Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1899 Aydın-Denizli depremi, 20 Eylül 1899 tarihinde günümüz Türkiye'sinde 6,5-7,1 (Mw) büyüklüğünde bir depremdir. Depremin şiddeti Mercalli şiddet ölçeğine göre IX (Çok yıkıcı) idi. Aydın ve Denizli'de ağır hasar oluştuğu ve 1,117-1,470 arasında can kaybı olduğu kaydedildi.
  | |
| Yerel tarih | 20 Eylül 1899 |
|---|---|
| Yerel saat | 04.00 |
| Büyüklük | 6,5–7,1 (Mw) |
| Merkez üs | 37°54′N 28°06′E / 37.9°K 28.1°D |
| Maks. şiddet | IX (Çok yıkıcı) |
| Etkilenen ülkeler/bölgeler | Osmanlı İmparatorluğu |
| Kayıplar | 1,117-1,470 ölü, yüzlerce yaralı |
Tektonik durum
Türkiye, Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Helen yitim zonu da dahil olmak üzere komşu levhaların sınırlar boyunca etkileşime girdiği, Anadolu levhasının jeolojik olarak aktif bir bölgesinde yer almaktadır. Arap levhasının Anadolu levhasına doğru kuzeye ilerlemesi ve okyanus kabuğunun Anadolu levhasının altına dalması, iç orojeneze neden olur. Anadolu levhası içindeki doğrultu atımlı faylar, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayları boyunca bu orojenez bulunur. Türkiye'nin batısı, aktif bir (Batı Anadolu Genişleme Bölgesi) yer almaktadır. Bu kuzey-güney uzantısı bölgesi, açık denizdeki okyanus kabuğunun sonucudur. Aktif normal faylar, doğu-batı doğrultulu horst ve graben özelliklerini oluşturan, uzantı deformasyonunu barındırır.
Deprem
Deprem, Batı Anadolu Genişleme Bölgesi'nde aktif bir normal fayın kırılması sonucu meydana gelmiştir. Depreme sebep olan fay, de oluşturan güneye eğimli, düşük açılı bir yapıdaydı. Yırtılmanın yüzeyin 4–5 km altında meydana geldiği düşünülmektedir. Denizli bölgesinde sık sık depremler meydana gelir ve MS 60'tan bu yana kaydedilen en az sekiz büyük deprem vardır.
1960'lar ve 1970'lerdeki jeolojik saha çalışmaları sırasında 50 km uzunluğunda bir yüzey kırılması ve 3 m'ye kadar dikey yer değiştirme ölçüldü. Kırılma ayrıca 50 cm'lik bir sağ yanal doğrultu atımlı bir bileşen üretti. 1998'de , yüzey kırılma uzunluğunu 70 km olarak ölçtü. Hasar ve yardım dağıtım raporları üzerine 2013 yılında yapılan bir çalışmayla, depremin aslında birbiri ardına meydana gelen iki ana şok olabileceği söylendi. İkinci ana şokun tahmini büyüklüğü 6,7 idi.
Sonrası
Büyük Menderes grabeni büyük ölçüde hasar gördü ve en büyük tahribatı Sultanhisar, Atça, Nazilli, Kuyucak, Sarayköy, Denizli ve Karacasu kentleri yaşadı. Aydın merkezde 350; Köşk, Sultanhisar, Atça ve Nazilli'de 2.052; Kuyucak ve Ortakçı'da 2.931 ve Sarayköy'de 720 olmak üzere toplam 12.932 ev yıkıldı. Bunun yanı sıra, 8.756 bina hasar gördü. Ana şok ve artçıları, 1.1170-1.470 can kaybına sebep oldu ve 80.000-100.000 kişiyi evsiz bıraktı.
Denizli'deki tüm evlerin tahminen yüzde 55'i yıkıldı. Nazilli'nin eski kısmı tamamen yıkıldı; bir meyan kökü fabrikası ve tüm kamu altyapıları yok oldu. Şehrin daha yeni kesiminde, evlerin yarısı yıkıldı ve deprem sonrası çıkan yangınla daha da kötüleşti. Yangınlar, ana şoktan kurtulanlar da dahil olmak üzere Sarayköy'deki bazı evleri de yok etti. Aydın'da yüzlerce ev ve bir caminin minareleri çöktü. Bir fabrika bacası, bazı kiliseler ve sinagoglar yıkıldı. Aydın'dan Çal ve Denizli'ye uzanan demiryolu hattında, hafriyatın bir kısmı çökerek rayların 2 m havada asılı kalmasına neden oldu. Sarayköy yakınlarında bulunan üç kentte demiryolu köprüleri hasar gördü. Kuyucak ve Gemelli'nin doğusunda telekomünikasyon direklerinin çöktüğü bildirildi. Heyelanlar terk edilmiş bir kasabayı yok etti ve iki kasabaya zarar verdi. Koçarlı, Şahinli ve Cellat'ta toprak sıvılaşması rapor edildi.
Tepkiler
Deprem haberi İstanbul'a ulaştı ve bir kriz yönetim planı yapıldı. İstanbul ve İzmir'de çeşitli dini ve etnik gruplar tarafından çok sayıda yardım kampanyası başlatıldı. Hasar gören telekomünikasyon sistemleri depremden sonraki ilk günlerde yardım dağıtımını yavaşlattı. Yardım dağıtımı dağınıktı ama daha sonra resmi kurumlar devreye girince daha düzenli bir şekilde devam etti. Osmanlı hükûmeti 5.598 evin inşasına yardım etti ve 11.975 evin onarımını yaptı.
Kaynakça
- ^ Sipahioglu, Selçuk (1979). "Büyük Menderes Alçalımı ile Menderes Masifi Yükseliminin Sınırını Oluşturan Kuşağa Uygulanan Bir Deprem Öncesi Çalışması" [A Pre-Earthquake Study Applied to the Belt Forming the Boundary of Büyük Menderes Graben and Menderes Massif Horst]. Bulletin of Earthquake Research. 6 (25). 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2023.
- ^ a b Kumsar, Halil; Aydan, Ömer; Şimşek, Celal; D’Andria, Francesco (2016). "Historical earthquakes that damaged Hierapolis and Laodikeia antique cities and their implications for earthquake potential of Denizli basin in western Turkey" (PDF). Bulletin of Engineering Geology and the Environment. 75 (2): 519-536. doi:10.1007/s10064-015-0791-0. 22 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2023.
- ^ a b c Ocakoğlu, Faruk; Açıkalın, Sanem; Güneş, Günver; Özkes, Sevilay; Dirik, Kadir; Özsayın, Erman (2013). "Was the 1899 Menderes Valley Earthquake a double earthquake? Historical and paleosismological constraints". Journal of Asian Earth Sciences. 67–68: 187-198. Bibcode:2013JAESc..67..187O. doi:10.1016/j.jseaes.2013.02.026.
- ^ Altunel, Erhan (1999). "Geological and geomorphological observations in relation to the 20 September 1899 Menderes earthquake, Western Turkey". Journal of the Geological Society. 156 (2): 241-246. Bibcode:1999JGSoc.156..241A. doi:10.1144/gsjgs.156.2.0241.
- ^ a b . Aydın Denge Gazetesi. 4 Kasım 2020. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022.
- ^ National Geophysical Data Center (1972). . Global Significant Earthquake Database. NOAA National Centers for Environmental Information. doi:10.7289/V5TD9V7K. 22 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1899 Aydin Denizli depremi 20 Eylul 1899 tarihinde gunumuz Turkiye sinde 6 5 7 1 Mw buyuklugunde bir depremdir Depremin siddeti Mercalli siddet olcegine gore IX Cok yikici idi Aydin ve Denizli de agir hasar olustugu ve 1 117 1 470 arasinda can kaybi oldugu kaydedildi 1899 Aydin Denizli depremiYerel tarih20 Eylul 1899Yerel saat04 00Buyukluk6 5 7 1 MwMerkez us37 54 N 28 06 E 37 9 K 28 1 D 37 9 28 1Maks siddetIX Cok yikici Etkilenen ulkeler bolgelerOsmanli ImparatorluguKayiplar1 117 1 470 olu yuzlerce yaraliTektonik durumBati Turkiye nin levha tektonigi haritasi Turkiye Kuzey Anadolu Fay Hatti Dogu Anadolu Fay Hatti ve Helen yitim zonu da dahil olmak uzere komsu levhalarin sinirlar boyunca etkilesime girdigi Anadolu levhasinin jeolojik olarak aktif bir bolgesinde yer almaktadir Arap levhasinin Anadolu levhasina dogru kuzeye ilerlemesi ve okyanus kabugunun Anadolu levhasinin altina dalmasi ic orojeneze neden olur Anadolu levhasi icindeki dogrultu atimli faylar Kuzey Anadolu ve Dogu Anadolu faylari boyunca bu orojenez bulunur Turkiye nin batisi aktif bir Bati Anadolu Genisleme Bolgesi yer almaktadir Bu kuzey guney uzantisi bolgesi acik denizdeki okyanus kabugunun sonucudur Aktif normal faylar dogu bati dogrultulu horst ve graben ozelliklerini olusturan uzanti deformasyonunu barindirir DepremDeprem Bati Anadolu Genisleme Bolgesi nde aktif bir normal fayin kirilmasi sonucu meydana gelmistir Depreme sebep olan fay de olusturan guneye egimli dusuk acili bir yapidaydi Yirtilmanin yuzeyin 4 5 km altinda meydana geldigi dusunulmektedir Denizli bolgesinde sik sik depremler meydana gelir ve MS 60 tan bu yana kaydedilen en az sekiz buyuk deprem vardir 1960 lar ve 1970 lerdeki jeolojik saha calismalari sirasinda 50 km uzunlugunda bir yuzey kirilmasi ve 3 m ye kadar dikey yer degistirme olculdu Kirilma ayrica 50 cm lik bir sag yanal dogrultu atimli bir bilesen uretti 1998 de yuzey kirilma uzunlugunu 70 km olarak olctu Hasar ve yardim dagitim raporlari uzerine 2013 yilinda yapilan bir calismayla depremin aslinda birbiri ardina meydana gelen iki ana sok olabilecegi soylendi Ikinci ana sokun tahmini buyuklugu 6 7 idi Buyuk Menderes grabeniSonrasiBuyuk Menderes grabeni buyuk olcude hasar gordu ve en buyuk tahribati Sultanhisar Atca Nazilli Kuyucak Saraykoy Denizli ve Karacasu kentleri yasadi Aydin merkezde 350 Kosk Sultanhisar Atca ve Nazilli de 2 052 Kuyucak ve Ortakci da 2 931 ve Saraykoy de 720 olmak uzere toplam 12 932 ev yikildi Bunun yani sira 8 756 bina hasar gordu Ana sok ve artcilari 1 1170 1 470 can kaybina sebep oldu ve 80 000 100 000 kisiyi evsiz birakti Denizli deki tum evlerin tahminen yuzde 55 i yikildi Nazilli nin eski kismi tamamen yikildi bir meyan koku fabrikasi ve tum kamu altyapilari yok oldu Sehrin daha yeni kesiminde evlerin yarisi yikildi ve deprem sonrasi cikan yanginla daha da kotulesti Yanginlar ana soktan kurtulanlar da dahil olmak uzere Saraykoy deki bazi evleri de yok etti Aydin da yuzlerce ev ve bir caminin minareleri coktu Bir fabrika bacasi bazi kiliseler ve sinagoglar yikildi Aydin dan Cal ve Denizli ye uzanan demiryolu hattinda hafriyatin bir kismi cokerek raylarin 2 m havada asili kalmasina neden oldu Saraykoy yakinlarinda bulunan uc kentte demiryolu kopruleri hasar gordu Kuyucak ve Gemelli nin dogusunda telekomunikasyon direklerinin coktugu bildirildi Heyelanlar terk edilmis bir kasabayi yok etti ve iki kasabaya zarar verdi Kocarli Sahinli ve Cellat ta toprak sivilasmasi rapor edildi TepkilerDeprem haberi Istanbul a ulasti ve bir kriz yonetim plani yapildi Istanbul ve Izmir de cesitli dini ve etnik gruplar tarafindan cok sayida yardim kampanyasi baslatildi Hasar goren telekomunikasyon sistemleri depremden sonraki ilk gunlerde yardim dagitimini yavaslatti Yardim dagitimi daginikti ama daha sonra resmi kurumlar devreye girince daha duzenli bir sekilde devam etti Osmanli hukumeti 5 598 evin insasina yardim etti ve 11 975 evin onarimini yapti Kaynakca Sipahioglu Selcuk 1979 Buyuk Menderes Alcalimi ile Menderes Masifi Yukseliminin Sinirini Olusturan Kusaga Uygulanan Bir Deprem Oncesi Calismasi A Pre Earthquake Study Applied to the Belt Forming the Boundary of Buyuk Menderes Graben and Menderes Massif Horst Bulletin of Earthquake Research 6 25 18 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2023 a b Kumsar Halil Aydan Omer Simsek Celal D Andria Francesco 2016 Historical earthquakes that damaged Hierapolis and Laodikeia antique cities and their implications for earthquake potential of Denizli basin in western Turkey PDF Bulletin of Engineering Geology and the Environment 75 2 519 536 doi 10 1007 s10064 015 0791 0 22 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Subat 2023 a b c Ocakoglu Faruk Acikalin Sanem Gunes Gunver Ozkes Sevilay Dirik Kadir Ozsayin Erman 2013 Was the 1899 Menderes Valley Earthquake a double earthquake Historical and paleosismological constraints Journal of Asian Earth Sciences 67 68 187 198 Bibcode 2013JAESc 67 187O doi 10 1016 j jseaes 2013 02 026 Altunel Erhan 1999 Geological and geomorphological observations in relation to the 20 September 1899 Menderes earthquake Western Turkey Journal of the Geological Society 156 2 241 246 Bibcode 1999JGSoc 156 241A doi 10 1144 gsjgs 156 2 0241 a b Aydin Denge Gazetesi 4 Kasim 2020 8 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Temmuz 2022 National Geophysical Data Center 1972 Global Significant Earthquake Database NOAA National Centers for Environmental Information doi 10 7289 V5TD9V7K 22 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Temmuz 2022