Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şizoid kişilik bozukluğu, insan ilişkilerinde ilgi eksikliği, yalıtılmış bir yaşam tarzı, yalnız yapılan eylemler ve etkinlikleri tercih, içe dönüklük, duygusal soğukluk, davranış ile ilişkilerin mekanik ve tekdüze olması ile karakterize kişilik bozukluğudur. Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler, insanlarla yakın duygusal bağlar kurmadıkları gibi bilinç düzeyinde böyle bir bağ kurma ihtiyacı da hissetmezler. Bu sebeple utangaç insanlardan farklıdırlar. Başkalarının duygusal beklentilerine karşılık veremezler. Olumlu veya olumsuz eleştirilere genellikle tepkisiz kalırlar ve duygusal durumları genellikle değişmez. Çevrelerindeki insanlar tarafından soğuk olarak yorumlanmalarının nedenleri bunlardır. Tüm bu özellikler, kişilik yapılarının birer parçasını oluşturduğu için yaşamın sadece belli bir bölümünde değil, genelinde etkilidir.
| Şizoid kişilik bozukluğu | |
|---|---|
| Uzmanlık | Psikiyatri, klinik psikoloji  |
Şizoid bireyler yaşamda ve özellikle toplumsal yaşamda bir katılımcı olmaktan ziyade gözlemci konumundadırlar. Topluma yabancılaşmışlardır. Ancak bu yabancılaşma düşünsel değil duygusal bir yabancılaşmadır. Bu açıdan toplumu ahlak veya politika gibi düşünsel sebeplerle eleştirdiği için yabancılaşan bireylerden farklılardır. Diğer yandan bu duygusal yabancılaşmayı rasyonalize etmek için yukarıda sayılan düşünsel gerekçeler bir savunma mekanizması olarak şizoid birey tarafından kullanılabilirler.
Bulgu ve Belirtiler
Şizoid kişilik bozukluğu, tipik olarak geç çocukluk, erken erişkinlik veya ergenlikte belirti vermeye başlar.
Şizoid bireyler genellikle bu bozukluklarının tam bilincinde değillerdir. Bu sebeple psikiyatri kliniklerine gitme oranları düşüktür. Kliniklere nadiren başvurdukları için Şizoid kişilik bozukluğu hakkında yeterli çalışma yapılamamıştır. Eldeki veriler ve çalışmalar toplumda % 0,8 ila %4 arası görülme sıklığını belirtmektedir. Erkeklerde kadınlara göre biraz daha fazla sıklıkta görülmektedir. Her ne kadar şizoid bireyler genellikle bu bozukluklarının tam bilincinde değillerse de pek çoğu diğerlerinden farklı olduğunu hissetmektedir. Psikoterapideki bazı şizoidler “hayatın onları pas geçtiğini”, “bir kabuğun altında yaşadıklarını”, “yaşam otobüsünü kaçırdıklarını” ve yaşamı uzaktan izlediklerini ifade etmektedirler.
Şizoid kişilik bozukluğu olan bireylerin diğer insanlarla iletişimlerinde ilgi azlığı, kayıtsızlık ve kısa sürelilik belirgindir. Yüz ifadeleri genellikle donuktur. Konuşmaları hem kısa hem de monotondur. Neşe, coşku, heyecan, üzüntü, öfke gibi duygulanımları nadiren gösterirler. Bir kişi özel alanlarını ihlal ettiğinde kilitlenme veya bunalma yaşarlar ve özel alanlarına geri dönmek isterler. Yalnızlıklarını yaşadıkları bu özel alanı özgürlük olarak yorumlarlar.
Duygusal ve özel yakınlık talebi az olan eşleri seçmeye meyillidirler. Şizoid bireyler aslında insanlardan değil olumlu-olumsuz duygulardan, duygusal yakınlıktan ve kendini ifade etmekten kaçınmak ister. Bu sebeple diğer insanlarla ilişikleri entelektüel, fiziksel, ailevi, mesleki veya sportif aktivite sınırları içindedir. Donald Winnicott’a göre diğer insanlarla onların istek ve beklentilerini de gözeterek değil kendi istekleri doğrultusunda ilişki kurmayı tercih ederler. Bunu başaramazlarsa kendilerini yalıtırlar.
Aaron Black ve arkadaşlarının çalışmasına göre şizoid bireyler insan ilişkileri bağlamında farklı yaşam tarzlarıyla özellikle de kitap veya filmlerde konu edilen ilişkilerle karşılaştıklarında sosyal açıdan kusurlu olduklarını fark etmektedirler. Yaşamı sürekli dışarıdan izliyormuş hissi şizoid bireyi yorabilir ve bunun sonucunda depresyon veya depersonalizasyon oluşabilir. Eğer bu durum oluşursa şizoid birey kendisini bir robot gibi hissedebilir ya da yaşam onun hayallerinde ibaretmiş durumunu alabilir.
, Melanie Klein ve diğerlerine göre şizoid kişilik bozukluğu olan insanlar gizlenmiş büyüklenmecilik ve başkalarının görüşlerine bağımlılık gösterebilirler. Şizoid kişilik bozukluğunda görülebilen büyüklenmecilik narsisistik kişilik bozukluğunda görülen büyüklenmecilikten oldukça farklıdır. Narsisistik kişilik bozukluğunda büyüklenmecilik imrenilen veya kıskanılan bir insanı değerden düşürme veya bastırma işlevine hizmet ederken şizoid kişilik bozukluğunda büyüklenmecilik kişiyi diğerlerinden yalıtmaya hizmet eder.
Carl Gustav Jung’a göre temel bir kişilik özelliğinin bastırılması diğer bir kişilik özelliği tarafından ödünlenir. Örneğin duygusal yönü bastırılmış bir kişiliğin düşünsel yönü ödünleyici tarzda gelişmiş olabilir. Bu bağlamda şizoid kişiliğin bastırılmış duygusal yönünü ödünleyici tarzda düşünsel yönü çok ileri çıkmış olabilir. Bu çerçevede şizoid kişilerin matematik, fizik, ekonomi ve benzeri alanlarda büyük başarılara imza atmış oldukları gözlenmiştir. Buna rağmen pratik aktivitelerde pek görülmezler.
Ekolünde psikiyatrik sorunlar on bir şema altında kategorilendirilir. Şizoid kişilik bozukluğu bu şemalardan “Duygusal Yoksunluk Şeması“ başlığı ile kategorilendirilmiştir. Şema terapiye göre Duygusal Yoksunluk deneyiminin tanımlanması diğer şemalara göre daha zordur. Bunun nedeni bu şemanın bireyin konuşmaya başlamasından önce oluşmuş olmasından dolayı (1-3 yaş) deneyimin kelimelerle tanımlanamaması olarak gösterilir. Şema terapiye göre duygusal yoksunluk olumlu veya olumsuz hiçbir duygu hissedememe durumudur ve bu sebeple ifadesi de çok güçtür. Duygusal yoksunluk ihmal edilmiş çocuğun kendisini yalnız hissetmesinden daha da öte hiç kimsenin hiçbir zaman yanında olmayacağına dair derin bir inanç ve bu durumla başa çıkabilmek için dış dünyadan ve duygulardan uzaklaşıp içe dönme durumudur.
Şizoid Fantazi
Dış dünyadan geri çekilmeye bağlı olarak kurulan fantazi ve hayal dünyası şizoid kişiliğin en karakteristik özelliklerinden biridir. Fantazi, dünyayla ve diğerleriyle vekaleten ilişkidir. Melanie Klein bunu “içsel de olsa nesnelere bağlanma ihtiyacının ifadesi” olarak yorumlamaktadır. Burada nesne sözcüğü öteki anlamındadır. Kişiler kadar kurumlar veya ideolojiler de ötekidir. Fantaziler, dış dünyadan kopan şizoid bireyin hissettiği yoksunluğunu telafi etme amacını gütmektedir.
İntihar
Şizoid bireyler bazen intiharı bir seçenek olarak düşünürler ama bunun gerçekleşme oranı çok yüksek değildir. Tüm olası ilişkileri sonlandığında dibe vurmaları ve depresyon daha sık gözlenir. İntihar şizoid bireyin bir savunma mekanizmasıdır. Borderline, histrionik ve antisosyal kişilik bozukluklarında intihar bir şantaj olarak kullanılabilirken şizoid kişilikte bu durum nadirdir. Şizoid bireyler intihar düşüncelerini genellikle gizlerler.
Şizoid Kişilik Bozukluğunun Kökenleri
Şizoid kişilik bozukluğu psikolojik bir bozukluktur. Şizofreni veya bipolar bozukluk gibi genetik veya biyolojik bozukluklardan değildir. Genellikle 1-3 yaş arasındaki yanlış ebeveyn tutumlarına bağlanmaktadır.
Ebeveynin çocuğa yeterli zamanını ve ilgisini vermemesi, çocukla konuşmaması, göz teması kurmaması, oynamaması, güldürmeye çalışmak gibi duygusal anlamda besleyecek hizmetleri vermemesi, rehberlik yapılmaması sayılabilir. Özetle ebeveynin sevgisini göstermemesi belirleyicidir.
Bu koşullar altında çocuk duygusal dünyasını geliştiremez. Ancak söz konusu olumsuz yaşantıların kısa süreli gerçekleşmesi şizoid kişilik bozukluğuna yol açmaz. Bu olumsuz yaşantıların çok uzun sürmesi gerekir. Öyle ki çocuk artık ebeveynlerden ümidini kesene kadar.
Yukarıdaki etkenlere ek olarak çocuğun mizacı yaşadığı olumsuz koşullar altında ne yönde savunma geliştirebileceğini etkilemektedir. Örneğin aynı koşullar altındaki diğer kardeş dışa dönük mizacı nedeniyle histronik kişilik bozukluğu gösterirken diğer bir kardeş içe dönük mizacı nedeniyle şizoid kişilik bozukluğu gösterebilir.
'a göre bir çocukta şizoid kişilik bozukluğu gelişebilmesi için her iki ebeveynin de ciddi ruhsal sorunlu olması gerekir. Kohut'a göre ebeveynlerden bir sorunlu ama diğeri değilse çocuk ona yönelebilir ve kişilik bozukluğu gelişmeyebilir.
Tanı
DSM-V’e Göre Şizoid Kişilik Bozukluğu
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Revision () günümüzün psikiyatri dünyasının başlıca tanı kitabı olma özelliğindedir.
DSM-V’e göre şizoid bozukluk, erken yetişkinlik döneminde başlayan ve çeşitli bağlamlarda kendini gösteren yaygın bir sosyal ilişkilerden kopma ve kişilerarası ilişkilerde kısıtlı bir duygu ifade aralığına sahip olma modelidir.Tanı koyulabilmesi için kişinin aşağıdaki kriterlerden en az dördünü karşılıyor olması gerekir (American Psychiatric Association, 2013):
- Aile ilişkileri dahil, yakın ilişkilerden keyif almaz ve bu ilişkileri kurmak istemez.
- Neredeyse her zaman tek başına yapacağı aktiviteleri tercih eder.
- Bir başkasıyla cinsel deneyimler edinme isteği ya hiç yoktur ya da çok azdır.
- Keyif aldığı etkinlik sayısı çok kısıtlıdır ya da hiç yoktur.
- Birinci dereceden akrabaları dışında yakın arkadaşları veya güvendiği kimseler yoktur.
- Başkalarının övgü veya eleştirilerine kayıtsızdır.
- Duygusal soğukluk, kopukluk veya tekdüze bir duygulanım gösterir.
Egonun Gelişimsel Duraklamaları
Ego kusurları: Zayıf gerçeklik algısı, düşük engellenme toleransı, dürtü kontrol zayıflığı, ego sınırlamaları.
İlkel ego savunma mekanizmaları: Bölme (splitting), eyleme vurma (acting out), kaçınma, yansıtma (projection), yansıtmalı özdeşim (projective identification), hayal kurma (Fantasy)
Bölünmüş ego: Gerçeklik egosu ve haz egosu olarak bölünmüştür.
Ayırıcı Tanı
Şizoid kişilik bozukluğu aşağıda sayılan bozukluklarla karıştırılabileceğinden ayırıcı tanı yapılması gerekir:
- Şizotipal kişilik bozukluğu
- Kaçıngan kişilik bozukluğu
- Paranoid kişilik bozukluğu
- Asperger sendromu
- Otizm
Komorbidite (Aynı anda görülebilen diğer rahatsızlıklar)
Şizoid kişiler baş edemedikleri gerginliklerin artmasına bağlı olarak zaman zaman kısa süreli psikoz yaşayabilirler. ŞKB ile birlikte görülebilen diğer kişilik bozuklukları Kaçınmacı, Şizotipal ve Paranoid kişilik bozukluklarıdır.
Şizoid bireylerin madde bağımlılığı ile ilgili az sayıda veri vardır. Yapılan çalışmalar şizoid bireylerde madde veya alkol bağımlılığının şizoid olmayanlardan daha az olduğunu göstermektedir.
Terapi
Şema Terapi
Şema terapide şemalar genellikle çocuklukta oluşmuş ve kendisini sürekli tekrar eden duygu,düşünce ve davranış kalıpları olarak görülür. Bu ekol bilişsel ve davranışçı ekoller arasında yer alsa da çocuklukta oluşan şemaların farkındalığını sağlamak için kısmi olarak psikanalizden bir parça da almıştır. Ayrıca bu ekol hastaları hasta olarak değil "danışan" olarak tanımlar. Danışan şizoid bireyin şemasının çocuklukta yaşadığı yoksunluğun farkındalığını sağlamaya çalışır. Ancak terapiyi geçmişin ele alınması olarak ibaret görmez. Danışanın günümüzdeki ilişkilerinde yaşadığı duygusal yoksunlukların da farkındalığını sağlamaya çalışır. Tekrarlayan örüntülere karşı danışanı harekete geçirmeye çalışmak esastır. Danışanın duygusal, düşünsel ve davranışsal tüm varlığıyla şema örüntülerine karşı durması sağlanmaya çalışılır. Şema aniden yok olmaz. Yıllar içinde yavaş yavaş parçalanarak yok edilebilir. Şemanın her tetiklenmesinde danışanın yüzleşmesi çok önemlidir.
Dinamik Psikoterapi
Psikoterapinin nesne ilişkileri ekolü olarak dinamik psikoterapi, James F. Masterson tarafından kişilik bozukluklarının terapisinde ve özellikle borderline, narsisistik ve şizoid kişilik bozukluklarında kullanılmaktadır. Masterson öğretisinde "kişilik bozukluğu" terimi yerine "kendilik bozukluğu" terimi kullanılır. Masterson şizoid ikilemi "sürgünde kendilik" birimi ve "efendi-köle" birimi olarak tanımlamıştır. Bu ekole göre göre şizoid kendilik bozukluğunda birey ilişkide kalabilmeyi ancak efendi-köle biriminde kalarak başarabilir. Yani şizoid birey ilişkide olduğu kişinin karşısında edilgendir, boyun eğicidir. Bu durum bir nedenle bozulursa şizoid agresyon (kızgınlık, öfke vb.) durumuna geçer ve ardından kendilik sürgüne gönderilir. Yani birey ilişkisinden koparak yalnızlığına, bireysel mekanik uğraşılarına veya fantazi dünyasına sığınır. Şizoid birey genellikle sürgünde kendilik biriminde kalır. Burada bunaldığında ve ilişki aradığında efendi-köle birimine geçer. Burada da uzun süre duramaz ve tekrar sürgünde kendiğine döner. Bu döngüye "şizoid ikilem" veya eşanlamlı olarak "şizoid dilemma" denir. Her iki birim de sağlıksızdır. Terapinin hedefi bu ikilemi kırıp gerçek kendiliğin ortaya çıkarılmasıdır. Kendilik bozukluklarının Masterson ekolü yorumuna göre gerçek kendilik bozuk örüntülerin altında potansiyel olarak bulunmaktadır. Terapinin amacı bozuk örüntüleri temizleyip gerçek kendiliğin ortaya çıkarılmasıdır.
Başlıca Bilimsel Çalışmalar
Şizoid kişilik bozukluğu hakkında dünya çapında başlıca bilimsel çalışmalar şunlardır:
- Nannarello, 1953
- Guntrip, 1969
- Akhtar, 1987
- Seinfeld, 1991
- James F. Masterson ve Ralph Klein, 1995
Kaynakça
Bu yazıda aşağıdaki kaynaklardan faydalanılmıştır. Telif hakkı ihlali oluşturmamak için çeşitli ifadeler yorumlanmak ve sentezlenmek suretiyle aktarılmıştır.
- Şizoid Görüngü - Nesne İlişkileri ve Kendilik, Harry Guntrip, Metis Yayınları
- Kişilik Bozuklukları, James F. Masterson, Litera Yayıncılık
- Hayatı Yeniden Keşfedin, Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Psikonet Yayınları
| Sınıflandırma | D
|
|---|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sizoid kisilik bozuklugu insan iliskilerinde ilgi eksikligi yalitilmis bir yasam tarzi yalniz yapilan eylemler ve etkinlikleri tercih ice donukluk duygusal sogukluk davranis ile iliskilerin mekanik ve tekduze olmasi ile karakterize kisilik bozuklugudur Sizoid kisilik bozukluguna sahip bireyler insanlarla yakin duygusal baglar kurmadiklari gibi bilinc duzeyinde boyle bir bag kurma ihtiyaci da hissetmezler Bu sebeple utangac insanlardan farklidirlar Baskalarinin duygusal beklentilerine karsilik veremezler Olumlu veya olumsuz elestirilere genellikle tepkisiz kalirlar ve duygusal durumlari genellikle degismez Cevrelerindeki insanlar tarafindan soguk olarak yorumlanmalarinin nedenleri bunlardir Tum bu ozellikler kisilik yapilarinin birer parcasini olusturdugu icin yasamin sadece belli bir bolumunde degil genelinde etkilidir Sizoid kisilik bozukluguUzmanlikPsikiyatri klinik psikoloji Sizoid bireyler yasamda ve ozellikle toplumsal yasamda bir katilimci olmaktan ziyade gozlemci konumundadirlar Topluma yabancilasmislardir Ancak bu yabancilasma dusunsel degil duygusal bir yabancilasmadir Bu acidan toplumu ahlak veya politika gibi dusunsel sebeplerle elestirdigi icin yabancilasan bireylerden farklilardir Diger yandan bu duygusal yabancilasmayi rasyonalize etmek icin yukarida sayilan dusunsel gerekceler bir savunma mekanizmasi olarak sizoid birey tarafindan kullanilabilirler Bulgu ve BelirtilerSizoid kisilik bozuklugu tipik olarak gec cocukluk erken eriskinlik veya ergenlikte belirti vermeye baslar Sizoid bireyler genellikle bu bozukluklarinin tam bilincinde degillerdir Bu sebeple psikiyatri kliniklerine gitme oranlari dusuktur Kliniklere nadiren basvurduklari icin Sizoid kisilik bozuklugu hakkinda yeterli calisma yapilamamistir Eldeki veriler ve calismalar toplumda 0 8 ila 4 arasi gorulme sikligini belirtmektedir Erkeklerde kadinlara gore biraz daha fazla siklikta gorulmektedir Her ne kadar sizoid bireyler genellikle bu bozukluklarinin tam bilincinde degillerse de pek cogu digerlerinden farkli oldugunu hissetmektedir Psikoterapideki bazi sizoidler hayatin onlari pas gectigini bir kabugun altinda yasadiklarini yasam otobusunu kacirdiklarini ve yasami uzaktan izlediklerini ifade etmektedirler Sizoid kisilik bozuklugu olan bireylerin diger insanlarla iletisimlerinde ilgi azligi kayitsizlik ve kisa surelilik belirgindir Yuz ifadeleri genellikle donuktur Konusmalari hem kisa hem de monotondur Nese cosku heyecan uzuntu ofke gibi duygulanimlari nadiren gosterirler Bir kisi ozel alanlarini ihlal ettiginde kilitlenme veya bunalma yasarlar ve ozel alanlarina geri donmek isterler Yalnizliklarini yasadiklari bu ozel alani ozgurluk olarak yorumlarlar Duygusal ve ozel yakinlik talebi az olan esleri secmeye meyillidirler Sizoid bireyler aslinda insanlardan degil olumlu olumsuz duygulardan duygusal yakinliktan ve kendini ifade etmekten kacinmak ister Bu sebeple diger insanlarla ilisikleri entelektuel fiziksel ailevi mesleki veya sportif aktivite sinirlari icindedir Donald Winnicott a gore diger insanlarla onlarin istek ve beklentilerini de gozeterek degil kendi istekleri dogrultusunda iliski kurmayi tercih ederler Bunu basaramazlarsa kendilerini yalitirlar Aaron Black ve arkadaslarinin calismasina gore sizoid bireyler insan iliskileri baglaminda farkli yasam tarzlariyla ozellikle de kitap veya filmlerde konu edilen iliskilerle karsilastiklarinda sosyal acidan kusurlu olduklarini fark etmektedirler Yasami surekli disaridan izliyormus hissi sizoid bireyi yorabilir ve bunun sonucunda depresyon veya depersonalizasyon olusabilir Eger bu durum olusursa sizoid birey kendisini bir robot gibi hissedebilir ya da yasam onun hayallerinde ibaretmis durumunu alabilir Melanie Klein ve digerlerine gore sizoid kisilik bozuklugu olan insanlar gizlenmis buyuklenmecilik ve baskalarinin goruslerine bagimlilik gosterebilirler Sizoid kisilik bozuklugunda gorulebilen buyuklenmecilik narsisistik kisilik bozuklugunda gorulen buyuklenmecilikten oldukca farklidir Narsisistik kisilik bozuklugunda buyuklenmecilik imrenilen veya kiskanilan bir insani degerden dusurme veya bastirma islevine hizmet ederken sizoid kisilik bozuklugunda buyuklenmecilik kisiyi digerlerinden yalitmaya hizmet eder Carl Gustav Jung a gore temel bir kisilik ozelliginin bastirilmasi diger bir kisilik ozelligi tarafindan odunlenir Ornegin duygusal yonu bastirilmis bir kisiligin dusunsel yonu odunleyici tarzda gelismis olabilir Bu baglamda sizoid kisiligin bastirilmis duygusal yonunu odunleyici tarzda dusunsel yonu cok ileri cikmis olabilir Bu cercevede sizoid kisilerin matematik fizik ekonomi ve benzeri alanlarda buyuk basarilara imza atmis olduklari gozlenmistir Buna ragmen pratik aktivitelerde pek gorulmezler Ekolunde psikiyatrik sorunlar on bir sema altinda kategorilendirilir Sizoid kisilik bozuklugu bu semalardan Duygusal Yoksunluk Semasi basligi ile kategorilendirilmistir Sema terapiye gore Duygusal Yoksunluk deneyiminin tanimlanmasi diger semalara gore daha zordur Bunun nedeni bu semanin bireyin konusmaya baslamasindan once olusmus olmasindan dolayi 1 3 yas deneyimin kelimelerle tanimlanamamasi olarak gosterilir Sema terapiye gore duygusal yoksunluk olumlu veya olumsuz hicbir duygu hissedememe durumudur ve bu sebeple ifadesi de cok guctur Duygusal yoksunluk ihmal edilmis cocugun kendisini yalniz hissetmesinden daha da ote hic kimsenin hicbir zaman yaninda olmayacagina dair derin bir inanc ve bu durumla basa cikabilmek icin dis dunyadan ve duygulardan uzaklasip ice donme durumudur Sizoid Fantazi Dis dunyadan geri cekilmeye bagli olarak kurulan fantazi ve hayal dunyasi sizoid kisiligin en karakteristik ozelliklerinden biridir Fantazi dunyayla ve digerleriyle vekaleten iliskidir Melanie Klein bunu icsel de olsa nesnelere baglanma ihtiyacinin ifadesi olarak yorumlamaktadir Burada nesne sozcugu oteki anlamindadir Kisiler kadar kurumlar veya ideolojiler de otekidir Fantaziler dis dunyadan kopan sizoid bireyin hissettigi yoksunlugunu telafi etme amacini gutmektedir Intihar Sizoid bireyler bazen intihari bir secenek olarak dusunurler ama bunun gerceklesme orani cok yuksek degildir Tum olasi iliskileri sonlandiginda dibe vurmalari ve depresyon daha sik gozlenir Intihar sizoid bireyin bir savunma mekanizmasidir Borderline histrionik ve antisosyal kisilik bozukluklarinda intihar bir santaj olarak kullanilabilirken sizoid kisilikte bu durum nadirdir Sizoid bireyler intihar dusuncelerini genellikle gizlerler Sizoid Kisilik Bozuklugunun KokenleriSizoid kisilik bozuklugu psikolojik bir bozukluktur Sizofreni veya bipolar bozukluk gibi genetik veya biyolojik bozukluklardan degildir Genellikle 1 3 yas arasindaki yanlis ebeveyn tutumlarina baglanmaktadir Ebeveynin cocuga yeterli zamanini ve ilgisini vermemesi cocukla konusmamasi goz temasi kurmamasi oynamamasi guldurmeye calismak gibi duygusal anlamda besleyecek hizmetleri vermemesi rehberlik yapilmamasi sayilabilir Ozetle ebeveynin sevgisini gostermemesi belirleyicidir Bu kosullar altinda cocuk duygusal dunyasini gelistiremez Ancak soz konusu olumsuz yasantilarin kisa sureli gerceklesmesi sizoid kisilik bozukluguna yol acmaz Bu olumsuz yasantilarin cok uzun surmesi gerekir Oyle ki cocuk artik ebeveynlerden umidini kesene kadar Yukaridaki etkenlere ek olarak cocugun mizaci yasadigi olumsuz kosullar altinda ne yonde savunma gelistirebilecegini etkilemektedir Ornegin ayni kosullar altindaki diger kardes disa donuk mizaci nedeniyle histronik kisilik bozuklugu gosterirken diger bir kardes ice donuk mizaci nedeniyle sizoid kisilik bozuklugu gosterebilir a gore bir cocukta sizoid kisilik bozuklugu gelisebilmesi icin her iki ebeveynin de ciddi ruhsal sorunlu olmasi gerekir Kohut a gore ebeveynlerden bir sorunlu ama digeri degilse cocuk ona yonelebilir ve kisilik bozuklugu gelismeyebilir TaniDSM V e Gore Sizoid Kisilik Bozuklugu Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5th Revision gunumuzun psikiyatri dunyasinin baslica tani kitabi olma ozelligindedir DSM V e gore sizoid bozukluk erken yetiskinlik doneminde baslayan ve cesitli baglamlarda kendini gosteren yaygin bir sosyal iliskilerden kopma ve kisilerarasi iliskilerde kisitli bir duygu ifade araligina sahip olma modelidir Tani koyulabilmesi icin kisinin asagidaki kriterlerden en az dordunu karsiliyor olmasi gerekir American Psychiatric Association 2013 Aile iliskileri dahil yakin iliskilerden keyif almaz ve bu iliskileri kurmak istemez Neredeyse her zaman tek basina yapacagi aktiviteleri tercih eder Bir baskasiyla cinsel deneyimler edinme istegi ya hic yoktur ya da cok azdir Keyif aldigi etkinlik sayisi cok kisitlidir ya da hic yoktur Birinci dereceden akrabalari disinda yakin arkadaslari veya guvendigi kimseler yoktur Baskalarinin ovgu veya elestirilerine kayitsizdir Duygusal sogukluk kopukluk veya tekduze bir duygulanim gosterir Egonun Gelisimsel Duraklamalari Ego kusurlari Zayif gerceklik algisi dusuk engellenme toleransi durtu kontrol zayifligi ego sinirlamalari Ilkel ego savunma mekanizmalari Bolme splitting eyleme vurma acting out kacinma yansitma projection yansitmali ozdesim projective identification hayal kurma Fantasy Bolunmus ego Gerceklik egosu ve haz egosu olarak bolunmustur Ayirici TaniSizoid kisilik bozuklugu asagida sayilan bozukluklarla karistirilabileceginden ayirici tani yapilmasi gerekir Sizotipal kisilik bozuklugu Kacingan kisilik bozuklugu Paranoid kisilik bozuklugu Asperger sendromu OtizmKomorbidite Ayni anda gorulebilen diger rahatsizliklar Sizoid kisiler bas edemedikleri gerginliklerin artmasina bagli olarak zaman zaman kisa sureli psikoz yasayabilirler SKB ile birlikte gorulebilen diger kisilik bozukluklari Kacinmaci Sizotipal ve Paranoid kisilik bozukluklaridir Sizoid bireylerin madde bagimliligi ile ilgili az sayida veri vardir Yapilan calismalar sizoid bireylerde madde veya alkol bagimliliginin sizoid olmayanlardan daha az oldugunu gostermektedir TerapiSema Terapi Sema terapide semalar genellikle cocuklukta olusmus ve kendisini surekli tekrar eden duygu dusunce ve davranis kaliplari olarak gorulur Bu ekol bilissel ve davranisci ekoller arasinda yer alsa da cocuklukta olusan semalarin farkindaligini saglamak icin kismi olarak psikanalizden bir parca da almistir Ayrica bu ekol hastalari hasta olarak degil danisan olarak tanimlar Danisan sizoid bireyin semasinin cocuklukta yasadigi yoksunlugun farkindaligini saglamaya calisir Ancak terapiyi gecmisin ele alinmasi olarak ibaret gormez Danisanin gunumuzdeki iliskilerinde yasadigi duygusal yoksunluklarin da farkindaligini saglamaya calisir Tekrarlayan oruntulere karsi danisani harekete gecirmeye calismak esastir Danisanin duygusal dusunsel ve davranissal tum varligiyla sema oruntulerine karsi durmasi saglanmaya calisilir Sema aniden yok olmaz Yillar icinde yavas yavas parcalanarak yok edilebilir Semanin her tetiklenmesinde danisanin yuzlesmesi cok onemlidir Dinamik Psikoterapi Psikoterapinin nesne iliskileri ekolu olarak dinamik psikoterapi James F Masterson tarafindan kisilik bozukluklarinin terapisinde ve ozellikle borderline narsisistik ve sizoid kisilik bozukluklarinda kullanilmaktadir Masterson ogretisinde kisilik bozuklugu terimi yerine kendilik bozuklugu terimi kullanilir Masterson sizoid ikilemi surgunde kendilik birimi ve efendi kole birimi olarak tanimlamistir Bu ekole gore gore sizoid kendilik bozuklugunda birey iliskide kalabilmeyi ancak efendi kole biriminde kalarak basarabilir Yani sizoid birey iliskide oldugu kisinin karsisinda edilgendir boyun egicidir Bu durum bir nedenle bozulursa sizoid agresyon kizginlik ofke vb durumuna gecer ve ardindan kendilik surgune gonderilir Yani birey iliskisinden koparak yalnizligina bireysel mekanik ugrasilarina veya fantazi dunyasina siginir Sizoid birey genellikle surgunde kendilik biriminde kalir Burada bunaldiginda ve iliski aradiginda efendi kole birimine gecer Burada da uzun sure duramaz ve tekrar surgunde kendigine doner Bu donguye sizoid ikilem veya esanlamli olarak sizoid dilemma denir Her iki birim de sagliksizdir Terapinin hedefi bu ikilemi kirip gercek kendiligin ortaya cikarilmasidir Kendilik bozukluklarinin Masterson ekolu yorumuna gore gercek kendilik bozuk oruntulerin altinda potansiyel olarak bulunmaktadir Terapinin amaci bozuk oruntuleri temizleyip gercek kendiligin ortaya cikarilmasidir Baslica Bilimsel CalismalarSizoid kisilik bozuklugu hakkinda dunya capinda baslica bilimsel calismalar sunlardir Nannarello 1953 Guntrip 1969 Akhtar 1987 Seinfeld 1991 James F Masterson ve Ralph Klein 1995KaynakcaBu yazida asagidaki kaynaklardan faydalanilmistir Telif hakki ihlali olusturmamak icin cesitli ifadeler yorumlanmak ve sentezlenmek suretiyle aktarilmistir Sizoid Gorungu Nesne Iliskileri ve Kendilik Harry Guntrip Metis Yayinlari Kisilik Bozukluklari James F Masterson Litera Yayincilik Hayati Yeniden Kesfedin Jeffrey E Young Janet S Klosko Psikonet YayinlariSiniflandirmaDMeSH D012557 52954000