Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustafa Amil Artus (1911, Bursa - 8 Haziran 1989), Türk siyasetçidir.
| Âmil Artus | |
|---|---|
| Türkiye Adalet Bakanı | |
| Görev süresi 27 Ağustos 1960 - 5 Ocak 1961 | |
| Başbakan | Cemal Gürsel |
| Yerine geldiği | Abdullah Pulat Gözübüyük |
| Yerine gelen | Ekrem Tüzemen |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1911 Bursa, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 8 Haziran 1989 (78 yaşında) |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Hukukçu |
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Lozan Üniversitesi Hukuk Fakültesinden Doktora derecesi aldı. Adliye Vekâleti Hukuk İşleri Umum Müdürlüğü, Yargıtay Üyeliği, Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu Üyeliği (6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961), Cumhuriyet Senatosu Cumhurbaşkanınca Seçilen Üye (26 Ekim 1961 - 2 Haziran 1968) ile Devlet ve Adalet Bakanlıkları yapmıştır. Evli ve iki çocuk babasıydı.
Hayatı
Ailesi ve İlk Eğitimi
1911 veya 1912 yılında İstanbul'un Gedikpaşa semtinde dünyaya geldi. Doğumundan kısa bir süre sonra ailesi Bursa'ya yerleşmiştir. Babası eski bir İttihatçı olan Kaymakam Osman Sabri Bey idi. Babasını henüz 7 yaşındayken kaybetti. İlkokula Hoca Alizade mektebinde başladı ancak Bursa'nın işgali nedeniyle okul kapandı ve eğitim hayatı bir süre duraksadı. Bir süre sonra Hoca Alizade mektebi hocaları birleşerek bir köşk tutup burayı okul haline getirdiler ve eğitimini sürdürdü. Bu sıralarda 10 yaşında iken annesi Ayşe Zekiye Hanım'ı da kaybetti. Bursa düşman işgalinden kurtulduktan iki gün sonra babaannesini de kaybetti ve kız kardeşiyle birlikte yalnız kaldılar. Bu esnada İstanbul'dan gelen dayısı onları yanına alarak İstanbul'a götürdü ve ikamet ettiği evine yerleştirdi. Dayısı kendisini Büyük Reşid Paşa Numune Mektebinin beşinci sınıfına yazdırdı ve iki yıl sonra ilk tahsilini tamamladı.
Tahsili ve Meslek Yılları
Ertesi yıl İbrahim Alaettin Gövsa'nın müdürü olduğu Muallim Mektebine yatılı olarak girdi. Burada Hilmi Ziya Ülken, Sadrettin Celal Antel gibi isimlerden ders aldı. 1929 yılında buradaki tahsilini tamamladı. Öğretmenliğe Düzce Azmi Milli Okulunda başladı.1932-1933 yılları arası lise imtihanlarını tamamladı. 1933 yılında orta okul edebiyat öğretmenliği sınavlarına girdi ve başarılı olarak diplomasını aldı. Bunun üzerine Eskişehir Lisesi Türkçe öğretmenliğine atandı. Bir yıl sonra askerlik vazifesini tamamladı. Askere giderken İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesine kaydoldu. Askerlikten sonra fakülteye devam etmek için İstanbul'a tayinini istedi ancak ilk görev yer Düzce'ye gönderildi. Burada ileride evleneceği Muammer Hanım ile tanıştı. Bir yıl Düzce'de kaldıktan sonra hukuk fakültesine devam edebilmek için buradan ayrıldı. Fakülteyi tamamlayabilmek için Bursa'daki evini sattı ve İstanbul'a yerleşti. Maddi güçlük çekmeye başlayınca Son Posta gazetesine adliye muhabiri olarak girdi ve fakülteyi tamamlayabildi.
Hukuk Kariyeri
Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra Avrupa'ya öğrenci göndermek maksadıyla Adalet Bakanlığı'nın açtığı bir sınava katıldı ve kazanan dört kişiden biri oldu. Abdullah Pulat Gözübüyük ve diğer iki arkadaşıyla birlikte Lozan'a doktora yapmak üzere gönderildi. 1940'ta doktorasını tamamlayıp yurda döndükten sonra nişanlısı Muammer Hanım ile evlendi. İstanbul İcra memuru ve hakim yardımcılığı, İstanbul Asliye Hukuk Hakimliği görevlerinde bulundu . 1947 yılında Hukuk Usulü Kanununu hazırlayan komisyonda 5 ay çalıştı. Yine aynı yıl dönemin Adalet Bakanı Şinasi Devrim tarafından Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne tayin edildi. 1950'de UNESCO'nun "Dünya Telif Hakları" komitesinde görev aldı. 1952'de Yargıtay üyeliğine getirildi. Bu görevini aralıksız 8 yıl sürdürdü.
Siyasi Kariyeri
27 Mayıs 1960 Darbesi sonrası yürürlüğe konan 12/6/1960 tarihli ve 1 sayılı kanunun hazırlayan komitedeki birkaç kişiden birisidir. Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu üyesi seçildi. 24. Türkiye Hükûmetinde Devlet Bakanı ve uhdesinde Başbakan Yardımcısı olarak atandı. I. Hükûmetin programını okuyan kişi oldu. Kabineden bazı bakanların affedilmesi sonrası 27 Ağustos 1960 - 5 Ocak 1961 arası adalet bakanı olarak görev yaptı. 26 Ekim 1961 - 2 Haziran 1968 tarihleri arası Cumhuriyet Senatosu kontenjan senatörü olarak çalışmalarda bulunmuştur.
Kişiliği ve Sonraki Yaşamı
Uzun boylu ve kıvırcık saçlıdır. Lise yıllarında edebiyata ilgi duymuştur. Tiyatroya gitmeyi ve eşinden günlük gazeteleri dinlemeyi sever. Sakin bir hayatı tercih etmiştir. Bir öğretmen olan eşi Muammer Artus 1973 yılında ölmüştür. Ölümünden birkaç sene önce, 1987 yılında Milliyet gazetesinde 1960 Darbesi ile ilgili anıları yayınlanmıştır. 8 Haziran 1989 yılında hayatını kaybetmiştir.
Notlar
- Darbe sonrası gazetelerde Demokrat Partilileri karalayan haberler yayınlanmaya başlamıştı. Bu haberlerden birisi de Menderes'e karşı yapılan gösteriler de öldürülen öğrencilerin cesetlerinden kıyma ve hayvan yemi yapıldığına ilişkindi. Devlet Bakanı Amil Artus da DP'liler aleyhine sıkça verdiği demeçlerle tanınıyordu. Bu sıralarda Ulus Gazetesinde çıkan bir manşette "Pakistan uyruklu Lima Sutra adlı bir vatandaşın iktidar tarafından öldürülüp kıyma makinesinden geçirildiği" haberi yer almıştır. Sonradan duyulduğu üzere "Lima Sutra" tersten "Amil Artus" diye okunmaktaydı. Muzip bir vatandaşın DP'liler hakkındaki iddialarla alay etmek için gazetelere böyle bir mektup gönderdiği rivayet edilmiştir.
- Alparslan Türkeş Sabah gazetesinde "Türkeş'in Anıları: Fırtınalı Yıllar" adıyla yayımlanan anılarında Artus için "Yassıada hakimlerinin seçimi ile ilgili Adalet Bakanı Amil Artus komite üyelerine, elindeki hakimler listesini okuyarak, 'Şu hakimi tayin edersek, sizi dinlemez, idam kararı vermez. Ama bu hakim sizi dinler, ne isterseniz yapar.'..." ifadesini belirtmiştir.
Kaynakça
- ^ a b "Bakanlarımız: Amil Artus", Milliyet (gazete), 7 Temmuz 1960, s.4
- ^ a b . 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü. Adalet Bakanlığı. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "TBMM Albümü". Cilt 4. s. 1728. 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "Amil Artus" (PDF), 305. Akis (dergi). ss. 8-12. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "Kıyma makinesi yalanı". Sabah (gazete). 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
 | Türk siyasetçi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Abdullah Pulat Gözübüyük | Türkiye Adalet Bakanı 27 Ağustos 1960 - 5 Ocak 1961 | Sonra gelen: Ekrem Tüzemen |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mustafa Amil Artus 1911 Bursa 8 Haziran 1989 Turk siyasetcidir Amil ArtusTurkiye Adalet BakaniGorev suresi 27 Agustos 1960 5 Ocak 1961Basbakan Cemal GurselYerine geldigi Abdullah Pulat GozubuyukYerine gelen Ekrem TuzemenKisisel bilgilerDogum 1911 Bursa Osmanli ImparatorluguOlum 8 Haziran 1989 78 yasinda Bitirdigi okul Istanbul Universitesi Hukuk FakultesiMeslegi Hukukcu Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi ni bitirdi Lozan Universitesi Hukuk Fakultesinden Doktora derecesi aldi Adliye Vekaleti Hukuk Isleri Umum Mudurlugu Yargitay Uyeligi Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu Uyeligi 6 Ocak 1961 25 Ekim 1961 Cumhuriyet Senatosu Cumhurbaskaninca Secilen Uye 26 Ekim 1961 2 Haziran 1968 ile Devlet ve Adalet Bakanliklari yapmistir Evli ve iki cocuk babasiydi HayatiAilesi ve Ilk Egitimi 1911 veya 1912 yilinda Istanbul un Gedikpasa semtinde dunyaya geldi Dogumundan kisa bir sure sonra ailesi Bursa ya yerlesmistir Babasi eski bir Ittihatci olan Kaymakam Osman Sabri Bey idi Babasini henuz 7 yasindayken kaybetti Ilkokula Hoca Alizade mektebinde basladi ancak Bursa nin isgali nedeniyle okul kapandi ve egitim hayati bir sure duraksadi Bir sure sonra Hoca Alizade mektebi hocalari birleserek bir kosk tutup burayi okul haline getirdiler ve egitimini surdurdu Bu siralarda 10 yasinda iken annesi Ayse Zekiye Hanim i da kaybetti Bursa dusman isgalinden kurtulduktan iki gun sonra babaannesini de kaybetti ve kiz kardesiyle birlikte yalniz kaldilar Bu esnada Istanbul dan gelen dayisi onlari yanina alarak Istanbul a goturdu ve ikamet ettigi evine yerlestirdi Dayisi kendisini Buyuk Resid Pasa Numune Mektebinin besinci sinifina yazdirdi ve iki yil sonra ilk tahsilini tamamladi Tahsili ve Meslek Yillari Ertesi yil Ibrahim Alaettin Govsa nin muduru oldugu Muallim Mektebine yatili olarak girdi Burada Hilmi Ziya Ulken Sadrettin Celal Antel gibi isimlerden ders aldi 1929 yilinda buradaki tahsilini tamamladi Ogretmenlige Duzce Azmi Milli Okulunda basladi 1932 1933 yillari arasi lise imtihanlarini tamamladi 1933 yilinda orta okul edebiyat ogretmenligi sinavlarina girdi ve basarili olarak diplomasini aldi Bunun uzerine Eskisehir Lisesi Turkce ogretmenligine atandi Bir yil sonra askerlik vazifesini tamamladi Askere giderken Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesine kaydoldu Askerlikten sonra fakulteye devam etmek icin Istanbul a tayinini istedi ancak ilk gorev yer Duzce ye gonderildi Burada ileride evlenecegi Muammer Hanim ile tanisti Bir yil Duzce de kaldiktan sonra hukuk fakultesine devam edebilmek icin buradan ayrildi Fakulteyi tamamlayabilmek icin Bursa daki evini satti ve Istanbul a yerlesti Maddi gucluk cekmeye baslayinca Son Posta gazetesine adliye muhabiri olarak girdi ve fakulteyi tamamlayabildi Hukuk Kariyeri Hukuk Fakultesini bitirdikten sonra Avrupa ya ogrenci gondermek maksadiyla Adalet Bakanligi nin actigi bir sinava katildi ve kazanan dort kisiden biri oldu Abdullah Pulat Gozubuyuk ve diger iki arkadasiyla birlikte Lozan a doktora yapmak uzere gonderildi 1940 ta doktorasini tamamlayip yurda dondukten sonra nisanlisi Muammer Hanim ile evlendi Istanbul Icra memuru ve hakim yardimciligi Istanbul Asliye Hukuk Hakimligi gorevlerinde bulundu 1947 yilinda Hukuk Usulu Kanununu hazirlayan komisyonda 5 ay calisti Yine ayni yil donemin Adalet Bakani Sinasi Devrim tarafindan Hukuk Isleri Genel Mudurlugune tayin edildi 1950 de UNESCO nun Dunya Telif Haklari komitesinde gorev aldi 1952 de Yargitay uyeligine getirildi Bu gorevini araliksiz 8 yil surdurdu Siyasi Kariyeri 27 Mayis 1960 Darbesi sonrasi yururluge konan 12 6 1960 tarihli ve 1 sayili kanunun hazirlayan komitedeki birkac kisiden birisidir Kurucu Meclis Bakanlar Kurulu uyesi secildi 24 Turkiye Hukumetinde Devlet Bakani ve uhdesinde Basbakan Yardimcisi olarak atandi I Hukumetin programini okuyan kisi oldu Kabineden bazi bakanlarin affedilmesi sonrasi 27 Agustos 1960 5 Ocak 1961 arasi adalet bakani olarak gorev yapti 26 Ekim 1961 2 Haziran 1968 tarihleri arasi Cumhuriyet Senatosu kontenjan senatoru olarak calismalarda bulunmustur Kisiligi ve Sonraki Yasami Uzun boylu ve kivircik saclidir Lise yillarinda edebiyata ilgi duymustur Tiyatroya gitmeyi ve esinden gunluk gazeteleri dinlemeyi sever Sakin bir hayati tercih etmistir Bir ogretmen olan esi Muammer Artus 1973 yilinda olmustur Olumunden birkac sene once 1987 yilinda Milliyet gazetesinde 1960 Darbesi ile ilgili anilari yayinlanmistir 8 Haziran 1989 yilinda hayatini kaybetmistir NotlarDarbe sonrasi gazetelerde Demokrat Partilileri karalayan haberler yayinlanmaya baslamisti Bu haberlerden birisi de Menderes e karsi yapilan gosteriler de oldurulen ogrencilerin cesetlerinden kiyma ve hayvan yemi yapildigina iliskindi Devlet Bakani Amil Artus da DP liler aleyhine sikca verdigi demeclerle taniniyordu Bu siralarda Ulus Gazetesinde cikan bir mansette Pakistan uyruklu Lima Sutra adli bir vatandasin iktidar tarafindan oldurulup kiyma makinesinden gecirildigi haberi yer almistir Sonradan duyuldugu uzere Lima Sutra tersten Amil Artus diye okunmaktaydi Muzip bir vatandasin DP liler hakkindaki iddialarla alay etmek icin gazetelere boyle bir mektup gonderdigi rivayet edilmistir Alparslan Turkes Sabah gazetesinde Turkes in Anilari Firtinali Yillar adiyla yayimlanan anilarinda Artus icin Yassiada hakimlerinin secimi ile ilgili Adalet Bakani Amil Artus komite uyelerine elindeki hakimler listesini okuyarak Su hakimi tayin edersek sizi dinlemez idam karari vermez Ama bu hakim sizi dinler ne isterseniz yapar ifadesini belirtmistir Kaynakca a b Bakanlarimiz Amil Artus Milliyet gazete 7 Temmuz 1960 s 4 a b 12 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Hukuk Isleri Genel Mudurlugu Adalet Bakanligi 4 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi TBMM Albumu Cilt 4 s 1728 2 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2021 Amil Artus PDF 305 Akis dergi ss 8 12 12 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 12 Mayis 2021 Kiyma makinesi yalani Sabah gazete 20 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2021 Turk siyasetci ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Siyasi goreviOnce gelen Abdullah Pulat Gozubuyuk Turkiye Adalet Bakani 27 Agustos 1960 5 Ocak 1961 Sonra gelen Ekrem Tuzemen