Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şahdağ halkları veya Şahdağ ulusal etnik grubu veya Küçük Yediler (Azerice: Şahdağ xalqları), Azerbaycan'ın yerli nüfusu (aboriginal), etnik azınlıklarındandır. Azerbaycan'ın millî serveti olarak görülmektedir.
Şahdağ ulusal etnik grubuna dahil olan etnoslar Kuba Rayonu'nun , Cek, Elik, Haput, Krız, Kınalık ve Yergüc köylerinin adlarına göre Buduklular,Cekliler,Elikliler, Haputlular,, Kınalıklılar,Yergüclüler adlanıyorlar. Sayı itibarı ile az olsalar da, bu köylerin hepsinin nüfusu ayrı bir etnik gruptur. Bu yedi etnosun merkezi yerleşim yerleri Şahdağ platosunda bulunuyor ve birbirine çok yakındır. Bu yedilinin her birinin kendine özgü has geleneği, kültürü, hatta ayrıca dili mevcuttur. Onlar mensup oldukları köyün dilinde konuşuyorlar. Yani her köyün kendi dili var.
Azerbaycan Cumhuriyeti'nde yaşayan Şahdağlıların sayısı 45 bin kişiden fazladır.
Tarihi
Atalarının Kafkasya Albanları olduğu düşünülmektedir.
Şahdağ halklarının etnografik özelliklerine bakınca, onların Azerbaycan'ın diğer halklarına, özellikle de Oğuz Türklerine özgü pek benzer yanları sahip olmakla beraber, hem de lokal özelliklerini koruyup sakladıklarını da görmek mümkündür.
XIX yüzyılın 80'li yıllarına ait bir belgede bu azsaylı halkların sayısı şöyle gösteriliyor: buduqlular - 3805 kişi, qrızlılar - 8137 kişi, haputlular - 997 kişi, cekliler - 1277 kişi, hınalıqlılar - 5670 kişi. Aynı belgede eliklilerin ve yergüclülerin sayısı gösterilmemiştir.
Uzun yıllar gidiş-gelişin zor olduğu mekanlarda yaşayan Şahdağlıların günümüze kadar kendi varlıklarını koruyup saklamalarının temel nedeni, başka uluslarla bütünleşmemiş olmalarıdır. Fakat buna rağmen, Şahdağ halkları hiç de Azerbaycan'da ve dünyada cereyan eden başlıca küresel olaylardan dışında kalmamış, ülkenin diğer halkları kadar bu olayların taraf olmuş ve sorunların çözümüne katkıda bulunmakla birlikte, bu sorunların yarattığı fesatlardan da kendi nasiplerini almışlardır.
Şahdağlılar Birinci ve İkinci Dünya savaşlarında, ayrıca Karabağ Savaşı′nda yer almış, savaşın diğer katılımcıları gibi onlar da ağır kayıplara uğramış, vatanın özgürlüğü uğruna canlarını feda etmişlerdir. Özellikle, 1941-1945 yıllarında yaşanan Büyük Vatan Savaşı Şahdağ halklarının demografik gelişimine ciddi etkilemiştir. Öyle ki, özellikle Kuba - Kusar - Şabran bölgesinde 1941 yılının ekim ayında düzenlenen 223 saylı divizyonun yönetiminde savaşa yollanmış yüzlerce Şahdağlıların çok büyük çoğunluğu cepheden kendi öz yurtlarına dönmemiştir. Fakat onların savaşa katılımı konusunda yeterli bilgi toplamak çok zordur. Bunun temel nedeni şimdiye kadar bu alanda hiçbir temel araştırmanın yapılmamış olmasıdır. Özellikle de Şahdağlıların kendilerinin konuyu araştırmaması bu alanda gerçeklerin ortaya çıkmaması ile sonuçlanmış ve boşluklarla görülen bir düzlem yaratmıştır.
Şahdağlıların demografik gelişimine en ciddi darbe ise Ermeniler tarafından vurulmuştur. Öyle ki, 1918 yılının ilkbaharında Ermeniler tarafından gerçekleştirilen soykırım sırasında Kuba Rayonu'nda Şahdağ halkları çok ciddi zarar görmüştür.
Şahdağlılar bugün de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin sosyal-siyasal, ekonomik ve kültürel yaşamının tüm alanlarında mümkün olduğunca etkin olmaya çalışmaktadırlar.
Dilleri
Sovyet döneminde Şahdağlılar ve onların dilleri merkezi kentlerdeki akademisyenlerin, cumhuriyet aydınlarının dikkatini çekmiştir. Bu dönemin dilbilim literatüründe sıkça Hınalıq, Buduq, Qrız, Haput, Cek, Elik, Yergüc köylerinin her birinde bir bağımsız dilin var olduğundan bahsedilmiştir. Hatta , , , ve diğer uzmanlar dünya dillerini tasnif ederken Şahdağ dillerinin yedi dilden ibaret olduğunu göstermişlerdir.
Dinleri
VII. yüzyıla kadar Zerdüşt olmuşlardır. Özellikle Cekliler ve ′da bu dinin izleri şimdiye kadar kalmaktadır. Öyle ki, onların tarihi köyleri olan Cek ve Hınalık köylerinde şu anda da Ateşgah / Ateşgede vardır.
VII. yüzyıldan sonra İslamiyeti benimsemişlerdir. Azerbaycan'ın en eski camileri onların yaşadığı köylerdedir. Öyle ki, Hınalıq, Cek ve Qrız köylerindeki Ebu Müslim camileri VIII. yüzyılda dikilmiştir. Söylentilere göre bu camiler Abbasi hilafetinin kurucusu Abbas'ın ünlü komutanı Ebu Müslüm El Horasani tarafından yaklaşık VIII. yüzyılda dikilmiştir. Muhtemeldir ki, aynı kumandan o dönemlerde Azerbaycan'ın hakimi olmuştur.
Ayrıca her köyde birçok dinî anıtlar vardır.
Küçük Yediler
Buduqlular
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Cekliler
Elikliler
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Haputlular
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Qrızlılar
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Hınalıqlılar
Yergüclüler
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Kaynakça
- ^ . 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Будухцы. www.terra.su". 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Большая Энциклопедия в 62 томах: Джеки". 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Джеки. www.terra.su". 9 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Большая Энциклопедия в 62 томах: Хапутлинцы". 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Хапутлинцы. www.terra.su". 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Большая Энциклопедия в 62 томах: Хиналугцы". 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Хиналугцы. www.terra.su". 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Ергюджцы. www.terra.su". 6 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ Большая Энциклопедия в 62 томах: Ергюджцы[]
- ^ Öz adət-ənənələrinə sadiq buduqlular www.anl.az 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Azerice)
- ^ . 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "İmaməddin Zəkiyev. Orta əsrlərin naməlum xınalıqlı alimləri. "Dil və Ədəbiyyat" jurnalı. 2006. № 6 (54)". 14 Kasım 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ "Qəmərşah Cavadovla müsahibə. "Tolışi sado" qəzeti. 16-31 may 2003. № 25 (78)". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ Dağıstanda nələr yaşanılır? 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Azerice)
- ^ "Константин Казенин: О чем Медведева не спросят в Азербайджане?". 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ Алиев К. «К вопросу о племенах Кавказской Албании. Исследования по культуры народов Востока». Москва-Ленинград, 1960, s. 18
- ^ Гейбуллаев Г.А. «Топонимия Азербайджана». Баку, «Элм», 1986, стр. 93
- ^ T. Paşazadə. «Azərbaycanın milli etnik nümayəndələri – ceklilər», «Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun Хəbərləri», № 1, Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu, Bakı, «Müəllim», 2009, s. 39
- ^ . 20 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
- ^ H. Həvilov. Azərbaycan etnoqrafiyası. Bakı. Elm. 1991. səh. 40
- ^ a b T.Ə.Paşazadə. «Böyük Vətən Müharibəsində və digər müharibələrdə Şahdağ хalqlarının iştirakının öyrənilməsi problemləri». «Böyük Vətən Müharibəsində qələbənin təmin olunmasında Azərbaycan хalqının rolü» mövzusunda keçirilmiş Respublika Elmi Konfransının Materialları, Sumqayıt Dövlət Universiteti, Sumqayıt, 7 may 2010, s. 89 (Azerice)
- ^ Указатель географических названий[]
- ^ Список селений Кубинского уезда, подвергшихся погромам в апреле-мае 1918 г.[]
- ^ "Солмаз Рустамова-Тогиди. «Куба. Апрель-май 1918 г. Мусульманские погромы в документах». Баку. 2010". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ Vaqif Buduqlu-Piriyev, «Buduq və buduqlular», Bakı-1994 (Azerice)
- ^ . 15 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2011.
- ^ “Xınalıq” məqaləsi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, X cild, Bakı, 1987, səh. 89
Ayrıca bakınız
Galeri
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sahdag halklari veya Sahdag ulusal etnik grubu veya Kucuk Yediler Azerice Sahdag xalqlari Azerbaycan in yerli nufusu aboriginal etnik azinliklarindandir Azerbaycan in milli serveti olarak gorulmektedir Hinaliqlilar XX yuzyilin baslari Hinaliqlilar in cocuklari Sahdag ulusal etnik grubuna dahil olan etnoslar Kuba Rayonu nun Cek Elik Haput Kriz Kinalik ve Yerguc koylerinin adlarina gore Buduklular Cekliler Elikliler Haputlular Kinaliklilar Yergucluler adlaniyorlar Sayi itibari ile az olsalar da bu koylerin hepsinin nufusu ayri bir etnik gruptur Bu yedi etnosun merkezi yerlesim yerleri Sahdag platosunda bulunuyor ve birbirine cok yakindir Bu yedilinin her birinin kendine ozgu has gelenegi kulturu hatta ayrica dili mevcuttur Onlar mensup olduklari koyun dilinde konusuyorlar Yani her koyun kendi dili var Azerbaycan Cumhuriyeti nde yasayan Sahdaglilarin sayisi 45 bin kisiden fazladir TarihiAtalarinin Kafkasya Albanlari oldugu dusunulmektedir Sahdag halklarinin etnografik ozelliklerine bakinca onlarin Azerbaycan in diger halklarina ozellikle de Oguz Turklerine ozgu pek benzer yanlari sahip olmakla beraber hem de lokal ozelliklerini koruyup sakladiklarini da gormek mumkundur Cekliler 1880Cekliler 1880 XIX yuzyilin 80 li yillarina ait bir belgede bu azsayli halklarin sayisi soyle gosteriliyor buduqlular 3805 kisi qrizlilar 8137 kisi haputlular 997 kisi cekliler 1277 kisi hinaliqlilar 5670 kisi Ayni belgede eliklilerin ve yerguclulerin sayisi gosterilmemistir Uzun yillar gidis gelisin zor oldugu mekanlarda yasayan Sahdaglilarin gunumuze kadar kendi varliklarini koruyup saklamalarinin temel nedeni baska uluslarla butunlesmemis olmalaridir Fakat buna ragmen Sahdag halklari hic de Azerbaycan da ve dunyada cereyan eden baslica kuresel olaylardan disinda kalmamis ulkenin diger halklari kadar bu olaylarin taraf olmus ve sorunlarin cozumune katkida bulunmakla birlikte bu sorunlarin yarattigi fesatlardan da kendi nasiplerini almislardir Sahdaglilar Birinci ve Ikinci Dunya savaslarinda ayrica Karabag Savasi nda yer almis savasin diger katilimcilari gibi onlar da agir kayiplara ugramis vatanin ozgurlugu ugruna canlarini feda etmislerdir Ozellikle 1941 1945 yillarinda yasanan Buyuk Vatan Savasi Sahdag halklarinin demografik gelisimine ciddi etkilemistir Oyle ki ozellikle Kuba Kusar Sabran bolgesinde 1941 yilinin ekim ayinda duzenlenen 223 sayli divizyonun yonetiminde savasa yollanmis yuzlerce Sahdaglilarin cok buyuk cogunlugu cepheden kendi oz yurtlarina donmemistir Fakat onlarin savasa katilimi konusunda yeterli bilgi toplamak cok zordur Bunun temel nedeni simdiye kadar bu alanda hicbir temel arastirmanin yapilmamis olmasidir Ozellikle de Sahdaglilarin kendilerinin konuyu arastirmamasi bu alanda gerceklerin ortaya cikmamasi ile sonuclanmis ve bosluklarla gorulen bir duzlem yaratmistir Sahdaglilarin demografik gelisimine en ciddi darbe ise Ermeniler tarafindan vurulmustur Oyle ki 1918 yilinin ilkbaharinda Ermeniler tarafindan gerceklestirilen soykirim sirasinda Kuba Rayonu nda Sahdag halklari cok ciddi zarar gormustur Sahdaglilar bugun de Azerbaycan Cumhuriyeti nin sosyal siyasal ekonomik ve kulturel yasaminin tum alanlarinda mumkun oldugunca etkin olmaya calismaktadirlar DilleriSovyet doneminde Sahdaglilar ve onlarin dilleri merkezi kentlerdeki akademisyenlerin cumhuriyet aydinlarinin dikkatini cekmistir Bu donemin dilbilim literaturunde sikca Hinaliq Buduq Qriz Haput Cek Elik Yerguc koylerinin her birinde bir bagimsiz dilin var oldugundan bahsedilmistir Hatta ve diger uzmanlar dunya dillerini tasnif ederken Sahdag dillerinin yedi dilden ibaret oldugunu gostermislerdir DinleriMatsa yiyen cekli cocuklar VII yuzyila kadar Zerdust olmuslardir Ozellikle Cekliler ve da bu dinin izleri simdiye kadar kalmaktadir Oyle ki onlarin tarihi koyleri olan Cek ve Hinalik koylerinde su anda da Atesgah Atesgede vardir VII yuzyildan sonra Islamiyeti benimsemislerdir Azerbaycan in en eski camileri onlarin yasadigi koylerdedir Oyle ki Hinaliq Cek ve Qriz koylerindeki Ebu Muslim camileri VIII yuzyilda dikilmistir Soylentilere gore bu camiler Abbasi hilafetinin kurucusu Abbas in unlu komutani Ebu Muslum El Horasani tarafindan yaklasik VIII yuzyilda dikilmistir Muhtemeldir ki ayni kumandan o donemlerde Azerbaycan in hakimi olmustur Ayrica her koyde bircok dini anitlar vardir Kucuk YedilerBuduqlular Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Cekliler Elikliler Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Haputlular Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Qrizlilar Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Hinaliqlilar Yergucluler Bu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Kaynakca 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Buduhcy www terra su 17 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Bolshaya Enciklopediya v 62 tomah Dzheki 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Dzheki www terra su 9 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Bolshaya Enciklopediya v 62 tomah Haputlincy 27 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Haputlincy www terra su 17 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Bolshaya Enciklopediya v 62 tomah Hinalugcy 27 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Hinalugcy www terra su 17 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Ergyudzhcy www terra su 6 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Bolshaya Enciklopediya v 62 tomah Ergyudzhcy olu kirik baglanti Oz adet enenelerine sadiq buduqlular www anl az 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerice 8 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Imameddin Zekiyev Orta esrlerin namelum xinaliqli alimleri Dil ve Edebiyyat jurnali 2006 6 54 14 Kasim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Qemersah Cavadovla musahibe Tolisi sado qezeti 16 31 may 2003 25 78 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Dagistanda neler yasanilir 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerice Konstantin Kazenin O chem Medvedeva ne sprosyat v Azerbajdzhane 12 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Aliev K K voprosu o plemenah Kavkazskoj Albanii Issledovaniya po kultury narodov Vostoka Moskva Leningrad 1960 s 18 Gejbullaev G A Toponimiya Azerbajdzhana Baku Elm 1986 str 93 T Pasazade Azerbaycanin milli etnik numayendeleri cekliler Azerbaycan Muellimler Institutunun Heberleri 1 Azerbaycan Muellimler Institutu Baki Muellim 2009 s 39 20 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Haziran 2012 H Hevilov Azerbaycan etnoqrafiyasi Baki Elm 1991 seh 40 a b T E Pasazade Boyuk Veten Muharibesinde ve diger muharibelerde Sahdag halqlarinin istirakinin oyrenilmesi problemleri Boyuk Veten Muharibesinde qelebenin temin olunmasinda Azerbaycan halqinin rolu movzusunda kecirilmis Respublika Elmi Konfransinin Materiallari Sumqayit Dovlet Universiteti Sumqayit 7 may 2010 s 89 Azerice Ukazatel geograficheskih nazvanij olu kirik baglanti Spisok selenij Kubinskogo uezda podvergshihsya pogromam v aprele mae 1918 g olu kirik baglanti Solmaz Rustamova Togidi Kuba Aprel maj 1918 g Musulmanskie pogromy v dokumentah Baku 2010 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Vaqif Buduqlu Piriyev Buduq ve buduqlular Baki 1994 Azerice 15 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2011 Xinaliq meqalesi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi X cild Baki 1987 seh 89Ayrica bakinizKets halkiGaleri