Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İçgözlem veya içebakış, psikolojide bir uyarıcı karşısında kişinin deneyimlediği algı, duyum, düşünce ve duygularındaki gözlem ve çıkarımlarını ifade etmesini içeren bir metottur. Bu metot: "Bir deneyimi onu yaşayan kişiden başkası gözlemleyemez." varsayımına dayanmaktadır. Yani gözleyen ve gözlenen aynı kişidir.
İçgözlem psikoloji bilimiyle ortaya çıkmış bir metot değildir. Metodun geçmişi Sokrates'e dek uzanmaktadır. Wundt, içgözlem metodunu 19.yüzyılda deneysel olarak sistematize eden ve psikoloji biliminin yöntemi olarak gösteren ilk kişidir. İçgözlemin psikolojide kullanılması 19.yüzyıldaki fizik ve fizyoloji alanlarındaki gelişmelerden kaynaklanmıştır. İlk çalışmalar fizikte ışık ve ses, fizyolojide ise duyu organlarının incelenmesinde kullanılmıştır. Psikoloji biliminde, yapısalcı ve hümanist dünya görüşünü benimseyen kişiler içgözlem yöntemini kabul ederken Bihevyorizm, yani davranışçı ekolü benimseyenler ise içgözlem yönteminin bilimsel olmadığını öne sürerek bu anlayışı reddetmişlerdir.
İçgözleme farklı yaklaşımlar
Wilhelm Wundt ve içgözlem
Psikolojide içgözlem Wilhelm Wundt ile anılır. Bu yöntem ile psikolojinin temel konusu olarak gördüğü bilinçli yaşantıları incelemeyi hedeflemiştir. Wundt içgözlem metodu hakkında kesin adımlar bildirmiştir. Bunlar, gözleyen kişinin gözleme başladığı anın bilincinde olması; gözlemcinin içsel süreçlerine dikkatini odaklaması ve farkında olması; gözleyen kişinin gözlemi aynen tekrarlamasının mümkün olması; deneysel prosedürün farklı manipülasyonlara uyarlanarak tekrarlanabilmesidir. Gözlemciler içgözlem yapabilmek için bir eğitimden geçmeliydi. Bu eğitim yaklaşık on bin içgözlem yöntemi uygulamasının sonunda tamamlanırdı. Öyle ki burada amaç gözlemcinin mekanik hızlı ve dikkatli bir şekilde tarafsız sonuca ulaştırmasıydı. İçgözlemi çeşitli fiziksel uyarıcıların büyüklükleri yoğunlukları ve süreklilikleri hakkındaki bilinçli kararları gözlemlemek üzere Leipzig ‘te kullanmıştır. Böylece soyut psikoloji kavramını nesnelleştirip bilim haline getirmeyi hedeflemiştir. Bu yöntem daha sonra Wundt’un öğrencileri olan E. B. Titchener ve tarafından uyarlanarak kullanılmıştır.
Carl Stumpf ve içgözlem
Carl Stumpf psikolojinin öncelikli verilerinin olaylar ve olduğunu öne sürer. Deneyimlerin parçalanmasının deneyimleri suni ve soyut hale getirdiğini söyleyen Stumpf, bir içgözlem metodu olarak fenomenoloji kavramını ortaya koymuştur. Fenomenoloji tarafsız deneyimlerin, yani bir deneyimin ortaya çıktığı anın, incelenmesini içermektedir.
Oswald Külpe ve içgözlem
Külpe Wundt'un içgözlem metodu üzerinde değişiklikler yaparak adını verdiği bir metot geliştirdi. Bu yöntem iç gözlemden farklı olarak geçmişe dönük raporlamayı içerir. Yani kişinin bir görevi yerine getirdikten sonra anılama yapmasını içeriyordu. Ayrıca içgözlemden bir diğer farkı deneklerden oldukça detaylı ve niteliksel raporlamaların alınmasıydı. Külpe’in geliştirdiği metot tüm deneyimin periyotlara bölünmek yolunması, benzer görevlerin pek çok defa tekrarlanması sebebiyle sistematiktir. Bu gelişme sayesinde içgözlemsel anlatımların düzeltilebileceği, yeni bilgilerle güçlenebileceği ve daha ayrıntılı olarak anlatılabileceği düşünülmüştür
Edward Bradford Titchener ve içgözlem
Titchener'ın içgözlem açıklaması Wundt'tan oldukça farklıdır. Bu farklılıklardan biri içgözlemi sadece çok iyi eğitim almış kişilerin yapabileceğidir. Ayrıca deneklere laboratuvar ortamında alışkanlıklarının unutturulması gerekmektedir. Çünkü Titchener kişilerden uyarıcıyı yeniden nasıl algıladıklarını öğrenmelerini beklemektedir. Külpe gibi niteliksel detaylı ve öznel raporlama almıştır. Wundt'un niceliksel raporlamasına ve nesnel ölçümlere odaklanmasına karşıdır. İç gözlem yoluyla karmaşık bilinç deneyimlerine en küçük parçasına kadar analiz etmeyi amaçlamıştır.
Auguste Comte ve içgözlem
Auguste Comte, içgözlemin iyi bir gözlenim şartları gerçekleştiremeyeceğinin altını çizerek, gözlemlerin bilimsel bir değerinin olması gerektiğini savunmuş; bunun içinde süje ile objenin birbirinden tamamen farklı olması gerektiğini söylemiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ Psikolojinin tanımları ve metotları 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., JEAN DELAY PİERRE PICHOT, Erişim tarihi:29 Mayıs 2016
- Genel
- Schultz, Duane, Sydney Ellen, Schultz. Modern Psikoloji Tarihi. 1. Baskı. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2007. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Icgozlem veya icebakis psikolojide bir uyarici karsisinda kisinin deneyimledigi algi duyum dusunce ve duygularindaki gozlem ve cikarimlarini ifade etmesini iceren bir metottur Bu metot Bir deneyimi onu yasayan kisiden baskasi gozlemleyemez varsayimina dayanmaktadir Yani gozleyen ve gozlenen ayni kisidir Icgozlem psikoloji bilimiyle ortaya cikmis bir metot degildir Metodun gecmisi Sokrates e dek uzanmaktadir Wundt icgozlem metodunu 19 yuzyilda deneysel olarak sistematize eden ve psikoloji biliminin yontemi olarak gosteren ilk kisidir Icgozlemin psikolojide kullanilmasi 19 yuzyildaki fizik ve fizyoloji alanlarindaki gelismelerden kaynaklanmistir Ilk calismalar fizikte isik ve ses fizyolojide ise duyu organlarinin incelenmesinde kullanilmistir Psikoloji biliminde yapisalci ve humanist dunya gorusunu benimseyen kisiler icgozlem yontemini kabul ederken Bihevyorizm yani davranisci ekolu benimseyenler ise icgozlem yonteminin bilimsel olmadigini one surerek bu anlayisi reddetmislerdir Icgozleme farkli yaklasimlarLeipzig de icgozlem denemeleriWilhelm Wundt ve icgozlem Psikolojide icgozlem Wilhelm Wundt ile anilir Bu yontem ile psikolojinin temel konusu olarak gordugu bilincli yasantilari incelemeyi hedeflemistir Wundt icgozlem metodu hakkinda kesin adimlar bildirmistir Bunlar gozleyen kisinin gozleme basladigi anin bilincinde olmasi gozlemcinin icsel sureclerine dikkatini odaklamasi ve farkinda olmasi gozleyen kisinin gozlemi aynen tekrarlamasinin mumkun olmasi deneysel prosedurun farkli manipulasyonlara uyarlanarak tekrarlanabilmesidir Gozlemciler icgozlem yapabilmek icin bir egitimden gecmeliydi Bu egitim yaklasik on bin icgozlem yontemi uygulamasinin sonunda tamamlanirdi Oyle ki burada amac gozlemcinin mekanik hizli ve dikkatli bir sekilde tarafsiz sonuca ulastirmasiydi Icgozlemi cesitli fiziksel uyaricilarin buyuklukleri yogunluklari ve sureklilikleri hakkindaki bilincli kararlari gozlemlemek uzere Leipzig te kullanmistir Boylece soyut psikoloji kavramini nesnellestirip bilim haline getirmeyi hedeflemistir Bu yontem daha sonra Wundt un ogrencileri olan E B Titchener ve tarafindan uyarlanarak kullanilmistir Carl Stumpf ve icgozlem Carl Stumpf psikolojinin oncelikli verilerinin olaylar ve oldugunu one surer Deneyimlerin parcalanmasinin deneyimleri suni ve soyut hale getirdigini soyleyen Stumpf bir icgozlem metodu olarak fenomenoloji kavramini ortaya koymustur Fenomenoloji tarafsiz deneyimlerin yani bir deneyimin ortaya ciktigi anin incelenmesini icermektedir Oswald Kulpe ve icgozlem Kulpe Wundt un icgozlem metodu uzerinde degisiklikler yaparak adini verdigi bir metot gelistirdi Bu yontem ic gozlemden farkli olarak gecmise donuk raporlamayi icerir Yani kisinin bir gorevi yerine getirdikten sonra anilama yapmasini iceriyordu Ayrica icgozlemden bir diger farki deneklerden oldukca detayli ve niteliksel raporlamalarin alinmasiydi Kulpe in gelistirdigi metot tum deneyimin periyotlara bolunmek yolunmasi benzer gorevlerin pek cok defa tekrarlanmasi sebebiyle sistematiktir Bu gelisme sayesinde icgozlemsel anlatimlarin duzeltilebilecegi yeni bilgilerle guclenebilecegi ve daha ayrintili olarak anlatilabilecegi dusunulmustur Edward Bradford Titchener ve icgozlem Titchener in icgozlem aciklamasi Wundt tan oldukca farklidir Bu farkliliklardan biri icgozlemi sadece cok iyi egitim almis kisilerin yapabilecegidir Ayrica deneklere laboratuvar ortaminda aliskanliklarinin unutturulmasi gerekmektedir Cunku Titchener kisilerden uyariciyi yeniden nasil algiladiklarini ogrenmelerini beklemektedir Kulpe gibi niteliksel detayli ve oznel raporlama almistir Wundt un niceliksel raporlamasina ve nesnel olcumlere odaklanmasina karsidir Ic gozlem yoluyla karmasik bilinc deneyimlerine en kucuk parcasina kadar analiz etmeyi amaclamistir Auguste Comte ve icgozlem Auguste Comte icgozlemin iyi bir gozlenim sartlari gerceklestiremeyeceginin altini cizerek gozlemlerin bilimsel bir degerinin olmasi gerektigini savunmus bunun icinde suje ile objenin birbirinden tamamen farkli olmasi gerektigini soylemistir Ayrica bakinizDavraniscilik Yapisalcilik Islevselcilik Humanizm Bilissel psikolojiKaynakcaOzel Psikolojinin tanimlari ve metotlari 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde JEAN DELAY PIERRE PICHOT Erisim tarihi 29 Mayis 2016 GenelSchultz Duane Sydney Ellen Schultz Modern Psikoloji Tarihi 1 Baski Istanbul Kaknus Yayinlari 2007 ISBN 978 975 6963 85 2