İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, kadınlara güzel sanatlar eğitimi vermek için İstanbul'da 1914 yılında kurulan ve 1920’lerde kız-erkek ayrımının kalkmasına kadar hizmet veren okuldur.

Kızlar Atölyesi

Bugün Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adıyla eğitime devam eden Türkiye’nin ilk güzel sanatlar okulu Sanayi Nefise Mektebi, 1882 yılında açıldığında sadece erkek öğrencileri kabul eden bir kurumdu. Kadın öğrencilere güzel sanatlar eğitimi vermek üzere 1 Kasım 1914 tarihinde İnas (Kız) Sanayi Nefise Mektebi açıldı. Okulun açılmasında ressam Mihri Müşfik Hanım’ın girişimleri önemli rol oynadı.

Okul ilk yıl sadece resim bölümüne öğrenci almış; 1920'lerde heykel atölyesi kurulmuştur. Başlangıçta dersler, Zeynep Hanım Konağı'nın iki odasında veriliyordu. Daha sonra okul çeşitli nedenlerle birçok defa bina değiştirdi. Öğretim kadrosu büyük ölçüde erkek okulundan sağlanmaktaydı.

Okulda ilk olarak Ali Sami Bey bir ay sonra Mihri Müşfik Hanım göreve başladı. Bu iki sanatçı atölye derslerinin hocalığını üstlendi. Ali Sami Bey’in 1915’te okuldan ayrılması üzerine atölyeyi bir yıl yürüttü. Anatomi derslerini , sanat tarihi ve estetik derslerini önce , daha sonra Ahmet Haşim, perspektif dersini Ahmet Ziya Bey vermiş; heykel atölyesi için İhsan Bey atanmıştır. Okulun müdürlüğünü birkaç ay için matematikçi Salih Zeki Bey yürütmüş, ardından Mihri Müşfik Hanım üstlenmiştir. 1919’da Mihri Müşfik’in ayrılması üzerine okul müdürü olan Ömer Adil Bey kadın ressamların yetişmesi için büyük gayret sarf etmiş bir sanatçıdır. Okulun son müdürü Feyhaman Bey olmuştur.

Okulun arşivi bir yangında yok olduğu için öğrenciler hakkındaki bilgiler yetersizdir. İlk yıl 33 öğrencinin okula alındığı, öğrencilerin çarşaflı ancak peçeleri açık olarak derslere katıldıkları bilinir. Öğrenciler, model ve açık hava çalışmalarında sorun yaşamışlardı. Sorunların aşılmasında Mihri Müşfik Hanım’ın girişimciliği etkili olmuştur. Yaz aylarında öğrenciler özel izinle polis denetiminde Gülhane Parkı, Üsküdar, Topkapı Sarayı gibi mekanlarda açık hava çalışmaları yapmıştır. Kadın model sorunu hamamlardan getirilen elemanlar ve 1917’de gelen Rus göçmenler yoluyla halledildi. Erkek model sorunu için İstanbul Arkeoloji Müzesi'ndeki torsların kalıpları alınıp okula getirildi; ardından yaşlı, sakat ve giyinik erkek modellerin okula getirilmesi için izin alındı ve Zaro Ağa okulda model oldu.

Sanayi Nefise ve İnas Sanayi Nefise Mekteplerinin birleşmesi için girişimler 1925’te başladı. Okul Fındıklı’daki binasına taşındığında kız ve erkekler birlikte eğitim almaya başladı. İki okulun birleşip İnas Sanayi Nefise Mektebi’nin kapanmasının 1926’da gerçekleştiği sanılır.

Müzdan Arel, Güzin Duran, Nazlı Ecevit ve Fahrelnisa Zeid bu kurumda öğretim gören öğrenciler arasındadır.

Ayrıca bakınız

• Sanayi-i Nefise Mektebi

Kaynakça

1. ^ ^{a b c d} Esen Karadağ (2008). . Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018.