Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyyad Hamza, 13. yüzyılda Akşehir ve Sivrihisar'da yaşayan sufi şairlerden biridir. Şeyyad Hamza, önceleri bir şeyyad (duvar ustası) iken Ahi zümrelerine intisabı sebebiyle tarikat çevrelerine de girmiş, bu arada halk için şiirler söylemiştir.
Sanatı
Şeyyad Hamza hece ve aruzla şiirler söyleyebilen, İslam kültürünü kavramış gezgin bir mutasavvıftır.
Hece ile yazdığı parçalar nazım tekniği itibarı ile güzeldir. Aruzla yazdığı parçalarda pek başarılı olamamıştır. Ayrıca şiirlerinde Türk şiirinin kuruluşundan çizgiler vardır.
Klasik şiirlerinde özellikle naatları önemlidir. Bu manzumelerinde kuvvetli bir Arapça, Farsça bilgisi ve İslam kültürü hakimdir.
Daha çok sufi çehresiyle tanınan Şeyyad Hamza, dörtlük, mesnevi, kaside, gazel gibi nazım şekilleriyle manzum eserler vermiştir.özellikle dini-tasavuufi Türk edebiyatı sahasında önemli bir yeri vardır.
Eserleri
Şeyyad Hamza’nın bilinen beş mesnevisi ve diğer şiirleri mevcuttur.
1. Destân-ı Yûsuf
1529 beyitten oluşur. Kullanılan aruz kalıbı " fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbıdır. Bu mesnevi eser Şeyyad Hamza'nin en meşhur mesnevisi olup Yûsuf ve Züleyhâ hikâyesinin anlatır. Bu konu Kur’an’daki Yûsuf kıssasına bulunmaktadır. Bu eser Sula Fakih’in aynı adlı eserinden özetlenerek kaleme alındiğı kabul edilmektedir. Kaynağı Kur’an tefsirleri olmakla beraber Şeyyad Hamza bu manzum eserinde bu konuyu kendi düşünceleri ve duyguları ile geliştirmiş ve gayet sade bir uslûp ile kaleme almıştır. Modern Divan edebiyati kritiklerine göre bu eser Eski Anadolu Türkçesinin kuruluş dönemi özelliklerini yansıtmaktır. Yine bu kritikler bu mesnevideki ağız özellikleri, arkaik kelimeler ve deyimler bakımından bu eserin dönemin en karakteristik mesnevisi olduğunu kabul etmektedirler.
Bu eser üzerinde şu modern akademik kritik incelemeler yapılmıştır: Talat Tekin (1951) Șeyyad Hamza’nın Destân-i Yusuf Mesnevisi Üzerinde Dil Tetkikleri, mezuniyet tezi. Türkiyat Araştırma Merkezi; Osman Yıldız (2008) Seyyad Hamza, Yusuf u Züleyha [Destân-i Yûsuf] Giriş-İnceleme-Metin-Dizinler, Ankara; İbrahim Taş, (2008) Yusuf ve Zeliha, İstanbul; Emin Eminoğlu, (2008) Destân-i Yûsuf. s. 184-186). Stephanie Bowie Thomas (1992) The Story of Joseph in İslamic Literatüre With on Annotated Translation of the Pre-Ottoman Destân-i Yusuf by Seyyad Hamza, New York, Colombia University adi ile basılmış kitap hazırlanan bir yüksek lisans tezinin İngilizce çevirisidir. Ayrıca bu mesnevinin tam metni kritik eklerle birlikte bastırılıp yayımlanmıştır: Ümit Özgür Demirci ve Şenol Korkmaz Giriş-Metin-Günümüz Türkçesine Aktarma-Dizin ve Sözlük-Tıpkıbasım.
2. Dâsitân-ı Sultân Mahmûd.
79 beyitlik bir mesnevi. Konu Sultan Gazneli Mahmud ile bir derviş arasında yapılan edebi ve felsefi diyalogu ele alınmakta ve değişik iki kişisel felsefi görüşe göre madde ile anlam karşılaştırılması yapılmaktadır. Ana teması nefsini kontrol etmesini bilen dervişin saltanat süren hükümdardan daha üstün bir insan olduğu iddiasıdır. Şeyyad Hamza’nın şiirlerinin çoğunda olduğu gibi de dönem devlet idarecilerinin zulmü kritik olarak ele alınmakta ve şikayet konusu edilmektedir.
3. Ahvâl-i Kıyâmet.
Bu mesnevi eserin büyük bir kısmı olan 289 beyitlik metin Şeyyad Hamza tarafından yazılmıştır. Tek yazma nüsha Millî Kütüphane, Ankara'da bulunmaktadır. (nr. 3772, vr. 69b-80b). Bu yazma nüsha asıl Şeyyad Hamza metni değildir. Bu nüshadan, sonradan görüşleri değişik olan Seyyad Îsâ tarafından Şeyyad Hamza metinin bazı kısımlarının değiştirildiği ve metine yeniden 55 beyit daha eklendiği anlaşılmaktadır. Bu eserde ele alınan başlica konular kıyamet kopmasınıKur’an-ı Kerim’deki Yûsuf kıssasına n nasıl ortaya çıkacağ; evrenin, varlıkların ve meleklerin nasıl öldürülüp nasıl diriltileceği, paygamber Muhammed'in İslam ümmetine nasıl şefaat edeceğidir.
Bu eser üzerinde yüksek lisans tezi: Esra Durmaz (1994) Seyyad Hamza’nın Ahvâl-i Kıyameti, MU Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
4. Mi‘racnâme
545 beyitlik metin. Sade dille didaktik konulu.
Bu eser üzerinde yüksek lisans tezi: Gülten Fesel Güzelışık (1996) Şeyyad Hamza: Mi‘racnâme, MÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
5. Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhi’s-selâm.
453 beyitliktir. Ancak bunlardan 356 tanesi Şeyyad Hamza’ya aittir. Geri kalan 127 beyti müstensihe aittir Bu eser üzerinde yuksek lisans tezi: Fatma Turhal Güler (1996) Vefât-ı Hazret-i Muhammed aleyhi’s-selam MÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü).
6. Diğer şiirleri:
Şeyyad Hamza’nın mesnevileri dışında 16 parça şiiri daha tespit edilmiştir. İkisi beşerî bir aşkın dinsel olmayan karakterde ifadesi olarak görülmüştür,
Seçilmiş bir şiir
Şeyyad Hamza'nın şiirlerine bir örnek olarak "değil mi" mahlaslı gazelinden seçilmiş şu beyitler verilmektedir:
Begüm hûblar sana müştak değil mi
Ya hüsnün bahçası Uçmak değil mi
Dudağın şerbeti sayru sağıldır
Sözün hastelere tiryak değil mi
Kamu tertiblerün yirlü yirinde
Seni koçmak Sekiz uçmak değil mi
Eğer ben hastenün elin alursan
Sirât köprüsün geçmek değil mi
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2016.
- ^ a b c d e f Tavukçu, Orhan Kemal (2010) "Şayyad Hamza" Turkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi. c.39 say. 104-105 Online: [1] 18 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Kaynak: Cengiz, Halil Erdoğan (2. bas. 1983) Divan Şiiri Antolojisi, Ankara:Bilgi Yayınevi ISBN 2789754941026 say.108
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyyad Hamza 13 yuzyilda Aksehir ve Sivrihisar da yasayan sufi sairlerden biridir Seyyad Hamza onceleri bir seyyad duvar ustasi iken Ahi zumrelerine intisabi sebebiyle tarikat cevrelerine de girmis bu arada halk icin siirler soylemistir SanatiSeyyad Hamza hece ve aruzla siirler soyleyebilen Islam kulturunu kavramis gezgin bir mutasavviftir Hece ile yazdigi parcalar nazim teknigi itibari ile guzeldir Aruzla yazdigi parcalarda pek basarili olamamistir Ayrica siirlerinde Turk siirinin kurulusundan cizgiler vardir Klasik siirlerinde ozellikle naatlari onemlidir Bu manzumelerinde kuvvetli bir Arapca Farsca bilgisi ve Islam kulturu hakimdir Daha cok sufi cehresiyle taninan Seyyad Hamza dortluk mesnevi kaside gazel gibi nazim sekilleriyle manzum eserler vermistir ozellikle dini tasavuufi Turk edebiyati sahasinda onemli bir yeri vardir EserleriSeyyad Hamza nin bilinen bes mesnevisi ve diger siirleri mevcuttur 1 Destan i Yusuf 1529 beyitten olusur Kullanilan aruz kalibi failatun failatun failun kalibidir Bu mesnevi eser Seyyad Hamza nin en meshur mesnevisi olup Yusuf ve Zuleyha hikayesinin anlatir Bu konu Kur an daki Yusuf kissasina bulunmaktadir Bu eser Sula Fakih in ayni adli eserinden ozetlenerek kaleme alindigi kabul edilmektedir Kaynagi Kur an tefsirleri olmakla beraber Seyyad Hamza bu manzum eserinde bu konuyu kendi dusunceleri ve duygulari ile gelistirmis ve gayet sade bir uslup ile kaleme almistir Modern Divan edebiyati kritiklerine gore bu eser Eski Anadolu Turkcesinin kurulus donemi ozelliklerini yansitmaktir Yine bu kritikler bu mesnevideki agiz ozellikleri arkaik kelimeler ve deyimler bakimindan bu eserin donemin en karakteristik mesnevisi oldugunu kabul etmektedirler Bu eser uzerinde su modern akademik kritik incelemeler yapilmistir Talat Tekin 1951 Șeyyad Hamza nin Destan i Yusuf Mesnevisi Uzerinde Dil Tetkikleri mezuniyet tezi Turkiyat Arastirma Merkezi Osman Yildiz 2008 Seyyad Hamza Yusuf u Zuleyha Destan i Yusuf Giris Inceleme Metin Dizinler Ankara Ibrahim Tas 2008 Yusuf ve Zeliha Istanbul Emin Eminoglu 2008 Destan i Yusuf s 184 186 Stephanie Bowie Thomas 1992 The Story of Joseph in Islamic Literature With on Annotated Translation of the Pre Ottoman Destan i Yusuf by Seyyad Hamza New York Colombia University adi ile basilmis kitap hazirlanan bir yuksek lisans tezinin Ingilizce cevirisidir Ayrica bu mesnevinin tam metni kritik eklerle birlikte bastirilip yayimlanmistir Umit Ozgur Demirci ve Senol Korkmaz Giris Metin Gunumuz Turkcesine Aktarma Dizin ve Sozluk Tipkibasim 2 Dasitan i Sultan Mahmud 79 beyitlik bir mesnevi Konu Sultan Gazneli Mahmud ile bir dervis arasinda yapilan edebi ve felsefi diyalogu ele alinmakta ve degisik iki kisisel felsefi goruse gore madde ile anlam karsilastirilmasi yapilmaktadir Ana temasi nefsini kontrol etmesini bilen dervisin saltanat suren hukumdardan daha ustun bir insan oldugu iddiasidir Seyyad Hamza nin siirlerinin cogunda oldugu gibi de donem devlet idarecilerinin zulmu kritik olarak ele alinmakta ve sikayet konusu edilmektedir 3 Ahval i Kiyamet Bu mesnevi eserin buyuk bir kismi olan 289 beyitlik metin Seyyad Hamza tarafindan yazilmistir Tek yazma nusha Milli Kutuphane Ankara da bulunmaktadir nr 3772 vr 69b 80b Bu yazma nusha asil Seyyad Hamza metni degildir Bu nushadan sonradan gorusleri degisik olan Seyyad Isa tarafindan Seyyad Hamza metinin bazi kisimlarinin degistirildigi ve metine yeniden 55 beyit daha eklendigi anlasilmaktadir Bu eserde ele alinan baslica konular kiyamet kopmasiniKur an i Kerim deki Yusuf kissasina n nasil ortaya cikacag evrenin varliklarin ve meleklerin nasil oldurulup nasil diriltilecegi paygamber Muhammed in Islam ummetine nasil sefaat edecegidir Bu eser uzerinde yuksek lisans tezi Esra Durmaz 1994 Seyyad Hamza nin Ahval i Kiyameti MU Turkiyat Arastirmalari Enstitusu 4 Mi racname 545 beyitlik metin Sade dille didaktik konulu Bu eser uzerinde yuksek lisans tezi Gulten Fesel Guzelisik 1996 Seyyad Hamza Mi racname MU Turkiyat Arastirmalari Enstitusu 5 Vefat i Hazret i Muhammed aleyhi s selam 453 beyitliktir Ancak bunlardan 356 tanesi Seyyad Hamza ya aittir Geri kalan 127 beyti mustensihe aittir Bu eser uzerinde yuksek lisans tezi Fatma Turhal Guler 1996 Vefat i Hazret i Muhammed aleyhi s selam MU Turkiyat Arastirmalari Enstitusu 6 Diger siirleri Seyyad Hamza nin mesnevileri disinda 16 parca siiri daha tespit edilmistir Ikisi beseri bir askin dinsel olmayan karakterde ifadesi olarak gorulmustur Secilmis bir siirSeyyad Hamza nin siirlerine bir ornek olarak degil mi mahlasli gazelinden secilmis su beyitler verilmektedir Begum hublar sana mustak degil mi Ya husnun bahcasi Ucmak degil mi Dudagin serbeti sayru sagildir Sozun hastelere tiryak degil mi Kamu tertiblerun yirlu yirinde Seni kocmak Sekiz ucmak degil mi Eger ben hastenun elin alursan Sirat koprusun gecmek degil miKaynakca Arsivlenmis kopya 13 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2016 a b c d e f Tavukcu Orhan Kemal 2010 Sayyad Hamza Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi c 39 say 104 105 Online 1 18 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynak Cengiz Halil Erdogan 2 bas 1983 Divan Siiri Antolojisi Ankara Bilgi Yayinevi ISBN 2789754941026 say 108