Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Ocak 2022) () |
İslami feminizm, modern düşün hayatında yer bulmaya başlayan melez ideolojilerin bir örneği. İslami paradigma içinde dile getirilen feminist söylem ve uygulamalar bütününe verilen adlandırma. Modern İnsan Hakları bildirgelerinde tüm insanların eşit olduğu söylenirken, İslam dünyasında, gündelik yaşamda geleneksel inanışlar ve dini inanca dayalı, konjonktür ile uyuşmayan kadın-erkek ayrımı ve erkeklerin üstünlüğü söylemine karşı, kadınların eşitliği ve/veya üstünlüğünü savunan bir düşünce sistemiyle İslam düşüncesini harmanlamaya itmiştir.
Tarihçe
İslam dünyasında büyüyen İslamcılık hareketi içinde gelişen İslamcı feminizm, terim olarak İran'da yazar ve Ziba Mir-Huseyini'nin eserlerinde ve Tahran kadın dergisi Zanan'da (1992 yılında kuruldu) ve Suudi Arabistanlı kadın yazar tarafından 1996 yılında yayımladığı "Feminism and Islam" kitabında kullanılmıştır. Terim olarak ortaya çıkışı yakın tarihlere rastlasa da Müslüman toplumlarında kadın haklarının müdafaasının yaklaşık yüz yılı aşan bir geçmişi vardır. Batılı ülkelerin Müslüman toplumlara yönelik eleştirilerine cevap niteliği taşıyan ve ilkin ihyacı-reformist İslamcı erkek yazarların eserlerinde yer alan bu müdafaa biçimi kadınların İslam toplumlarında köleden farksız, ikinci sınıf insan muamelesi gördükleri suçlamalarını yok etmeye yönelikti. Kadını aile içerisinde ve yeni nesillerin yetiştirilmesinde birinci derecede önemli gören bu anlayış kadın ile erkeğin bir toplumda birbirlerinden farklı görevleri icra ederek karşılıklı bir tamamlayıcılık işlevi gördüklerini öne sürmekteydi. Ancak özellikle 90'lı yıllarda Müslüman toplumlarını kadınlara verilen haklar itibarıyla değerlendirmeye alan yeni, eğitimli İslamcı kadın yazarlar kuşağı geçmişteki "tamamlayıcı" perspektifin yetersiz olduğu hatta Müslüman toplumlardaki kadının ikincil işlevini hasır altı ettiğini iddia ederek kadın ile erkeğin toplumda tamamen eşit hak ve statüde olması gerektiğini, hatta bunun dinin ilkeleriyle de uyumlu bir şekilde savunulabileceğini ifade etmeye ve bu iddialarını İslam dini içindeki unsurları derinlemesine tahlil ederek göstermeye çalışmışlardır.
Kadının Müslüman bir toplumdaki statüsü bir inanç (ve de bir "sembol") konusu olduğundan İslamiyetin bütünü içinde uzanımları vardır. Bu sebeple Müslüman ülkelerdeki politik ve kültürel tercihler doğrudan kadının "konumu" ile ilişkilendirilerek anlaşılmaya çalışılmakta ve tercihleri "modernite"den yana olanlar kadını "modernleştirme"ye veya "modernleşme"nin içinde İslamiyet için tehlike unsurlar barındıran bir tehdit olarak algılayanlar da bu çabayı geleneksel İslam yaşantısına bir tehdit olarak algılamaktadırlar. İslamcı feministler ise talepleriyle modernite içinde yer alırken kültürel aidiyetleri ve kullandıkları referansları itibarıyla kendilerini "İslamcı" olarak nitelendirmekte ve argümanlarını her iki gruptan farklı bir dil ile inşa etmek arayışına girmektedirler.
Mısırlı kadın araştırmacı Aziza M. Karam (Azîze M. Kerem), kendi ülkesindeki feminist düşünceyi üçlü olarak sınıflandırır: Seküler Feminizm, Müslüman Feminizm ve İslamcı Feminizm. Karam'a göre kadınların cinsiyeti nedeniyle toplumda daha az avantajlı bir konumda sahip olduğunu düşünen ve daha adil cinsiyet ilişkileri geliştirmeye çalışan herkes feministtir, farklılıklar ise feminizm içindeki akım ve türler olarak görülebilir.
İddiaları
İslamcı Feminist yazarlar genel olarak batılı feminist hemcinsleri gibi toplumsal cinsiyet ayırımlarının kökenini kadın ve erkek bedeninde yani "biyoloji"de değil toplumsal bir inşa olarak gördükleri "kültür"de aramaktadırlar. Modernist İslamcı yazar 'ın tarihselcilik denilen ve Kur'an'daki ayetleri o günün sosyo-ekonomik ve kültürel koşulları içerisinde "anlamlandırma" çabası ve bu yönde kullandığı metodoloji İslamcı feminist yazarlar tarafından Kur'an'daki kadına ilişkin ve kadınla ilgili ayetlerin "anlamı"nı araştırmakta kullanılmakta ve böylelikle Amina Vedud Muhsin'in söyleyişiyle bu yöntemle Kur'an'ın modern kadın için anlamlı gelebilecek bir "okuması" yapılabilmektedir. Muhammed'in sözlerini içeren hadis külliyatına yönelik yaklaşımlarında da İslamcı feminist yazarlar, kadının modern toplumdaki statüsüyle uyuşmayacak ifadeleri içerdiklerini düşündükleri hadislerin geleneksel hadis usulü ve kritiğiyle değerlendirilmesinin yetersiz, eksik ve hatalı olacağını hatta dinin "ataerkil" söylemini kuvvetlendireceğini düşünmekte ve hadislerle ilgili modern, Foucaultçu bir özne-iktidar ilişkisine dayalı bir "okuma" yapmaktadırlar.
27-29 Ekim 2005 tarihlerinde Barselona'da 400'e yakın katılımcının bir araya geldiği Barselona Birinci Uluslararası İslamcı Feminizm Kongresi'nden çıkan sonuçların bazıları:
- İslamcı feminizm, egemen cinsiyetçi İslam yorumlarına alternatif olarak ortaya çıkmıştır.
- İslamcı feminizm, Kuran ayetlerine ve Kuran'ın erkekegemenliği meşru görmediği yönündeki güçlü inanca dayanmaktadır.
- Erkekler de kadınların eşit hak elde etme mücadelesinde yer almalıdır.
- Kadınların karar-verici yapılara katılımı desteklenmelidir.
- İslami gelenekler temelinde, kadınların mülk sahibi olma, bireysel özgürlük ve ekonomik bağımsızlık hakları savunulmalıdır.
- Müslüman kadınların camilere erişebilme hakkı talep edilmelidir.
- Müslüman olmayan feministlere, İslam'ın en cinsiyetçi ve gerici yorumlarını tek olası İslam yorumu olarak kabul etmemeleri çağrısında bulunuyoruz. Aksi bir pratik, hakları için savaşan Müslüman kadınlarla, küresel feminist hareket arasındaki işbirliğini engelleyecektir.
Eleştiriler
İslamcı feministlerin iddialarına İslam dünyasından teşvik ve tasvipten şiddetli tenkitlere kadar değişen bir dizi tepkinin doğmasına yol açmıştır. İslamcı feministlerin iddialarının "gerçek" İslam'ın anlaşılması yönünde önemli bir katkı olarak görenler olduğu gibi bu harekete karşı duranlar ve eleştirenler de olmuştur. Bu eleştirilerin temel başlıkları en genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:
- Feminizmin Batı kaynaklı bir düşünce ve hareket olması dolayısıyla İslam toplumlarının gerçeğiyle ve İslam'ın temel kaideleriyle uyuşmaması.[]
- Feminizmin farklı bir sosyal, kültürel ve sınıfsal çevrenin kadınlarının taleplerine yanıt vermek üzere ortaya çıkışı.[]
- Feminizmin Orta Çağ Hristiyanlığının kadına yönelik bakış açısı ve şiddetli uygulamalarının sonucunda ortaya çıktığının iddia edilmesi ve İslamcıların, İslam'ın kadına verdiği değer ve hakların bu tip bir hareketin İslam topraklarında yayılmasına imkân vermeyecek kadar çok olduğunu iddia etmesi.[]
- Feminizmin, Batı emperyalizminin Müslümanlar arasındaki dayanışmayı yok etme amaçlarına hizmet ettiği iddiası.[]
- İslamcı feministlerin Kur'an ve Hadis perspektiflerinin ve kullandıkları hermenötik metodolojinin seküler bir dünyanın kendi kutsal metnini incelemekte kullandığı ve temelinde yine seküler bir perpesktifin olduğu pozitivist, rasyonalist, tarihselci yaklaşımları barındırdığı ve dolayısıyla İslamiliğinin tartışmalı oluşu.[]
Görüldüğü gibi İslamcı feminizme yönelik siyasi, sosyal, kültürel ve teolojik bakış açılarından eleştiriler yöneltilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Badran, Margot, Islamic feminism: what's in a name?, Al-Ahram Weekly, 17-23 January 2002.
- Wikipedia İngilizce Vikipedi İslamcı Feminizm sayfası 14 Mayıs 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şişman, Nazife "Küreselleşmenin Pençesi. İslam'ın Peçesi", Küre Yayınları, İstanbul, 2005.
- Muhsin-Amina Wedud, Kur'an ve Kadın, İz Yayıncılık. http://www.iz.com.tr/?git=showdetails&kod=203 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tucker, Judith E. "Arab Women, Old Boundaries, New Frontiers", Indiana University Press, 1993.
- Tunç, Harun (2018). “İslamcı Feminizm: Kavramsal Bir Tartışma”, Antakiyat, 1(2): 235-247.
- Yıldırım, K. (2019). Kabul ile Red Arasında: İslamî Feminizm, İstanbul: Avesta Yay.
Konuyla ilgili yayınlar
- Şişman, Nazife "Küreselleşmenin Pençesi. İslam'ın Peçesi", Küre Yayınları, İstanbul, 2005
- Avcı, Gültekin "Kıyamet Kadınları-İslamcı ve Modern Kadının Yozlaşması", Metropol Yayınları, İstanbul, 2007
- Cündioğlu, Dücane "Philo-Sophia-Loren", Gelenek Yayıncılık, İstanbul, 2004
- Ahmed, Leila "Women and Gender in Islam: Historical Roots of a modern Debate, 1992, Yale University Press"
- Yamani, Mai "Feminism Behind the Veil: traditional roles and modern aspirations of women in Saudi Arabia"
- Barlas, Asma "Believing Women" in Islam Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur'an
- Mernissi, Fatma "The Veil and the Male Elite: A Feminist Interpretation of Women's Rights in Islam"
- Safarian, Alexander "On the History of Turkish Feminism", "Iran and the Caucasus", vol.11.1, Brill, Leiden - Boston, 2007, pp. 141–152.
- Svensson, Jonas (2001). Women's Human Rights and Islam. A Study of Three Attempts at Accommodation. Stockholm: Almquist & Wiksell.[1] 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Hükümet bize nasıl giyineceğimizi dikte edemez! 24 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Islamic Feminism: Perils and Promises 19 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Cultural Construction of Gender in Islam 27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- A Gender Jihad For Islam's Future 14 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mohammed was a Feminist 19 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Muslim women take charge of their faith 3 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Reformcu ilahiyatçı Amina Wadud Qantara.de
Eleştirel
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Ocak 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Islami feminizm modern dusun hayatinda yer bulmaya baslayan melez ideolojilerin bir ornegi Islami paradigma icinde dile getirilen feminist soylem ve uygulamalar butunune verilen adlandirma Modern Insan Haklari bildirgelerinde tum insanlarin esit oldugu soylenirken Islam dunyasinda gundelik yasamda geleneksel inanislar ve dini inanca dayali konjonktur ile uyusmayan kadin erkek ayrimi ve erkeklerin ustunlugu soylemine karsi kadinlarin esitligi ve veya ustunlugunu savunan bir dusunce sistemiyle Islam dusuncesini harmanlamaya itmistir TarihceIslamci feminizmin bir sembolu Islam in simgesi olan ay ve yildiz feminizmin evrensel simgesi ile kullanilmis Islam dunyasinda buyuyen Islamcilik hareketi icinde gelisen Islamci feminizm terim olarak Iran da yazar ve Ziba Mir Huseyini nin eserlerinde ve Tahran kadin dergisi Zanan da 1992 yilinda kuruldu ve Suudi Arabistanli kadin yazar tarafindan 1996 yilinda yayimladigi Feminism and Islam kitabinda kullanilmistir Terim olarak ortaya cikisi yakin tarihlere rastlasa da Musluman toplumlarinda kadin haklarinin mudafaasinin yaklasik yuz yili asan bir gecmisi vardir Batili ulkelerin Musluman toplumlara yonelik elestirilerine cevap niteligi tasiyan ve ilkin ihyaci reformist Islamci erkek yazarlarin eserlerinde yer alan bu mudafaa bicimi kadinlarin Islam toplumlarinda koleden farksiz ikinci sinif insan muamelesi gordukleri suclamalarini yok etmeye yonelikti Kadini aile icerisinde ve yeni nesillerin yetistirilmesinde birinci derecede onemli goren bu anlayis kadin ile erkegin bir toplumda birbirlerinden farkli gorevleri icra ederek karsilikli bir tamamlayicilik islevi gorduklerini one surmekteydi Ancak ozellikle 90 li yillarda Musluman toplumlarini kadinlara verilen haklar itibariyla degerlendirmeye alan yeni egitimli Islamci kadin yazarlar kusagi gecmisteki tamamlayici perspektifin yetersiz oldugu hatta Musluman toplumlardaki kadinin ikincil islevini hasir alti ettigini iddia ederek kadin ile erkegin toplumda tamamen esit hak ve statude olmasi gerektigini hatta bunun dinin ilkeleriyle de uyumlu bir sekilde savunulabilecegini ifade etmeye ve bu iddialarini Islam dini icindeki unsurlari derinlemesine tahlil ederek gostermeye calismislardir Kadinin Musluman bir toplumdaki statusu bir inanc ve de bir sembol konusu oldugundan Islamiyetin butunu icinde uzanimlari vardir Bu sebeple Musluman ulkelerdeki politik ve kulturel tercihler dogrudan kadinin konumu ile iliskilendirilerek anlasilmaya calisilmakta ve tercihleri modernite den yana olanlar kadini modernlestirme ye veya modernlesme nin icinde Islamiyet icin tehlike unsurlar barindiran bir tehdit olarak algilayanlar da bu cabayi geleneksel Islam yasantisina bir tehdit olarak algilamaktadirlar Islamci feministler ise talepleriyle modernite icinde yer alirken kulturel aidiyetleri ve kullandiklari referanslari itibariyla kendilerini Islamci olarak nitelendirmekte ve argumanlarini her iki gruptan farkli bir dil ile insa etmek arayisina girmektedirler Misirli kadin arastirmaci Aziza M Karam Azize M Kerem kendi ulkesindeki feminist dusunceyi uclu olarak siniflandirir Sekuler Feminizm Musluman Feminizm ve Islamci Feminizm Karam a gore kadinlarin cinsiyeti nedeniyle toplumda daha az avantajli bir konumda sahip oldugunu dusunen ve daha adil cinsiyet iliskileri gelistirmeye calisan herkes feministtir farkliliklar ise feminizm icindeki akim ve turler olarak gorulebilir IddialariIslamci Feminist yazarlar genel olarak batili feminist hemcinsleri gibi toplumsal cinsiyet ayirimlarinin kokenini kadin ve erkek bedeninde yani biyoloji de degil toplumsal bir insa olarak gordukleri kultur de aramaktadirlar Modernist Islamci yazar in tarihselcilik denilen ve Kur an daki ayetleri o gunun sosyo ekonomik ve kulturel kosullari icerisinde anlamlandirma cabasi ve bu yonde kullandigi metodoloji Islamci feminist yazarlar tarafindan Kur an daki kadina iliskin ve kadinla ilgili ayetlerin anlami ni arastirmakta kullanilmakta ve boylelikle Amina Vedud Muhsin in soyleyisiyle bu yontemle Kur an in modern kadin icin anlamli gelebilecek bir okumasi yapilabilmektedir Muhammed in sozlerini iceren hadis kulliyatina yonelik yaklasimlarinda da Islamci feminist yazarlar kadinin modern toplumdaki statusuyle uyusmayacak ifadeleri icerdiklerini dusundukleri hadislerin geleneksel hadis usulu ve kritigiyle degerlendirilmesinin yetersiz eksik ve hatali olacagini hatta dinin ataerkil soylemini kuvvetlendirecegini dusunmekte ve hadislerle ilgili modern Foucaultcu bir ozne iktidar iliskisine dayali bir okuma yapmaktadirlar 27 29 Ekim 2005 tarihlerinde Barselona da 400 e yakin katilimcinin bir araya geldigi Barselona Birinci Uluslararasi Islamci Feminizm Kongresi nden cikan sonuclarin bazilari Islamci feminizm egemen cinsiyetci Islam yorumlarina alternatif olarak ortaya cikmistir Islamci feminizm Kuran ayetlerine ve Kuran in erkekegemenligi mesru gormedigi yonundeki guclu inanca dayanmaktadir Erkekler de kadinlarin esit hak elde etme mucadelesinde yer almalidir Kadinlarin karar verici yapilara katilimi desteklenmelidir Islami gelenekler temelinde kadinlarin mulk sahibi olma bireysel ozgurluk ve ekonomik bagimsizlik haklari savunulmalidir Musluman kadinlarin camilere erisebilme hakki talep edilmelidir Musluman olmayan feministlere Islam in en cinsiyetci ve gerici yorumlarini tek olasi Islam yorumu olarak kabul etmemeleri cagrisinda bulunuyoruz Aksi bir pratik haklari icin savasan Musluman kadinlarla kuresel feminist hareket arasindaki isbirligini engelleyecektir ElestirilerIslamci feministlerin iddialarina Islam dunyasindan tesvik ve tasvipten siddetli tenkitlere kadar degisen bir dizi tepkinin dogmasina yol acmistir Islamci feministlerin iddialarinin gercek Islam in anlasilmasi yonunde onemli bir katki olarak gorenler oldugu gibi bu harekete karsi duranlar ve elestirenler de olmustur Bu elestirilerin temel basliklari en genel hatlariyla su sekilde siralanabilir Feminizmin Bati kaynakli bir dusunce ve hareket olmasi dolayisiyla Islam toplumlarinin gercegiyle ve Islam in temel kaideleriyle uyusmamasi kaynak belirtilmeli Feminizmin farkli bir sosyal kulturel ve sinifsal cevrenin kadinlarinin taleplerine yanit vermek uzere ortaya cikisi kaynak belirtilmeli Feminizmin Orta Cag Hristiyanliginin kadina yonelik bakis acisi ve siddetli uygulamalarinin sonucunda ortaya ciktiginin iddia edilmesi ve Islamcilarin Islam in kadina verdigi deger ve haklarin bu tip bir hareketin Islam topraklarinda yayilmasina imkan vermeyecek kadar cok oldugunu iddia etmesi kaynak belirtilmeli Feminizmin Bati emperyalizminin Muslumanlar arasindaki dayanismayi yok etme amaclarina hizmet ettigi iddiasi kaynak belirtilmeli Islamci feministlerin Kur an ve Hadis perspektiflerinin ve kullandiklari hermenotik metodolojinin sekuler bir dunyanin kendi kutsal metnini incelemekte kullandigi ve temelinde yine sekuler bir perpesktifin oldugu pozitivist rasyonalist tarihselci yaklasimlari barindirdigi ve dolayisiyla Islamiliginin tartismali olusu kaynak belirtilmeli Goruldugu gibi Islamci feminizme yonelik siyasi sosyal kulturel ve teolojik bakis acilarindan elestiriler yoneltilmistir Ayrica bakinizFeminizm Feminist teolojiKaynakcaBadran Margot Islamic feminism what s in a name Al Ahram Weekly 17 23 January 2002 Wikipedia Ingilizce Vikipedi Islamci Feminizm sayfasi 14 Mayis 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sisman Nazife Kuresellesmenin Pencesi Islam in Pecesi Kure Yayinlari Istanbul 2005 Muhsin Amina Wedud Kur an ve Kadin Iz Yayincilik http www iz com tr git showdetails amp kod 203 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tucker Judith E Arab Women Old Boundaries New Frontiers Indiana University Press 1993 Tunc Harun 2018 Islamci Feminizm Kavramsal Bir Tartisma Antakiyat 1 2 235 247 Yildirim K 2019 Kabul ile Red Arasinda Islami Feminizm Istanbul Avesta Yay Konuyla ilgili yayinlarSisman Nazife Kuresellesmenin Pencesi Islam in Pecesi Kure Yayinlari Istanbul 2005 Avci Gultekin Kiyamet Kadinlari Islamci ve Modern Kadinin Yozlasmasi Metropol Yayinlari Istanbul 2007 Cundioglu Ducane Philo Sophia Loren Gelenek Yayincilik Istanbul 2004 Ahmed Leila Women and Gender in Islam Historical Roots of a modern Debate 1992 Yale University Press Yamani Mai Feminism Behind the Veil traditional roles and modern aspirations of women in Saudi Arabia Barlas Asma Believing Women in Islam Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur an Mernissi Fatma The Veil and the Male Elite A Feminist Interpretation of Women s Rights in Islam Safarian Alexander On the History of Turkish Feminism Iran and the Caucasus vol 11 1 Brill Leiden Boston 2007 pp 141 152 Svensson Jonas 2001 Women s Human Rights and Islam A Study of Three Attempts at Accommodation Stockholm Almquist amp Wiksell 1 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarHukumet bize nasil giyinecegimizi dikte edemez 24 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Islamic Feminism Perils and Promises 19 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Cultural Construction of Gender in Islam 27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde A Gender Jihad For Islam s Future 14 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mohammed was a Feminist 19 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Muslim women take charge of their faith 3 Aralik 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reformcu ilahiyatci Amina Wadud Qantara deElestirel