Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şelale, çavlan ya da çağlayan, akarsu yatağının, dike yakın bir biçimde âniden düştüğü, suların yüksekten dökülerek aktığı kısmına şelale denir. Çağlayan terimi daha çok küçük akarsuyun yüksek olmayan yerden dökülmesiyle oluşur, küçük şelale de denilir. Bazı kaynaklar su miktarı ve yüksekliğe bakmadan çağlayanı şelale ile eş anlamlı kullanmaktadır. Su miktarı fazla olması durumunda şelale veya çavlan denilir.
Şelale türleri
Şelaleler yatak biçimleri ve düşme şekillerine göre Plumb'a göre 8 tür oluşturur. The World Waterfalls Database bunlara dört tür daha eklemiştir.
- Dalma (Plunge): Suyun dikey olarak düştüğü, ana kaya ile su kütlesinin temasının kesildiği şelalelerdir. Direkt zemine düştüklerinden genellikle dev kazanı oluştururlar.
- At kuyruğu (Horsetail): Akarsu şelaleden dik veya dike yakın akmasına rağmen kaya yüzeyi ile teması kesilmez.
- Yelpaze (Fan): Yüksekten düşen suyun yanlara dağılımın fazla olduğu, at kuyruğu görünümünün ortaya çıktığı şelale türüdür.
- Blok (Block): Akarsuyun geniş bir eğim kırıklığından, kırık alanın tamamını kullanarak akması durumudur.
- Katmanlı (Tiered): belli bir açıdan bakıldığında fark edilen, suyun en az iki basamaktan aktığı şelalelerdir.
- Kokteyl (Punchbowl): Dar vadiden gelip, dev kazanı veya havuza düşen şelale tipidir.
- Dilimli (Segmented) şelale: En az iki kanaldan akarak dökülen şelalelerdir.
- Kaskat (Cascade): Genişliği küçük olmasına rağmen yüksekten dökülen şelaledir. Sular dik kayalıktan zemine düşer.
- Katarakt (Cataract): Düşüş yüksekliği az, genişliği fazla olan şelaledir. Türkçe karşılığı sudüştü, suindi, suuçtu'dur. Manavgat Şelalesi örnektir.
- İkiz (Paralel/Twin): Kırık alanından tek seferde, sürekli iki ayrı koldan, paralel düşen sulardır.
- Oluklu (Slot): Anahtar deliği benzeri uzun ve dar yiv-setten gelen, düşme alanı hariç kaya ile temasta olan, düşme yamacı boyunca büklümler yapan şelaledir.
- Tül şekilli (Veil): Eğimli dağ yamacı boyunca ince su tabakası oluşturan, yüzey şekillerine uyarak yatağı ile teması kesmeyen, yamaç aşağı gelin duvağı gibi inen şelaledir.
Dünya'nın en yüksek şelaleleri
| Şelale adı | Bulunduğu ülke | Yüksekliği |
|---|---|---|
| Angel Şelalesi | Venezuela | 979 m |
| Tugela Şelâlesi | Güney Afrika Cumhuriyeti | 948 m |
| Mtarazi Şelâlesi | Zimbabve | 762 m |
| Yosemite Şelaleleri | ABD | 739 m |
| Sutherland Şelâlesi | Yeni Zelanda | 580 m |
| Gavarnie Şelâlesi | Fransa | 422 m |
| Serio Şelâlesi | İtalya | 315 m |
| Reichenbach Şelâlesi | İsviçre | 190 m |
| Niagara Şelaleleri | Kanada-ABD | 51 m |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Şelale ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Wikimedia Commons'ta Şelale ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Selale cavlan ya da caglayan akarsu yataginin dike yakin bir bicimde aniden dustugu sularin yuksekten dokulerek aktigi kismina selale denir Caglayan terimi daha cok kucuk akarsuyun yuksek olmayan yerden dokulmesiyle olusur kucuk selale de denilir Bazi kaynaklar su miktari ve yukseklige bakmadan caglayani selale ile es anlamli kullanmaktadir Su miktari fazla olmasi durumunda selale veya cavlan denilir Yosemite Selaleleri Kaliforniya ABDSelale turleriSelaleler yatak bicimleri ve dusme sekillerine gore Plumb a gore 8 tur olusturur The World Waterfalls Database bunlara dort tur daha eklemistir Dalma Plunge Suyun dikey olarak dustugu ana kaya ile su kutlesinin temasinin kesildigi selalelerdir Direkt zemine dustuklerinden genellikle dev kazani olustururlar At kuyrugu Horsetail Akarsu selaleden dik veya dike yakin akmasina ragmen kaya yuzeyi ile temasi kesilmez Yelpaze Fan Yuksekten dusen suyun yanlara dagilimin fazla oldugu at kuyrugu gorunumunun ortaya ciktigi selale turudur Blok Block Akarsuyun genis bir egim kirikligindan kirik alanin tamamini kullanarak akmasi durumudur Katmanli Tiered belli bir acidan bakildiginda fark edilen suyun en az iki basamaktan aktigi selalelerdir Kokteyl Punchbowl Dar vadiden gelip dev kazani veya havuza dusen selale tipidir Dilimli Segmented selale En az iki kanaldan akarak dokulen selalelerdir Kaskat Cascade Genisligi kucuk olmasina ragmen yuksekten dokulen selaledir Sular dik kayaliktan zemine duser Katarakt Cataract Dusus yuksekligi az genisligi fazla olan selaledir Turkce karsiligi sudustu suindi suuctu dur Manavgat Selalesi ornektir Ikiz Paralel Twin Kirik alanindan tek seferde surekli iki ayri koldan paralel dusen sulardir Oluklu Slot Anahtar deligi benzeri uzun ve dar yiv setten gelen dusme alani haric kaya ile temasta olan dusme yamaci boyunca buklumler yapan selaledir Tul sekilli Veil Egimli dag yamaci boyunca ince su tabakasi olusturan yuzey sekillerine uyarak yatagi ile temasi kesmeyen yamac asagi gelin duvagi gibi inen selaledir Dunya nin en yuksek selaleleriSelale adi Bulundugu ulke YuksekligiAngel Selalesi Venezuela 979 mTugela Selalesi Guney Afrika Cumhuriyeti 948 mMtarazi Selalesi Zimbabve 762 mYosemite Selaleleri ABD 739 mSutherland Selalesi Yeni Zelanda 580 mGavarnie Selalesi Fransa 422 mSerio Selalesi Italya 315 mReichenbach Selalesi Isvicre 190 mNiagara Selaleleri Kanada ABD 51 mIguazu Selalesi Arjantin Ayrica bakinizTurkiye deki selaleler listesiKaynakca a b ATAYETER Prof Dr Yildirim YAYLA Onur TOZKOPARAN Ugur 2019 GUMUSHANE TEKKE CORCOL SELALESI VE TURIZM POTANSIYELI Dogu Cografya Dergisi 11 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2019 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Selale ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikimedia Commons ta Selale ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Cografi terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz