Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
Bu maddede bazı altbaşlıkların konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. () |
1857 Hint Ayaklanması, 10 Mayıs 1857 tarihinde, Meerut şehrinde bulunan Britanya Doğu Hindistan Şirketi ordusuna bağlı olan Sepoy askerlerinin isyanı ile başladı. Fakat bu ayaklanma İngilizlere bağlı olan, Yukarı Ganj Nehri Ovası, Orta Hindistan ve diğer Hindistan bölgelerindeki askerler ve sivil halk arasında yayıldı. Esas askeri çarpışmalar günümüzdeki Hindistan eyaletleri; Uttar Pradeş, Bihar, Kuzey Madhya Pradeş ve Delhi'de yaşandı.
| 1857 Hint Ayaklanması | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 1857 Hint Ayaklanmasında önemli çatışmaları gösteren Kuzey Hindistan haritası | |||||
| |||||
| Taraflar | |||||
|
|
| ||||
| Komutanlar ve liderler | |||||
|
| Hindistan Başkomutanı:
 Jang Bahadur | ||||
Bu ayaklanma, Britanya İmparatorluğu'nun Hindistan'da ana idare yetkilisi görevini yapan 'nin özellikle Yukarı Ganj ile merkezî Hindistan bölgesine yayılmış olan iktidarını büyük ölçüde sarstı.
1857'deki olayların en önemli niteliği; olayların ciddiyeti, büyüklüğü ve yaygınlığı sebebiyle kısa bir süreliğine Britanya İmparatorluğu'nun Büyük Ganj Nehri Ovası üzerinde olan siyasi hakimiyetini tehlike altına sokması'dır.
Bu ayaklanmanın Britanyalılar tarafından kontrol edilmesi ancak 20 Haziran 1858'de Britanyalılar'ın, Gwalior kentini zapt etmelerinden sonra olmuştur.
Fakat şu gerçek de doğrudur ki Hindistan'ın; Doğu Hindistan Şirketinin doğrudan doğruya idaresi altında olan kısımları, Bengal, ve bölgeleri ve Sih prenslerinin hükümdarlığı altında bulunan Pencab bölgeleri, Britanya Şirketi'ni hem askerî bakımdan hem de moral bakımından desteklemişlerdir. Hindistan'da bulunan büyük prenslik devletleri, yani , Mysore Krallığı, ve Keşmir Rajalıkları ve gibi küçük devletler ayaklanmaya katılmadı. Ama Hindistan'ın bazı bölgelerinde, örneğin devletinde, ayaklanma Avrupalıların ve özellikle İngilizlerin Hindistan'da bulunmasına karşı bir millî Hint ayaklanması şeklinde görüldü. Ayaklanma gerçekleştikten 50 yıl sonra Hindistan'da gelişen Hint milliyetçiliği ve bağımsızlık hareketi için bu ayaklanmaya büyük rol oynayanlar, örneğin , bir millî kahraman olarak görülmeye başlandı. Ama bu millî kahramanlar yeni bir Hindistan devleti için uygun ve koordineli bir ideoloji ortaya çıkartmadıkları için eleştirilmişlerdir. Buna rağmen ayaklanma Hindistan'ın Britanya tarafından idaresinde bir devrim yaratmıştır. 1858 yanında Doğu Hindistan Şirketi kapatılmış ve Britanya devleti bu şirketin bütün yetkilerini kendi üzerine almıştır. Bu tarihten sonra Hindistan tümüyle resmen Britanya Krallığı hükûmetine bağlanmıştır ve bölge krala bağlı devlet olarak yeni bir adla 'ı olarak isimlendirilmiştir. Britanya devleti Hindistan askeri sisteminde, devletin malî kontrol sistemine, merkezî ve yerel hükûmet dallarına derinlemesine etki eden reformlar uygulanmıştır.
İngiliz ve Avrupa tarihçileri bu olayların meydana gelip ciddileşmesini bir bakıma küçümsemek amacı ile bu ayaklanmaya "" veya "1857 Hint İsyanı" olarak adlandırılardına karşın Hindistan tarihçilerinin çoğu bu olayları ve ortaya çıkan gelişmeleri kolonileri yanlılarına karşı Hindistanlılar'ın başkaldırmaları olarak görmektedir ve "Birinci Hindistan Bağımsızlık Savaşı", "1857 Bağımsızlık Savaşı" ve "Büyük Ayaklanma" adlarını kullanmaktadırlar.
Britanya Doğu Hindistan Şirketi'nin Hindistan'da genişleyip yayılması
Britanya "Doğu Hindistan Şirketi" Hindistan'a ilk girdiği zaman ticaret maksatları ile kurulan "fabrika alanları"'nı işletmekle uğraşmaktaydı. Ama şirketin kurduğu özel ordu ile 1757'de Plassey Muharebesi'ni kazandıktan sonra Doğu Hindistan'da bir devlet konumunu aldı. Şirketin bu yeni şekli, Şirket'in özel ordusunun 1764'te (Bihar'da) 'ni kazandıktan sonra daha da pekiştirilmiş oldu. Bu muharebede ordusu yenik düşen günün Babür İmparatorluğu İmparatoru Şirket'e Bengal, Bihar ve Orissa eyaletlerinde "vergi toplama imtiyazı" vermek zorunda kaldı. Bundan sonra Şirket yayılarak kontrolü altında tuttuğu Hindistan arazilerine liman üsleri olan Bombay ve Madras etrafındaki geniş bölgeleri de ilhak etti. 1766-1799 döneminde "Doğu Hindistan Şirketi" ve 1772-1718 döneminde ile Hindistan'da güneyinde bulunan çok büyük toprakları kontrolü altına aldı.
Şirketin bu yayılıp genişlemesine, kontrolü altına aldığı Hindistanlı halk direniş göstermemiş değildi. 1806'da sırasında "Doğu Hindistan Şirketi"nin ordusunda bulunan hem Hint hem de Müslüman sepoy askerler İngiliz kumanda heyetinin yeni üniformalar giyme kuralları koymasına ters tepki göstermiş ve isyan etmişlerdi.
19. yüzyıl başlarında Şirket arazilerinde Genel Vali olan Birinci Wellesley Markisi Richard Wellesey, Şirketin kontrolü altına aldığı arazileri daha hızla genişletmek için yeni bir strateji ve politika uygulamaya başladı. Bu strateji ve politika 20 yıl kadar uygulandıktan sonra Şirket'in kontrolü altındaki arazilerin hızla genişleyip hemen hemen tüm Hindistan'ı kapsaması gerçeğini ortaya çıkarttı. Bu stratejinin uygulaması ilk safhasında ya Şirket ile yörel devlet idarecileri arasında bir "Alt-üst hükümdarlık tanımı antlaşması" imzalanması ile Şirket'in üst hükümdar olmasının kabul edilmesi ya da doğrudan doğruya askeri çatışma, işgal ve ilhak şeklinde yapıldı. "Alt-üst hükümdarlık tanımı antlaşması" imzalanması ile Şirketin üst hükümdarlığının kabul edilmesi politikası ile bir sıra Hindu ve Müslüman tarafından idare edilen "Yerli Devletler" veya "Prenslik Devletleri" ile ortaya çıkartıldı. Buna karşılık Pencap Bölgesi, Puştun ve Keşmir'de 1849'da yapılan sonunda Şirket ordusunun askeri galibiyeti neticesi olarak bu bölgeler Şirketin doğrudan doğruya idare ettiği arazilerine ilhak edildi. Ancak 1850'de yapılan bir antlaşma ile önceden ilhak edilmiş Keşmir arazileri bölgesinde hüküm süren 'na satıldı ve Keşmir, böylece Şirketin üst hükümdarlığı altında bir alt Prenslik Devletine dönüştü. 1801'de ortaya çıkan Nepal ile Şirket arasındaki sınır anlaşmazlıkları gittikçe ciddileşerek 1814-1816 'na yol açtı. Bu savaşta Şirket ordularının galibiyeti, sonradan Britanya ve Hindistan koloni ordusunda çok özel rol oynayacak askerler olan Gurkha'ların Britanyalılar kontrolü altına geçmesine neden oldu. 1854'te Bölgesi Şirket arazilerine ilhak edildi ve iki yıl sonra devleti arazileri de Şirket topraklarına katıldı. Böylece pratikte "Britanya Doğu Hindistan Şirketi" Britanya'dan imtiyaz almış olan bir şirket olmaktan çok ileri giderek, Hindistan'ın hemen hemen hepsini kontrol eden bir özel hükûmetli bir devlet haline gelmiş oldu.
Ayaklanmanın nedenleri
Genel görünüm
1857 Hindistan Ayaklanması, tek bir olay neticesinde değil, zaman içinde birçok faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkmıştır.
Sepoylar, Şirket'in silahlı kuvvetleri için, çoğunluğu Hindu ve Müslüman olan, yerel bölgeden toparlanmış askerlerdi. Ayaklanmadan hemen önce bu Şirket silahlı kuvvetlerinde 50.000 Britanya asıllı askerin yanında, 200.000 sayıda "sepoy" askeri mevcut bulunmaktaydı. Bu Şirket silahlı kuvvetleri üç "Başkanlık Ordusu"'na bölünmüş idi: Bombay Başkanlık Ordusu, Madras Başkanlık Ordusu ve Bengal Başkanlık Ordusu. "Bengal Başkanlık Ordusu"na alınan Sepoy askerleri Lucknow şehri civarındaki"Avadh" ve Bihar bölgesinde yaşayanlardan kontrat ile toplanmaktaydı. Askere alınacak kişilerde Hint kast sistemi'mi içinde, "Brahmin" ve "Rajput" gibi, yüksek kastlara bağlı olmaları şartı aranmaktaydı. Hatta bu konu hakkında bir genelge yayınlanmış ve asker toplayıcılarının bu genelge şartlarına çok sıkı olarak uymaları sağlanmıştı. Buna karşılık, Bombay ve Madras Başkanlık Ordularında bu kast kuralı uygulanmadığı için her türlü kasttan olan Hindistanlı sepoy askeri kabul edilmişti. "Bengal Ordusu"'nda kast sisteminin büyük rol oynaması ilk sepoy isyanlarında önemli etkenlerin başında gelmiştir. Bu orduya katılan sepoy askerlerde sadece belirli yüksek kasta dahil olma niteliği aranmaya başlanmıştı ve bir asker için en önemli nitelikler asker seçiminde aranan niteliklerin yerini almıştı.
1772'de ilk defa "İngiltere Hindistanı Genel Valisi" olarak görevlendirildiği zaman ele aldığı ilk siyasi tedbir Şirket Silahlı Kuvvetlerinin gücünü hızla artırmak olmuştu. Fakat Warren Hastings ve Britanyalılar Plassey Muharebesi ve 'nde Britanyalılara karşı cesaretle direnip savaşmış olan Rajput ve Awadh ve Bihar'lı olan yüksek kastlı kişileri Bengal ordusuna almaktan çekinmeye başlamışlardı. Bunun için Warren Hasting'in idaresinin ilk yıllarında ve bunu takip eden 75 yıl içinde Britanyalılar Bengal ordusu için sepoy askeri toplamak için seçilen askerlerinin daha batıda bulunan bölgelerdeki yüksek kastlı kişiler olmasını tercih etmekteydiler. Fakat bu sepoy askerleri arasında çıkacak sosyal sürtüşmeleri önlemek için, Şirket, askeri geleneklerin, toplanan askerlerin dini inançları ve ibadet uygulamaları ile çatışmasını önlemek için büyük dikkat göstermekteydi. Bunun için değişik dinde ve değişik kasta mensup olan sepoy askerleri için ayrı ayrı yemekhane ve değişik karavana sistemleri uygulamaktaydı. Ayrıca yüksek kastlı kişilerin "dinsel kirlenme"lerini önlemek amacı ile de bu askerleri Hindistan dışına göndermemeyi tercih etmekteydi ve bu şart asker alınma kontratları içinde önemli bir yer almaktaydı. Ayrıca Şirket'in "Bengal Ordusu" Hinduların dinsel festival ve bayramlarını kutlamalarını resmi olarak kabul etmişti. Böylece imtiyaz kazanan yüksek kastlı sepoy askerleri bu imtiyazlarının geri alınması gibi gördükleri ve imtiyazlarını ihlal eder gördükleri her yeni askeri uygulamaya karşı çıkmaya ve bu karşı çıkmalarda da çok şiddetli olarak, hatta askeri isyana varacak şekilde, protesto etmeye başlamışlardı.
Doğu Hindistan Şirketi 1856'da Awadh ülkesini eline geçirip kendilerine bağladıkları zaman, bu ülke asıllı sepoy askerleri, toprak sahibi olan sınıflardan geldikleri için, toprak üzerindeki imtiyazlarının zayıfladığını ve Şirketçe ele geçirilen ülkede toprak üzerinden alınan vergilerin artırılacağından ve artırılmaması halinde bile mevcut vergilerin daha etkin olarak toplanması ile eskisinden daha yüksek toprak vergisi vermelerini gerekeceğinden tedirgin olmuşlardı.
Diğer tarihçiler ise sepoy askerlerinin, İngiltere'den gelen Hristiyan misyonerlerin ordu komutanları üzerinde etkilerini görüp artan misyoner sayısının Britanyalıların Hristiyanlık propagandasına başlayıp Hindu ve Müslüman dininden olan askerleri Hristiyanlığa çevirmeye hazırlandıklarından kuşkulanmaya başladıklarını belirtmişlerdir. 1830'larda Hristiyan misyonerlerden olan William Carey ve William Wilberforce başarılı olarak (örneğin kocası olen Hindu dullarının kocasının cesedi ile birlikte yakılması geleneğinin kaldırılması gibi) sosyal reform tedbirlerinin uygulanmasını sağlamış olmalarına rağmen, bu "iyi Hristiyan" hareketlerinin tek bir sepoy askerinin Hristiyanlığa dönmesine önayak olduğuna dair tek bir delil ortada bulunmamaktadır. Fakat Britanyalı Hristiyan misyonerler yine de Hindistan'ı Hristiyan yapma emellerinden vazgeçmiş değillerdi.
Fakat bu genel gelişmeler yanında sepoy askerini etkileyen daha önemli askeri özel uygulama etkenleri ve askerleri tedirgin eden profesyonel askeri faaliyetler bulunmaktaydı. Doğu Hindistan Şirketi askerler tarafından çok yabancı görülen bölgelerde (örneğin 1856 Britanya-Burma Savaşı ile Burma'da veya Çin'de) faaliyet göstermesi gerekmekteydi. Açıkça bir "yabancı ülke" hizmeti olan bu askeri faaliyetler için Şirket "daha önce yaptıkları gibi" "yabancı ülke hizmeti" primlerini ve ekstra maaşları vermekteydi. Ama Şirket'in askeri başarılarından ve arazi ilhaklarından sonra bu buralardan kullandığı sepoy askerlerine bu ekstra ödemeleri yapmaktan kaçınmaya başlamışlardı. Halbuku sepoy askerleri bu ekstra ödeme ve maaşın kendilerinin bağlı oldukları kontrata göre "hukuki hakkı" olduğuna inanmaktaydılar.
Askeri tedirgin eden diğer bir mali uygulama ise yeni "Genel Hizmet Kanunu" dolayısıyla ortaya çıktı. Bu yeni kanuna göre Şirket yeni olarak silaha aldığı askerlere emekli oldukları zaman "emeklilik maaşı" vermemeyi kararlaştırmıştı. Britanyalı idareciler bu "emeklilik maaşından imtina" kurallarının sadece yani alınan askerlere uygulanacağını belirtmekteydiler. Ama Britanyalı idarecilerin daha önce Hindistanlılara karşı gösterdikleri "sözlerini tutmama" tutumlarından dolayı, Şirket idarecilerinin bu uygulamayı genelleştirip eskiden alınmış sepoy askerine de emekli maaşı vermekten imtina edecekleri sepoy askerleri arasında yaygın olarak inanılmaktaydı.
Diğer taraftan Bengal Başkanlığı Ordusu askerleri maaşlarının Şirketi'nin diğer orduları olan "Madras Ordusu" ve "Bombay Ordusu" askerlerine verilen maaşların altında olduğu gerçekti. Bu haksızlığı uygulayan Britanyalı idarecilerin diğer maaş haksızlıkları da uygulayacakları (örneğin tüm emeklilik maaşlarını vermekten çekinecekleri) sepoy askerleri arasında yaygın inanç haline gelmişti.
Sepoy askerleri arasında çıkan önemli bir şikayet konusu ise Britanyalıların 25 Temmuz 1856'da yeniden yürürlüğe getirdikleri "Genel Hizmet Asker Alma Kanunu" oldu. Bengal Ordusu'na alınan askerler için o zamana kadar sadece yürüyerek gidebilecekleri bölgelerde hizmet görecekleri bir asker alma kontratı şartı idi. Bu kontrata göre alınan sepoy askerlerini yabancı ve denizaşırı ülkelerde hizmet görmeleri gerekmemekteydi. Britanyalılar Bengal Ordusunda bulunan 6 "Genel Hizmet" Taburu için alınan askerlerle yapılan kontratlarda "denizaşırı hizmet" öngörülmüştü ve ona göre değişik maaş ve bu hizmet için özel prim almaktaydılar. Yine Bengal Ordusu yanında daha küçük olan "Madras Ordusu" ve "Bombay Ordusu" için alınan askerlerin denizaşırı hizmet görmeleri hizmet kontratlarında bulunmaktaydı. Fakat "Doğu Hindistan Şirketi" ancak denizden gidilebilen "Burma" 'ya ve "Çin"'e kolonici ve istismarcı elini uzatmış ve buralarda eline geçirdiği menfaat ve imtiyazlarını korumak üzere bu bölgelere Hindistan'da bulunan silahlı kuvvetlerinden birlikler göndermişti. Bu birlikler arasında Bengal Ordusu birliklerinin bulunması bu ordunun asker alma şartlarına göre imkânsızdı. 1848-1856 dönemine "Hindistan Genel Valisi" olan "James Broun-Ramsay; 1. Dalhousie Lordu" bu ayrımı uygunsuz görüp İngiltere'deki Şirket merkezinden de pozitif yanıt alıp yeni bir "Genel Hizmet Asker Alma Kanunu" hazırlatmış ve bu kanun 1856'da yeni Genel Vali "Charles Channing" tarafından imzalanıp yürürlüğe girmişti. Bundan böyle Bengal Ordusu'na alınacak sepoy askerlerinin deniz aşırı bölgelerde de hizmet görmesi askere alma şartları arasına alınmıştı. Bu tarihten önce alınan sepoy askerlerinin bu yeni şartlara uymaları gerekmediği açıklanmıştı. Ama Britanyalı idarecilerinin Hindistanlılara verdikleri sözlerini hiç tutmadıklarını gayet iyi bilen sepoy askerleri bunda da Britanyalı idarecilere inanmamaktaydılar.
Bengal ordusu sepoy askerlerinin bir diğer korkusu da eskisi gibi baba ve oğulların geleneksel olarak Hindistan Bengal Ordusu askeri olmasını Britanyalı idarecilerinin uygulamayacağı ve oğulları ve onların oğullarının eski geleneksel Bengal Ordusu hizmetine giremeyecekleri idi.
Sepoy askerlerinin bir son şikayeti ise Bengal Ordusu içinde, hizmet yılına bağlı olan, terfi meselesi idi. Bu orduya asker yazılanlar yıllar boyunca hizmet gördükçe uygun ve düzgün bir şekilde asker ve subay rütbeleri arasında terfi etmeleri öngörülmüştü ve sepoy askerleri bunun uygulanacağını düşündükleri için asker yazmayı kabul etmekteydiler. Fakat 19. yüzyıl ortasında Şirket idarecileri ordularına özellikle birçok Avrupa asıllı subay almışlar ve Hindistan asıllı terfi sırası gelmiş olan Hindistanlı asker ve subayların terfilerini geciktirmeye başlamışlardı. Bu gelişim sadece Hindistanlı sepoy askerlerinin rütbe terfilerini geciktirilmesi ile kalmamakta ve bu sepoy askerlerinin yüksek rütbeye geçme imkânlarının da önü alınmakta idi. Buna ek olarak birçok emekli edilen sepoy askeri düşük rütbelerden emekli oldukları için aldıkları emeklilik maaşları da beklediklerinden daha düşük olmaktaydı.
Yağlı kurşun
Sivil halkın hoşnutsuzluğu
Bu ayaklanmaya katılan sivil halkında Britanyalılar idaresinde büyük hoşnutsuzlukları bulunmaktaydı. Bu konu büyük tartışmalara ve "taraflılık" ithamlarına yol açmaktadır. İngiltere ve kolonici tutumlarını kabul edenler için 1857 Hint Ayaklanması sadece bir askeri isyandır ve çeşit çeşit açıklamalar yapılarak Hindistan sivil halkının hoşnutsuzluğu ya hiç ele alınmamaktadır veya hoşnutsuzluklara özel şahsi garez olarak açıklanmaktadır. Diğer taraftan Hindistan milliyetçileri ve Marksist politikacı ve tarihçiler bu ayaklanmayı bir halk hareketi; bir sınıf savaşı; bir ülkenin kolonicilere karşı direnmesi ve bağımsızlık kazanması içinde bir büyük aşama olarak görmektedirler. Burada tarafsızlık prensipleri uygulanmasına mümkün olduğu kadar çalışılacaktır ama bu tutumun devamlı tenkitlere de uğrayacağı gayet tabi olduğu kabul edilmektedir. Gerçek veriler incelenirse 1857 Hint Ayaklanması'na sivil halkın katılmasının jeografik olarak homojen olmadığıdır. Örneğin birbirine komşu olan "Muzaffarnagar" ile "Meerut" bölgeleri verilebilir. "Muzaffarnagar" bölgesinde Şirket tarım altyapısına destek verip sulama tesisleri yaptırmıştı; bu nedenle bölgedeki halk nispeten zengindi; Şirket idaresinden memnundu ve bu bölgede ayaklanma sırasına hiçbir çatışma olmamıştı. Ama bu arazilere komşu olan Meerut bölgesi ayaklanmanın nüvesini sağlamıştı.
Özellikle isyana katılan hoşnutsuz sivil halk üç değişik kısımdan ele alınabilir:
- Devlet idarecilerin ve soyluların hoşnutsuzlukları.
- Kırsal alanlarda büyük toprak sahiplilik hakları olanlar.
- Köylüler.
İsyana katılan devlet idarecileri
İsyana katılan sivil devlet idarecileri Şirket'in ilk "Hindistan Genel Valisi" Dalahousie tarafından ortaya konulan "Hak Kaybetme Doktrini (Doctrine of Lapse)" uygulanmasından çok şikayetçilerdi. Bu doktrine göre Şirket bir bölgeyi arazisine ilhak ettiği zaman veya bir antlaşma ile Doğu Hindistan Şirketi bir üst idareci devlet olarak kabul edildiği zaman eski veraset usulleri uygulanması genel olarak sona ermekte ve haklar Doğu Hindistan Şirketi eline geçmekte idi.
Bu hakların kaybedilmesi özellikle bir devlet idarecisinin haklarının devlet idarecisinin erkek oğul varisi olamadığı hallerde; yani doğrudan baba-çocuk arasında "varaset" ile mirasçı veya veriş olmazsa; Şirketin o devlete ait topraklar üzerindeki idarecinin haklarını ve devlet idaresini eline geçirmesiydi. Bu çok şikayet doğurmakta idi. Hindistan'da geleneksel olarak doğrudan doğruya varisi olmayan devlet idarecileri idarecilik haklarını "evlatlık" olarak edindiklerine geçirmekte idiler. Bu yeni doktrinle Hindistanlı idareciler ülkelerinin idaresini miras olarak verme ve devretme haklarını kaybetmekte idiler. Şirket bu yeni doktrini kullanarak prenslik devletleri olan (1848); Jaipur ve (1849); ve (1854); Thanjavur Maratha Krallığı (1855); (1855); ve Udaipur (1856) devletlerini ilhak etmişti.
Ayrıca Şirket, devletini 1856'da hükümdarının idare gücününü kötüye kullandığını iddia ederek "Hak Kaybetme Doktrini" kullanarak 'i işgal edip ilhak etmişti.
Şirketin bu doktrini kullanarak eline geçirdiği arazilerden yıllık 4 milyon sterlin ekstra gelir kazanmayı başardığı belgelenmiştir.
Hint Ayaklanması'nın baş idarecilerinden olan "Maratha Konfederasyou Devleti" 'nin Peşvak adlı devlet başkanı olan "Baji Rao II"'nın resmi evlatlığı olup onun mirasçısı idi. Britanyalı Şirket bu devlet arazilerini ilhak etmiş; bunlara karşılık olarak Peşvak olan Baji Rao II'ya yılda £80.000 emeklilik maaşı taahhüt edip onu sürgüne göndermişti. Fakat Bajı Rao II sürgünde ölünce varisi olan Nana Sahib'e ne Şirket'in eline geçirdiği toprak hakları verilmişti ne de bunlara karşılık Şirket'in vermeyi taahhüt ettiği yıllık emeklilik maaşı verilmişti.
Diğer bir soylu ayaklanma idarecisi Jhansı devletinin "Rana" adlı hükümdarının karısı olan "Rana Lakshmi Bai" idi. Bu kadın Jhansı Miharacesi olan Gangadhar Rao ile evlenmiş; çocukları öldükten sonra Miharece'nin kuzeninin oğlu olan Dumadar Rao'u evlat edinmişler ve onu mihraçe varisi olarak kabul etmişlerdi. Miharece ölünce Şirket bu veraseti "Hak Kaybetme Doktrini"'ni kullanarak kabul etmemiş; Dumadar Rao'yi mihraçe yapmamış ve bu devleti ilhak etmişti. Şirket mihraçenin dul karısı olan "Rana Lakshmi Bai"'yi de mihraçenin resmi ikameti olan kale/saraydan ayrılmasını emretmiş ve güya ona bir teveccüh olarak yıllık 40.000 rupi maaş vermeyi kabul etmişti.
Şirketin "Awadh"' devletinin idarecisini kötü idarecilik ile itham ettikten sonra bu doktrini uygulayıp "Awadh" ülkesini kendi askerleri ile işgal edip devleti ilhak etmesi ise bütün Hindistan prenslik devlet idarecilerini büyük endişeye sokmuştu. Awadh ülkesinde Şirketin bu politikası bu ülkedeki sadece devlet idarecilerinin değil; tüm soyluların ve toprak üzerinde hakları olanların ayaklanmaya katılmasına yol açmıştı.
Kırsal alanlarda büyük toprak sahiplilik hakları olanlar
Köylüler
Bengal Ordusu
Ayaklanmanın başlaması
Mangal Pandey
Meerut ve Delhi
Ayaklanmaya destek verenler ve aleyhtarları
Ayaklanma
Ayaklanmanın ilk safhaları
Delhi kuşatması
Kanpur kuşatması
Lucknow kuşatması
Merkezi Hindistan kampanyası
Diğer Hindistan bölgeleri
Ayaklanma bastırılması sonuçları
Hindistan
Britanya
Sivil reorganizasyon
Askeri reorganizasyon
Tarihçilerin bakışları
Kaynakça
- ^ Bose ve Jalal (2003) say.88–103
- ^ a b c Bandyopadhyay (2004), say. 169–172, Bose ve Jalal (2003), say. 88–103; Brown(1994), say. 85–87 ve Metcalf ve Metcalf (2006), say. 100–106
- ^ a b Spear (1990), say.=147–148
- ^ Bandyopadhyay (2004) say177; Bayly (2000) say.357
- ^ Brown (1994) say.94
- ^ Bayly (1990) say.194–197
- ^ http://www.hindu.com/mag/2006/08/06/stories/2006080600360400.htm 10 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Hindu Ağustos-2006
- ^ Ludden (2002), say.133
- ^ a b Mazumder, Rajit K. (2003), The Indian Army and the Making of the Punjab, Delhi: Permanent Black, ss. 7-8, ISBN
- ^ Gregory Fremont-Barnes (2007), The Indian Mutiny 1857–1858, Essential histories, Osprey, s.25 (İngilizce)
- ^ Philip Mason, A Matter of Honour – an Account of the Indian Army, its Officers and Men,, , s. 261
- ^ James Lunt (ed) From Sepoy to Subedar – Being the Life and Adventures of Subedar Sita Ram, a Native Officer of the Bengal Army', , s. 172 (İngilizce)
- ^ Brown (1994)' s.=92
- ^ Wolpert, Stanley. (1989) A New History of India (3rd ed), s. 226-28. Oxford University Press.
- ^ [1] Kanpor olayları ve başliaca nedenleri hakkında websitesi
- ^ Bandyopadhyay (2004) s.172; Bose (2003), s.91; Brown (1994) s.92
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta 1857 Hint Ayaklanması ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Akademik kitaplar ve monograflar
Makaleler ve makale koleksiyonları
Diğer tarihler
Hatıralar
Websiteleri
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin iceriginin Turkcelestirilmesi veya Turkce dilbilgisi ve kurallari dogrultusunda duzeltilmesi gerekmektedir Bu maddedeki yazim ve noktalama yanlislari ya da anlatim bozukluklari giderilmelidir Yabanci sozcukler yerine Turkce karsiliklarinin kullanilmasi karakter hatalarinin duzeltilmesi dilbilgisi hatalarinin duzeltilmesi vs Duzenleme yapildiktan sonra bu sablon kaldirilmalidir Bu maddede bazi altbasliklarin konusunun eksik oldugu dusunulmektedir Lutfen bu bilgileri ekleyerek maddeyi gelistirin Eksik oldugu dusunulen bilgileri maddenin tartisma sayfasinda bulabilirsiniz Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin 1857 Hint Ayaklanmasi 10 Mayis 1857 tarihinde Meerut sehrinde bulunan Britanya Dogu Hindistan Sirketi ordusuna bagli olan Sepoy askerlerinin isyani ile basladi Fakat bu ayaklanma Ingilizlere bagli olan Yukari Ganj Nehri Ovasi Orta Hindistan ve diger Hindistan bolgelerindeki askerler ve sivil halk arasinda yayildi Esas askeri carpismalar gunumuzdeki Hindistan eyaletleri Uttar Prades Bihar Kuzey Madhya Prades ve Delhi de yasandi 1857 Hint Ayaklanmasi1857 Hint Ayaklanmasinda onemli catismalari gosteren Kuzey Hindistan haritasiBolgeKuzey Hindistan Ganj Nehri havzasi HindistanSonucBritanyalilarin galibiyeti Hindistanli asker ayaklanmasinin bastirilmasi Babur Imparatorlugu nun sona erdirilmesi Britanya Dogu Hindistan Sirketi nin idaresinin sonu Hindistan egemenliginin Hindistan Hukumeti Kanunu ile Britanya eline gecmesiTaraflarBabur Imparatorlugu Britanya Dogu Hindistan Sirketi silahli kuvvetleri isyanci sepoy askerleri Yedi Prenslik Devleti ndeki belirli klikler tahttan indirilmis Avadh Nevabi nin oglu taraftarlari Jhansi bagimsiz devletinin tahttan indirilmis hukumdari taraftarlari Maratha Lideri II Baji Rao nun oglu Nana Sahip taraftarlari Bazi Hindistanli siviller Musluman gaziler Avadh daki timarli toprak sahipleri talukdar Buyuk Britanya ordusu Britanya Dogu Hindistan Sirketi ordusu Ingiliz asilli Sirket askerleri Britanyalilara isyan etmeyen sadik yerli sepoy askerleri Bengal Hukumet Idaresi tarafindan toplanan sivil asilli Ingiliz ve Avrupali gonullu askerler 21 Prenslik Devleti Ajaigarh Devleti Alwar Devleti Bharatpur Devleti Bhopal Devleti Bijawar Devleti Bikaner Devleti Bundi Devleti Hayderabad Devleti Jaipur Devleti Jaora Devleti Kapurthala Devleti Kesmir Devleti Kendujhar Devleti Marwar Devleti Nabha Devleti Patiala Devleti Rampur Devleti Rewa Devleti Sirmur Devleti Sirohi Devleti Mewar Udaipur Devleti Nepal Kralligi Rena HanedaniKomutanlar ve liderlerII Bahadir Sah Rani Lakshmibai Tantya Topel Begum Hazrat Mahal Ishwori Kumari Devi Tulsipur Devlet prensiHindistan Baskomutani Mayis 1857 ye kadar George Anson Sir Patrick Grant Agustos 1857 den itibaren Sir Colin Campbell Jang Bahadur Bu ayaklanma Britanya Imparatorlugu nun Hindistan da ana idare yetkilisi gorevini yapan nin ozellikle Yukari Ganj ile merkezi Hindistan bolgesine yayilmis olan iktidarini buyuk olcude sarsti 1857 deki olaylarin en onemli niteligi olaylarin ciddiyeti buyuklugu ve yayginligi sebebiyle kisa bir sureligine Britanya Imparatorlugu nun Buyuk Ganj Nehri Ovasi uzerinde olan siyasi hakimiyetini tehlike altina sokmasi dir Bu ayaklanmanin Britanyalilar tarafindan kontrol edilmesi ancak 20 Haziran 1858 de Britanyalilar in Gwalior kentini zapt etmelerinden sonra olmustur Fakat su gercek de dogrudur ki Hindistan in Dogu Hindistan Sirketinin dogrudan dogruya idaresi altinda olan kisimlari Bengal ve bolgeleri ve Sih prenslerinin hukumdarligi altinda bulunan Pencab bolgeleri Britanya Sirketi ni hem askeri bakimdan hem de moral bakimindan desteklemislerdir Hindistan da bulunan buyuk prenslik devletleri yani Mysore Kralligi ve Kesmir Rajaliklari ve gibi kucuk devletler ayaklanmaya katilmadi Ama Hindistan in bazi bolgelerinde ornegin devletinde ayaklanma Avrupalilarin ve ozellikle Ingilizlerin Hindistan da bulunmasina karsi bir milli Hint ayaklanmasi seklinde goruldu Ayaklanma gerceklestikten 50 yil sonra Hindistan da gelisen Hint milliyetciligi ve bagimsizlik hareketi icin bu ayaklanmaya buyuk rol oynayanlar ornegin bir milli kahraman olarak gorulmeye baslandi Ama bu milli kahramanlar yeni bir Hindistan devleti icin uygun ve koordineli bir ideoloji ortaya cikartmadiklari icin elestirilmislerdir Buna ragmen ayaklanma Hindistan in Britanya tarafindan idaresinde bir devrim yaratmistir 1858 yaninda Dogu Hindistan Sirketi kapatilmis ve Britanya devleti bu sirketin butun yetkilerini kendi uzerine almistir Bu tarihten sonra Hindistan tumuyle resmen Britanya Kralligi hukumetine baglanmistir ve bolge krala bagli devlet olarak yeni bir adla i olarak isimlendirilmistir Britanya devleti Hindistan askeri sisteminde devletin mali kontrol sistemine merkezi ve yerel hukumet dallarina derinlemesine etki eden reformlar uygulanmistir Ingiliz ve Avrupa tarihcileri bu olaylarin meydana gelip ciddilesmesini bir bakima kucumsemek amaci ile bu ayaklanmaya veya 1857 Hint Isyani olarak adlandirilardina karsin Hindistan tarihcilerinin cogu bu olaylari ve ortaya cikan gelismeleri kolonileri yanlilarina karsi Hindistanlilar in baskaldirmalari olarak gormektedir ve Birinci Hindistan Bagimsizlik Savasi 1857 Bagimsizlik Savasi ve Buyuk Ayaklanma adlarini kullanmaktadirlar Britanya Dogu Hindistan Sirketi nin Hindistan da genisleyip yayilmasiBritanya Dogu Hindistan Sirketi Hindistan a ilk girdigi zaman ticaret maksatlari ile kurulan fabrika alanlari ni isletmekle ugrasmaktaydi Ama sirketin kurdugu ozel ordu ile 1757 de Plassey Muharebesi ni kazandiktan sonra Dogu Hindistan da bir devlet konumunu aldi Sirketin bu yeni sekli Sirket in ozel ordusunun 1764 te Bihar da ni kazandiktan sonra daha da pekistirilmis oldu Bu muharebede ordusu yenik dusen gunun Babur Imparatorlugu Imparatoru Sirket e Bengal Bihar ve Orissa eyaletlerinde vergi toplama imtiyazi vermek zorunda kaldi Bundan sonra Sirket yayilarak kontrolu altinda tuttugu Hindistan arazilerine liman usleri olan Bombay ve Madras etrafindaki genis bolgeleri de ilhak etti 1766 1799 doneminde Dogu Hindistan Sirketi ve 1772 1718 doneminde ile Hindistan da guneyinde bulunan cok buyuk topraklari kontrolu altina aldi Sirketin bu yayilip genislemesine kontrolu altina aldigi Hindistanli halk direnis gostermemis degildi 1806 da sirasinda Dogu Hindistan Sirketi nin ordusunda bulunan hem Hint hem de Musluman sepoy askerler Ingiliz kumanda heyetinin yeni uniformalar giyme kurallari koymasina ters tepki gostermis ve isyan etmislerdi 19 yuzyil baslarinda Sirket arazilerinde Genel Vali olan Birinci Wellesley Markisi Richard Wellesey Sirketin kontrolu altina aldigi arazileri daha hizla genisletmek icin yeni bir strateji ve politika uygulamaya basladi Bu strateji ve politika 20 yil kadar uygulandiktan sonra Sirket in kontrolu altindaki arazilerin hizla genisleyip hemen hemen tum Hindistan i kapsamasi gercegini ortaya cikartti Bu stratejinin uygulamasi ilk safhasinda ya Sirket ile yorel devlet idarecileri arasinda bir Alt ust hukumdarlik tanimi antlasmasi imzalanmasi ile Sirket in ust hukumdar olmasinin kabul edilmesi ya da dogrudan dogruya askeri catisma isgal ve ilhak seklinde yapildi Alt ust hukumdarlik tanimi antlasmasi imzalanmasi ile Sirketin ust hukumdarliginin kabul edilmesi politikasi ile bir sira Hindu ve Musluman tarafindan idare edilen Yerli Devletler veya Prenslik Devletleri ile ortaya cikartildi Buna karsilik Pencap Bolgesi Pustun ve Kesmir de 1849 da yapilan sonunda Sirket ordusunun askeri galibiyeti neticesi olarak bu bolgeler Sirketin dogrudan dogruya idare ettigi arazilerine ilhak edildi Ancak 1850 de yapilan bir antlasma ile onceden ilhak edilmis Kesmir arazileri bolgesinde hukum suren na satildi ve Kesmir boylece Sirketin ust hukumdarligi altinda bir alt Prenslik Devletine donustu 1801 de ortaya cikan Nepal ile Sirket arasindaki sinir anlasmazliklari gittikce ciddileserek 1814 1816 na yol acti Bu savasta Sirket ordularinin galibiyeti sonradan Britanya ve Hindistan koloni ordusunda cok ozel rol oynayacak askerler olan Gurkha larin Britanyalilar kontrolu altina gecmesine neden oldu 1854 te Bolgesi Sirket arazilerine ilhak edildi ve iki yil sonra devleti arazileri de Sirket topraklarina katildi Boylece pratikte Britanya Dogu Hindistan Sirketi Britanya dan imtiyaz almis olan bir sirket olmaktan cok ileri giderek Hindistan in hemen hemen hepsini kontrol eden bir ozel hukumetli bir devlet haline gelmis oldu Ayaklanmanin nedenleriGenel gorunum 1857 Hindistan Ayaklanmasi tek bir olay neticesinde degil zaman icinde bircok faktorun bir araya gelmesiyle ortaya cikmistir Sepoylar Sirket in silahli kuvvetleri icin cogunlugu Hindu ve Musluman olan yerel bolgeden toparlanmis askerlerdi Ayaklanmadan hemen once bu Sirket silahli kuvvetlerinde 50 000 Britanya asilli askerin yaninda 200 000 sayida sepoy askeri mevcut bulunmaktaydi Bu Sirket silahli kuvvetleri uc Baskanlik Ordusu na bolunmus idi Bombay Baskanlik Ordusu Madras Baskanlik Ordusu ve Bengal Baskanlik Ordusu Bengal Baskanlik Ordusu na alinan Sepoy askerleri Lucknow sehri civarindaki Avadh ve Bihar bolgesinde yasayanlardan kontrat ile toplanmaktaydi Askere alinacak kisilerde Hint kast sistemi mi icinde Brahmin ve Rajput gibi yuksek kastlara bagli olmalari sarti aranmaktaydi Hatta bu konu hakkinda bir genelge yayinlanmis ve asker toplayicilarinin bu genelge sartlarina cok siki olarak uymalari saglanmisti Buna karsilik Bombay ve Madras Baskanlik Ordularinda bu kast kurali uygulanmadigi icin her turlu kasttan olan Hindistanli sepoy askeri kabul edilmisti Bengal Ordusu nda kast sisteminin buyuk rol oynamasi ilk sepoy isyanlarinda onemli etkenlerin basinda gelmistir Bu orduya katilan sepoy askerlerde sadece belirli yuksek kasta dahil olma niteligi aranmaya baslanmisti ve bir asker icin en onemli nitelikler asker seciminde aranan niteliklerin yerini almisti 1772 de ilk defa Ingiltere Hindistani Genel Valisi olarak gorevlendirildigi zaman ele aldigi ilk siyasi tedbir Sirket Silahli Kuvvetlerinin gucunu hizla artirmak olmustu Fakat Warren Hastings ve Britanyalilar Plassey Muharebesi ve nde Britanyalilara karsi cesaretle direnip savasmis olan Rajput ve Awadh ve Bihar li olan yuksek kastli kisileri Bengal ordusuna almaktan cekinmeye baslamislardi Bunun icin Warren Hasting in idaresinin ilk yillarinda ve bunu takip eden 75 yil icinde Britanyalilar Bengal ordusu icin sepoy askeri toplamak icin secilen askerlerinin daha batida bulunan bolgelerdeki yuksek kastli kisiler olmasini tercih etmekteydiler Fakat bu sepoy askerleri arasinda cikacak sosyal surtusmeleri onlemek icin Sirket askeri geleneklerin toplanan askerlerin dini inanclari ve ibadet uygulamalari ile catismasini onlemek icin buyuk dikkat gostermekteydi Bunun icin degisik dinde ve degisik kasta mensup olan sepoy askerleri icin ayri ayri yemekhane ve degisik karavana sistemleri uygulamaktaydi Ayrica yuksek kastli kisilerin dinsel kirlenme lerini onlemek amaci ile de bu askerleri Hindistan disina gondermemeyi tercih etmekteydi ve bu sart asker alinma kontratlari icinde onemli bir yer almaktaydi Ayrica Sirket in Bengal Ordusu Hindularin dinsel festival ve bayramlarini kutlamalarini resmi olarak kabul etmisti Boylece imtiyaz kazanan yuksek kastli sepoy askerleri bu imtiyazlarinin geri alinmasi gibi gordukleri ve imtiyazlarini ihlal eder gordukleri her yeni askeri uygulamaya karsi cikmaya ve bu karsi cikmalarda da cok siddetli olarak hatta askeri isyana varacak sekilde protesto etmeye baslamislardi Dogu Hindistan Sirketi 1856 da Awadh ulkesini eline gecirip kendilerine bagladiklari zaman bu ulke asilli sepoy askerleri toprak sahibi olan siniflardan geldikleri icin toprak uzerindeki imtiyazlarinin zayifladigini ve Sirketce ele gecirilen ulkede toprak uzerinden alinan vergilerin artirilacagindan ve artirilmamasi halinde bile mevcut vergilerin daha etkin olarak toplanmasi ile eskisinden daha yuksek toprak vergisi vermelerini gerekeceginden tedirgin olmuslardi Diger tarihciler ise sepoy askerlerinin Ingiltere den gelen Hristiyan misyonerlerin ordu komutanlari uzerinde etkilerini gorup artan misyoner sayisinin Britanyalilarin Hristiyanlik propagandasina baslayip Hindu ve Musluman dininden olan askerleri Hristiyanliga cevirmeye hazirlandiklarindan kuskulanmaya basladiklarini belirtmislerdir 1830 larda Hristiyan misyonerlerden olan William Carey ve William Wilberforce basarili olarak ornegin kocasi olen Hindu dullarinin kocasinin cesedi ile birlikte yakilmasi geleneginin kaldirilmasi gibi sosyal reform tedbirlerinin uygulanmasini saglamis olmalarina ragmen bu iyi Hristiyan hareketlerinin tek bir sepoy askerinin Hristiyanliga donmesine onayak olduguna dair tek bir delil ortada bulunmamaktadir Fakat Britanyali Hristiyan misyonerler yine de Hindistan i Hristiyan yapma emellerinden vazgecmis degillerdi Fakat bu genel gelismeler yaninda sepoy askerini etkileyen daha onemli askeri ozel uygulama etkenleri ve askerleri tedirgin eden profesyonel askeri faaliyetler bulunmaktaydi Dogu Hindistan Sirketi askerler tarafindan cok yabanci gorulen bolgelerde ornegin 1856 Britanya Burma Savasi ile Burma da veya Cin de faaliyet gostermesi gerekmekteydi Acikca bir yabanci ulke hizmeti olan bu askeri faaliyetler icin Sirket daha once yaptiklari gibi yabanci ulke hizmeti primlerini ve ekstra maaslari vermekteydi Ama Sirket in askeri basarilarindan ve arazi ilhaklarindan sonra bu buralardan kullandigi sepoy askerlerine bu ekstra odemeleri yapmaktan kacinmaya baslamislardi Halbuku sepoy askerleri bu ekstra odeme ve maasin kendilerinin bagli olduklari kontrata gore hukuki hakki olduguna inanmaktaydilar Askeri tedirgin eden diger bir mali uygulama ise yeni Genel Hizmet Kanunu dolayisiyla ortaya cikti Bu yeni kanuna gore Sirket yeni olarak silaha aldigi askerlere emekli olduklari zaman emeklilik maasi vermemeyi kararlastirmisti Britanyali idareciler bu emeklilik maasindan imtina kurallarinin sadece yani alinan askerlere uygulanacagini belirtmekteydiler Ama Britanyali idarecilerin daha once Hindistanlilara karsi gosterdikleri sozlerini tutmama tutumlarindan dolayi Sirket idarecilerinin bu uygulamayi genellestirip eskiden alinmis sepoy askerine de emekli maasi vermekten imtina edecekleri sepoy askerleri arasinda yaygin olarak inanilmaktaydi Diger taraftan Bengal Baskanligi Ordusu askerleri maaslarinin Sirketi nin diger ordulari olan Madras Ordusu ve Bombay Ordusu askerlerine verilen maaslarin altinda oldugu gercekti Bu haksizligi uygulayan Britanyali idarecilerin diger maas haksizliklari da uygulayacaklari ornegin tum emeklilik maaslarini vermekten cekinecekleri sepoy askerleri arasinda yaygin inanc haline gelmisti Sepoy askerleri arasinda cikan onemli bir sikayet konusu ise Britanyalilarin 25 Temmuz 1856 da yeniden yururluge getirdikleri Genel Hizmet Asker Alma Kanunu oldu Bengal Ordusu na alinan askerler icin o zamana kadar sadece yuruyerek gidebilecekleri bolgelerde hizmet gorecekleri bir asker alma kontrati sarti idi Bu kontrata gore alinan sepoy askerlerini yabanci ve denizasiri ulkelerde hizmet gormeleri gerekmemekteydi Britanyalilar Bengal Ordusunda bulunan 6 Genel Hizmet Taburu icin alinan askerlerle yapilan kontratlarda denizasiri hizmet ongorulmustu ve ona gore degisik maas ve bu hizmet icin ozel prim almaktaydilar Yine Bengal Ordusu yaninda daha kucuk olan Madras Ordusu ve Bombay Ordusu icin alinan askerlerin denizasiri hizmet gormeleri hizmet kontratlarinda bulunmaktaydi Fakat Dogu Hindistan Sirketi ancak denizden gidilebilen Burma ya ve Cin e kolonici ve istismarci elini uzatmis ve buralarda eline gecirdigi menfaat ve imtiyazlarini korumak uzere bu bolgelere Hindistan da bulunan silahli kuvvetlerinden birlikler gondermisti Bu birlikler arasinda Bengal Ordusu birliklerinin bulunmasi bu ordunun asker alma sartlarina gore imkansizdi 1848 1856 donemine Hindistan Genel Valisi olan James Broun Ramsay 1 Dalhousie Lordu bu ayrimi uygunsuz gorup Ingiltere deki Sirket merkezinden de pozitif yanit alip yeni bir Genel Hizmet Asker Alma Kanunu hazirlatmis ve bu kanun 1856 da yeni Genel Vali Charles Channing tarafindan imzalanip yururluge girmisti Bundan boyle Bengal Ordusu na alinacak sepoy askerlerinin deniz asiri bolgelerde de hizmet gormesi askere alma sartlari arasina alinmisti Bu tarihten once alinan sepoy askerlerinin bu yeni sartlara uymalari gerekmedigi aciklanmisti Ama Britanyali idarecilerinin Hindistanlilara verdikleri sozlerini hic tutmadiklarini gayet iyi bilen sepoy askerleri bunda da Britanyali idarecilere inanmamaktaydilar Bengal ordusu sepoy askerlerinin bir diger korkusu da eskisi gibi baba ve ogullarin geleneksel olarak Hindistan Bengal Ordusu askeri olmasini Britanyali idarecilerinin uygulamayacagi ve ogullari ve onlarin ogullarinin eski geleneksel Bengal Ordusu hizmetine giremeyecekleri idi Sepoy askerlerinin bir son sikayeti ise Bengal Ordusu icinde hizmet yilina bagli olan terfi meselesi idi Bu orduya asker yazilanlar yillar boyunca hizmet gordukce uygun ve duzgun bir sekilde asker ve subay rutbeleri arasinda terfi etmeleri ongorulmustu ve sepoy askerleri bunun uygulanacagini dusundukleri icin asker yazmayi kabul etmekteydiler Fakat 19 yuzyil ortasinda Sirket idarecileri ordularina ozellikle bircok Avrupa asilli subay almislar ve Hindistan asilli terfi sirasi gelmis olan Hindistanli asker ve subaylarin terfilerini geciktirmeye baslamislardi Bu gelisim sadece Hindistanli sepoy askerlerinin rutbe terfilerini geciktirilmesi ile kalmamakta ve bu sepoy askerlerinin yuksek rutbeye gecme imkanlarinin da onu alinmakta idi Buna ek olarak bircok emekli edilen sepoy askeri dusuk rutbelerden emekli olduklari icin aldiklari emeklilik maaslari da beklediklerinden daha dusuk olmaktaydi Yagli kursun Sivil halkin hosnutsuzlugu Bu ayaklanmaya katilan sivil halkinda Britanyalilar idaresinde buyuk hosnutsuzluklari bulunmaktaydi Bu konu buyuk tartismalara ve taraflilik ithamlarina yol acmaktadir Ingiltere ve kolonici tutumlarini kabul edenler icin 1857 Hint Ayaklanmasi sadece bir askeri isyandir ve cesit cesit aciklamalar yapilarak Hindistan sivil halkinin hosnutsuzlugu ya hic ele alinmamaktadir veya hosnutsuzluklara ozel sahsi garez olarak aciklanmaktadir Diger taraftan Hindistan milliyetcileri ve Marksist politikaci ve tarihciler bu ayaklanmayi bir halk hareketi bir sinif savasi bir ulkenin kolonicilere karsi direnmesi ve bagimsizlik kazanmasi icinde bir buyuk asama olarak gormektedirler Burada tarafsizlik prensipleri uygulanmasina mumkun oldugu kadar calisilacaktir ama bu tutumun devamli tenkitlere de ugrayacagi gayet tabi oldugu kabul edilmektedir Gercek veriler incelenirse 1857 Hint Ayaklanmasi na sivil halkin katilmasinin jeografik olarak homojen olmadigidir Ornegin birbirine komsu olan Muzaffarnagar ile Meerut bolgeleri verilebilir Muzaffarnagar bolgesinde Sirket tarim altyapisina destek verip sulama tesisleri yaptirmisti bu nedenle bolgedeki halk nispeten zengindi Sirket idaresinden memnundu ve bu bolgede ayaklanma sirasina hicbir catisma olmamisti Ama bu arazilere komsu olan Meerut bolgesi ayaklanmanin nuvesini saglamisti Ozellikle isyana katilan hosnutsuz sivil halk uc degisik kisimdan ele alinabilir Devlet idarecilerin ve soylularin hosnutsuzluklari Kirsal alanlarda buyuk toprak sahiplilik haklari olanlar Koyluler Isyana katilan devlet idarecileri Isyana katilan sivil devlet idarecileri Sirket in ilk Hindistan Genel Valisi Dalahousie tarafindan ortaya konulan Hak Kaybetme Doktrini Doctrine of Lapse uygulanmasindan cok sikayetcilerdi Bu doktrine gore Sirket bir bolgeyi arazisine ilhak ettigi zaman veya bir antlasma ile Dogu Hindistan Sirketi bir ust idareci devlet olarak kabul edildigi zaman eski veraset usulleri uygulanmasi genel olarak sona ermekte ve haklar Dogu Hindistan Sirketi eline gecmekte idi Bu haklarin kaybedilmesi ozellikle bir devlet idarecisinin haklarinin devlet idarecisinin erkek ogul varisi olamadigi hallerde yani dogrudan baba cocuk arasinda varaset ile mirasci veya veris olmazsa Sirketin o devlete ait topraklar uzerindeki idarecinin haklarini ve devlet idaresini eline gecirmesiydi Bu cok sikayet dogurmakta idi Hindistan da geleneksel olarak dogrudan dogruya varisi olmayan devlet idarecileri idarecilik haklarini evlatlik olarak edindiklerine gecirmekte idiler Bu yeni doktrinle Hindistanli idareciler ulkelerinin idaresini miras olarak verme ve devretme haklarini kaybetmekte idiler Sirket bu yeni doktrini kullanarak prenslik devletleri olan 1848 Jaipur ve 1849 ve 1854 Thanjavur Maratha Kralligi 1855 1855 ve Udaipur 1856 devletlerini ilhak etmisti Ayrica Sirket devletini 1856 da hukumdarinin idare gucununu kotuye kullandigini iddia ederek Hak Kaybetme Doktrini kullanarak i isgal edip ilhak etmisti Sirketin bu doktrini kullanarak eline gecirdigi arazilerden yillik 4 milyon sterlin ekstra gelir kazanmayi basardigi belgelenmistir Hint Ayaklanmasi nin bas idarecilerinden olan Maratha Konfederasyou Devleti nin Pesvak adli devlet baskani olan Baji Rao II nin resmi evlatligi olup onun mirascisi idi Britanyali Sirket bu devlet arazilerini ilhak etmis bunlara karsilik olarak Pesvak olan Baji Rao II ya yilda 80 000 emeklilik maasi taahhut edip onu surgune gondermisti Fakat Baji Rao II surgunde olunce varisi olan Nana Sahib e ne Sirket in eline gecirdigi toprak haklari verilmisti ne de bunlara karsilik Sirket in vermeyi taahhut ettigi yillik emeklilik maasi verilmisti Diger bir soylu ayaklanma idarecisi Jhansi devletinin Rana adli hukumdarinin karisi olan Rana Lakshmi Bai idi Bu kadin Jhansi Miharacesi olan Gangadhar Rao ile evlenmis cocuklari oldukten sonra Miharece nin kuzeninin oglu olan Dumadar Rao u evlat edinmisler ve onu mihrace varisi olarak kabul etmislerdi Miharece olunce Sirket bu veraseti Hak Kaybetme Doktrini ni kullanarak kabul etmemis Dumadar Rao yi mihrace yapmamis ve bu devleti ilhak etmisti Sirket mihracenin dul karisi olan Rana Lakshmi Bai yi de mihracenin resmi ikameti olan kale saraydan ayrilmasini emretmis ve guya ona bir teveccuh olarak yillik 40 000 rupi maas vermeyi kabul etmisti Sirketin Awadh devletinin idarecisini kotu idarecilik ile itham ettikten sonra bu doktrini uygulayip Awadh ulkesini kendi askerleri ile isgal edip devleti ilhak etmesi ise butun Hindistan prenslik devlet idarecilerini buyuk endiseye sokmustu Awadh ulkesinde Sirketin bu politikasi bu ulkedeki sadece devlet idarecilerinin degil tum soylularin ve toprak uzerinde haklari olanlarin ayaklanmaya katilmasina yol acmisti Kirsal alanlarda buyuk toprak sahiplilik haklari olanlar Koyluler Bengal OrdusuAyaklanmanin baslamasiMangal Pandey Meerut ve DelhiAyaklanmaya destek verenler ve aleyhtarlariAyaklanmaAyaklanmanin ilk safhalari Delhi kusatmasi Kanpur kusatmasi Lucknow kusatmasi Merkezi Hindistan kampanyasi Diger Hindistan bolgeleriAyaklanma bastirilmasi sonuclariHindistan Britanya Sivil reorganizasyon Askeri reorganizasyonTarihcilerin bakislariKaynakca Bose ve Jalal 2003 say 88 103 a b c Bandyopadhyay 2004 say 169 172 Bose ve Jalal 2003 say 88 103 Brown 1994 say 85 87 ve Metcalf ve Metcalf 2006 say 100 106 a b Spear 1990 say 147 148 Bandyopadhyay 2004 say177 Bayly 2000 say 357 Brown 1994 say 94 Bayly 1990 say 194 197 http www hindu com mag 2006 08 06 stories 2006080600360400 htm 10 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Hindu Agustos 2006 Ludden 2002 say 133 a b Mazumder Rajit K 2003 The Indian Army and the Making of the Punjab Delhi Permanent Black ss 7 8 ISBN 81 7824 059 9 Gregory Fremont Barnes 2007 The Indian Mutiny 1857 1858 Essential histories Osprey s 25 Ingilizce Philip Mason A Matter of Honour an Account of the Indian Army its Officers and Men ISBN 0 333 41837 9 s 261 James Lunt ed From Sepoy to Subedar Being the Life and Adventures of Subedar Sita Ram a Native Officer of the Bengal Army ISBN 0 333 45672 6 s 172 Ingilizce Brown 1994 s 92 Wolpert Stanley 1989 A New History of India 3rd ed s 226 28 Oxford University Press 1 Kanpor olaylari ve basliaca nedenleri hakkinda websitesi Bandyopadhyay 2004 s 172 Bose 2003 s 91 Brown 1994 s 92Ayrica bakinizDogu Hindistan SirketiDis baglantilarWikimedia Commons ta 1857 Hint Ayaklanmasi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Akademik kitaplar ve monograflar Makaleler ve makale koleksiyonlari Diger tarihler Hatiralar Websiteleri