilerlemesini emretmistir Pervan daki yenilginin ardindan Cengiz Han Celaleddin ile bizzat ilgilenmek adina yaninda 60 bin kadar adam oldugu halde Indus nehrine dogru yola cikti Cengiz Han in bu savasta Celaleddin den fazla adami oldugu tum kaynaklar tarafindan kabul edilmekle beraber Cuveyni Cengiz Han in askerlerini yagmur taneleri kadar diyerek tasvir etmistir Ayni sekilde Celaleddin in kisisel biyografisini yazan Nesevi Celaleddin in askerlerinin sayisinin cok az oldugunu ifade ederken Carl Sverdrup Cengiz in Celaleddin den 3 kat daha fazla oldugunu ifade etmistir Nihayet Cengiz Han Indus Nehri ne ulasti ve Ogeday in Celaleddin in sag kanadina hucum etmesiyle savas basladi ancak Celaleddin Ogeday i puskurttugu gibi karsi saldiriya gecerek Cengiz in merkezine basarili bir yarma harekati gerceklestirdi Hatta bu yarma harekati o kadar basarili oldu ki Nesevi nin ifadesiyle Cengiz korkudan atina atladi kacti Ayrica bu carpismalar sirasinda Celaleddin in emrindeki ordunun Cengiz in otagina kadar yaklasarak Cengiz in atini oldurmesi de yine bu yarma harekatinin basarisini gostermektedir Artik Celaleddin zaferi kazanmaya cok yaklastiysa da Cengiz Bela Noyan komutasindaki seckin bahadir tumenini daglarin arkasindan gondererek Celaleddin in ordusunun sag kanadini yok etti Celaleddin etrafindaki Mogol birliklerini puskurtmek icin sonuna kadar savastiysa da yaninda asker kalmadigini gorunce savas alanini terk etti Ibnu l Esir Muslumanlarin cok asker kaybettigini ancak Mogollar in daha fazla asker kaybettigini soyler Ordusunun tamamen dagildiginin farkinda olan Celaleddin Harezmsah nehir kenarina geldiginde annesi ile hanimlarinin Allah askina bizi oldur ama esir verme diye gozyasi dokerek feryat etmeleri uzerine askerlerine onlari nehre atmalarini emretmis ve nehirde boguluslarini hazin bir sekilde izlemistir Ardindan yorgun olmayan bir binek atini alarak yaninda kilici ve oku ile hayvani nehre atlamaya mecbur etti Nehrin sert akintisina ragmen sahilin karsi kiyisina cikmayi basardigini goren Cengiz Han onu takip etmek isteyen askerlerini engelleyerek Celaleddin hakkinda Boyle bir babanin oglu bahtiyardir Su ve ates gibi iki bela girdabindan kendini kurtarip sahile vardi demistir SonuclariCelaleddin in nehri gecmesi sonrasi Mogol birlikler de nehri gecmek istemesine karsin Cengiz han onlari durdurmus ve ertesi gun oglu Cagatay han i 2 tumen asker ile Celaleddini bulmasi ve tekrar guclenmeden once isini bitirmesi icin gorevlendirmistir Bu gorevde Bela Noyan adli Mogol komutan da Cagatay hana eslik etmistir Indus nehrinin dogusuna yerlesen Celaleddin izini kaybettirmis ve devaminda yeni ordu kurarak Lahor da yerel birlikleri yenerek toprak kazanmistir Kayitlara gore Celaleddin asker sayisini binlere cikartarak kucuk bir ordu kurarak yerel guc haline gelmistir Bunu duyan Cengiz han Celaleddinin guclenmeden isi bitirilmesi icin bu sefer izciligi bireysel dovus yetenekleri ve yavuzlugu ile bilinen Celaleddin gibi genc ve dinamik olan Celaleddinle bas edebilecegini dusundugu genc komutani Dorbey Doqshin i gorevlendirmistir Dorbey Doqshin in buyuk orduyla geldigini goren Celaleddin Delhi sinirlarina yakin yere yerlesmis ve Delhi Sultanligi ile savas baslatmaktan kacinmak isteyen Dorbey Doqshin Semerkant a geri donmus Cengiz han a durumu izah etmistir Sinirlenen Cengiz han Dorbey Doqshin i ayni gorevle geri gondermis Dorbey Doqshin onderliginde gelen Mogol ordusu Harezm kontrolunde olan Nandana sehrini Celaleddin in valisinden almayi basarmislardir devaminda Multan sehrini de kusatmaya almislardir Sehir direnmesine ragmen Dorbey Doqshin kusatmayi 42 gun surdurmus Celaleddin gelerek Dorbey Doqshini geri puskurtmustur Bu muharebeden sonra Hindistan havalarinin asiri sicak olmasiyla Dorbey Doqshin Hindistani terk etmistir Dorbey Doqshin ucuncu kez de ayni gorevle geri gonderilmis ama Celaleddin e karsi birkac basarisiz muharebe sonrasi Celaleddin e olan saygisindan oturu Celaleddinin hizmetine girmis ve Islam dinine gecmistir Kaynakca a b Trevor N Dupuy and R Ernest Dupuy The Harper Encyclopedia of Military History Harper Collins Publishers 1993 366 a b c Sverdrup Carl 2010 Numbers in Mongol Warfare Journal of Medieval Military History Boydell Press 8 109 17 p 113 ISBN 978 1 84383 596 7 Harold Lamb Cengiz Han s 145 Izz al Din Ibn al Athir Donald Sidney Richards 2008 p 229 Indomitable Afghanistan Jalal ad Din made a run for it Genghis pursued him across the mountains of eastern Afghanistan to the banks of the Indus River and destroyed his army there although Jalal ad Din himself fought to the last and then swam the river Genghis let him go after witnessing his bravery in battle HISTORYNET 7 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2020 Alaeddin Ata Melik Cuveyni c II s 110 111 Alaeddin Ata Melik Cuveyni c II s 113 Cengiz Han Harold Lamb s 145 Cuveyni Tarih i Cihangusa s 410 Nesevi Celaleddin Harezmsah Biyografisi s 92 Carl Fredrick Sverdrup The Mongol Conquests The Military Operations of Genghis Khan and Sube etei p 163 Tucker Spencer 2009 A Global Chronology of Conflict From the Ancient World to the Modern Middle East Vol I p 273 Dupuy Trevor N Dupuy R Ernest 1993 The Harper Encyclopedia of Military History Harper Collins p 366 a b c al Nasawi Shihab al Din Muhammad 1241 Sirah al Sultan Jalal al Din Mankubirti Biography of Sultan Jalal al Din Mankubirti in Turkish p 92 Curtin Jeremiah 2008 The Mongols A History Cosimo p 127 Barthold Vasily 1968 1900 Turkestan Down to the Mongol Invasion Third ed Gibb Memorial Trust p 446 Juvaini Ata Malik 1958 c 1260 Tarikh i Jahangushay تاریخ جهانگشای History of the World Conqueror p 410 Izz al Din Ibn al Athir Donald Sidney Richards 2008 p 229 Muhammed bin Ahmed an Nezevi Siratu s Sultan Celaleddin Menguberti s 83 84 Alaeddin Ata Melik Cuveyni c II s 116 Peter Jackson historian Peter 1990 JALAL AL DIN THE MONGOLS AND THE KHWARAZMIAN CONQUEST OF PUNJAB AND SIND British Institute of Persian Studies 28 45 54 via British Institute of Persian studies Sverdrup Carl 2017 The Mongol Conquests The Military Operations of Genghis Khan and Sube etei West Midlands Helion amp Company Limited pp 29 163 168 ISBN 978 1 910777 71 8