Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hayatta kalmak, büyümek ve çoğalmak için, insan dahil çok hücreli bir organizmanın, fizyolojik talepleri ve çevresel zorlukları karşılamak için dokular, organlar ve organ sistemleri arasında etkili bir uyuma sahip olması gerekmektedir. Endokrin sistem, iç ve dış koşullara yanıt vermektedir. Ayrıca kanalsız organ ve dokulardaki salgı hücreleri tarafından üretilen hormonlar aracılığıyla iletişim kurmaktadır.
Endokrin sistem; iç salgı bezleri, hormon üreten dokular, hormonlar ve hormon reseptörlerinden oluşmaktadır. Endokrin bezleri arasında epifiz bezleri, hipofiz bezi, tiroid bezi, paratiroid bezleri, timus bezi ve böbrek üstü bezleri bulunmaktadır. Hormon salgılayan çeşitli organ ve dokular da mevcuttur. Örneğin hipotalamus, kalp, mide, pankreas, yumurtalıklar ve testisler vardır. Endokrin sistemin bezleri ve dokuları çoğunlukla birbirlerinden ayrılırken bütün bir sistem olarak çalışmaktadır.
Endokrin sistemin görevi
Endokrin bezleri, hücreler arası boşluklarda bulunan sıvıya salgılanan, kılcal damarlara yayılan ve dolaşım sistemi yoluyla hedef organlara taşınan hormonlar veya kimyasal haberciler üretmektedir. Bu hedef organların reseptörleri, hedef hücrede belirli fizyolojik değişiklikleri uyarmak için özel olarak hormonlarla bağlanan proteinlerden oluşan moleküllerdir. Endokrin ve sinir sistemleri diğer vücut sistemlerini yönetmek ve koordine etmek için işbirliği içinde çalışmaktadır. Sinir sistemi, belirli kaslar ve bezler üzerinde hareket eden ve hızlı değişikliklerle ilgilenen sinir sinapslarında nörotransmitterler salgılarken, endokrin sistem daha yavaş ve daha hassas ayarlamalara dahil olan hormonları salgılamaktadır.
Endokrin sistemin işlevleri şunlardır:
- Besin metabolizmasının düzenlenmesi, su ve elektrolit dengesinin sağlanması yoluyla iç denge korunmaktadır.
- Hücrelerin büyümesi ve üretimini sağlamaktadır.
- Vücudun dış uyaranlara özellikle de strese tepkilerini kontrol etmektedir.
- Üremeyi kontrol etmektedir
- Otonom sinir sistemi ile işbirliği yaparak dolaşım sindirim sistemini düzenlemektedir
Endokrin sistemin yapısı
İnsan endokrin sistemi, geribildirim döngüleri aracılığıyla çalışan birkaç sistemden oluşmaktadır. Hipotalamus ve hipofiz yoluyla birkaç önemli geribildirim sistemine aracılık edilmektedir.
Endokrin bezler
Endokrin bezler, kimyasallar üreten ve salgılayan bir hücre grubudur. Bezler, kandaki veya hücredeki öncüleri kullanarak tamamlanmış kimyasal ürünler oluşturmaktadır. Ayrıca bunları vücutta serbest bırakmaktadır. Endokrin sistemin birincil bezleri epifiz bezi, böbrek üstü bezi, tiroid ve paratiroid bezleri, pankreas ve üreme bezleridir (yumurtalıklar ve testisler). Beyin, kalp, akciğerler, böbrekler, karaciğer, timus, deri ve plasenta dahil diğer endokrin olmayan organlar da hormon üretebilmektedir.
Hipotalamus, beynin hipofiz bezine kısa kılcal damarlarla bağlı bir bölgesidir. Sinir sisteminden gelen sinyalleri, hipotalamik sinyale yanıt olarak özel hormonlar üretmek veya engellemek için hipofizi harekete geçiren salgılanan hormonlara çevirmektedir. Hipotalamus tarafından hipofizi uyaran veya engelleyen hormonlara çevrilen sinyaller hem sıcaklık veya ışık gibi dış koşulların hem de beynin diğer bölgeleri tarafından işlenen ve hipotalamusa iletilen korku gibi iç koşulların sonucudur. Böylece hipotalamus, sinir sistemi ile endokrin sistem arasında kritik bir bağlantı görevi görmektedir.
Özet olarak endokrin bezler:
- Hipotalamus ve hipofiz bezi
- Tiroid bezi
- Paratiroid bezi
- Böbrek üstü bezleri
- Pankreas
- Gonadlar-cinsiyet bezleri
Hipotalamus ve hipofiz bezi
Hipotalamus, beyindeki talamusun altında yer alan küçük bir bölgedir. Doğrudan hipofiz bezine adı verilen bir sapla bağlanmaktadır. Hipotalamus, sinir ve endokrin sistemlerini birbirine bağlamaktadır. Hipofiz bezi, optik sinirlerin kesiştiği alanın arkasında sığ bir çukurda bulunmaktadır. Yaklaşık olarak bezelye boyutunda ve şeklindedir. Ön ve arka loblara bölünmüştür. Adenohipofiz olarak da bilinen ön hipofiz, bezin toplam ağırlığının (0.5 g) yaklaşık% 75'ini oluşturmaktadır. Arka hipofiz, nörohipofiz olarak bilinmektedir. Ön hipofiz epitel dokusundan, arka hipofiz ise sinir dokusundan oluşmaktadır. Lobların farklı işlevleri vardır ve hipotalamus tarafından farklı şekilde kontrol edilmektedir.
Adenohipofiz (ön hipofiz) bir endokrin bezdir ve salgı hücreleri içermektedir. Nörohipofiz ise hipotalamustan köken alan pek çok sinir ucunun sonlandığı bölümdür. Hipotalamus, adenohipofizden salgılanan hormonların salgılanmasını düzenleyen salgılatıcı ve salgıyı durdurucu hormonlar salgılamaktadır. Bu hormonlar kan yoluyla hipofize gelmektedir. Antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosin hormonlarını sentezleyerek ve depolayarak nörohipofizden salgılatmaktadır. Bu hormonlar sinirin aksonu aracılığıyla hipofize gelmektedir.
Hipofizin arka lobundan salgılanan hormonlar iki tanedir. Bunlar Antidiüretik hormon (ADH) ve oksitosindir.
ADH (Vazopressin): Temel görevi vücuttaki sıvı dengesinin düzenlenmesine katkı sağlamaktır. Bu hormonun hedef organı böbreklerdir. Böbreklerden su geri emilimini artırarak idrar yoluyla su atılımını azaltmaktadır.
Oksitosin: Oksitosin doğum esnasında rahim kasının kasılmasını, doğumdan sonra da süt salgılanmasını uyaran bir hormondur.
Hipofizin ön lobundan salgılanan hormonlar: Büyüme hormonu, tiroid uyarıcı hormon (TSH), Adrenokortikotropik hormon (ACTH), lüteinleştirici hormon (LH), prolaktin, folikül uyarıcı hormon (FSH).
Büyüme hormonu: Tüm vücut hücrelerini uyararak büyümeyi uyarmaktadır. Protein sentezini ve hücre bölünmesini uyarmaktadır. Büyüme dönemindeki bir kişide yetersiz salgılanırsa dwarfizm (cücelik) ortaya çıkmaktadır. Büyüme hormonu ergenlik dönemi sonuna doğru azalmazsa giantism (devlik) oluşmaktadır. Büyüme hormonu normal büyüme bittikten sonra salgılanmaya devam ederse akromegali (acromegaly) oluşmaktadır.
Prolaktin: Östrojen (dişi cinsiyet hormonu) ile birlikte gebelikte meme bezlerinde meme kanallarının gelişimini uyarmaktadır. Ayrıca doğumdan sonra meme dokusunda süt üretimini uyarmaktadır.
Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Tiroid bezi hormonlarının sentezi ve salgısını uyarmaktadır. Fazla salgılanması durumunda guatr adı verilen tiroid bezi genişlemesi olmaktadır. TSH salgısı hipotalamusta üretilen tirotropin salgılatıcı hormon ile kontrol edilmektedir.
Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Böbrek üstü bezlerini uyararak oradan salgılanan hormonların salgısını ve üretimini artırmaktadır.
Lüteinleştirici hormon (LH): LH ovulasyonu (yumurtlama) uyarmaktadır. Hedef organı erkeklerde testislerde testosteron salgılayan hücreler ve dişilerde ise overlerdir.
Folikül uyarıcı hormon (FSH): Dişilerde folikül hücresinin büyümesini ve östrojen salınımını uyarmaktadır. Erkeklerde testislerde sperm üreten hücreleri uyarmaktadır.
Tiroid bezi
Tiroid bezi, boyunda trakeanın önünde yer almaktadır. Kan akımı yönünden oldukça zengindir. Yaklaşık 20-30 gram ağırlığındadır. Folikül adı verilen keseciklerden oluşmaktadır. Tiroid hormonları; tiroksin (T4), triiyodotironin (T3) ve kalsitonindir.
Tiroksin (T4) ve Triiyodotironin (T3): Anabolik hormonlardır. Metabolizmayı uyarmaktadır. Tiroid hormonları vücudun pek çok hücresinde hücresel reaksiyonları hızlandırmaktadır. Bu sayede büyüme hızlanmaktadır. Protein sentezi hızlanmaktadır. Karbonhidrat ve yağ metabolizması uyarılmaktadır.
Kalsitonin: Kandaki kalsiyum düzeyini düşürmektedir. Kemikten kana kalsiyum geçişini azaltmaktadır. Ayrıca kandan kemiğe kalsiyum geçişini artırmaktadır.
Paratiroid bezi
Paratiroid bezi tiroid bezinin hemen arkasında ikisi alt, ikisi de tiroid bezinin üst kutuplarına yerleşmiş 6 mm uzunluğunda, 3mm genişliğinde ve 2 mm kalınlığında koyu kahverengi 4 adet küçük bezden oluşmaktadır. Paratiroid bezinden parathormon salgılanmaktadır.
Parathormon: Kalsiyum düzeyini artırmaktadır ve fosfor düzeyini azaltmaktadır. Kemiklerden kalsiyumun kana geçmesini sağlamaktadır. Parathormon eksikliğinde kanda kalsiyum seviyesi düşer ve fosfor seviyesi yükselir. Parathormon fazlalığında ise kanda kalsiyum seviyesi artarak fosfor seviyesi düşmektedir.
Böbrek üstü bezleri
Böbrek üstü bezleri her iki böbreğin üst kısmına yerleşmiştir. Her bir böbrek üstü bezi iki farklı bezin bileşiminden oluşmuştur. Medulla (iç bölümü) ve kortex (dış bölüm)'dir. Medulla ve kortex hedef organları farklı hormonlar sentezlemektedir.
Adrenal kortex hormonları kortizol ve aldestrondur. Aynı zamanda ikincil cinsiyet özelliklerinin oluşumunu sağlayan östrojen ve progestron da salgılanmaktadır.
Kortizol: Kortizol veya diğer adıyla stres hormonu, tehdit anında ortaya çıkan stresin yönetiminden sorumlu ana steroid hormondur. Başka deyişle vücudumuz bir tehdit algıladığında salgılanan doğal-koruyucu bir yanıttır.
Diğer görevleri:
- Kan şekeri seviyesini (dolayısıyla enerjiyi) artırmak için proteini glikoza dönüştürmek; sabit tutmak içinse insülin hormonuyla birlikte çalışmak
- Kan basıncının korunmasına katkıda bulunmak
- Karbonhidrat, yağ ve protein kullanımını yönetmek
- Uyku-uyanıklık döngüsünü düzenlemek
- Tuz-su dengesini kontrol etmektir.
Aldesteron: Sodyum ve tuz metabolizmasını düzenlemektedir.
Adrenal medulla hormonları adrenalin ve noradrenalindir. Medullanın ana salgısı adrenalindir. Az miktarda noradrenalin salgılanmaktadır.
Adrenalin ve noradrenalin:
- Kan basıncını artırmaktadır.
- kaslara enerji gerektiğinde glikojeni glikoza çevirmektedir.
- Kalp hızını artırmaktadır.
Pankreas
Midenin hemen arkasında yer alan karma bir bezdir. Pankreas hem enzim hem hormon salgılamaktadır. Pankreastan salgılanan hormonlar insülün ve glukagondur.
Glukagon: Pankreastaki alfa hücreleri tarafından sentezlenmektedir. Glikojenin glikoza çevrilmesini sağlayarak kan şekerini yükseltmektedir. Yağ dokusundan yağ asidi ve gliserol salınımını uyararak enerji için yağ kullanımını teşvik etmektedir. Bu nedenlerle glukagon hiperglisemik bir hormondur.
İnsülin: Glukagonun tersi şekilde çalışmaktadır. Dokulara glikoz girişini artırarak kandaki glikoz seviyesini düşürmektedir. Glikozun glikojene çevrilmesini (glikogenez) uyararak depo edilmesini sağlamaktadır.
Karbonhidrat metabolizmasının kontrolü için insülin ve glukagon gereklidir.
Cinsiyet bezleri
Kadınlarda yumurtalıklar erkeklerde testislerdir. Buradan üreme fonksiyonun kontrol eden hormonlar salgılanmaktadır. Erkeklerde testosteron, kadınlarda ise östrojen ve progesterondur.
Testosteron: FSH ve LH ile birlikte spermatogenezi uyarmaktadır.
Östrojen: Kadınlarda ikincil cinsiyet özelliklerinin düzenlenmesine katkıda bulunmaktadır.
Progestron: Meme bezlerinin gelişimi ve menstrual döngüyü düzenlemektedir. Ayrıca hamileliğin devamını ve hamilelikte plasenta oluşumuna katkı sağlamaktadır.
Hormonların yapısı
Hormonlar moleküler yapılarına göre polipeptidler, steroidler ve aminler şeklinde gruplanabilmektedir. Polipeptitler, ön ve arka hipofizden gelen hormonları, paratiroid bezlerini ve pankreas bezinin endokrin dokusunu içermektedir. Steroidler, steroid kolesterolden türetilmektedir. Steroidler adrenal korteks, testisler ve yumurtalıklardan gelen hormonları içermektedir. Aminler amino asitlerden türetilmektedir. Bu grupta tiroid hormonları, adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin) vardır.
Steroid hormonlar ve tiroid hormonları yağda çözünmektedir. Amin ve polipeptid hormonları suda çözünmektedir.
Hormon salgısının kontrolü
Hormonal salgılama genel olarak pozitif ve negatif geri bildirim ile kontrol edilmektedir.
Negatif geri bildirim
Negatif geribildirim, iç dengenin sürdürülmesi için önemli bir kontrol mekanizmasıdır. Dolaşımda yeterli miktarda hormon olduğunda veya hedef organda yeterli hücresel yanıt olduğunda, bu bilgi hormon üretimini uyaran düzenleyici faktörlerin kaynağına geri iletilmektedir. Bu tür geri bildirim mekanizması, düzenleyici faktörlerin daha fazla üretimini olumsuz etkilediğinde, hedef dokuların aşırı uyarılmasını önlemektedir. Ayrıca hücre durumu stabilitesini artırmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b "Endocrine System" (İngilizce). 1 Ocak 2014: 332-340. doi:10.1016/B978-0-12-386454-3.00377-8. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e f Johnstone, Carolyn; Hendry, Charles; Farley, Alistair; McLafferty, Ella (27 Mayıs 2014). "Endocrine system: part 1". Nursing Standard (Royal College of Nursing (Great Britain): 1987). 28 (38): 42-49. doi:10.7748/ns.28.38.42.e7471. ISSN 2047-9018. (PMID) 24844520. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ Sherwood, Lauralee (2007). Human physiology : from cells to systems. 6th ed. Australia: Thomson/Brooks/Cole. ISBN . OCLC 67694714.
- ^ a b "Endocrine System" (İngilizce). 1 Ocak 2008: 450-459. doi:10.1016/B978-012370877-9.00057-8. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e f g h (PDF). 29 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b . Medikal Akademi. 24 Şubat 2019. 6 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hayatta kalmak buyumek ve cogalmak icin insan dahil cok hucreli bir organizmanin fizyolojik talepleri ve cevresel zorluklari karsilamak icin dokular organlar ve organ sistemleri arasinda etkili bir uyuma sahip olmasi gerekmektedir Endokrin sistem ic ve dis kosullara yanit vermektedir Ayrica kanalsiz organ ve dokulardaki salgi hucreleri tarafindan uretilen hormonlar araciligiyla iletisim kurmaktadir Buyuk ic salgi bezleri Erkek sol kadin sag tarafta 1 Epifiz2 Hipofiz3 Tiroid 4 Timus 5 Bobrek ustu bezleri 6 Pankreas 7 Yumurtaliklar 8 Testis Endokrin sistem ic salgi bezleri hormon ureten dokular hormonlar ve hormon reseptorlerinden olusmaktadir Endokrin bezleri arasinda epifiz bezleri hipofiz bezi tiroid bezi paratiroid bezleri timus bezi ve bobrek ustu bezleri bulunmaktadir Hormon salgilayan cesitli organ ve dokular da mevcuttur Ornegin hipotalamus kalp mide pankreas yumurtaliklar ve testisler vardir Endokrin sistemin bezleri ve dokulari cogunlukla birbirlerinden ayrilirken butun bir sistem olarak calismaktadir Endokrin sistemin goreviEndokrin bezleri hucreler arasi bosluklarda bulunan siviya salgilanan kilcal damarlara yayilan ve dolasim sistemi yoluyla hedef organlara tasinan hormonlar veya kimyasal haberciler uretmektedir Bu hedef organlarin reseptorleri hedef hucrede belirli fizyolojik degisiklikleri uyarmak icin ozel olarak hormonlarla baglanan proteinlerden olusan molekullerdir Endokrin ve sinir sistemleri diger vucut sistemlerini yonetmek ve koordine etmek icin isbirligi icinde calismaktadir Sinir sistemi belirli kaslar ve bezler uzerinde hareket eden ve hizli degisikliklerle ilgilenen sinir sinapslarinda norotransmitterler salgilarken endokrin sistem daha yavas ve daha hassas ayarlamalara dahil olan hormonlari salgilamaktadir Endokrin sistemin islevleri sunlardir Besin metabolizmasinin duzenlenmesi su ve elektrolit dengesinin saglanmasi yoluyla ic denge korunmaktadir Hucrelerin buyumesi ve uretimini saglamaktadir Vucudun dis uyaranlara ozellikle de strese tepkilerini kontrol etmektedir Uremeyi kontrol etmektedir Otonom sinir sistemi ile isbirligi yaparak dolasim sindirim sistemini duzenlemektedirEndokrin sistemin yapisiInsan endokrin sistemi geribildirim donguleri araciligiyla calisan birkac sistemden olusmaktadir Hipotalamus ve hipofiz yoluyla birkac onemli geribildirim sistemine aracilik edilmektedir Endokrin bezler Endokrin bezler kimyasallar ureten ve salgilayan bir hucre grubudur Bezler kandaki veya hucredeki onculeri kullanarak tamamlanmis kimyasal urunler olusturmaktadir Ayrica bunlari vucutta serbest birakmaktadir Endokrin sistemin birincil bezleri epifiz bezi bobrek ustu bezi tiroid ve paratiroid bezleri pankreas ve ureme bezleridir yumurtaliklar ve testisler Beyin kalp akcigerler bobrekler karaciger timus deri ve plasenta dahil diger endokrin olmayan organlar da hormon uretebilmektedir Hipotalamus Hipotalamus beynin hipofiz bezine kisa kilcal damarlarla bagli bir bolgesidir Sinir sisteminden gelen sinyalleri hipotalamik sinyale yanit olarak ozel hormonlar uretmek veya engellemek icin hipofizi harekete geciren salgilanan hormonlara cevirmektedir Hipotalamus tarafindan hipofizi uyaran veya engelleyen hormonlara cevrilen sinyaller hem sicaklik veya isik gibi dis kosullarin hem de beynin diger bolgeleri tarafindan islenen ve hipotalamusa iletilen korku gibi ic kosullarin sonucudur Boylece hipotalamus sinir sistemi ile endokrin sistem arasinda kritik bir baglanti gorevi gormektedir Ozet olarak endokrin bezler Hipotalamus ve hipofiz bezi Tiroid bezi Paratiroid bezi Bobrek ustu bezleri Pankreas Gonadlar cinsiyet bezleriHipotalamus ve hipofiz bezi Hipotalamus beyindeki talamusun altinda yer alan kucuk bir bolgedir Dogrudan hipofiz bezine adi verilen bir sapla baglanmaktadir Hipotalamus sinir ve endokrin sistemlerini birbirine baglamaktadir Hipofiz bezi optik sinirlerin kesistigi alanin arkasinda sig bir cukurda bulunmaktadir Yaklasik olarak bezelye boyutunda ve seklindedir On ve arka loblara bolunmustur Adenohipofiz olarak da bilinen on hipofiz bezin toplam agirliginin 0 5 g yaklasik 75 ini olusturmaktadir Arka hipofiz norohipofiz olarak bilinmektedir On hipofiz epitel dokusundan arka hipofiz ise sinir dokusundan olusmaktadir Loblarin farkli islevleri vardir ve hipotalamus tarafindan farkli sekilde kontrol edilmektedir Hipotalamus ve hipofiz bezi Adenohipofiz on hipofiz bir endokrin bezdir ve salgi hucreleri icermektedir Norohipofiz ise hipotalamustan koken alan pek cok sinir ucunun sonlandigi bolumdur Hipotalamus adenohipofizden salgilanan hormonlarin salgilanmasini duzenleyen salgilatici ve salgiyi durdurucu hormonlar salgilamaktadir Bu hormonlar kan yoluyla hipofize gelmektedir Antidiuretik hormon ADH ve oksitosin hormonlarini sentezleyerek ve depolayarak norohipofizden salgilatmaktadir Bu hormonlar sinirin aksonu araciligiyla hipofize gelmektedir Hipofizin arka lobundan salgilanan hormonlar iki tanedir Bunlar Antidiuretik hormon ADH ve oksitosindir ADH Vazopressin Temel gorevi vucuttaki sivi dengesinin duzenlenmesine katki saglamaktir Bu hormonun hedef organi bobreklerdir Bobreklerden su geri emilimini artirarak idrar yoluyla su atilimini azaltmaktadir Oksitosin Oksitosin dogum esnasinda rahim kasinin kasilmasini dogumdan sonra da sut salgilanmasini uyaran bir hormondur Hipofizin on lobundan salgilanan hormonlar Buyume hormonu tiroid uyarici hormon TSH Adrenokortikotropik hormon ACTH luteinlestirici hormon LH prolaktin folikul uyarici hormon FSH Buyume hormonu Tum vucut hucrelerini uyararak buyumeyi uyarmaktadir Protein sentezini ve hucre bolunmesini uyarmaktadir Buyume donemindeki bir kiside yetersiz salgilanirsa dwarfizm cucelik ortaya cikmaktadir Buyume hormonu ergenlik donemi sonuna dogru azalmazsa giantism devlik olusmaktadir Buyume hormonu normal buyume bittikten sonra salgilanmaya devam ederse akromegali acromegaly olusmaktadir Prolaktin Ostrojen disi cinsiyet hormonu ile birlikte gebelikte meme bezlerinde meme kanallarinin gelisimini uyarmaktadir Ayrica dogumdan sonra meme dokusunda sut uretimini uyarmaktadir Tiroid uyarici hormon TSH Tiroid bezi hormonlarinin sentezi ve salgisini uyarmaktadir Fazla salgilanmasi durumunda guatr adi verilen tiroid bezi genislemesi olmaktadir TSH salgisi hipotalamusta uretilen tirotropin salgilatici hormon ile kontrol edilmektedir Adrenokortikotropik hormon ACTH Bobrek ustu bezlerini uyararak oradan salgilanan hormonlarin salgisini ve uretimini artirmaktadir Luteinlestirici hormon LH LH ovulasyonu yumurtlama uyarmaktadir Hedef organi erkeklerde testislerde testosteron salgilayan hucreler ve disilerde ise overlerdir Folikul uyarici hormon FSH Disilerde folikul hucresinin buyumesini ve ostrojen salinimini uyarmaktadir Erkeklerde testislerde sperm ureten hucreleri uyarmaktadir Tiroid beziTiroid bezi Tiroid bezi boyunda trakeanin onunde yer almaktadir Kan akimi yonunden oldukca zengindir Yaklasik 20 30 gram agirligindadir Folikul adi verilen keseciklerden olusmaktadir Tiroid hormonlari tiroksin T4 triiyodotironin T3 ve kalsitonindir Tiroksin T4 ve Triiyodotironin T3 Anabolik hormonlardir Metabolizmayi uyarmaktadir Tiroid hormonlari vucudun pek cok hucresinde hucresel reaksiyonlari hizlandirmaktadir Bu sayede buyume hizlanmaktadir Protein sentezi hizlanmaktadir Karbonhidrat ve yag metabolizmasi uyarilmaktadir Kalsitonin Kandaki kalsiyum duzeyini dusurmektedir Kemikten kana kalsiyum gecisini azaltmaktadir Ayrica kandan kemige kalsiyum gecisini artirmaktadir Paratiroid bezi Tiroid bezi ve paratiroid bezleri Paratiroid bezi tiroid bezinin hemen arkasinda ikisi alt ikisi de tiroid bezinin ust kutuplarina yerlesmis 6 mm uzunlugunda 3mm genisliginde ve 2 mm kalinliginda koyu kahverengi 4 adet kucuk bezden olusmaktadir Paratiroid bezinden parathormon salgilanmaktadir Parathormon Kalsiyum duzeyini artirmaktadir ve fosfor duzeyini azaltmaktadir Kemiklerden kalsiyumun kana gecmesini saglamaktadir Parathormon eksikliginde kanda kalsiyum seviyesi duser ve fosfor seviyesi yukselir Parathormon fazlaliginda ise kanda kalsiyum seviyesi artarak fosfor seviyesi dusmektedir Bobrek ustu bezleri Bobrek ustu bezleri her iki bobregin ust kismina yerlesmistir Her bir bobrek ustu bezi iki farkli bezin bilesiminden olusmustur Medulla ic bolumu ve kortex dis bolum dir Medulla ve kortex hedef organlari farkli hormonlar sentezlemektedir Adrenal kortex hormonlari kortizol ve aldestrondur Ayni zamanda ikincil cinsiyet ozelliklerinin olusumunu saglayan ostrojen ve progestron da salgilanmaktadir Kortizol Kortizol veya diger adiyla stres hormonu tehdit aninda ortaya cikan stresin yonetiminden sorumlu ana steroid hormondur Baska deyisle vucudumuz bir tehdit algiladiginda salgilanan dogal koruyucu bir yanittir Diger gorevleri Kan sekeri seviyesini dolayisiyla enerjiyi artirmak icin proteini glikoza donusturmek sabit tutmak icinse insulin hormonuyla birlikte calismak Kan basincinin korunmasina katkida bulunmak Karbonhidrat yag ve protein kullanimini yonetmek Uyku uyaniklik dongusunu duzenlemek Tuz su dengesini kontrol etmektir Aldesteron Sodyum ve tuz metabolizmasini duzenlemektedir Adrenal medulla hormonlari adrenalin ve noradrenalindir Medullanin ana salgisi adrenalindir Az miktarda noradrenalin salgilanmaktadir Adrenalin ve noradrenalin Kan basincini artirmaktadir kaslara enerji gerektiginde glikojeni glikoza cevirmektedir Kalp hizini artirmaktadir Pankreas Midenin hemen arkasinda yer alan karma bir bezdir Pankreas hem enzim hem hormon salgilamaktadir Pankreastan salgilanan hormonlar insulun ve glukagondur Glukagon Pankreastaki alfa hucreleri tarafindan sentezlenmektedir Glikojenin glikoza cevrilmesini saglayarak kan sekerini yukseltmektedir Yag dokusundan yag asidi ve gliserol salinimini uyararak enerji icin yag kullanimini tesvik etmektedir Bu nedenlerle glukagon hiperglisemik bir hormondur Insulin Glukagonun tersi sekilde calismaktadir Dokulara glikoz girisini artirarak kandaki glikoz seviyesini dusurmektedir Glikozun glikojene cevrilmesini glikogenez uyararak depo edilmesini saglamaktadir Karbonhidrat metabolizmasinin kontrolu icin insulin ve glukagon gereklidir Cinsiyet bezleri Kadinlarda yumurtaliklar erkeklerde testislerdir Buradan ureme fonksiyonun kontrol eden hormonlar salgilanmaktadir Erkeklerde testosteron kadinlarda ise ostrojen ve progesterondur Testosteron FSH ve LH ile birlikte spermatogenezi uyarmaktadir Ostrojen Kadinlarda ikincil cinsiyet ozelliklerinin duzenlenmesine katkida bulunmaktadir Progestron Meme bezlerinin gelisimi ve menstrual donguyu duzenlemektedir Ayrica hamileligin devamini ve hamilelikte plasenta olusumuna katki saglamaktadir Hormonlarin yapisiHormonlar molekuler yapilarina gore polipeptidler steroidler ve aminler seklinde gruplanabilmektedir Polipeptitler on ve arka hipofizden gelen hormonlari paratiroid bezlerini ve pankreas bezinin endokrin dokusunu icermektedir Steroidler steroid kolesterolden turetilmektedir Steroidler adrenal korteks testisler ve yumurtaliklardan gelen hormonlari icermektedir Aminler amino asitlerden turetilmektedir Bu grupta tiroid hormonlari adrenalin epinefrin ve noradrenalin norepinefrin vardir Steroid hormonlar ve tiroid hormonlari yagda cozunmektedir Amin ve polipeptid hormonlari suda cozunmektedir Hormon salgisinin kontrolu Hormonal salgilama genel olarak pozitif ve negatif geri bildirim ile kontrol edilmektedir Negatif geri bildirim Negatif geri bildirim Negatif geribildirim ic dengenin surdurulmesi icin onemli bir kontrol mekanizmasidir Dolasimda yeterli miktarda hormon oldugunda veya hedef organda yeterli hucresel yanit oldugunda bu bilgi hormon uretimini uyaran duzenleyici faktorlerin kaynagina geri iletilmektedir Bu tur geri bildirim mekanizmasi duzenleyici faktorlerin daha fazla uretimini olumsuz etkilediginde hedef dokularin asiri uyarilmasini onlemektedir Ayrica hucre durumu stabilitesini artirmaktadir Kaynakca a b Endocrine System Ingilizce 1 Ocak 2014 332 340 doi 10 1016 B978 0 12 386454 3 00377 8 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2021 a b c d e f Johnstone Carolyn Hendry Charles Farley Alistair McLafferty Ella 27 Mayis 2014 Endocrine system part 1 Nursing Standard Royal College of Nursing Great Britain 1987 28 38 42 49 doi 10 7748 ns 28 38 42 e7471 ISSN 2047 9018 PMID 24844520 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2021 Sherwood Lauralee 2007 Human physiology from cells to systems 6th ed Australia Thomson Brooks Cole ISBN 0 495 01485 0 OCLC 67694714 a b Endocrine System Ingilizce 1 Ocak 2008 450 459 doi 10 1016 B978 012370877 9 00057 8 24 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2021 a b c d e f g h PDF 29 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b Medikal Akademi 24 Subat 2019 6 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Mayis 2021