İstinye, İstanbul'un Sarıyer ilçesine bağlı, İstanbul Boğazı'nın Rumeli yakasında yer alan bir sahil semtidir. Kuzeyde Yeniköy, güneyde Emirgan semtleriyle komşudur. Semt, Boğaz'ın büyük koylarından biri olan İstinye Koyu'nun kuzey ve kuzeybatı doğrultusundaki sahil şeridinde ve yamaçlarında yerleşim gösterir ve çok eski bir yerleşim bölgesidir.
İstinye, Sarıyer | |
---|---|
Ülke | Türkiye |
Bölge | Marmara |
İl | İstanbul |
İlçe | Sarıyer |
Nüfus (2014) | |
• Toplam | 16,516 [1] |
• Yoğunluk | oto/km² |
Zaman dilimi | (UDAS) |
Posta kodu | 34460 |
Alan kodu | 212 |
Plaka kodu | 34 |
1995'ten beri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın genel merkezi İstinye'dedir.
İstinye, 2007 yılında açılan İstinye Park alışveriş merkezine yakındır. İstinye Park, üst düzey tüketici grubunu hedeflemekte ve çoğunlukla dünyaca ünlü moda markalarının mağazaları vardır.
Etimoloji
İstinye'nin Antik Çağ'daki adı Yunanca kökenli Leosthenion'du. Ancak bölge aynı dönemlerde Lasthenes ve Sosthenion adlarıyla da anılmıştır. Bu ad, saos/sos (güvenli) ve Sthenion (güçlünün -Athena'nın- yeri) sözcüklerinden türetilmiş olup "güçlü tanrıça Athena'nın güvenli koyu" anlamına gelmektedir. Bu isim İstinye koyunun güvenliliği dolayısı ile verilmiştir.
Bizans döneminde İstinye'nin adı "Stenos" olmuş ve yine aynı dönemde "Stenia" adını almıştır. Modern İstinye ismine eski dönem isimlerden en yakını Stenia olduğu için modern adın bu kelimeden türediği düşünülmektedir. Bir başka efsaneye göre ise semtte Eskiye adında bir din adamı yaşadığı ve bölgede bir tapınak inşa ettirdiği için semtin adı İstinye olmuştur.
Tarih
Mahalle tarihi bakımından zengin yerleşim bölgelerinden biridir. Tarih boyunca çeşitli uygarlıkları barındırmış İstinye, pek çok kez Bulgarlar, Hunlar, Kazaklar ve Rusların saldırısına uğramış ve yıkılıp tahrip olmuştur.
Antik Çağ, Roma ve Bizans
Klasik Antik Çağ'da daha sonra "Leosthenion" (Yunanca: Λεωσθένιον) olarak yeniden adlandırılan Lasthenes, adlı kasabanın yeriydi, Orta Çağ‘da Sosthenion (Yunanca:Σωσθένιον) olarak değiştirildi.
İstinye'de Antik Çağ'da bir adak yeri bulunmaktaydı. Bu adak yeri, Argonotların Bebrik kralı Amyknos'u yenmelerine karşı saygı ve zafer ifadesi olarak inşa edilmiştir. Bu tapınağı, Argonotların kaptanı Iasson inşa etmişti. İstinye Argonotlar zamanında seçkin bir bölgeydi.
Argonotların yaptırdıkları adak yeri (tapınak), Bizans İmparatoru Konstantin tarafından kendisiyle aynı ada sahip bir kiliseye çevrildi ve daha sonra ibadethane Makedonyalı Basil tarafından onarıldı. O dönemde İstinye'de "Romanos" adlı bir İmparatorluk sarayı bulunmaktaydı, ancak saray 921 yılında Tuna kıyısından gelen Bulgarlar tarafından yıkılmıştır. Döneme ait bir efsane; bir münzevi olan Daniel'in, otuz üç yıl boyunca İstinye'de bulunan bir sütun üzerinde oturduğundan ve yaz kış gelen ziyaretçilere bıkmadan usanmadan vaaz ederek sütunun üzerinde kalmayı sürdürdüğünden bahsetmektedir.
Bizans zamanlarında köyde, Mikâil’e adanmış, ünlü Michaelion kilisesi ve manastırı vardı.
İstinye koyu, derin ve korunaklı olduğu için, Bizans döneminden beri iskan edilmeye başlanmıştır.
Hemen her dönemde Karadeniz'den gelen donanmalar İstinye koyunda demirlemişlerdir. Megaralılar, Argonotlar, Bebrikler, Gotlar, Cenevizliler ve Bizanslılar İstinye koyunu kullanmışlardır. Zaman zaman İstanbul'un Karadeniz'e yakın semtlerine baskın yapan Don Kazaklarının da uğrak yeri olmuştur.
Osmanlı
İstinye, 16. yüzyıldan itibaren gelişmeye başladı.
Osmanlı döneminde de üs olarak kullanılan İstinye koyu, aynı zamanda tersane ve kalafat yeri olarak kullanılmaya başlanan bölgeye, gelişmesi için Neslişah Sultan tarafından bölgedeki mevcut yerleşkeye bir mahalle kurulmuş ve bir mescit (1547) yaptırılmıştır.
Evliya çelebi ünlü seyahatnamesinde İstinye ile ilgili şöyle yazar: "Bin parça gemi alır büyük limanı vardır. Han ve Medrese yoktur. Bağ ve bahçesi çoktur. Ahalisinin fukaraları bahçevan ve balıkçıdır. kasaba, körfez dahilinde olduğundan havası o kadar iyi değildir. Liman burnunda bir misafirhanesi vardır. Limanı rüzgardan emindir."
18. yüzyılda İstinye'de sahil boyunca yerleşme başlar ve yalılar, konaklar yer almaya başlar.
Demografi
İstinye'nin yerli halkı, Osmanlı'nın bölgeyi ilhak etmesine kadar Rum ve diğer milletlerden oluşuyordu. Daha sonra bölgenin Türk nüfusu artmış olmasına rağmen İstinye'de Rumlar ve Türkler iç içe yaşamazlardı. Rumlar genelde deniz kıyısını tercih ederken Türkler iç kısımlarda yaşarlardı. Ancak 1877 Rus Harbi (93 harbi) göçleri, Balkan Savaşı (1912) göçleri ve Rize'nin Ruslar tarafından işgali nedeniyle İstinye, en çok Türk göçü alan yerleşim alanlarından biri olmuştur. 6-7 Eylül Olayları sonucunda bölgedeki azınlıkların neredeyse tamamı bölgeyi terk etmiştir veya terk etmeye zorlanmıştır.
Yirmi-otuz yıl öncesine kadar İstinye halkının büyük çoğunluğunu Rize, Ardeşen, Hopa, Fındıklı ve Artvin halkı oluşturuyordu. Balkanlar'dan gelenler de az değildi. Bu yöre toplulukları yine bu bölgede ikamet etmekte ve İstinye'nin yerli halkını oluşturmaktadırlar. Ne var ki son yıllarda yapılaşma, siteleşme ve yeni yerleşim alanlarının meydana gelmesi nedeniyle nüfus da büyük bir artış meydana gelmiştir.
Ekonomi
İstinye eski zamanlarda, tersanesi, kalafat yerleri, balıkçılığı, taş ve kireç ocakları ve topraklarının verimli olması nedeniyle bahçeciliği ile ünlüydü. Bağ ve bahçelerde yetişen bostanlar, sebzeler, meyveler ve özellikle Osmanlı çileği ile tanınıyordu. Günümüzde hala az da olsa Osmanlı çileği yetiştirilmektedir.
Günümüzde İstanbul'un en zengin semtlerinden biri olmanın yanı sıra, Borusan oto, Otokoç,CarrefourSA, Migros, Sanovel, İstinye Park gibi büyük iş yerleri ve alışveriş merkezlerini içinde barındıran İstinye, Boğaziçi'nin en hareketli ve en canlı iş bölgelerinden biridir.
Balıkçılık ve Gemicilik
İstinye koyunda yıllarca kefal, istavrit, levrek gibi balıklar avlandı. Günümüzde koyda kirlilik nedeniyle balık avı yapılamamaktadır. İstinye koyu tersaneleri ile tanınmaktaydı. "Küçük Haliç" olarak bilinen koy, Osmanlılar döneminde Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın isteği ve ısrarı ile tersane ve kalafat yeri olarak kullanılmıştır. Büyük bir iş merkezi olan tersane yüzlerce işçi barındırıyor ve İstinye ile özdeşleşiyordu.
İstinye koyunda modern bir tersane yapılması için ilk adım 1856 yılında atılmış ve Zaptiye Müşiri (Deli) Fuad Paşa'nın bu bölgedeki arazisi üzerine ticaret gemileri için bakım onarım ve gemi inşa tersanesi yapım ruhsatı verilmiştir. Tersane yapımına 1909 yılında İtalyanlar talip olmuş, fakat Trablusgarp harbi nedeniyle çalışmalar yarıda kalmıştır. 1911-1912 yıllarında Fransız şirketi tersane yapımını üstlendi ve ismi "Boğaziçi İstinye Havuz ve Destgahları Anonim Şirketi" olan bir tersane kurdular. Tersane 1912 yılında hizmete girdi. 1918 yılında Mondros Mütarekesinden sonra İngilizler tarafından tersane işgal edilmiş ise de, Fransızlar tersane üzerinde hakimiyet kurmuş ve 1928 yılına kadar çalıştırmışlardır. 1928 yılında tersane, devlet tarafından satın alındı. Önce Denizbank'a sonra Deniz İşletmeleri'ne, 1944 yılında ise Devlet Deniz Yolları ve Limanları Genel Müdürlüğü'ne bağlandı.
İstinye Tersanesi'nde üç havuz vardı. Biri 137.15 metre uzunluğunda ve 21.3 metre genişliğinde, diğeri 67.32 metre uzunluğunda ve 29.4 metre genişliğinde sonuncu ve üçüncü havuz ise, 152.1 metre uzunluğunda ve 29.4 metre genişliğinde idi. Bu ölçülerden daha uzun bir şilep ya da tanker geldiğinde, ikinci ve üçüncü havuzlar birleştirilerek çok daha uzun bir havuz oluşturuluyor ve tersaneye gelen gemiye rahatlıkla hizmet veriliyordu.
Bostancı (1956), Caddebostan (1956), Çengelköy (1962), Suadiye (1964), şehit Temel Şimşir (1977), Aydın Güler (1981), Rumeli Feneri (1988) ve Kızıltoprak (1988) yolcu gemileri ile Celal Atik (1988), Hamit Kaplan (1988) tarak gemileri İstinye Tersanesi'nde inşa edilmiştir.
Uzun yıllar Türk ve Dünya denizciliğine hizmet eden tersane, Boğaziçi yasasının 12. maddesi gereğince, 26.08.1991 tarihinde kapatılmış ve bu arazi turizm alanı ilan edimiştir. Bu tarihi tersane de İzmir Alaybey tersanesine nakledilmiştir. Boşaltılan alan turizm ve eğlence merkezi olarak kullanılmakta, sosyal ve kültürel etkinlikler bu alanda yapılmaktadır. Bu geniş alan üzerinde ve Tokmakburnu yönünde, İstanbul Gemi Trafik hizmetleri merkezi vardır. Boğaz geçişleri bu merkezden yönlendirilmektedir.
Denizi ve koyu ile tanınan İstinye'de ilk deniz hamamı, 05.10.1877 tarihinde Vilayet-i Belediye kanunu gereğince, halkın açıktan denize girmelerini önlemek amacıyla, 1878 yılında açıldı. Bu deniz hamamı çok uzun yıllar kullanıldı. Günümüzde İstinye'de plaj (deniz hamamı) yoktur.
İstinye ile Çubuklu arasında bir arabalı vapur hattı bulunur.
Sanayi
İstinye, Sarıyer ilçesinin sanayi bölgesidir. İstinye'nin iç kısımlarında taş ve kireç ocakları vardı. Bunlar terk edildikten sonra buralarda binalar yapılmaya başladı. İstinye'nin iç kısımlarında Kavel Kablo fabrikası, Türkay Endüstri ve Ticaret A.Ş. (Türkay Kibrit Fabrikası), Beldeyama, Beldesan, Termo teknik fabrikaları bulunmaktaydı ve bu fabrikalar nedeniyle İstinye ilçenin sanayi merkezi konumundaydı. Ancak, günün koşulları dikkate alınarak bu fabrikaların büyük bir kısmı şehir dışına taşındı. Boşaltılan alanlar ya konut inşaatına açıldı ya da değişik iş alanlarına dönüştürüldü.
Altyapı
İstinye'de bir de itfaiye teşkilatı bulunmaktadır. Bu teşkilat 1926 yılında İstanbul Belediyesi tarafından " deniz itfaiyesi " olarak kuruldu ve 1960 yılına kadar hem deniz hem de kara itfaiyesi olarak görev yaptı. Deniz itfaiye gemisi ömrünü tamamladığından hizmetten kaldırıldı. Ancak İstinye itfaiyesi kara müfrezesi ile görevine halen devam etmektedir.
ABD Başkonsolosluk binası da İstinye semti sınırları içerisindedir.
Sarıyer ilçesinin önemli hastanelerinden İstinye Devlet Hastanesi, İstinye'nin sahil kesiminde bulunmaktadır. Semt ile aynı ismi taşıyan lise bulunmaktadır. Bununla beraber İstinye İmam Hatip Lisesi, İstinye Şükran Ülgezen Kız Teknik ve Meslek Lisesi ve Rotary Anadolu Lisesi vardır.
Tarihi yapılar
İstinye, tarihî eser özelliği taşıyan bina bakımından zengindir. Bölgede çeşitli dinlere ait pek çok tarihi ibadethane bulunmasının yanı sıra, sahilde bulunan yalılar da genellikle İstinye ile özdeşleştirilir. Semtte eski hamam ve çeşmelere rastlamakta mümkündür.
İbadethaneler
İstinye'deki tarihî eserlerden biri, 'dir. İstinye'de Değirmen sokakta bulunan cami, II. Beyazıt'ın torunu Neslişah Sultan tarafından 1540 yılında yaptırıldı. Cami yol çalışmaları nedeniyle 1957 yılında yıktırıldı. Arsasının bir kısmının yola verilmesine rağmen diğer kısmı üzerinde aynı ismi taşıyan bir cami yaptırıldı.
Kürkçübaşı Mescidi Çayır sokaktadır. Padişahın kürkçübaşısı tarafından 17. yüzyıl başlarında yaptırılmıştır. Yapım tarihi bilinmeyen bu mescit, yangın sonucu tahrip olduktan sonra yeniden inşa edilmiştir. Onarımlar sonucu bu mescidin tarihi özelliği tamamen kaybolmuştur.
Mahmut Çavuş mescidi, İstinye devlet hastanesine yakın bir yerde ve ana cadde üzerindedir. Mahmut çavuş isimli bir kişi tarafından yaptırılmış olup yapım tarihi bilinmemektedir. Zaman içerisinde yıpranan cami, 1974 yılında yeniden yapılmıştır. Son kez 2004 yılında onarım gördü. Ahşap olan bu cami 1930 lu yıllarda üç sınıflı okul olarak da kullanıldı. İstinye'nin koru mevkiinde Boğaziçi Camii var. Bu caminin de tarihi özelliği yoktur. İstinye'de kaplıcalar mevkiinde de bir cami bulunmaktadır. Ayrıca İstinye Çarşısı'nda ve İstinye İtfaiyesi müştemilatı içerisinde de bir itfaiye mescidi vardır.
Bizans imparatoru Büyük Konstantin (324-337) "baş melek" Arhistratigos Mihail'in anısına şimdiki mevcut kiliseyi (iki melek) yaptırdı. Bu, Taksiarhon Mihail ve Gavril Kilisesi'dir. Bugünkü kilise 1820 yılında Rus gemiciler tarafından yeniden inşa edilmeye başlanmış, 1938 yılında ancak tamamlanmıştır. Bu kilise Fener Patrikhanesi'ne bağlıdır.
Mahallede bir adet Müslüman mezarlığı bulunmaktadır. Azınlıklara ait mezarlık ise yoktur.
Hamamlar
İstinye Hamamı, Neslişah Sultan Camii karşısında İstinye Hamamı Sokağı ile İstinye Değinilen Sokağı'nın birleştiği yerdedir. Hamam 1460 yılında Gazi Semiz Ali Paşa tarafından yaptırılmış ve vakfedilmiştir. Aslında aynı yerde iki hamam yaptırılmış ancak biri yıkılmıştır. Halk arasında bu hamama, Neslişah sultan hamamı da denilmektedir. Dilencilerin rağbet ettiği hamam aynı zamanda "dilenciler hamamı" olarak da anılırdı.
Denizi ve koyu ile tanınan İstinye'de ilk deniz hamamı, 05.10.1877 tarihinde Vilayet-i Belediye kanunu gereğince, halkın açıktan denize girmelerini önlemek amacıyla, 1878 yılında açıldı. Bu deniz hamamı çok uzun yıllar kullanıldı. Günümüzde İstinye'de plaj (deniz hamamı) yoktur.
Çeşmeler
İstinye'deki çeşmelerin en eskisi, Ahmet Şemsettin Efendi çeşmesidir. Çeşme İstinye meydanındaki küçük parkın içinde olup, 1767 yılında Ahmet Şemsettin efendi tarafından yaptırılmıştır. Çeşmelerin su yolları, 1926 yılında İslamiyeti kabul eden Trandıl Şem-i Nur adını alan bir hanım tarafından onarılmıştır.
I. Abdülhamit Çeşmesi, İstinye Camii Sokak'ta Neslişah Sultan Camii'nin avlu kapısı bitişinde olup 1782 yılında yaptırılmıştır. II. Mahmut Çeşmesi de 1834 yılında yapılmış ve günümüze ulaşmamıştır. İstinye sahil yolunda ve Toprak ailesine ait binanın bahçe duvarına bitişik olarak yaptırılan Rizeli Hacı Bayram Kaptan çeşmesi, duvar çeşmesi hüviyetinde olup yapım yılı 1900 yılıdır. Tarihi çeşmelerdendir. Mimar yapısı ile dikkati çeken İskele çeşmesi 1908 yılında yaptırılmış olup, Vapur iskelesi karşısındadır. Bu çeşmeyi kimin yaptırdığı bilinmemektedir.
Yalılar
19. yüzyılda yapılan Faik bey yalısı, mimarisi ile dikkati çeker. Bina daha sonra el değiştirdiği için Pakize hanım yalısı olarak da anılır. Recaizade (Hancıoğlu) yalısı, İstinye vapur iskelesi yanındadır. Yalı 19. yüzyılın ikinci yarısında yapılmıştır. Zamanla harap olan yalı, 1970'li yıllarda yıkılmış, 1985 yılında yeniden yapılmıştır.
Yeniköy'den İstinye'ye girişte, sağ tarafta ve tam köşedeki beyaz yalı denilen yalı da İstinye'nin göz okşayan tarihi binalarındandır. Bu binayı geçtikten sonra, hastanelere varmadan sağ tarafta harap görünümdeki tarihi binalar ile, büyük bahçe içesindeki Toprak ailesine ait köşk ve müştemilatı dikkati çeker. İstinye deresinin ve halı sahasının yanındaki tarihi İbrahim Efendi köşkü de harap haldedir. İstinye'de sokak aralarında pek çok tarihi bina vardır. Bunların bir kısmı restore edilmiş, bir kısmı da harap haldedir.
İstinye-Emirgan yolu üzerinde ve deniz tarafındaki Müşir (Deli) Fuat Paşa Yalısı da tarihî eserlerdendir. Yalı 19. yüz yılın ikinci yarısında yapılmış olup, ilk sahibi Billuri Mehmet efendidir. Sonra sırası ile İran Sefiri Muhsin Han, Hicaz kralı Şura-ı Devlet azalarından Şerif Hüseyin Bey yalının sahibi olmuştur. Son sahibi ise, Müşir (deli) Fuat paşa'dır. Müşir Deli Fuat Paşa, başarılı bir asker ve devlet adamı olması, bildiklerini ve düşündüklerini çekinmeden ve dürüstçe söylemesi nedeniyle kendisine " deli " lakabı takılmıştır. Bu nedenle yalı son sahibinin ismiyle anılır. Yalı daha sonra Deniz Yolları idaresine satıldı. 1991 yılında, tersane alanı boşaltılınca onarıma alındı. Nihayet 1999 yılında Karadeniz Ekonomik işbirliği D8 Uluslararası sekreteryası, Dış işleri bakanlığının, Türkiye temsilciliğinin kullanımına verildi.
Kaynakça
- ^ Istanbul Stock Exchange: "İMKB’nin Kuruluşundan İtibaren Önemli Gelişmeler" (Timeline of important events since 1985) 25 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "İstinye Park: Stores". 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ Janin, Raymond (1953). La Géographie Ecclésiastique de l'Empire Byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères (Fransızca). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines. s. 362.
- ^ Janin, Raymond (1953). La Géographie Ecclésiastique de l'Empire Byzantin. 1. Part: Le Siège de Constantinople et le Patriarcat Oecuménique. 3rd Vol. : Les Églises et les Monastères (Fransızca). Paris: Institut Français d'Etudes Byzantines. ss. 359-362.
Wikimedia Commons'ta İstinye ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Istinye Istanbul un Sariyer ilcesine bagli Istanbul Bogazi nin Rumeli yakasinda yer alan bir sahil semtidir Kuzeyde Yenikoy guneyde Emirgan semtleriyle komsudur Semt Bogaz in buyuk koylarindan biri olan Istinye Koyu nun kuzey ve kuzeybati dogrultusundaki sahil seridinde ve yamaclarinda yerlesim gosterir ve cok eski bir yerlesim bolgesidir Istinye SariyerSemtUlkeTurkiyeBolgeMarmaraIlIstanbulIlceSariyerNufus 2014 Toplam16 516 1 Yogunlukoto km Zaman dilimiUTC 03 00 UDAS Posta kodu34460Alan kodu212Plaka kodu34 1995 ten beri Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi nin genel merkezi Istinye dedir Istinye 2007 yilinda acilan Istinye Park alisveris merkezine yakindir Istinye Park ust duzey tuketici grubunu hedeflemekte ve cogunlukla dunyaca unlu moda markalarinin magazalari vardir EtimolojiIstinye nin Antik Cag daki adi Yunanca kokenli Leosthenion du Ancak bolge ayni donemlerde Lasthenes ve Sosthenion adlariyla da anilmistir Bu ad saos sos guvenli ve Sthenion guclunun Athena nin yeri sozcuklerinden turetilmis olup guclu tanrica Athena nin guvenli koyu anlamina gelmektedir Bu isim Istinye koyunun guvenliligi dolayisi ile verilmistir Bizans doneminde Istinye nin adi Stenos olmus ve yine ayni donemde Stenia adini almistir Modern Istinye ismine eski donem isimlerden en yakini Stenia oldugu icin modern adin bu kelimeden turedigi dusunulmektedir Bir baska efsaneye gore ise semtte Eskiye adinda bir din adami yasadigi ve bolgede bir tapinak insa ettirdigi icin semtin adi Istinye olmustur TarihMahalle tarihi bakimindan zengin yerlesim bolgelerinden biridir Tarih boyunca cesitli uygarliklari barindirmis Istinye pek cok kez Bulgarlar Hunlar Kazaklar ve Ruslarin saldirisina ugramis ve yikilip tahrip olmustur Istinye nin eski bir fotografiAntik Cag Roma ve Bizans Klasik Antik Cag da daha sonra Leosthenion Yunanca Lews8enion olarak yeniden adlandirilan Lasthenes adli kasabanin yeriydi Orta Cag da Sosthenion Yunanca Sws8enion olarak degistirildi Istinye de Antik Cag da bir adak yeri bulunmaktaydi Bu adak yeri Argonotlarin Bebrik krali Amyknos u yenmelerine karsi saygi ve zafer ifadesi olarak insa edilmistir Bu tapinagi Argonotlarin kaptani Iasson insa etmisti Istinye Argonotlar zamaninda seckin bir bolgeydi Argonotlarin yaptirdiklari adak yeri tapinak Bizans Imparatoru Konstantin tarafindan kendisiyle ayni ada sahip bir kiliseye cevrildi ve daha sonra ibadethane Makedonyali Basil tarafindan onarildi O donemde Istinye de Romanos adli bir Imparatorluk sarayi bulunmaktaydi ancak saray 921 yilinda Tuna kiyisindan gelen Bulgarlar tarafindan yikilmistir Doneme ait bir efsane bir munzevi olan Daniel in otuz uc yil boyunca Istinye de bulunan bir sutun uzerinde oturdugundan ve yaz kis gelen ziyaretcilere bikmadan usanmadan vaaz ederek sutunun uzerinde kalmayi surdurdugunden bahsetmektedir Istinye de demirleyen Yavuz Sultan Selim 1914 Bizans zamanlarinda koyde Mikail e adanmis unlu Michaelion kilisesi ve manastiri vardi Istinye koyu derin ve korunakli oldugu icin Bizans doneminden beri iskan edilmeye baslanmistir Hemen her donemde Karadeniz den gelen donanmalar Istinye koyunda demirlemislerdir Megaralilar Argonotlar Bebrikler Gotlar Cenevizliler ve Bizanslilar Istinye koyunu kullanmislardir Zaman zaman Istanbul un Karadeniz e yakin semtlerine baskin yapan Don Kazaklarinin da ugrak yeri olmustur Osmanli Istinye 16 yuzyildan itibaren gelismeye basladi Osmanli doneminde de us olarak kullanilan Istinye koyu ayni zamanda tersane ve kalafat yeri olarak kullanilmaya baslanan bolgeye gelismesi icin Neslisah Sultan tarafindan bolgedeki mevcut yerleskeye bir mahalle kurulmus ve bir mescit 1547 yaptirilmistir Evliya celebi unlu seyahatnamesinde Istinye ile ilgili soyle yazar Bin parca gemi alir buyuk limani vardir Han ve Medrese yoktur Bag ve bahcesi coktur Ahalisinin fukaralari bahcevan ve balikcidir kasaba korfez dahilinde oldugundan havasi o kadar iyi degildir Liman burnunda bir misafirhanesi vardir Limani ruzgardan emindir 18 yuzyilda Istinye de sahil boyunca yerlesme baslar ve yalilar konaklar yer almaya baslar DemografiIstinye nin yerli halki Osmanli nin bolgeyi ilhak etmesine kadar Rum ve diger milletlerden olusuyordu Daha sonra bolgenin Turk nufusu artmis olmasina ragmen Istinye de Rumlar ve Turkler ic ice yasamazlardi Rumlar genelde deniz kiyisini tercih ederken Turkler ic kisimlarda yasarlardi Ancak 1877 Rus Harbi 93 harbi gocleri Balkan Savasi 1912 gocleri ve Rize nin Ruslar tarafindan isgali nedeniyle Istinye en cok Turk gocu alan yerlesim alanlarindan biri olmustur 6 7 Eylul Olaylari sonucunda bolgedeki azinliklarin neredeyse tamami bolgeyi terk etmistir veya terk etmeye zorlanmistir Yirmi otuz yil oncesine kadar Istinye halkinin buyuk cogunlugunu Rize Ardesen Hopa Findikli ve Artvin halki olusturuyordu Balkanlar dan gelenler de az degildi Bu yore topluluklari yine bu bolgede ikamet etmekte ve Istinye nin yerli halkini olusturmaktadirlar Ne var ki son yillarda yapilasma sitelesme ve yeni yerlesim alanlarinin meydana gelmesi nedeniyle nufus da buyuk bir artis meydana gelmistir EkonomiIstinye Park Istinye eski zamanlarda tersanesi kalafat yerleri balikciligi tas ve kirec ocaklari ve topraklarinin verimli olmasi nedeniyle bahceciligi ile unluydu Bag ve bahcelerde yetisen bostanlar sebzeler meyveler ve ozellikle Osmanli cilegi ile taniniyordu Gunumuzde hala az da olsa Osmanli cilegi yetistirilmektedir Gunumuzde Istanbul un en zengin semtlerinden biri olmanin yani sira Borusan oto Otokoc CarrefourSA Migros Sanovel Istinye Park gibi buyuk is yerleri ve alisveris merkezlerini icinde barindiran Istinye Bogazici nin en hareketli ve en canli is bolgelerinden biridir Balikcilik ve Gemicilik Istinye koyunda yillarca kefal istavrit levrek gibi baliklar avlandi Gunumuzde koyda kirlilik nedeniyle balik avi yapilamamaktadir Istinye koyu tersaneleri ile taninmaktaydi Kucuk Halic olarak bilinen koy Osmanlilar doneminde Kaptan i Derya Cezayirli Gazi Hasan Pasa nin istegi ve israri ile tersane ve kalafat yeri olarak kullanilmistir Buyuk bir is merkezi olan tersane yuzlerce isci barindiriyor ve Istinye ile ozdeslesiyordu Istinye koyu Istinye koyunda modern bir tersane yapilmasi icin ilk adim 1856 yilinda atilmis ve Zaptiye Musiri Deli Fuad Pasa nin bu bolgedeki arazisi uzerine ticaret gemileri icin bakim onarim ve gemi insa tersanesi yapim ruhsati verilmistir Tersane yapimina 1909 yilinda Italyanlar talip olmus fakat Trablusgarp harbi nedeniyle calismalar yarida kalmistir 1911 1912 yillarinda Fransiz sirketi tersane yapimini ustlendi ve ismi Bogazici Istinye Havuz ve Destgahlari Anonim Sirketi olan bir tersane kurdular Tersane 1912 yilinda hizmete girdi 1918 yilinda Mondros Mutarekesinden sonra Ingilizler tarafindan tersane isgal edilmis ise de Fransizlar tersane uzerinde hakimiyet kurmus ve 1928 yilina kadar calistirmislardir 1928 yilinda tersane devlet tarafindan satin alindi Once Denizbank a sonra Deniz Isletmeleri ne 1944 yilinda ise Devlet Deniz Yollari ve Limanlari Genel Mudurlugu ne baglandi Istinye Tersanesi nde uc havuz vardi Biri 137 15 metre uzunlugunda ve 21 3 metre genisliginde digeri 67 32 metre uzunlugunda ve 29 4 metre genisliginde sonuncu ve ucuncu havuz ise 152 1 metre uzunlugunda ve 29 4 metre genisliginde idi Bu olculerden daha uzun bir silep ya da tanker geldiginde ikinci ve ucuncu havuzlar birlestirilerek cok daha uzun bir havuz olusturuluyor ve tersaneye gelen gemiye rahatlikla hizmet veriliyordu Bostanci 1956 Caddebostan 1956 Cengelkoy 1962 Suadiye 1964 sehit Temel Simsir 1977 Aydin Guler 1981 Rumeli Feneri 1988 ve Kiziltoprak 1988 yolcu gemileri ile Celal Atik 1988 Hamit Kaplan 1988 tarak gemileri Istinye Tersanesi nde insa edilmistir source source source source source source Istinye Caddesi Subat 2013 Uzun yillar Turk ve Dunya denizciligine hizmet eden tersane Bogazici yasasinin 12 maddesi geregince 26 08 1991 tarihinde kapatilmis ve bu arazi turizm alani ilan edimistir Bu tarihi tersane de Izmir Alaybey tersanesine nakledilmistir Bosaltilan alan turizm ve eglence merkezi olarak kullanilmakta sosyal ve kulturel etkinlikler bu alanda yapilmaktadir Bu genis alan uzerinde ve Tokmakburnu yonunde Istanbul Gemi Trafik hizmetleri merkezi vardir Bogaz gecisleri bu merkezden yonlendirilmektedir Denizi ve koyu ile taninan Istinye de ilk deniz hamami 05 10 1877 tarihinde Vilayet i Belediye kanunu geregince halkin aciktan denize girmelerini onlemek amaciyla 1878 yilinda acildi Bu deniz hamami cok uzun yillar kullanildi Gunumuzde Istinye de plaj deniz hamami yoktur Istinye ile Cubuklu arasinda bir arabali vapur hatti bulunur Sanayi Istinye Sariyer ilcesinin sanayi bolgesidir Istinye nin ic kisimlarinda tas ve kirec ocaklari vardi Bunlar terk edildikten sonra buralarda binalar yapilmaya basladi Istinye nin ic kisimlarinda Kavel Kablo fabrikasi Turkay Endustri ve Ticaret A S Turkay Kibrit Fabrikasi Beldeyama Beldesan Termo teknik fabrikalari bulunmaktaydi ve bu fabrikalar nedeniyle Istinye ilcenin sanayi merkezi konumundaydi Ancak gunun kosullari dikkate alinarak bu fabrikalarin buyuk bir kismi sehir disina tasindi Bosaltilan alanlar ya konut insaatina acildi ya da degisik is alanlarina donusturuldu AltyapiIstinye de bir de itfaiye teskilati bulunmaktadir Bu teskilat 1926 yilinda Istanbul Belediyesi tarafindan deniz itfaiyesi olarak kuruldu ve 1960 yilina kadar hem deniz hem de kara itfaiyesi olarak gorev yapti Deniz itfaiye gemisi omrunu tamamladigindan hizmetten kaldirildi Ancak Istinye itfaiyesi kara mufrezesi ile gorevine halen devam etmektedir ABD Baskonsolosluk binasi da Istinye semti sinirlari icerisindedir Sariyer ilcesinin onemli hastanelerinden Istinye Devlet Hastanesi Istinye nin sahil kesiminde bulunmaktadir Semt ile ayni ismi tasiyan lise bulunmaktadir Bununla beraber Istinye Imam Hatip Lisesi Istinye Sukran Ulgezen Kiz Teknik ve Meslek Lisesi ve Rotary Anadolu Lisesi vardir Tarihi yapilar source source source source source source Istinye Sehir Hatlari iskelesinden Istanbul Bogazina hareket Subat 2013 Istinye tarihi eser ozelligi tasiyan bina bakimindan zengindir Bolgede cesitli dinlere ait pek cok tarihi ibadethane bulunmasinin yani sira sahilde bulunan yalilar da genellikle Istinye ile ozdeslestirilir Semtte eski hamam ve cesmelere rastlamakta mumkundur Ibadethaneler Istinye deki tarihi eserlerden biri dir Istinye de Degirmen sokakta bulunan cami II Beyazit in torunu Neslisah Sultan tarafindan 1540 yilinda yaptirildi Cami yol calismalari nedeniyle 1957 yilinda yiktirildi Arsasinin bir kisminin yola verilmesine ragmen diger kismi uzerinde ayni ismi tasiyan bir cami yaptirildi Kurkcubasi Mescidi Cayir sokaktadir Padisahin kurkcubasisi tarafindan 17 yuzyil baslarinda yaptirilmistir Yapim tarihi bilinmeyen bu mescit yangin sonucu tahrip olduktan sonra yeniden insa edilmistir Onarimlar sonucu bu mescidin tarihi ozelligi tamamen kaybolmustur Mahmut Cavus mescidi Istinye devlet hastanesine yakin bir yerde ve ana cadde uzerindedir Mahmut cavus isimli bir kisi tarafindan yaptirilmis olup yapim tarihi bilinmemektedir Zaman icerisinde yipranan cami 1974 yilinda yeniden yapilmistir Son kez 2004 yilinda onarim gordu Ahsap olan bu cami 1930 lu yillarda uc sinifli okul olarak da kullanildi Istinye nin koru mevkiinde Bogazici Camii var Bu caminin de tarihi ozelligi yoktur Istinye de kaplicalar mevkiinde de bir cami bulunmaktadir Ayrica Istinye Carsisi nda ve Istinye Itfaiyesi mustemilati icerisinde de bir itfaiye mescidi vardir Bizans imparatoru Buyuk Konstantin 324 337 bas melek Arhistratigos Mihail in anisina simdiki mevcut kiliseyi iki melek yaptirdi Bu Taksiarhon Mihail ve Gavril Kilisesi dir Bugunku kilise 1820 yilinda Rus gemiciler tarafindan yeniden insa edilmeye baslanmis 1938 yilinda ancak tamamlanmistir Bu kilise Fener Patrikhanesi ne baglidir Mahallede bir adet Musluman mezarligi bulunmaktadir Azinliklara ait mezarlik ise yoktur Hamamlar Istinye Hamami Neslisah Sultan Camii karsisinda Istinye Hamami Sokagi ile Istinye Deginilen Sokagi nin birlestigi yerdedir Hamam 1460 yilinda Gazi Semiz Ali Pasa tarafindan yaptirilmis ve vakfedilmistir Aslinda ayni yerde iki hamam yaptirilmis ancak biri yikilmistir Halk arasinda bu hamama Neslisah sultan hamami da denilmektedir Dilencilerin ragbet ettigi hamam ayni zamanda dilenciler hamami olarak da anilirdi Denizi ve koyu ile taninan Istinye de ilk deniz hamami 05 10 1877 tarihinde Vilayet i Belediye kanunu geregince halkin aciktan denize girmelerini onlemek amaciyla 1878 yilinda acildi Bu deniz hamami cok uzun yillar kullanildi Gunumuzde Istinye de plaj deniz hamami yoktur Cesmeler Istinye deki cesmelerin en eskisi Ahmet Semsettin Efendi cesmesidir Cesme Istinye meydanindaki kucuk parkin icinde olup 1767 yilinda Ahmet Semsettin efendi tarafindan yaptirilmistir Cesmelerin su yollari 1926 yilinda Islamiyeti kabul eden Trandil Sem i Nur adini alan bir hanim tarafindan onarilmistir I Abdulhamit Cesmesi Istinye Camii Sokak ta Neslisah Sultan Camii nin avlu kapisi bitisinde olup 1782 yilinda yaptirilmistir II Mahmut Cesmesi de 1834 yilinda yapilmis ve gunumuze ulasmamistir Istinye sahil yolunda ve Toprak ailesine ait binanin bahce duvarina bitisik olarak yaptirilan Rizeli Haci Bayram Kaptan cesmesi duvar cesmesi huviyetinde olup yapim yili 1900 yilidir Tarihi cesmelerdendir Mimar yapisi ile dikkati ceken Iskele cesmesi 1908 yilinda yaptirilmis olup Vapur iskelesi karsisindadir Bu cesmeyi kimin yaptirdigi bilinmemektedir Yalilar 19 yuzyilda yapilan Faik bey yalisi mimarisi ile dikkati ceker Bina daha sonra el degistirdigi icin Pakize hanim yalisi olarak da anilir Recaizade Hancioglu yalisi Istinye vapur iskelesi yanindadir Yali 19 yuzyilin ikinci yarisinda yapilmistir Zamanla harap olan yali 1970 li yillarda yikilmis 1985 yilinda yeniden yapilmistir Yenikoy den Istinye ye giriste sag tarafta ve tam kosedeki beyaz yali denilen yali da Istinye nin goz oksayan tarihi binalarindandir Bu binayi gectikten sonra hastanelere varmadan sag tarafta harap gorunumdeki tarihi binalar ile buyuk bahce icesindeki Toprak ailesine ait kosk ve mustemilati dikkati ceker Istinye deresinin ve hali sahasinin yanindaki tarihi Ibrahim Efendi kosku de harap haldedir Istinye de sokak aralarinda pek cok tarihi bina vardir Bunlarin bir kismi restore edilmis bir kismi da harap haldedir Istinye Emirgan yolu uzerinde ve deniz tarafindaki Musir Deli Fuat Pasa Yalisi da tarihi eserlerdendir Yali 19 yuz yilin ikinci yarisinda yapilmis olup ilk sahibi Billuri Mehmet efendidir Sonra sirasi ile Iran Sefiri Muhsin Han Hicaz krali Sura i Devlet azalarindan Serif Huseyin Bey yalinin sahibi olmustur Son sahibi ise Musir deli Fuat pasa dir Musir Deli Fuat Pasa basarili bir asker ve devlet adami olmasi bildiklerini ve dusunduklerini cekinmeden ve durustce soylemesi nedeniyle kendisine deli lakabi takilmistir Bu nedenle yali son sahibinin ismiyle anilir Yali daha sonra Deniz Yollari idaresine satildi 1991 yilinda tersane alani bosaltilinca onarima alindi Nihayet 1999 yilinda Karadeniz Ekonomik isbirligi D8 Uluslararasi sekreteryasi Dis isleri bakanliginin Turkiye temsilciliginin kullanimina verildi Kaynakca Istanbul Stock Exchange IMKB nin Kurulusundan Itibaren Onemli Gelismeler Timeline of important events since 1985 25 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istinye Park Stores 17 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2022 Lund Universitesi Digital Atlas of the Roman Empire Janin Raymond 1953 La Geographie Ecclesiastique de l Empire Byzantin 1 Part Le Siege de Constantinople et le Patriarcat Oecumenique 3rd Vol Les Eglises et les Monasteres Fransizca Paris Institut Francais d Etudes Byzantines s 362 Janin Raymond 1953 La Geographie Ecclesiastique de l Empire Byzantin 1 Part Le Siege de Constantinople et le Patriarcat Oecumenique 3rd Vol Les Eglises et les Monasteres Fransizca Paris Institut Francais d Etudes Byzantines ss 359 362 Wikimedia Commons ta Istinye ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir