Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi (Fransızca: La Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen) Fransız Devrimi'nin temelini oluşturan, 26 Ağustos 1789’da demokrasi ve özgürlük sebep gösterilerek yayımlanan temel metinlerden birisi olmuştur.
1789 Fransız Devrimi'nin ardından, insan haklarını korumak amacıyla Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi yayımlandı. 26 Ağustos 1789'da Fransa Ulusal Meclisi'nde kabul edilen 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi, 1791′de kabul edilen 'na önsöz olarak eklenmiştir.
Bildiri; insanların özgür doğduğunu ve eşit yaşamaları gerektiğini, insanların zulme karşı direnme hakkı olduğunu, her türlü egemenliğin esasının millete dayalı olduğunu ve mutlak egemenliğin bir kişi ya da grubun elinde bulunamayacağını, devleti idare edenlerin esas olarak millete karşı sorumlu olduğunu, hiç kimsenin dini ve sosyal inançları yüzünden kınanamayacağını ortaya koyuyordu.
Tarihi
24 Mayıs 1773’te Fransa’da “Grande Loge Nationale”, yani günümüzün “Grand Orient de France”ı (GOdF) oluşturulmuştur ve bunun için Fransız Devrimi’nin başarıları olan ilkelerini içinde barındıran bir anayasa hazırlanmıştır. Grand Orient de France’ın bir genelgesinde sonradan İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi olarak değişen “yasa çoğunluğun ifadesidir” sözcükleri bulunmaktadır. İnsanlar daha sonra bundan gururla Demokrasisi’nin vatandaşları olarak anılmıştır.
İngiliz kolonilerinin Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’nden sonra Marquis de Lafayette, 1777 yılında Amerikan bağımsızlığı, eşitlik, özgürlük ve kardeşlik fikirlerini savunmak için Amerika’ya gitmiştir. Böylece Protestanların yurttaşlık hakları için savaş vererek köleliğin kaldırılması için çaba göstermiştir. Özgürlük düşüncesinin inançlı demokratı ve savunucusu olarak “Demokrasi ve İnsan Hakları” için oldukça uğraşmıştır. Bu iki kavram Amerika’da ilk defa asıl olarak George Mason’un kaleminden çıkarak 1776’da “Virjinya İnsan Hakları Bildirgesi”nde kesin olarak belirlenmiştir. Bu dönemde Lafayette George Washington’un yanında Mason Locası’nda yer almıştır.
1778’de Fransa ve Amerika İngiltere’ye karşı birlik olmuş ve İngiltere Fransa’ya savaş ilan etmiştir.
İçerik
İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi bir önsöz ve 17 maddeden oluşmaktadır. Bunlar; insanların hakları ve ulus üzerinde varılan temel hükümleri içermektedir. Bu hükümler özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı koyma gibi doğal ve devredilemez hakların vatandaşlara verilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Her bir insan özellikle hukuk ve kanun önünde eşit olmalıdır. Aynı zamanda mason ve devlet teorisyeni Montesquieu tarafından kendi yazdığı “Kanunların Ruhu” adlı kitabında da talep edilen demokratik güçler ayrılığını da içermektedir.
Önsöz
Ulusal Meclisin tasarladığı gibi Fransız halkının temsilcileri, tek sebebinin resmî kötü durum ve yönetim bozukluğunun olduğu insan hakları konusundaki habersizlik, dikkatsizlik veya küçümsemeyi de göz önünde tutarak; insanların doğal, devredilemez ve kutsal olan haklarını önemli bir bildirge ile açıklamaya karar vermiştir. Bunun amaçları da;
- Toplumun tüm üyelerinin bu bildirgeyi bilmesi ve hak ile görevlerini hatırlaması
- Yasama ve yürütme eylemlerinin diğer politik kurumlarla karşılaştırılabilmesi ve bu sayede kurallara uyulmasının sağlanması
- Basit ve tartışılmaz ilkelerden oluşan vatandaş haklarının, daima anayasanın ve kamu refahının korunması ile bir yol alınmasıdır.
Buna uygun olarak da ulusal meclis en büyük varlık olan insan ve yurttaş haklarının korunmasını kabul edip açıklamıştır.
Madde 1 İnsanlar, haklar bakımından özgür ve eşit doğar ve yaşarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak faydaya dayanabilir.
Madde 2 Her bir politik birleşmenin amacı; doğal ve dokunulamaz insan haklarını korumaktır. Bunlar; özgürlük hakkı, mülkiyet hakkı, güvenlik hakkı ve baskıya karşı direnme hakkıdır.
Madde 3 Egemenliğin temeli, esas olarak ulustadır. Hiçbir kuruluş, hiçbir kimse açıkça ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz.
Madde 4 Özgürlük başkalarına zarar vermeden istediğini yapabilmektir: Her bir insanın doğal haklarını kullanması da toplumun diğer üyelerinin de aynı hakları kullanmasını garanti altına alacak sınırlar içindedir. Bu sınırlar da sadece yasalarla belirlenebilir.
Madde 5 Yasa sadece topluma zarar verebilecek eylemleri yasaklar. Yasaların yasaklamadığı hiçbir şey engellenemez ve kimse yasanın emretmediği bir şeyi yapmaya da zorlanamaz.
Madde 6 Yasa genel iradenin ifadesidir. Bütün yurttaşlar bizzat veya temsilcileri aracılığıyla yasaların oluşturulmasına katılma hakkına sahiptir. Koruyan veya cezalandıran olarak yasa herkes için aynı olmalıdır. Bütün yurttaşlar yasalar önünde eşit olduğu için yeteneklerine uygun olarak ve özellikler ile yetenekleri konusunda ayrım görmeden, her türlü rütbe, mevkii ve göreve de eşit olarak getirilirler.
Madde 7 Yasanın belirlediği haller veya yasanın öngördüğü biçimin dışında başka bir yoldan hiç kimse suçlanamaz, yakalanamaz ve tutuklanamaz. Keyfi düzenlemeler yapılmasını isteyen, keyfi emirler veren, bunları uygulayan veya uygulanmasına izin verenler cezalandırılmalıdır. Ancak yasaya uymaya davet edilen veya yasalarca yakalanan her yurttaş yasalara itaat etmelidir. Yasalara karşı gelmek onu suçlu kılar.
Madde 8 Yasalar sadece kesin ve açık bir şekilde gerekliliği olan cezalar belirlemelidir ve hiç kimse suçun işlenmesinden önce ilan edilen ve gereği şekilde uygulanan yasalar dışındaki başka bir yasa nedeniyle cezalandırılamaz.
Madde 9 Her insan suçlu olduğuna karar verilinceye kadar masum sayıldığı için; tutuklanması kaçınılmaz olduğunda, yani suçlu olduğu karar verildiğinde göreceği sertlik yasa tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmalıdır.
Madde 10 Hiç kimse, dışavurumu yasalarla oluşturulan düzene zarar vermediği sürece inançları nedeniyle sorumlu tutulamaz.
Madde 11 Düşüncelerin ve inançların serbestçe dışavurumu en değerli insan haklarından bir tanesidir. Her bir yurttaş yasaların belirlediği durumlarda bu özgürlüklerin kötüye kullanımından sorumlu olmak şartı ile bu ifadelerini özgürce konuşabilir, yazabilir ve yayınlayabilir.
Madde 12 İnsan ve yurttaş haklarının garanti altına alınması resmî bir gücü gerektirmektedir. Bu güç herkesin yararı için oluşturulmuştur. Bu gücü kendilerine emanet edilenlerin özel çıkarları için oluşturulmamıştır.
Madde 13 Bu kamusal gücün ve yönetim görevlerinin devamlılığını sağlamak için genel bir vergi zorunludur. Bu vergilendirme bütün yurttaşların olanaklarına göre eşit ölçüde bölünmelidir.
Madde 14 Bütün yurttaşlar bizzat veya temsilcileri aracılığıyla verginin gerekliliğini belirleme, bunu serbestçe kabul etme, bu vergilerin kullanımını gözlemleme ve verginin miktarını, matrahını, tahsil şekli ve süresini belirleme hakkına sahiptir.
Madde 15 Toplum tüm kamu görevlilerinden, görevleriyle ilgili olarak hesap sorma hakkına sahiptir.
Madde 16 Hakların güven altına alınmadığı ve güçler ayrılığının belirlenmediği bir toplumun anayasası yoktur.
Madde 17 Mülkiyet dokunulmaz ve kutsal bir hak olduğu için, yasaların belirlediği kamusal gereklilik açıkça doğmadıkça ve meşru bir tazminat ödenmedikçe kimse bu haktan yoksun bırakılamaz.
Vikikaynak'ta İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ "1789 Fransız Bildirisi ve 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirisi" (PDF). Doç. Dr. Jale Civelek. dergipark.org.tr. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.[]
- ^ , 17. Die Gaste. Mayıs-Temmuz 2011. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2020.
- ^ Kaynak17 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi Fransizca La Declaration des droits de l Homme et du citoyen Fransiz Devrimi nin temelini olusturan 26 Agustos 1789 da demokrasi ve ozgurluk sebep gosterilerek yayimlanan temel metinlerden birisi olmustur Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi 1789 Fransiz Devrimi nin ardindan insan haklarini korumak amaciyla Fransiz Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi yayimlandi 26 Agustos 1789 da Fransa Ulusal Meclisi nde kabul edilen 1789 Fransiz Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi 1791 de kabul edilen na onsoz olarak eklenmistir Bildiri insanlarin ozgur dogdugunu ve esit yasamalari gerektigini insanlarin zulme karsi direnme hakki oldugunu her turlu egemenligin esasinin millete dayali oldugunu ve mutlak egemenligin bir kisi ya da grubun elinde bulunamayacagini devleti idare edenlerin esas olarak millete karsi sorumlu oldugunu hic kimsenin dini ve sosyal inanclari yuzunden kinanamayacagini ortaya koyuyordu Tarihi24 Mayis 1773 te Fransa da Grande Loge Nationale yani gunumuzun Grand Orient de France i GOdF olusturulmustur ve bunun icin Fransiz Devrimi nin basarilari olan ilkelerini icinde barindiran bir anayasa hazirlanmistir Grand Orient de France in bir genelgesinde sonradan Insan ve Yurttas Haklari Bildirgesi olarak degisen yasa cogunlugun ifadesidir sozcukleri bulunmaktadir Insanlar daha sonra bundan gururla Demokrasisi nin vatandaslari olarak anilmistir Ingiliz kolonilerinin Amerikan Bagimsizlik Bildirgesi nden sonra Marquis de Lafayette 1777 yilinda Amerikan bagimsizligi esitlik ozgurluk ve kardeslik fikirlerini savunmak icin Amerika ya gitmistir Boylece Protestanlarin yurttaslik haklari icin savas vererek koleligin kaldirilmasi icin caba gostermistir Ozgurluk dusuncesinin inancli demokrati ve savunucusu olarak Demokrasi ve Insan Haklari icin oldukca ugrasmistir Bu iki kavram Amerika da ilk defa asil olarak George Mason un kaleminden cikarak 1776 da Virjinya Insan Haklari Bildirgesi nde kesin olarak belirlenmistir Bu donemde Lafayette George Washington un yaninda Mason Locasi nda yer almistir 1778 de Fransa ve Amerika Ingiltere ye karsi birlik olmus ve Ingiltere Fransa ya savas ilan etmistir IcerikInsan ve Yurttas Haklari Bildirgesi bir onsoz ve 17 maddeden olusmaktadir Bunlar insanlarin haklari ve ulus uzerinde varilan temel hukumleri icermektedir Bu hukumler ozgurluk mulkiyet guvenlik ve baskiya karsi koyma gibi dogal ve devredilemez haklarin vatandaslara verilmesi gerektigini ifade etmektedir Her bir insan ozellikle hukuk ve kanun onunde esit olmalidir Ayni zamanda mason ve devlet teorisyeni Montesquieu tarafindan kendi yazdigi Kanunlarin Ruhu adli kitabinda da talep edilen demokratik gucler ayriligini da icermektedir OnsozUlusal Meclisin tasarladigi gibi Fransiz halkinin temsilcileri tek sebebinin resmi kotu durum ve yonetim bozuklugunun oldugu insan haklari konusundaki habersizlik dikkatsizlik veya kucumsemeyi de goz onunde tutarak insanlarin dogal devredilemez ve kutsal olan haklarini onemli bir bildirge ile aciklamaya karar vermistir Bunun amaclari da Toplumun tum uyelerinin bu bildirgeyi bilmesi ve hak ile gorevlerini hatirlamasi Yasama ve yurutme eylemlerinin diger politik kurumlarla karsilastirilabilmesi ve bu sayede kurallara uyulmasinin saglanmasi Basit ve tartisilmaz ilkelerden olusan vatandas haklarinin daima anayasanin ve kamu refahinin korunmasi ile bir yol alinmasidir Buna uygun olarak da ulusal meclis en buyuk varlik olan insan ve yurttas haklarinin korunmasini kabul edip aciklamistir Madde 1 Insanlar haklar bakimindan ozgur ve esit dogar ve yasarlar Sosyal farkliliklar ancak ortak faydaya dayanabilir Madde 2 Her bir politik birlesmenin amaci dogal ve dokunulamaz insan haklarini korumaktir Bunlar ozgurluk hakki mulkiyet hakki guvenlik hakki ve baskiya karsi direnme hakkidir Madde 3 Egemenligin temeli esas olarak ulustadir Hicbir kurulus hicbir kimse acikca ulustan kaynaklanmayan bir iktidari kullanamaz Madde 4 Ozgurluk baskalarina zarar vermeden istedigini yapabilmektir Her bir insanin dogal haklarini kullanmasi da toplumun diger uyelerinin de ayni haklari kullanmasini garanti altina alacak sinirlar icindedir Bu sinirlar da sadece yasalarla belirlenebilir Madde 5 Yasa sadece topluma zarar verebilecek eylemleri yasaklar Yasalarin yasaklamadigi hicbir sey engellenemez ve kimse yasanin emretmedigi bir seyi yapmaya da zorlanamaz Madde 6 Yasa genel iradenin ifadesidir Butun yurttaslar bizzat veya temsilcileri araciligiyla yasalarin olusturulmasina katilma hakkina sahiptir Koruyan veya cezalandiran olarak yasa herkes icin ayni olmalidir Butun yurttaslar yasalar onunde esit oldugu icin yeteneklerine uygun olarak ve ozellikler ile yetenekleri konusunda ayrim gormeden her turlu rutbe mevkii ve goreve de esit olarak getirilirler Madde 7 Yasanin belirledigi haller veya yasanin ongordugu bicimin disinda baska bir yoldan hic kimse suclanamaz yakalanamaz ve tutuklanamaz Keyfi duzenlemeler yapilmasini isteyen keyfi emirler veren bunlari uygulayan veya uygulanmasina izin verenler cezalandirilmalidir Ancak yasaya uymaya davet edilen veya yasalarca yakalanan her yurttas yasalara itaat etmelidir Yasalara karsi gelmek onu suclu kilar Madde 8 Yasalar sadece kesin ve acik bir sekilde gerekliligi olan cezalar belirlemelidir ve hic kimse sucun islenmesinden once ilan edilen ve geregi sekilde uygulanan yasalar disindaki baska bir yasa nedeniyle cezalandirilamaz Madde 9 Her insan suclu olduguna karar verilinceye kadar masum sayildigi icin tutuklanmasi kacinilmaz oldugunda yani suclu oldugu karar verildiginde gorecegi sertlik yasa tarafindan agir bir sekilde cezalandirilmalidir Madde 10 Hic kimse disavurumu yasalarla olusturulan duzene zarar vermedigi surece inanclari nedeniyle sorumlu tutulamaz Madde 11 Dusuncelerin ve inanclarin serbestce disavurumu en degerli insan haklarindan bir tanesidir Her bir yurttas yasalarin belirledigi durumlarda bu ozgurluklerin kotuye kullanimindan sorumlu olmak sarti ile bu ifadelerini ozgurce konusabilir yazabilir ve yayinlayabilir Madde 12 Insan ve yurttas haklarinin garanti altina alinmasi resmi bir gucu gerektirmektedir Bu guc herkesin yarari icin olusturulmustur Bu gucu kendilerine emanet edilenlerin ozel cikarlari icin olusturulmamistir Madde 13 Bu kamusal gucun ve yonetim gorevlerinin devamliligini saglamak icin genel bir vergi zorunludur Bu vergilendirme butun yurttaslarin olanaklarina gore esit olcude bolunmelidir Madde 14 Butun yurttaslar bizzat veya temsilcileri araciligiyla verginin gerekliligini belirleme bunu serbestce kabul etme bu vergilerin kullanimini gozlemleme ve verginin miktarini matrahini tahsil sekli ve suresini belirleme hakkina sahiptir Madde 15 Toplum tum kamu gorevlilerinden gorevleriyle ilgili olarak hesap sorma hakkina sahiptir Madde 16 Haklarin guven altina alinmadigi ve gucler ayriliginin belirlenmedigi bir toplumun anayasasi yoktur Madde 17 Mulkiyet dokunulmaz ve kutsal bir hak oldugu icin yasalarin belirledigi kamusal gereklilik acikca dogmadikca ve mesru bir tazminat odenmedikce kimse bu haktan yoksun birakilamaz Vikikaynak ta Insan ve Yurttas Haklari Bildirisi ile ilgili metin bulabilirsiniz Kaynakca 1789 Fransiz Bildirisi ve 1948 Evrensel Insan Haklari Bildirisi PDF Doc Dr Jale Civelek dergipark org tr Erisim tarihi 18 Mayis 2020 olu kirik baglanti 17 Die Gaste Mayis Temmuz 2011 19 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2020 Kaynak17 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi