Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeki Hanlığı ya da Nuha Hanlığı adları da verilen Azerbaycan hanlıklarından biri 1747 tarihinde kurulmuş ve 1819'de kadar yaşamıştır.
Şəki xanlığı Şeki Hanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1747-1819; 1826 | |||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Nuha | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Azerice Farsça | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Han | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Çulug | ||||||||
| |||||||||
Hanlığın arazisi kuzeybatıda Dağistan ve İlisu Sultanlığı, kuzeydoğuda Kuba Hanlığı, batıda Gürcü ve Güneyde Karabağ Hanlığı ile sınırdı.
Tarihçe
Kuruluşu
8. yüzyılında Araplar, Azerbaycan'ı ele geçirdikten sonra Şeki bölgesi hilafete dahil edilmişti. Arap hilafeti zayıflayıp parçalanınca 10. Yüzyılda Şeki'de bağımsız bir Hanlık kuruldu ve ilk başlarda komşu Şirvanşahlar Devleti'ne bağlı olan Şeki Hanlığı, 14. yüzyılın ilk yarısında bağımsızlığını kazandı.
1551 yılında Safevi Şahı I. Tahmasp, Şeki'nin bağımsızlığına son verip, onu Safeviler Devleti'nin idaresi altına aldı. Safevilerin yıkılmasından sonra yönetime geçen Nadir Şah Afşar, aktif bir fetih politikası yürüttüğünden onun büyük ordusunun masraflarının karşılanması için vergiler arttırıldı. Şah'ın atadığı yöneticilerin halktan aşırı vergi toplamasına karşı çıkan Şeki ayanları bu yöneticilerden biri olan Melik Necef'i Nadir Şah'a şikâyet ettiler. Şah Şekililerin şikâyetine cevaben halkın saygı duyduğu Hacı Çelebi adlı şahsı Melik Necef'in işlerini takip etmesi için görevlendirdi. Normalden fazla miktarda vergi toplayan Melik Necef'le Hacı Çelebi arasındaki gerginlik sürekli artmaktaydı. Melik Necef'i şikâyet etse de bir sonuca ulaşamayan üstüne üstlük idam cezasından zor kurtulan Hacı Çelebi, onu 1743 yılında öldürtür.
O dönemde Şirvan ve Doğu Gürcistan'da İran aleyhine isyanlar çoğaldığından İran Şahı Nadir Şah, Hacı Çelebi'yi cezalandırmak için 1744 yılının sonbaharında 15.000 kişilik orduyla Şeki seferine çıktı. Hacı Çelebi arkadaşlarıyla birlikte Şeki şehrinden 8 km uzakta Kış köyünün yakınlarındaki "Gelesen Göresen Kalesi"ne sığındı. Yol dar derelerden geçtiği için Nadir Şah, ordusunun esas kuvvetlerini cephanesiyle birlikte Kotan bölgesinde sakladı. Birkaç gün durmadan devam eden savaş sonucu, Nadir Şah 500 asker kaybederek Berde'ye geri çekilmek zorunda kaldı. Berde'de bir müddet kalan Nadir Şah, daha sonra Derbent'e ilerledi. 1745 yılının başlarında Nadir Şah, yeniden Gelesen Göresen Kalesi'ne saldırı düzenledi. Fakat, yine amacına ulaşamayınca kale önüne 3.000 asker bırakarak bölgeyi terk etti. Yalnız 1746 yılının Mart ayında çıkan kıtlık ve kalede meydana gelen durum sebebiyle Hacı Çelebi, Nadir Şah'ın hakimiyetini tanıdığını bildirdi. Nadir Şah da Hacı Çelebi'yi affederek onu yeniden Şeki'ye hakim tayin etti. 1747'de Nadır Şah'ın öldürülmesiyle zaten çökmekte olan İran Devleti tamamen çöktü ve 1743'te temelleri atılan Şeki Hanlığı, kesin olarak bağımsızlığını kazandı ve Hacı Çelebi, kendini bağımsız bir han ilan etti.
Şeki hanları listesi
- Hacı Çelebi (1747-1755)
- Ağakişi (1755-1759)
- Mehmed Hüseyin (1759-1780)
- Abdülkadir (1780-1783)
- Mehmed Hasan (1783-1795; 1797-1802)
- Selim (1795-1797; 1802-1806)
- Feteli (1802)
- Caferkulu (1806-1814)
- İsmail (1814-1819)
İran hanlığın Rusya'ya ilhakını 1828 tarihli Türkmençay Antlaşması ile kabul etmiştir.
Kaynakça
- Ağa Fateh, Kərim (1993). Şəki Xanlarının Müxtəsər Tarixi, Bakı.
- İsmayılov, Mahmud & Bağırova, Maya (1997). Şəki xanlığı, Bakı.
Dipnotlar
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Şeki Hanlığı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seki Hanligi ya da Nuha Hanligi adlari da verilen Azerbaycan hanliklarindan biri 1747 tarihinde kurulmus ve 1819 de kadar yasamistir Seki xanligi Seki Hanligi1747 1819 1826Bayrak ArmaBaskentNuhaYaygin dil ler Azerice FarscaHukumetMonarsiHan 1747 1755Haci Celebi Han 1755 1759Agakisi Bey 1759 1780Mehemmedhuseyn Han Mustag 1780 1783Haci AbdulkadirTarihce Kurulusu1747 Dagilisi1819 1826Para birimiCulugOnculler ArdillarSafevi Devleti Rusya Imparatorlugu Hanligin arazisi kuzeybatida Dagistan ve Ilisu Sultanligi kuzeydoguda Kuba Hanligi batida Gurcu ve Guneyde Karabag Hanligi ile sinirdi TarihceKurulusu 8 yuzyilinda Araplar Azerbaycan i ele gecirdikten sonra Seki bolgesi hilafete dahil edilmisti Arap hilafeti zayiflayip parcalaninca 10 Yuzyilda Seki de bagimsiz bir Hanlik kuruldu ve ilk baslarda komsu Sirvansahlar Devleti ne bagli olan Seki Hanligi 14 yuzyilin ilk yarisinda bagimsizligini kazandi 1551 yilinda Safevi Sahi I Tahmasp Seki nin bagimsizligina son verip onu Safeviler Devleti nin idaresi altina aldi Safevilerin yikilmasindan sonra yonetime gecen Nadir Sah Afsar aktif bir fetih politikasi yuruttugunden onun buyuk ordusunun masraflarinin karsilanmasi icin vergiler arttirildi Sah in atadigi yoneticilerin halktan asiri vergi toplamasina karsi cikan Seki ayanlari bu yoneticilerden biri olan Melik Necef i Nadir Sah a sikayet ettiler Sah Sekililerin sikayetine cevaben halkin saygi duydugu Haci Celebi adli sahsi Melik Necef in islerini takip etmesi icin gorevlendirdi Normalden fazla miktarda vergi toplayan Melik Necef le Haci Celebi arasindaki gerginlik surekli artmaktaydi Melik Necef i sikayet etse de bir sonuca ulasamayan ustune ustluk idam cezasindan zor kurtulan Haci Celebi onu 1743 yilinda oldurtur O donemde Sirvan ve Dogu Gurcistan da Iran aleyhine isyanlar cogaldigindan Iran Sahi Nadir Sah Haci Celebi yi cezalandirmak icin 1744 yilinin sonbaharinda 15 000 kisilik orduyla Seki seferine cikti Haci Celebi arkadaslariyla birlikte Seki sehrinden 8 km uzakta Kis koyunun yakinlarindaki Gelesen Goresen Kalesi ne sigindi Yol dar derelerden gectigi icin Nadir Sah ordusunun esas kuvvetlerini cephanesiyle birlikte Kotan bolgesinde sakladi Birkac gun durmadan devam eden savas sonucu Nadir Sah 500 asker kaybederek Berde ye geri cekilmek zorunda kaldi Berde de bir muddet kalan Nadir Sah daha sonra Derbent e ilerledi 1745 yilinin baslarinda Nadir Sah yeniden Gelesen Goresen Kalesi ne saldiri duzenledi Fakat yine amacina ulasamayinca kale onune 3 000 asker birakarak bolgeyi terk etti Yalniz 1746 yilinin Mart ayinda cikan kitlik ve kalede meydana gelen durum sebebiyle Haci Celebi Nadir Sah in hakimiyetini tanidigini bildirdi Nadir Sah da Haci Celebi yi affederek onu yeniden Seki ye hakim tayin etti 1747 de Nadir Sah in oldurulmesiyle zaten cokmekte olan Iran Devleti tamamen coktu ve 1743 te temelleri atilan Seki Hanligi kesin olarak bagimsizligini kazandi ve Haci Celebi kendini bagimsiz bir han ilan etti Seki hanlari listesiHaci Celebi 1747 1755 Agakisi 1755 1759 Mehmed Huseyin 1759 1780 Abdulkadir 1780 1783 Mehmed Hasan 1783 1795 1797 1802 Selim 1795 1797 1802 1806 Feteli 1802 Caferkulu 1806 1814 Ismail 1814 1819 Iran hanligin Rusya ya ilhakini 1828 tarihli Turkmencay Antlasmasi ile kabul etmistir KaynakcaAga Fateh Kerim 1993 Seki Xanlarinin Muxteser Tarixi Baki Ismayilov Mahmud amp Bagirova Maya 1997 Seki xanligi Baki Dipnotlar Ismayilov amp Bagirova sf 5 8 Aga Fateh sf 15 16 Ismayilov amp Bagirova sf 19Dis baglantilarWikimedia Commons ta Seki Hanligi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir