Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnsansız deniz altı araçları (İnsansız Su Altı Araçları olarak da adlandırılır) içeresinde fiziksel olarak bir insan bulunmayan ve su altında hareket edebilen araçlardır. Sualtı ortamında yapılan çalışmalar göreceli olarak daha zorlu olmaktadır. Hem ortamın farklılığı ve değişkenliği, hem de bozucu etkilere daha açık oluşu, haberleşme zorlukları, basınç gibi problemler İDA'ların temel özelliklerini belirlemektedir.
Tarihçe
İlk insansız deniz araçlarının ne zaman geliştirildiği hakkında gene olarak kabul görülmüş bilgiler olmasa da tarihe geçmiş en eski çalışma Avusturya'da 1864'te Luppis-Whitehead Automobile tarafından geliştirilmiş olan torpido şeklindeki bir uzaktan kumandalı su altı aracıdır. Bu gün ki formlarına daha yakın kullanım örneği ise Dimitri Rebikoff tarafından 1953 yılında tasarlanan "Poodle" isimli araçtır.
Bu alanda yaşanmış ilk ciddi çalışmalar ABD donanması ve Britanya kraliyet donanması tarafından gerçekleştirilmiştir. Yapılan ilk çalışmaların otonom özellikleri yoktu, mayın tespit ve imha işlemleri için kullanılmıştır. ABD Donanması 1957'den beri bu araçları belli bir programla geliştirmeye başlamış olup, 1970 yılından itibaren sınırlı sayıda da olsa envantere almıştır. Su altında yaşanan sinyal kayıpları, uzun süre yetecek enerjiye sahip olmamasına rağmen bu araçlar İran-Irak savaşı esnasında yaygın bir şekilde Hürmüz Boğazı'nda İran tarafından döşetilen mayınların tespiti için kullanılmışlardır.
ASELSAN'IN 2010 yılında üzerinde çalışılan "Ağ yetenekli ve çok sensörlü sualtı keşif sistemi" projesi kapsamında ‟Denizgözü-Ahtapot", adlı bir AUV geliştirmeye başlamıştır. 2018 yılında ilk prototipler Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanımına sunulmuştur.
İDA Türleri
Temel olarak Kablo Kontrollü ve Kablosuz-Otonom olarak iki ana gurupta değerlendirilmektedir. Kablo kontrollü olan “ROV (Remote Operating Vehicle)”, otonom olan ise “AUV (Autonomus Underwater Vehicle)” olarak adlandırılmaktadır.
ROV - Remotely Operated Underwater Vehicle - Kablo Kumandalı Denizaltı Aracı
En genel tanımı ile bir operatör tarafından uzaktan kontrol edilerek su altında değişik amaçlara yönelik ve tehlikeli olabilecek bir dizi işlevi yerine getiren bir su altı robotudur. ROV araçların kontrol edilebilmesi için operatör ve kablo bağlantısı gerekmektedir.
Mikro-Mini ROV
Mikro ve Mini ROV olarak adlandırılan ve ağırlıkları 3–15 kg mertebesinde olan ROV'lar ise su altındaki dar dehlizlerde çalışmalar gerçekleştirmek için kullanılmaktadır.
AUV - Autonomous Underwater Vehicle – Otonom Denizaltı Aracı
Otonom su altı araçları üzerinde bulunan sensörlerden elde ettiği verileri daha önceden belirtilen bir rota ile ilişkilendirerek hareket eder. Bu araç tipinin avantajı birçok işletme ve bağlantı zorluğu oluşturan kablo bağlantıları olmadan otomatik olarak görevini tamamlayabilmesidir.
İDA'ların Kullanım Alanları
İnsansız denizaltı araçları askeri ve sivil olarak kullanılmaktadır. ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin dahil olmak üzere birçok ülke deniz altı araçları üzerinde çalışmalar yürütmektedir.
Bu araçlar askeri anlamda manipülatör sistemleri, sualtı keşif ve gözetleme, liman ve kritik alan güvenliği, mayın tanı, teşhis ve imha, anti denizaltı harbi, filo eskortu, denizaltı kurtarma, batık çalışmaları gibi alanlarda kullanılmaktadırlar. Örneğin, REMUS, üç fit uzunluğunda olan ve bir mil karedeki mayınları 16 saate temizleyebilen bir robottur.
Sivil anlamda ise arama, kurtarma, sualtı boru ve kablo döşenmesi ve kontrolleri, köprü ayağı kontrolleri, su altı durum farkındalığı sağlama, su altı inşaat ve bakım/onarım, su altı örnek toplama, batık kurtarmak, sualtı naaş ve delil çıkartma, çevresel araştırmalar, çevre kirliliği, oşinografik araştırmalar, biyoçeşitlilik çalışmaları, batık objelerin araştırılması, sualtı güç istasyonları, hidroelektrik ve nükleer santraller, su rezervuarları, baraj kapakları ve su setleri incelemeleri, su altı boru hattı kaynak incelenmesi, balık, yengeç ve su yüzeyi araştırmaları, zebra midyeleri ve temizlenmesi, arkeoloji çalışmaları, sualtı haritalama ve doğrulama, belgesel çekimi, su parkları, korozyon ve katodik ölçümler, sualtı olay yeri inceleme, gemi teknesi, pervanesi ve yönlendirme ekipmanı incelemesi, dalgıç gözlemleme ve destek elemanı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Insansiz deniz alti araclari Insansiz Su Alti Araclari olarak da adlandirilir iceresinde fiziksel olarak bir insan bulunmayan ve su altinda hareket edebilen araclardir Sualti ortaminda yapilan calismalar goreceli olarak daha zorlu olmaktadir Hem ortamin farkliligi ve degiskenligi hem de bozucu etkilere daha acik olusu haberlesme zorluklari basinc gibi problemler IDA larin temel ozelliklerini belirlemektedir TarihceIlk insansiz deniz araclarinin ne zaman gelistirildigi hakkinda gene olarak kabul gorulmus bilgiler olmasa da tarihe gecmis en eski calisma Avusturya da 1864 te Luppis Whitehead Automobile tarafindan gelistirilmis olan torpido seklindeki bir uzaktan kumandali su alti aracidir Bu gun ki formlarina daha yakin kullanim ornegi ise Dimitri Rebikoff tarafindan 1953 yilinda tasarlanan Poodle isimli aractir Bu alanda yasanmis ilk ciddi calismalar ABD donanmasi ve Britanya kraliyet donanmasi tarafindan gerceklestirilmistir Yapilan ilk calismalarin otonom ozellikleri yoktu mayin tespit ve imha islemleri icin kullanilmistir ABD Donanmasi 1957 den beri bu araclari belli bir programla gelistirmeye baslamis olup 1970 yilindan itibaren sinirli sayida da olsa envantere almistir Su altinda yasanan sinyal kayiplari uzun sure yetecek enerjiye sahip olmamasina ragmen bu araclar Iran Irak savasi esnasinda yaygin bir sekilde Hurmuz Bogazi nda Iran tarafindan dosetilen mayinlarin tespiti icin kullanilmislardir ASELSAN IN 2010 yilinda uzerinde calisilan Ag yetenekli ve cok sensorlu sualti kesif sistemi projesi kapsaminda Denizgozu Ahtapot adli bir AUV gelistirmeye baslamistir 2018 yilinda ilk prototipler Turk Silahli Kuvvetlerinin kullanimina sunulmustur IDA TurleriIDA SINIFLARI Temel olarak Kablo Kontrollu ve Kablosuz Otonom olarak iki ana gurupta degerlendirilmektedir Kablo kontrollu olan ROV Remote Operating Vehicle otonom olan ise AUV Autonomus Underwater Vehicle olarak adlandirilmaktadir ROV Remotely Operated Underwater Vehicle Kablo Kumandali Denizalti Araci En genel tanimi ile bir operator tarafindan uzaktan kontrol edilerek su altinda degisik amaclara yonelik ve tehlikeli olabilecek bir dizi islevi yerine getiren bir su alti robotudur ROV araclarin kontrol edilebilmesi icin operator ve kablo baglantisi gerekmektedir Mikro Mini ROV Mikro ve Mini ROV olarak adlandirilan ve agirliklari 3 15 kg mertebesinde olan ROV lar ise su altindaki dar dehlizlerde calismalar gerceklestirmek icin kullanilmaktadir AUV Autonomous Underwater Vehicle Otonom Denizalti Araci Otonom su alti araclari uzerinde bulunan sensorlerden elde ettigi verileri daha onceden belirtilen bir rota ile iliskilendirerek hareket eder Bu arac tipinin avantaji bircok isletme ve baglanti zorlugu olusturan kablo baglantilari olmadan otomatik olarak gorevini tamamlayabilmesidir IDA larin Kullanim AlanlariInsansiz denizalti araclari askeri ve sivil olarak kullanilmaktadir ABD Ingiltere Fransa Rusya ve Cin dahil olmak uzere bircok ulke deniz alti araclari uzerinde calismalar yurutmektedir REMUS IDA Bu araclar askeri anlamda manipulator sistemleri sualti kesif ve gozetleme liman ve kritik alan guvenligi mayin tani teshis ve imha anti denizalti harbi filo eskortu denizalti kurtarma batik calismalari gibi alanlarda kullanilmaktadirlar Ornegin REMUS uc fit uzunlugunda olan ve bir mil karedeki mayinlari 16 saate temizleyebilen bir robottur Sivil anlamda ise arama kurtarma sualti boru ve kablo dosenmesi ve kontrolleri kopru ayagi kontrolleri su alti durum farkindaligi saglama su alti insaat ve bakim onarim su alti ornek toplama batik kurtarmak sualti naas ve delil cikartma cevresel arastirmalar cevre kirliligi osinografik arastirmalar biyocesitlilik calismalari batik objelerin arastirilmasi sualti guc istasyonlari hidroelektrik ve nukleer santraller su rezervuarlari baraj kapaklari ve su setleri incelemeleri su alti boru hatti kaynak incelenmesi balik yengec ve su yuzeyi arastirmalari zebra midyeleri ve temizlenmesi arkeoloji calismalari sualti haritalama ve dogrulama belgesel cekimi su parklari korozyon ve katodik olcumler sualti olay yeri inceleme gemi teknesi pervanesi ve yonlendirme ekipmani incelemesi dalgic gozlemleme ve destek elemani olarak cesitli sektorlerde kullanilmaktadir Kaynakca a b c d e 5 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Anadolu Ajansi 6 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Pentagon s robots Arming the future Electronic version