Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tanah'ta YHVH veya Tetragrammaton, İsrailoğulları'nın Tanrısına atıfta bulunmak için kullanılan dört harfli (יהוה) İbranice ifadedir. İbranicenin sağdan sola yazılımından dolayı bu dört harf He (ה) + Vav + (ו) He + (ה) Yod (י) şeklinde sağdan sola yazılır. İsmin yapısı ve etimolojisi hakkında hâlâ ortak fikir birliği olmamakla beraber nasıl telaffuz edildiği de bilinmemektedir, fakat neredeyse evrenselleşmiş iki form olan Yahveh ve Yehova formları kabul edilir.
Tanah'ta–Ester, Vaiz, Ezgiler Ezgisi dışında–Tanrı'yı ifade etmek için bu İbranice terim kullanır.Talmudik gelenekleri takip eden riayetkâr Yahudiler, On Emir'den biri olan "YHVH'in ismini boş yere anmayacaksın!" emrinden dolayı O'nun ismini her zaman kullanılmazlar; zira bir yere kazayla dahi "YHVH" yazılırsa asla geri silinmez. Bu isme atıfta bulunmak için kullanılan yaygın ikameler Rab, (Adonai) ('Lordum') ve (HaŞem)'dir ('İsim').
Etimoloji
YHVH, temel olarak sağdan sola doğru okunan dört tane harftir:
| İbranice | Harf ismi | Telaffuz |
|---|---|---|
| י | Yod | |
| ה | He | |
| ו | Vav | |
| ה | He |
Günümüz akademisyenleri "YHVH" isminin, arkaik bir form olan הוה (h-w-h)'den, eriller için kullanılan üçüncü şahıs eki "y"nin gelmesiyle İbraniceye היה (h-y-h) geçtiği konusunda neredeyse hemfikirdirler. Bu, genellikle Tanah'taki Çıkış 3:14 ayetine bağlanır; burada Musa ile konuşan "göklerin ve yerin yaratıcısı" YHVH, Musa'nın O'na ismini sormasıyla beraber şöyle bir cevap verir: אֶהְיֶה אֲשֶׁר אֶהְיֶה Eḥyḗḣ ašer eḥyḗḣ. Bunun anlamı Kutsal İbranicenin yorumlanmasına göre değişir; bazen "Ben Benim" anlamına gelir bazense "Ben neysem oyum" anlamına.
Vokalizasyon
YHVH ve İbranice yazım
YHVH'i ifade eden harfler, İbranice yazılmış metindeki tüm harfler gibi ünsüzdür. İşaretsiz Kutsal İbranicede birçok ünlü harf kullanılmaz, ancak bazı harflerin ünlü harfleri gösteren ikincil bir işlevi olduğu için (ünsüzler , ünlüler ) belirsiz bir şekilde kullanıladabilir. Bu gibi nedenlerden ötürü İbranice sözcüklerin nasıl telaffuz edildiğini anlamak zor olabilir. Ünlüleri belirtmek için kullanılan İbranice harfler genellikle (Latincede 'okuyan anneler') olarak bilinir. Bu da bize Tetragrammatondaki her bir harfin, ayrı ayrı işlevlere sahip olabileceğini söyler.
Birkaç yüzyıl sonra Tanah'ın ünsüz harflerden oluşan orijinal metni, okurken yardımcı olması için tarafından kenar boşluğuna not olarak ünlü harfler yazılarak destekledi. Metin üzerindeki () ünsüzlerinin gösterilenden farklı olması takdirde, okunacak sözcüğün () doğrusu da bir not olarak yazarlardı. Bu tarz durumlarda qere'nin sesli işaretleri ketiv üzerine yazılmıştır. Metilerin içinde sık sık birkaç sözcük için marjinal not tutulmadı: bunlara denir.
İsrailoğullarınca bu isim (YHVH) o kadar kutsaldır ki, nihai doğrulukta nasıl telaffuz edildiği hâlâ bilinmemektedir. Yahudiler, Eloh (אֱלֹהִים 'Tanrı') YHVH'nin özel ismini kullanmamak için O'na "Adonai", "HaŞem" veya "Elohim" gibi sıfat isimler verdiler. Ünlü harflerle yeniden telaffuz edilmeye çalışılan YHVH için Yahveh, Yehovah, Yehovih gibi aksandan aksana farklılık göstererek sonuçlar ortaya çıkar. ve gibi 10-11. yüzyıllardan kalma Tiberyan vokalizeli Masoretik Metin'ler ve kısmen yarı‐tamamlanmış bazı antik el yazmaları çoğunlukla h'yi vurgulayıp y-h-w-a-h (יְהוָה) telaffuzunu tercih eder. Bunun nedeninin aksan faktöründen kaynaklandığı düşünülüyor; aksanın, Adonai ile Elohim arasında ayrım yapmada yararlı bir etmen olmaması—dolayısıyla gereksiz olması—Aramice Şema'dan geldiği düşünülen alternatif bir telaffuza işaret etti: HaŞem ('O İsim').
Akademik tarihçe
Babil sürgününün yaşandığı sıralarda İsrailoğulları genelinde politeizm normaldi. İsrailoğulları arasında yalnızca YHVH'ye tapınma ancak sürgünden sonra ve geç bir dönemde (muhtemelen Makkabiler dönemi) kurumsallaşır ve monoteizm Yahudiler arasında yerleşir. Bazı İncil bilginleri, bir zamanlar Aşera'ya İsrail'in ulusal Tanrısı olan Yahve'nin eşi olarak tapınıldığına inanırlar.
İbrahimi dinlerde tanrı tarih içerisinde Antropomorfik tanımlamalardan arındırılarak daha soyut kavramlarla ifade edilen, değişerek gelişen bir figürdür. Başlangıçta gökte bir saray içerisinde, etrafında bir sürü yaratıkla yaşayan, göğe merdivenle inip çıkan, diğer tanrıları da tanıyan insan şeklinde bir aile veya klan tanrısı iken, zaman içerisinde seks yaşamları ve insani özellikleri yok edilerek sadece melekler ve şeytanlar üzerinden konuşan ulusal ve son aşamada evrensel tanrı figürüne dönüşür. Bu aşamada Evrenin yaratıcısı olan Tanrı; ebedi, her şeye gücü yeten ve her şeyi bilen bir tanrıdır. Günümüzde İbrahimî dinler Tanrı'nın zamandan ve mekandan münezzeh olduğuna inanır, bu yüzden Tanrı somut evrenden bağımsızdır ancak yine de duaları duyar ve tepki verir.
Notlar
- ^ Bazen akronimi olan Tetragram kullanılır ve τετραγράμματον, lit. 'dört harften oluşan', Yunancadan gelir ve etimolojik olarak τετρα (tetra, 'dört') + γράμμα (gramma, 'harf') sözcüklerinin birleşimiyle oluşmuştur.
Kaynakça
- ^ (İngilizce). 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Knight, Douglas A.; Levine, Amy-Jill (2011). The Meaning of the Bible: What the Jewish Scriptures and Christian Old Testament Can Teach Us (İngilizce) (1. bas.). New York: HarperOne. ISBN .
- ^ Botterweck, G. Johannes; Ringgren, Helmer, (Ed.) (1986). Theological Dictionary of the Old Testament. 5. Green, David E. tarafından çevrildi. William B. Eerdmans Publishing Company. s. 500. ISBN . 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ Erwin Fahlbusch; Jan Milic Lochman; John Mbiti; Jaroslav Pelikan; Lukas Vischer (14 Şubat 2008). "Yahweh". The Encyclopedia of Christianity. 5. Wm. B. Eerdmans Publishing. ss. 823-824. ISBN . 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ Botterweck, G. Johannes; Ringgren, Helmer; Fabry, Heinz-Josef (23 Şubat 1974). חמר - יהוה: Volume V. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN – Google Books vasıtasıyla.
- ^ The New Brown–Driver–Briggs-Gesenius Hebrew and English Lexicon, s. 217 (יהוה listed under הוה)
- ^ Zuck, Roy B. (1 Aralık 2012). Vital Old Testament Issues: Examining Textual and Topical Questions. Wipf and Stock Publishers. ISBN . 19 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ "John A. Cook & Robert D. Holmstedt, Biblical Hebrew: A Student Grammar (PDF)" (PDF). 19 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ Gesenius, Wilhelm; Kautzsch, Emil. "Gesenius' Hebrew Grammar edited and enlarged". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi – Wikisource vasıtasıyla.
- ^ Trotter 2002, ss. 153.
- ^ Stavrakopoulou 2021, ss. 411–412, 742.
- ^ G. Johannes Botterweck; Helmer Ringgren, (Ed.) (1979). Theological Dictionary of the Old Testament, Volume 3. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN . 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ Norbert Samuelson (2006). Jewish Philosophy: An Historical Introduction. A&C Black. ISBN . 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ Finkelstein, Israel, and Silberman, Neil Asher, The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts, Simon & Schuster, 2002, pp. 241–242.
- ^ Quote from the BBC documentary (prof. Herbert Niehr): "Between the 10th century and the beginning of their exile in 586 there was polytheism as normal religion all throughout Israel; only afterwards things begin to change and very slowly they begin to change. I would say it [the sentence "Jews were monotheists" - n.n.] is only correct for the last centuries, maybe only from the period of the Maccabees, that means the second century BC, so in the time of Jesus of Nazareth it is true, but for the time before it, it is not true."
- ^ "BBC Two - Bible's Buried Secrets, Did God Have a Wife?". BBC. 21 Aralık 2011. 15 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2012.
- ^ Wesler, Kit W. (2012). An Archaeology of Religion. University Press of America. s. 193. ISBN . 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2014.
- ^ Mills, Watson, (Ed.) (31 Aralık 1999). Mercer Dictionary of the Bible (Reprint bas.). Mercer University Press. s. 494. ISBN . 10 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ M.İlmiye çığ, İbrahim peygamber s.20
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tanah ta YHVH veya Tetragrammaton Israilogullari nin Tanrisina atifta bulunmak icin kullanilan dort harfli יהוה Ibranice ifadedir Ibranicenin sagdan sola yazilimindan dolayi bu dort harf He ה Vav ו He ה Yod י seklinde sagdan sola yazilir Ismin yapisi ve etimolojisi hakkinda hala ortak fikir birligi olmamakla beraber nasil telaffuz edildigi de bilinmemektedir fakat neredeyse evrensellesmis iki form olan Yahveh ve Yehova formlari kabul edilir Tetragram ifadesinin Fenikece MO 12 yuzyildan MO 150 ye MO 10 yuzyildan MS 135 e ve Ibranicedeki MO 3 yuzyildan gunumuze karsiligi Tanah ta Ester Vaiz Ezgiler Ezgisi disinda Tanri yi ifade etmek icin bu Ibranice terim kullanir Talmudik gelenekleri takip eden riayetkar Yahudiler On Emir den biri olan YHVH in ismini bos yere anmayacaksin emrinden dolayi O nun ismini her zaman kullanilmazlar zira bir yere kazayla dahi YHVH yazilirsa asla geri silinmez Bu isme atifta bulunmak icin kullanilan yaygin ikameler Rab Adonai Lordum ve HaSem dir Isim EtimolojiYHVH temel olarak sagdan sola dogru okunan dort tane harftir Ibranice Harf ismi Telaffuzי Yod j ה He h ו Vav W ה He h Gunumuz akademisyenleri YHVH isminin arkaik bir form olan הוה h w h den eriller icin kullanilan ucuncu sahis eki y nin gelmesiyle Ibraniceye היה h y h gectigi konusunda neredeyse hemfikirdirler Bu genellikle Tanah taki Cikis 3 14 ayetine baglanir burada Musa ile konusan goklerin ve yerin yaraticisi YHVH Musa nin O na ismini sormasiyla beraber soyle bir cevap verir א ה י ה א ש ר א ה י ה Eḥyḗḣ aser eḥyḗḣ Bunun anlami Kutsal Ibranicenin yorumlanmasina gore degisir bazen Ben Benim anlamina gelir bazense Ben neysem oyum anlamina VokalizasyonYHVH ve Ibranice yazim MO 1 yuzyildan bolumde el yazisiyla yazilmis Ilahi ismin IAW transkripsiyonu YHVH i ifade eden harfler Ibranice yazilmis metindeki tum harfler gibi unsuzdur Isaretsiz Kutsal Ibranicede bircok unlu harf kullanilmaz ancak bazi harflerin unlu harfleri gosteren ikincil bir islevi oldugu icin unsuzler j w unluler i u belirsiz bir sekilde kullaniladabilir Bu gibi nedenlerden oturu Ibranice sozcuklerin nasil telaffuz edildigini anlamak zor olabilir Unluleri belirtmek icin kullanilan Ibranice harfler genellikle Latincede okuyan anneler olarak bilinir Bu da bize Tetragrammatondaki her bir harfin ayri ayri islevlere sahip olabilecegini soyler Birkac yuzyil sonra Tanah in unsuz harflerden olusan orijinal metni okurken yardimci olmasi icin tarafindan kenar bosluguna not olarak unlu harfler yazilarak destekledi Metin uzerindeki unsuzlerinin gosterilenden farkli olmasi takdirde okunacak sozcugun dogrusu da bir not olarak yazarlardi Bu tarz durumlarda qere nin sesli isaretleri ketiv uzerine yazilmistir Metilerin icinde sik sik birkac sozcuk icin marjinal not tutulmadi bunlara denir da kanatli bir tekerlek uzerinde oturan ve uzanmis elinde bir kus tutan sakalli bir figurunu gosteren YHVH oldugu varsayiliyor bir madeni para MO 4 ncu asir Israilogullarinca bu isim YHVH o kadar kutsaldir ki nihai dogrulukta nasil telaffuz edildigi hala bilinmemektedir Yahudiler Eloh א ל ה ים Tanri YHVH nin ozel ismini kullanmamak icin O na Adonai HaSem veya Elohim gibi sifat isimler verdiler Unlu harflerle yeniden telaffuz edilmeye calisilan YHVH icin Yahveh Yehovah Yehovih gibi aksandan aksana farklilik gostererek sonuclar ortaya cikar ve gibi 10 11 yuzyillardan kalma Tiberyan vokalizeli Masoretik Metin ler ve kismen yari tamamlanmis bazi antik el yazmalari cogunlukla h yi vurgulayip y h w a h י הו ה telaffuzunu tercih eder Bunun nedeninin aksan faktorunden kaynaklandigi dusunuluyor aksanin Adonai ile Elohim arasinda ayrim yapmada yararli bir etmen olmamasi dolayisiyla gereksiz olmasi Aramice Sema dan geldigi dusunulen alternatif bir telaffuza isaret etti HaSem O Isim Akademik tarihceBabil surgununun yasandigi siralarda Israilogullari genelinde politeizm normaldi Israilogullari arasinda yalnizca YHVH ye tapinma ancak surgunden sonra ve gec bir donemde muhtemelen Makkabiler donemi kurumsallasir ve monoteizm Yahudiler arasinda yerlesir Bazi Incil bilginleri bir zamanlar Asera ya Israil in ulusal Tanrisi olan Yahve nin esi olarak tapinildigina inanirlar Ibrahimi dinlerde tanri tarih icerisinde Antropomorfik tanimlamalardan arindirilarak daha soyut kavramlarla ifade edilen degiserek gelisen bir figurdur Baslangicta gokte bir saray icerisinde etrafinda bir suru yaratikla yasayan goge merdivenle inip cikan diger tanrilari da taniyan insan seklinde bir aile veya klan tanrisi iken zaman icerisinde seks yasamlari ve insani ozellikleri yok edilerek sadece melekler ve seytanlar uzerinden konusan ulusal ve son asamada evrensel tanri figurune donusur Bu asamada Evrenin yaraticisi olan Tanri ebedi her seye gucu yeten ve her seyi bilen bir tanridir Gunumuzde Ibrahimi dinler Tanri nin zamandan ve mekandan munezzeh olduguna inanir bu yuzden Tanri somut evrenden bagimsizdir ancak yine de dualari duyar ve tepki verir Notlar Bazen akronimi olan Tetragram kullanilir ve tetragrammaton lit dort harften olusan Yunancadan gelir ve etimolojik olarak tetra tetra dort gramma gramma harf sozcuklerinin birlesimiyle olusmustur Kaynakca Ingilizce 12 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Knight Douglas A Levine Amy Jill 2011 The Meaning of the Bible What the Jewish Scriptures and Christian Old Testament Can Teach Us Ingilizce 1 bas New York HarperOne ISBN 978 0062098597 Botterweck G Johannes Ringgren Helmer Ed 1986 Theological Dictionary of the Old Testament 5 Green David E tarafindan cevrildi William B Eerdmans Publishing Company s 500 ISBN 0 8028 2329 7 23 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Erwin Fahlbusch Jan Milic Lochman John Mbiti Jaroslav Pelikan Lukas Vischer 14 Subat 2008 Yahweh The Encyclopedia of Christianity 5 Wm B Eerdmans Publishing ss 823 824 ISBN 9780802824172 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Botterweck G Johannes Ringgren Helmer Fabry Heinz Josef 23 Subat 1974 חמר יהוה Volume V Wm B Eerdmans Publishing ISBN 9780802823298 Google Books vasitasiyla The New Brown Driver Briggs Gesenius Hebrew and English Lexicon s 217 יהוה listed under הוה Zuck Roy B 1 Aralik 2012 Vital Old Testament Issues Examining Textual and Topical Questions Wipf and Stock Publishers ISBN 9781620327630 19 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Google Books vasitasiyla John A Cook amp Robert D Holmstedt Biblical Hebrew A Student Grammar PDF PDF 19 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Gesenius Wilhelm Kautzsch Emil Gesenius Hebrew Grammar edited and enlarged 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Wikisource vasitasiyla Trotter 2002 ss 153 Stavrakopoulou 2021 ss 411 412 742 G Johannes Botterweck Helmer Ringgren Ed 1979 Theological Dictionary of the Old Testament Volume 3 Wm B Eerdmans Publishing ISBN 978 0 8028 2327 4 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Norbert Samuelson 2006 Jewish Philosophy An Historical Introduction A amp C Black ISBN 978 0 8264 9244 9 26 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Finkelstein Israel and Silberman Neil Asher The Bible Unearthed Archaeology s New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts Simon amp Schuster 2002 pp 241 242 Quote from the BBC documentary prof Herbert Niehr Between the 10th century and the beginning of their exile in 586 there was polytheism as normal religion all throughout Israel only afterwards things begin to change and very slowly they begin to change I would say it the sentence Jews were monotheists n n is only correct for the last centuries maybe only from the period of the Maccabees that means the second century BC so in the time of Jesus of Nazareth it is true but for the time before it it is not true BBC Two Bible s Buried Secrets Did God Have a Wife BBC 21 Aralik 2011 15 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2012 Wesler Kit W 2012 An Archaeology of Religion University Press of America s 193 ISBN 978 0761858454 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2014 Mills Watson Ed 31 Aralik 1999 Mercer Dictionary of the Bible Reprint bas Mercer University Press s 494 ISBN 978 0865543737 10 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2022 M Ilmiye cig Ibrahim peygamber s 20