Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şifaiye Medresesi (Keykâvus Dârüşşifâsı, Dârü’s-sıhha), 1217 yılında Anadolu Selçuklu Devleti sultanı I. İzzeddin Keykavus tarafından Sivas'ta darüşşifa olarak yaptırılan; Osmanlı devrinde medrese olarak kullanılan yapı.
Dar’us-sıhha | |
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Darüşşifa |
| Mimari tarz | Selçuklu |
| Konum | Sivas şehir merkezi |
| Koordinatlar | 39°44′54″K 37°00′54″D / 39.74833°K 37.01500°D |
| Tamamlanma | 1217 |
| Sahip | Vakıflar Genel Müdürüğü |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Ahmed bin Ebubekir el Marendi, Mimar Bedreddin |
Dünyanın günümüze kadar gelebilen en eski hastahanelerinden biridir. Kitabesinde “dârü’s-sıhha” olarak tanımlanan yapı, şehir merkezinde Medreseler Sokağı üzerinde (eski Tokat Caddesi), Çifte Minareli Medrese'nin tam karşısındadır. Yaklaşık 3400 metrekarelik alanı ile Türkiye Selçuklu dârü’ş-şifalarının en büyüğüdür. Tuğla işçiliği, çinileri, kitabelerinin çokluğu, süslemeleri ve kabartma figürleri ile birçok yenilik taşıması ve vakfiyesinin bir suretinin günümüze ulaşması sebebiyle, Anadolu Selçuklu sağlık kuruluşları içinde önemli bir konumdadır.
Yapının güney evyanı I. İzzeddin Keykavus’un türbesidir. Şifahane'nin en önemli bölümü çini süslemelerle kaplı türbe cephesidir.
Tarihi
Yapı, devrinin tıp sitesi olarak inşa edilmiştir. Anadolu Selçuklu tarihinin yerli kaynakları, Sivas Darüşşifa'sından ancak İzzeddin Keykâvus'un ölümü dolayısıyla bahseder ve onun, kendi yaptırdığı bu Darüşşifa içindeki türbesinde gömülü olduğunu kaydetmekle yetinirler. Darüşşifaya ilişkin bilgiler, yapının incelenmesine ve vakfiyenin içeriğine dayanır.
Dört eyvanlı medresenin güney eyvanı, binayı yaptıran İzzeddin Keykâvus’a türbe olarak ayrılmış ve 1220’de veremden hayatını kaybeden Sultanın cenazesi getirilmiştir.
Darüşşifa'yı yapan mimarın kim olduğu bilinmemektedir. Vakfiyesinde komşu taşınmazların sahiplerinden Bedreddin Ali'nin mimar olduğu kaydedilmektedir. Bu kayıt, Darüşşifa'nın mimari bu şahıs olabileceği ihtimalini akla getirmektedir.
Şifahanenin kuruluşundan sonraki yıllarda nasıl çalıştığı ve hangi hekimlerin görev aldığı bilinmiyor. 14. yüzyılda yaşamış, tıbbî eser sahibi olmuş Sivaslı Hekim Ali’nin Sivas Dârüssıhhası’nda çalıştığı düşünülür. Bazı araştırmacılar darüşşifanın bitişiğinde bir tıp medresesi bulunduğunu ileri sürmektedir ancak yapılan kazı çalışmaları sonucunda yapının yalnızca darüşşifadan oluştuğu belirlenmiştir Bu nedenle Sivas Keykavus Darüşşifası’nda/tıp medresesi- hastane işlevi birlikte yürütülmüştür.
Şehirde büyük tahribata neden olan Kösedağ bozgunu, Anadou Selçuklu Devleti’nin yıkılması, Sivas Sultanı Kadı Burhaneddin’in ölümünden sonra Timur’un Anadolu’yu işgal gibi olaylar sırasında harap edilen şifahane, Sivas’ın Osmanlı hâkimiyetine girmesiyle beraber, dinî eğitim veren klasik medreseye dönüşmüştür (Kimi kaynaklarda 1768 yılında çıkarılan bir fermanla medreseye çevrildiği belirtililir). 16. yüzyılda yedi öğrenci ile öğrenim yapan medresenin öğrenci sayısının 1912-1913’te 500’e ulaştığı kaydedilmiştir.
Yapı I. Dünya Savaşı sırasında askeriye tarafından eşya ve levazım ambarı olarak kullanıldı. Şifahane, 1937 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından restore edildi.
Darüssıhhası’nın 750. Yılı, 4 Eylül 1967 tarihinde avlusunda yapılan sade bir törenle kutlanmıştır. PTT Genel Müdürlüğü de günün anısına hatıra pulu ve ilk gün zarfı çıkarmıştır.
Medrese, 1939, 1962 ve 2008 ila 2011 yıllarında onarım görmüştür.
Vakfiyesi
Keykavus tarafından düzenlenen 1 Muharrem 615 (30 Mart 1218) tarihli Arapça vakfiye, şehir için en eski Selçuklu vakfiyesi olduğu gibi Selçuklular döneminde Anadolu’da inşa edilmiş olan dârü’ş-şifalardan günümüze ulaşan tek vakfiye örneği olması bakımından büyük önem taşır. Vakfiyede özellikle darüşşifanın çevresindeki yapılar, kentin fiziksel dokusu, mütevellinin kimliği, doktorların niteliği ile diğer görevli kişiler hakkında bilgiler verilmiştir.
Vakfiyede mütevelli ve nazır olarak Ferruh bin Abdullah’ın görevlendirildiği, usta, merhamet eden, deneyimli, ahlaklı, şarlatanlıktan uzak göz hekimleri ile darüşşifada kalan/ikamet eden cerrahlardan söz edilmektedir. Darüşşifanın idaresi, görevlileri, bunlara ödenen maaşlar, vâkıfın gelirleri ve dağıtımı konusunda mütevellinin çok yetkin olduğu açıkça belirtilmiştir. Vakfiyede vakıf şartlarının değişmemesi gerektiği, bu konuda kuralları bozan ya da değiştiren kişilerin Allah tarafından cezalandırılacağı vurgulanmaktadır.
Vakfiye beş ayrı kadı tarafından tasdik edilmiştir. Bunun sebebinin vakfiyenin aslı kaybolduğundan şahidlerin şehadetine dayanılarak yeniden çıkarılan suretin vakfın ilgili olduğu bütün yerleşme yerlerinin kadılarınca imzalanması olabilir.
Mimari özellikleri ve süslemeleri
Dört eyvanlı açık avlulu medrese tipinde inşa edilen medrese 48 x68 m ebadında dikdörtgen planlı, tek katlı kesme taştan yapılmıştır.690 m²’lik avlusunda, etrafı revaklarla çevrilmiş otuz oda bulunur. Yapımında taş, tuğla malzeme ve çini kullanılmıştır.
Taçkapı, pencere bordürlerinde ve ana eyvan yüzeyinde süslemeye önem verilmiştir. Taçkapı kemerinin köşeliklerindeki iki aslan figürü gücü ve sağlığı sembolize eder. Kapı, iç içe geçmiş yıldız biçimindeki zarif motiflerlerle süslüdür.
Taçkapıdan sonra geçilen koridor, ikinci bir kapı ile avlulu medreseye açılır. İç kapının tam karşısındaki ana eyvanın hekimlere ayrılmış muayenehane kısmı olduğu tahmin edilmektedir. Girişin tam karşısındaki sivri kemerli ana eyvanın iki yanında insan yüzü kabartmaları bulunur. Bir tarafta açları iki yanda örgülü bir kadın başı kabartması, diğer tarafta çevresinden güneş ışınları çıkan sakallı bir erkek başı kabartması vardır. Her iki figürün çevresinde de kelime-i tevhid yazılı olup kadın kabartmasının altında suret-i kamer, erkek kabartmasının altındaysa suret-i şems yazılıdır.
I. İzzeddin Keykâvus’un türbesi yapının güney eyvanındadır. On köşeli türbenin cephesinde Selçuklu sanatının en zengin sırlı tuğla ve mozaik-çini süslemeleri bulunur. Kapının arkasında yıldız örgü ile süslü mihrab yer alır. Mihrab kemerini dolaşan yazı şeridi de Kur'ân'ın Tevbe Suresinden bir ayettir. Türbe mihrabının önündeki çinili sanduka I. İzzeddin Keykâvus’a aittir. Türbede sultanınkinden başka, eşi Selçuk Hatun ve hanedanın diğer fertlerine ait olmak üzere irili ufaklı on iki sanduka daha vardır. Türbe cephesinin üstündeki on dört parça çini levhadan oluşan tek satırlık Arapça celî sülüs çini kitâbede, İzzettin Keykavus'un kendi ağzından olduğu sanılan; "Biz sarayların geniş mekânlarından, kabirlerin dar bölmelerine getirildik. Vah! Ne yazık ki bu ölüm hadisesinde geçici olan dünyadan el çekip ahirete göçüş, 617 yılı Şevval’in dördüncü günü gerçekleşti.”" anlamına gelen bir yazı kuşağı yer alır. Bu tarih onun ölümünü değil, kitabenin yazıldığı tarihi gösterir; çünkü İzzeddin Keykavus 1220 yılı başlarında ölmüştür.
Sol pencere üstündeki geometrik geçmeli panoda Arapça usta kitâbesinde “Amel-i Ahmed bin Bedel el-Merendî.” (Merendli Bedel oğlu Ahmed’in eseri.) yazar. Merendli Bedel oğlu Ahmed'in türbe çinilerini yapan sanatkârın adı olduğu düşünülür.
Galeri
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Şifaiye Medrese (Sivas) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c d e . 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
- ^ a b "Muhammet Kemaloğlu, XI.-XIII. Yüzyıl Türkiye Selçuklu Devletinde Dârüşşifalar, Hikmet Yurdu dergisi, Cilt 7 Sayı 13, Yıl 2014" (PDF). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
- ^ a b c Nermin Şaman Doğan, Ortaçağ’da Anadolu’nun Eğitim Mekânları: Selçuklu Medreseleri Darüşşifalarından Örnekler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sayı 28, Yıl 2013[]
- ^ a b c d "Abdullah Kılıç, Şifahaneler, Turkuaz Sanat, 2012". 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
- ^ "Sivas Darüşşifasının 750. yılı hatıra pulu, Mimarlikmuzesi.org Erişim tarihi:27.07.2015". 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
- ^ "Sivas İl Kültür ve Turzim Müdrülüğü, Sivas Kültür Envanteri: Şifaiye Medresesi (Daruşişfa), Sivaskulturenvanteri.com Yayın Tarihi:28.12.2011". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sifaiye Medresesi Keykavus Darussifasi Daru s sihha 1217 yilinda Anadolu Selcuklu Devleti sultani I Izzeddin Keykavus tarafindan Sivas ta darussifa olarak yaptirilan Osmanli devrinde medrese olarak kullanilan yapi Sifaiye MedresesiDar us sihhaGenel bilgilerTurDarussifaMimari tarzSelcukluKonumSivas sehir merkeziKoordinatlar39 44 54 K 37 00 54 D 39 74833 K 37 01500 D 39 74833 37 01500Tamamlanma1217SahipVakiflar Genel MuduruguTasarim ve insaatMimar lar Ahmed bin Ebubekir el Marendi Mimar Bedreddin Dunyanin gunumuze kadar gelebilen en eski hastahanelerinden biridir Kitabesinde daru s sihha olarak tanimlanan yapi sehir merkezinde Medreseler Sokagi uzerinde eski Tokat Caddesi Cifte Minareli Medrese nin tam karsisindadir Yaklasik 3400 metrekarelik alani ile Turkiye Selcuklu daru s sifalarinin en buyugudur Tugla isciligi cinileri kitabelerinin coklugu suslemeleri ve kabartma figurleri ile bircok yenilik tasimasi ve vakfiyesinin bir suretinin gunumuze ulasmasi sebebiyle Anadolu Selcuklu saglik kuruluslari icinde onemli bir konumdadir Yapinin guney evyani I Izzeddin Keykavus un turbesidir Sifahane nin en onemli bolumu cini suslemelerle kapli turbe cephesidir TarihiYapi devrinin tip sitesi olarak insa edilmistir Anadolu Selcuklu tarihinin yerli kaynaklari Sivas Darussifa sindan ancak Izzeddin Keykavus un olumu dolayisiyla bahseder ve onun kendi yaptirdigi bu Darussifa icindeki turbesinde gomulu oldugunu kaydetmekle yetinirler Darussifaya iliskin bilgiler yapinin incelenmesine ve vakfiyenin icerigine dayanir Dort eyvanli medresenin guney eyvani binayi yaptiran Izzeddin Keykavus a turbe olarak ayrilmis ve 1220 de veremden hayatini kaybeden Sultanin cenazesi getirilmistir Darussifa yi yapan mimarin kim oldugu bilinmemektedir Vakfiyesinde komsu tasinmazlarin sahiplerinden Bedreddin Ali nin mimar oldugu kaydedilmektedir Bu kayit Darussifa nin mimari bu sahis olabilecegi ihtimalini akla getirmektedir Sifahanenin kurulusundan sonraki yillarda nasil calistigi ve hangi hekimlerin gorev aldigi bilinmiyor 14 yuzyilda yasamis tibbi eser sahibi olmus Sivasli Hekim Ali nin Sivas Darussihhasi nda calistigi dusunulur Bazi arastirmacilar darussifanin bitisiginde bir tip medresesi bulundugunu ileri surmektedir ancak yapilan kazi calismalari sonucunda yapinin yalnizca darussifadan olustugu belirlenmistir Bu nedenle Sivas Keykavus Darussifasi nda tip medresesi hastane islevi birlikte yurutulmustur Sehirde buyuk tahribata neden olan Kosedag bozgunu Anadou Selcuklu Devleti nin yikilmasi Sivas Sultani Kadi Burhaneddin in olumunden sonra Timur un Anadolu yu isgal gibi olaylar sirasinda harap edilen sifahane Sivas in Osmanli hakimiyetine girmesiyle beraber dini egitim veren klasik medreseye donusmustur Kimi kaynaklarda 1768 yilinda cikarilan bir fermanla medreseye cevrildigi belirtililir 16 yuzyilda yedi ogrenci ile ogrenim yapan medresenin ogrenci sayisinin 1912 1913 te 500 e ulastigi kaydedilmistir Yapi I Dunya Savasi sirasinda askeriye tarafindan esya ve levazim ambari olarak kullanildi Sifahane 1937 yilinda Turk Tarih Kurumu tarafindan restore edildi Darussihhasi nin 750 Yili 4 Eylul 1967 tarihinde avlusunda yapilan sade bir torenle kutlanmistir PTT Genel Mudurlugu de gunun anisina hatira pulu ve ilk gun zarfi cikarmistir Medrese 1939 1962 ve 2008 ila 2011 yillarinda onarim gormustur VakfiyesiKeykavus tarafindan duzenlenen 1 Muharrem 615 30 Mart 1218 tarihli Arapca vakfiye sehir icin en eski Selcuklu vakfiyesi oldugu gibi Selcuklular doneminde Anadolu da insa edilmis olan daru s sifalardan gunumuze ulasan tek vakfiye ornegi olmasi bakimindan buyuk onem tasir Vakfiyede ozellikle darussifanin cevresindeki yapilar kentin fiziksel dokusu mutevellinin kimligi doktorlarin niteligi ile diger gorevli kisiler hakkinda bilgiler verilmistir Vakfiyede mutevelli ve nazir olarak Ferruh bin Abdullah in gorevlendirildigi usta merhamet eden deneyimli ahlakli sarlatanliktan uzak goz hekimleri ile darussifada kalan ikamet eden cerrahlardan soz edilmektedir Darussifanin idaresi gorevlileri bunlara odenen maaslar vakifin gelirleri ve dagitimi konusunda mutevellinin cok yetkin oldugu acikca belirtilmistir Vakfiyede vakif sartlarinin degismemesi gerektigi bu konuda kurallari bozan ya da degistiren kisilerin Allah tarafindan cezalandirilacagi vurgulanmaktadir Vakfiye bes ayri kadi tarafindan tasdik edilmistir Bunun sebebinin vakfiyenin asli kayboldugundan sahidlerin sehadetine dayanilarak yeniden cikarilan suretin vakfin ilgili oldugu butun yerlesme yerlerinin kadilarinca imzalanmasi olabilir Mimari ozellikleri ve suslemeleriDort eyvanli acik avlulu medrese tipinde insa edilen medrese 48 x68 m ebadinda dikdortgen planli tek katli kesme tastan yapilmistir 690 m lik avlusunda etrafi revaklarla cevrilmis otuz oda bulunur Yapiminda tas tugla malzeme ve cini kullanilmistir Tackapi pencere bordurlerinde ve ana eyvan yuzeyinde suslemeye onem verilmistir Tackapi kemerinin koseliklerindeki iki aslan figuru gucu ve sagligi sembolize eder Kapi ic ice gecmis yildiz bicimindeki zarif motiflerlerle susludur Tackapidan sonra gecilen koridor ikinci bir kapi ile avlulu medreseye acilir Ic kapinin tam karsisindaki ana eyvanin hekimlere ayrilmis muayenehane kismi oldugu tahmin edilmektedir Girisin tam karsisindaki sivri kemerli ana eyvanin iki yaninda insan yuzu kabartmalari bulunur Bir tarafta aclari iki yanda orgulu bir kadin basi kabartmasi diger tarafta cevresinden gunes isinlari cikan sakalli bir erkek basi kabartmasi vardir Her iki figurun cevresinde de kelime i tevhid yazili olup kadin kabartmasinin altinda suret i kamer erkek kabartmasinin altindaysa suret i sems yazilidir I Izzeddin Keykavus un turbesi yapinin guney eyvanindadir On koseli turbenin cephesinde Selcuklu sanatinin en zengin sirli tugla ve mozaik cini suslemeleri bulunur Kapinin arkasinda yildiz orgu ile suslu mihrab yer alir Mihrab kemerini dolasan yazi seridi de Kur an in Tevbe Suresinden bir ayettir Turbe mihrabinin onundeki cinili sanduka I Izzeddin Keykavus a aittir Turbede sultaninkinden baska esi Selcuk Hatun ve hanedanin diger fertlerine ait olmak uzere irili ufakli on iki sanduka daha vardir Turbe cephesinin ustundeki on dort parca cini levhadan olusan tek satirlik Arapca celi sulus cini kitabede Izzettin Keykavus un kendi agzindan oldugu sanilan Biz saraylarin genis mekanlarindan kabirlerin dar bolmelerine getirildik Vah Ne yazik ki bu olum hadisesinde gecici olan dunyadan el cekip ahirete gocus 617 yili Sevval in dorduncu gunu gerceklesti anlamina gelen bir yazi kusagi yer alir Bu tarih onun olumunu degil kitabenin yazildigi tarihi gosterir cunku Izzeddin Keykavus 1220 yili baslarinda olmustur Sol pencere ustundeki geometrik gecmeli panoda Arapca usta kitabesinde Amel i Ahmed bin Bedel el Merendi Merendli Bedel oglu Ahmed in eseri yazar Merendli Bedel oglu Ahmed in turbe cinilerini yapan sanatkarin adi oldugu dusunulur GaleriKaynakcaWikimedia Commons ta Sifaiye Medrese Sivas ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c d e 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Temmuz 2015 a b Muhammet Kemaloglu XI XIII Yuzyil Turkiye Selcuklu Devletinde Darussifalar Hikmet Yurdu dergisi Cilt 7 Sayi 13 Yil 2014 PDF 1 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Temmuz 2015 a b c Nermin Saman Dogan Ortacag da Anadolu nun Egitim Mekanlari Selcuklu Medreseleri Darussifalarindan Ornekler Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Sayi 28 Yil 2013 olu kirik baglanti a b c d Abdullah Kilic Sifahaneler Turkuaz Sanat 2012 11 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2015 Sivas Darussifasinin 750 yili hatira pulu Mimarlikmuzesi org Erisim tarihi 27 07 2015 26 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2015 Sivas Il Kultur ve Turzim Mudrulugu Sivas Kultur Envanteri Sifaiye Medresesi Darusisfa Sivaskulturenvanteri com Yayin Tarihi 28 12 2011 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Temmuz 2015