Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1809 Devrimi, Fin Savaşı'nda İsveç ordusunun ülkenin doğusunu (Finlandiya) kaybetmesiyle başlayan ve bu savaştaki ağır kayıpların müsebbibi olarak görülen Kral Gustav IV. Adolf'a karşı halkın ve Fransızların yaydığı devrimci düşünceden etkilenen ordunun yapmış olduğu burjuva devrimidir.
Devrimin arka planı
Liberal düşüncenin doğması
adlı liberal düşünür, 1763 yılında İsveç'te doğmuştur (bugünkü Finlandiya'nın Österbotten kentinde). Chydenius bir rahipti. Bölgede düzenlenen bir deneme yarışmasına katılmak için bir makale hazırladı. Makalenin ülkedeki göçlerin nedeni üzerine detaylı bilgiler taşıdığı ve liberal fikirlerin temelini oluşturabilecek nitelikte sahip olduğu belirtilir. Makalede Göçlerin sebebi olarak krallığın baskıcı politikaları ve devletin vergiler üzerinde baskısı sonucunda tembel aristokrasiyi koruması gösteriliyordu. Chtdenius, vergilerin çalışkan insanların bir şans elde etmesine engel olarak ekonomik ilerlemeyi engellediğini savunuyordu. Yatırımların gerçekleştirilememesine bir başka neden olarak basın üzerindeki baskıları göstermişti, basın üzerindeki kısıtlamalar olaylar hakkında şikayet etmeyi yasa dışı kılıyordu.
Onun düşüncesinde devlet sadece dış saldırılara karşı ülkeyi savunmak ve ülkede gerçekleşebilecek kargaşaları önlemek için var olmalıydı. Özel mülkiyete dokunulmamalı ve ekonomiye herhangi bir müdahale edilmemeliydi. Yani yaşamların ve mülkiyetin güvencesini koruyacak minimal bir devlet istiyordu. Bununla birlikte Chydenius, İsveç’in izlemesi gereken politikalar hakkında da dini referanslarda vermişti; 10 emrin 7. emrine (çalmayın emri) uyması gerekiyordu.
Parlamenter Yılları
Chydenius, savunmuş olduğu düşünceler ile bölgesindeki rahipleri arkasına aldı ve onların desteği ile Mössorna partisinden parlamentoya girdi. Parlamentoya girdiği sırada iki güçlü parti mevcuttu: Rus karşıtı Hattarna partisi ve barış isteyen Mössorna partisi. Chydenius, yayınladığı bildiriler sayesinde, Mössorna partisindeki ilericilerin lideri konumuna yükseldi. Bildirilerde ekonomide devlet müdahalesinin azaltılması, vergilerin azaltılması ve ticaret serbestisi gibi konuları ele alıyor ve bu da halkın desteğini kazanmasına ve oyların artmasına sebep oluyordu. Bunun akabinde Chydenius basın özgürlüğü yasasını ile sansürü yok etmeyi hedefledi. 1766 yılına gelindiğinde İsveç basın özgürlüğü olan tek ülke konumuna gelmişti.
Chydenius, yayınlamış olduğu bildirgelerden dolayı partideki soyluların uzaklaşmasına neden olduysa da hükûmetin ekonomi politikalarını eleştirdiği için kendi partisinden de atıldı. Fakat Chydenius'un eleştirmiş olduğu hükûmet, ekonomik politikaları ile krize girdiğinden ve Chydenius bu süreçte tekrar sivrildi. Bununla birlikte soyluların ve Kral III. Gustaf’a yakın olan kişiler Chydenius’un düşüncelerinden etkilenmiş olması sürece olumlu katkılar sunmuştur.
Aynı dönemde liberal düşünceleri ile ortaya çıkan bir subay Georg Adlersparre, 1804 yılında Karma Hususlar Üzerine Okumalar adında bir yayın çıkarttı. Bu yayın aydınlanmacı düşünceleri açıklayan bir yayındı. Adlersparre, aydınlanmacı düşünürlerin yazılarını çeviriyor ve teorilerinin İsveç'te nasıl uygulanabileceğini ile ilgili yazılar yazıyordu.
Devrim
Bu dönemde kralın politikaları nedeniyle komşu devletler Danimarka ve Rusya ve bu ülkelerle müttefik olan Fransa ile ilişkiler bozulmuştu. Ülkede ekonomi durma noktasına gelmesiyle enflasyon ve ağır vergiler halkı boğmaya başlamıştı.
1808’in sonunda Rusya, İsveç'in kontrol altında tuttuğu Finlandiya’yı ilhak etmiş, buna rağmen İsveç kralı savaştan çekilmeyi reddetmişti. Kralın uyguladığı başarısız politikalar halkta ve orduda büyük tepkilere neden olarak bir isyanın başlamasına sebebiyet verdi. Batı ordularının kumandanlığını yapan Adlersparre, kralın uyguladığı politikaların ülkeyi yok etmeye götürdüğünü belirten bir bildiri yayınlayarak, ordusuyla ve onu destekleyen geniş halk kitlesiyle birlikte harekete geçti. Bu başarılı harekâtın ardından Meclis, basın özgürlüğünü yeniden yürürlüğe koydu, ekonomik reform gerçekleştirdi ve aristokrasinin gücünü azalttı.
Sonrası
İsveç Parlamentosu, iyi münasebet kurmak istediği Fransa İmparatoru Napolyon’dan bir vâris istedi. Ancak imparatorun varis atamaması üzerine Meclis, Napolyon’un generallerinden Jean Baptiste Bernadotte’a krallık teklif etti. Bernadotte, 9. Kolordu kumandanlığından azledilince, İsveçlilerin teklifini kabul etti.
Yeni kral, savaş halinde olduğu Rusya ile barış antlaşması imzaladı. Savaş yükünü yok eden kral aydınlanma fikirlerine ve reformlara karşı çıktı. Ekonomi devletin tekeline girdi ve ekonomik gelişme durdu. Ancak ifade özgürlüğü yasasını yeniden yürürlüğe geçirdi. Bununla birlikte toprak reformlarını uyguladı ve çiftçilere mülkiyet hakkını verdi.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1809 Devrimi Fin Savasi nda Isvec ordusunun ulkenin dogusunu Finlandiya kaybetmesiyle baslayan ve bu savastaki agir kayiplarin musebbibi olarak gorulen Kral Gustav IV Adolf a karsi halkin ve Fransizlarin yaydigi devrimci dusunceden etkilenen ordunun yapmis oldugu burjuva devrimidir Devrimin arka planiLiberal dusuncenin dogmasi adli liberal dusunur 1763 yilinda Isvec te dogmustur bugunku Finlandiya nin Osterbotten kentinde Chydenius bir rahipti Bolgede duzenlenen bir deneme yarismasina katilmak icin bir makale hazirladi Makalenin ulkedeki goclerin nedeni uzerine detayli bilgiler tasidigi ve liberal fikirlerin temelini olusturabilecek nitelikte sahip oldugu belirtilir Makalede Goclerin sebebi olarak kralligin baskici politikalari ve devletin vergiler uzerinde baskisi sonucunda tembel aristokrasiyi korumasi gosteriliyordu Chtdenius vergilerin caliskan insanlarin bir sans elde etmesine engel olarak ekonomik ilerlemeyi engelledigini savunuyordu Yatirimlarin gerceklestirilememesine bir baska neden olarak basin uzerindeki baskilari gostermisti basin uzerindeki kisitlamalar olaylar hakkinda sikayet etmeyi yasa disi kiliyordu Onun dusuncesinde devlet sadece dis saldirilara karsi ulkeyi savunmak ve ulkede gerceklesebilecek kargasalari onlemek icin var olmaliydi Ozel mulkiyete dokunulmamali ve ekonomiye herhangi bir mudahale edilmemeliydi Yani yasamlarin ve mulkiyetin guvencesini koruyacak minimal bir devlet istiyordu Bununla birlikte Chydenius Isvec in izlemesi gereken politikalar hakkinda da dini referanslarda vermisti 10 emrin 7 emrine calmayin emri uymasi gerekiyordu Parlamenter Yillari Chydenius savunmus oldugu dusunceler ile bolgesindeki rahipleri arkasina aldi ve onlarin destegi ile Mossorna partisinden parlamentoya girdi Parlamentoya girdigi sirada iki guclu parti mevcuttu Rus karsiti Hattarna partisi ve baris isteyen Mossorna partisi Chydenius yayinladigi bildiriler sayesinde Mossorna partisindeki ilericilerin lideri konumuna yukseldi Bildirilerde ekonomide devlet mudahalesinin azaltilmasi vergilerin azaltilmasi ve ticaret serbestisi gibi konulari ele aliyor ve bu da halkin destegini kazanmasina ve oylarin artmasina sebep oluyordu Bunun akabinde Chydenius basin ozgurlugu yasasini ile sansuru yok etmeyi hedefledi 1766 yilina gelindiginde Isvec basin ozgurlugu olan tek ulke konumuna gelmisti Chydenius yayinlamis oldugu bildirgelerden dolayi partideki soylularin uzaklasmasina neden olduysa da hukumetin ekonomi politikalarini elestirdigi icin kendi partisinden de atildi Fakat Chydenius un elestirmis oldugu hukumet ekonomik politikalari ile krize girdiginden ve Chydenius bu surecte tekrar sivrildi Bununla birlikte soylularin ve Kral III Gustaf a yakin olan kisiler Chydenius un dusuncelerinden etkilenmis olmasi surece olumlu katkilar sunmustur Ayni donemde liberal dusunceleri ile ortaya cikan bir subay Georg Adlersparre 1804 yilinda Karma Hususlar Uzerine Okumalar adinda bir yayin cikartti Bu yayin aydinlanmaci dusunceleri aciklayan bir yayindi Adlersparre aydinlanmaci dusunurlerin yazilarini ceviriyor ve teorilerinin Isvec te nasil uygulanabilecegini ile ilgili yazilar yaziyordu DevrimBu donemde kralin politikalari nedeniyle komsu devletler Danimarka ve Rusya ve bu ulkelerle muttefik olan Fransa ile iliskiler bozulmustu Ulkede ekonomi durma noktasina gelmesiyle enflasyon ve agir vergiler halki bogmaya baslamisti 1808 in sonunda Rusya Isvec in kontrol altinda tuttugu Finlandiya yi ilhak etmis buna ragmen Isvec krali savastan cekilmeyi reddetmisti Kralin uyguladigi basarisiz politikalar halkta ve orduda buyuk tepkilere neden olarak bir isyanin baslamasina sebebiyet verdi Bati ordularinin kumandanligini yapan Adlersparre kralin uyguladigi politikalarin ulkeyi yok etmeye goturdugunu belirten bir bildiri yayinlayarak ordusuyla ve onu destekleyen genis halk kitlesiyle birlikte harekete gecti Bu basarili harekatin ardindan Meclis basin ozgurlugunu yeniden yururluge koydu ekonomik reform gerceklestirdi ve aristokrasinin gucunu azaltti SonrasiIsvec Parlamentosu iyi munasebet kurmak istedigi Fransa Imparatoru Napolyon dan bir varis istedi Ancak imparatorun varis atamamasi uzerine Meclis Napolyon un generallerinden Jean Baptiste Bernadotte a krallik teklif etti Bernadotte 9 Kolordu kumandanligindan azledilince Isveclilerin teklifini kabul etti Yeni kral savas halinde oldugu Rusya ile baris antlasmasi imzaladi Savas yukunu yok eden kral aydinlanma fikirlerine ve reformlara karsi cikti Ekonomi devletin tekeline girdi ve ekonomik gelisme durdu Ancak ifade ozgurlugu yasasini yeniden yururluge gecirdi Bununla birlikte toprak reformlarini uyguladi ve ciftcilere mulkiyet hakkini verdi Kaynakca https liberbird com i CC 87sve C3 A7in kalk C4 B1nma C3 B6yk C3 BCs C3 BC 4 9759fdc02b8c pmmn8x6kh olu kirik baglanti