Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ekim 2020) () |
Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi (İngilizce: Supreme Court of the United States), en üst düzey temyiz mahkemesi ve kararlarıyla ABD Anayasası'nı yorumlayan organ. Açılan davalar çerçevesinde devletin ulusa, eyaletin eyalete ve hükûmetin yurttaşa karşı yetkilerinin sınırlarını belirler.
Supreme Court of the United States | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Kuruluş tarihi | 24 Eylül 1789) |
| Türü | Yüce Mahkeme |
| Adres | Washington, ABD 38°53′26.55″K 77°00′15.64″B / 38.8907083°K 77.0043444°B |
| Yönetici(ler) |
|
| Web sitesi | supremecourt.gov |
ile federal mahkeme sisteminin başı olarak kurulan Yüce Mahkemeye Anayasa, yasalar ve ABD'nin imzaladığı antlaşmalar çerçevesinde ortaya çıkan davalara, ABD'nin taraf olduğu anlaşmazlıklara, eyaletler arasında ya da farklı eyaletlerin yurttaşları arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklara, deniz kuvvetlerinin ve deniz ticaretinin yargılama alanına giren davalarına ve elçileri, öteki kamu temsilcilerini ve konsolosları ilgilendiren davalara bakma yetkisi verilmiştir.
Yüce Mahkemenin Kongrece belirlenen üye sayısı, 19. yüzyılda 6 ile 10 arasında değişmiş, 1869'da da 9 olarak dondurulmuştur. Yüksek Mahkeme ve daha alt düzeydeki federal mahkeme atamalarını Senatonun görüşü ve onayıyla başkan yapar. Bugüne değin ikisi 1969 ve 1970'te olmak üzere 11 aday Senato tarafından reddedilmiştir. İyi hal gösterdikleri sürece bu görevde kalan yargıçlar, Kongrede açılan bir davada suçlu bulunursa görevden alınırlar. Hakkında dava açılmış tek yargıç olan 1805'te aklanmıştır. 1969'da ise görevi dışında mali işlerle uğraştığı için istifaya zorlanmıştır.
Yüce Mahkeme, ilk zamanlarında başlayarak anayasal düzenin korunması çerçevesinde Kongre ve eyalet yasama organlarının çıkardığı yasaların anayasaya aykırılığını saptama yetkisini kullanagelmiştir. Ama yasaların anayasaya uygunluğunu denetleme yetkisi anayasada açıkça yer almamaktadır. Yüksek Mahkeme yasama, yürütme ve yargı kararlarını da denetler. İşinin büyük bölümünü temyiz yetkisine giren davalar oluşturur; ilk derece yargılama için gelen dava sayısı görece azdır. Eyalet mahkemeleri ya da alt düzey federal mahkemelerce verilen kararların niteliğine göre, davalar temyiz ya da dosyanın incelenmek üzere bir alt mahkemeden istenmesi yoluyla Yüksek Mahkemeye gelir. Temyiz durumunda Yüksek Mahkeme davaya bakmakla yükümlüdür; ikinci durumda ise davaya bakıp bakmayacağı Yüksek Mahkemenin takdirine bağlıdır.
Bu ikili yargılama sistemi, Yüce Mahkemenin dava sayısının çokluğundan doğan yığılma ile başa çıkmak için yürüttüğü uzun mücadelenin Kongrede olumlu bir yankı bulmasıyla ortaya çıkmıştır. 1891'de Alt Temyiz Mahkemeleri Yasası ile Yüksek Mahkemenin yükünü hafifletmek üzere eyalet mahkemelerinin ve yerel mahkemelerin kararları üzerine kesin temyiz yetkisine sahip olan mahkemeler kuruldu. Yalnızca kamuyu ilgilendiren olağanüstü önemli davalar bu uygulamanın dışında tutuldu. Yüksek Mahkemenin girişimiyle çıkartılan 13 Şubat 1925 tarihli Yargıçlar Yasası reformları daha da ileriye götürdü. Bu Yasa'yla zorunlu yargılama büyük ölçüde sınırlanarak birçok türde davanın görüşülmesi Yüksek Mahkemenin takdirine bağlandı. Böylelikle Yüksek Mahkemenin kendi işi üzerinde oldukça geniş bir denetime sahip olması sağlandı.
Yüce Mahkeme, ABD toplumundaki birleştirici güçlerin en önemlilerindendir. Mahkeme, Anayasa'nın ticaretle ilgili maddesine dayanarak eyaletler arası ticarete gereksiz yükler getiren ya da bu tür ticareti engelleyen eyalet vergi yasalarıyla düzenlemelerini iptal etmiştir. Aynı madde Kongrenin ekonominin geniş sektörlerini düzenleme yetkisini desteklemek için de kullanılmıştır.
Anayasa'nın ticaretle ilgili maddesi, ekonomi üzerindeki yargı yetkisinin başlıca kaynağını oluştururken, davaların hukuk kurallarına uygun olarak yürütülmesine ve yurttaşların eşit olarak korunmasına ilişkin maddeler de devletin keyfi ve baskıcı edimlerine karşı gerçek ve tüzel kişilerin korunmasını sağlar. Önceleri yalnızca mülkiyet haklarının korunması amacıyla kullanılan bu maddeler, 20. yüzyılda özellikle Haklar Bildirisi'nin getirdiği güvencelerin devlet eylemlerini kapsayacak biçimde genişletilmesiyle yurttaşlık hakları alanında da uygulanmaya başladı. Azat edilen köleler düşünülerek anayasaya konan ve devletin yurttaşları eşit olarak korunmasını amaçlayan 14. Ek Madde, 20. yüzyıl ortalarında tarihsel amacına uygun olarak, ırk ayrımını güden yasaları engellemekte kullanılmaya başladı.
Yüce Mahkemenin görüşleri çoğu kez titiz yarı anlayışını özetler nitelikte olmuştur. Uzun bir geçmişe dayanan muhalefet geleneğiyle Yüksek Mahkeme, anayasada ifadesini bulan felsefi ülküleri açıklığa kavuşturma, arındırma ve sınama işlevini yüklenmiştir. Böylelikle de anayasanın federal hukuk devletinde uygulanacak ilkelere dönüşmesini sağlar. Özgül katkıların ötesinde bu sembolik ve pragmatik işlev, Yüce Mahkemenin ülke yaşamında oynadığı en önemli rol sayılabilir.
Tarihi
Birleşik Devletler Kongresinin 1. Döneminde 1789 Yargı Yasası ile federal bir yargının ayrıntılı kurulması sağlandı. Ülkenin en yüksek yargı mahkemesi olan Yüksek Mahkeme, ülkenin başkentinde bulunacaktı ve başlangıçta bir baş yargıç ve beş yardımcı yargıçtan oluşacaktı. Yasa ayrıca ülkeyi, sırayla adli bölgelere ayırdı.
Mahkemenin ilk başlarda ağırlığı yoktu. Hatta ilk başlarda atanan 12 yargıçtan 5'i farklı görevler için mahkemedeki görevlerinden istifa etmişlerdir. Ardından bu hakimlere götürülen tekrar yargıç olma teklifleri hakimler tarafından reddedilmiştir. Mahkemenin davasında "yasanın ne olduğunu belirleme" yetkisinin kendisinde olduğunu karara bağlamasıyla gücü ve konumu artmıştır.
Üyeleri
| Adı | Seçilme tarihi | Görevi | Seçen | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 John Roberts | 29 Eylül 2005 | Başkan | George W. Bush | |||||
 | 23 Ekim 1991 | Üye | George H. W. Bush | |||||
 | 31 Ocak 2006 | Üye | George W. Bush | |||||
 | 8 Ağustos 2009 | Üye | Barack Obama | |||||
 | 7 Ağustos 2010 | Üye | Barack Obama | |||||
 Neil Gorsuch | 10 Nisan 2017 | Üye | Donald Trump | |||||
 | 6 Ekim 2018 | Üye | Donald Trump | |||||
 Amy Coney Barrett | 27 Ekim 2020 | Üye | Donald Trump | |||||
 | 30 Haziran 2022 | Üye | Joe Biden | |||||
| Kaynak: | ||||||||
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
Dış bağlantılar
- ABD Yüksek Mahkemesi web sitesi 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Amerika Birlesik Devletleri Yuce Mahkemesi haber gazete kitap akademik JSTOR Ekim 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Amerika Birlesik Devletleri Yuce Mahkemesi Ingilizce Supreme Court of the United States en ust duzey temyiz mahkemesi ve kararlariyla ABD Anayasasi ni yorumlayan organ Acilan davalar cercevesinde devletin ulusa eyaletin eyalete ve hukumetin yurttasa karsi yetkilerinin sinirlarini belirler Amerika Birlesik Devletleri Yuce MahkemesiSupreme Court of the United StatesAmerika Birlesik Devletleri Yuce Mahkemesi BinasiGenel bilgilerKurulus tarihi24 Eylul 1789 234 yil once 1789 09 24 TuruYuce MahkemeAdresWashington ABD 38 53 26 55 K 77 00 15 64 B 38 8907083 K 77 0043444 B 38 8907083 77 0043444Yonetici ler John Roberts BaskanWeb sitesisupremecourt gov ile federal mahkeme sisteminin basi olarak kurulan Yuce Mahkemeye Anayasa yasalar ve ABD nin imzaladigi antlasmalar cercevesinde ortaya cikan davalara ABD nin taraf oldugu anlasmazliklara eyaletler arasinda ya da farkli eyaletlerin yurttaslari arasinda ortaya cikan anlasmazliklara deniz kuvvetlerinin ve deniz ticaretinin yargilama alanina giren davalarina ve elcileri oteki kamu temsilcilerini ve konsoloslari ilgilendiren davalara bakma yetkisi verilmistir Yuce Mahkemenin Kongrece belirlenen uye sayisi 19 yuzyilda 6 ile 10 arasinda degismis 1869 da da 9 olarak dondurulmustur Yuksek Mahkeme ve daha alt duzeydeki federal mahkeme atamalarini Senatonun gorusu ve onayiyla baskan yapar Bugune degin ikisi 1969 ve 1970 te olmak uzere 11 aday Senato tarafindan reddedilmistir Iyi hal gosterdikleri surece bu gorevde kalan yargiclar Kongrede acilan bir davada suclu bulunursa gorevden alinirlar Hakkinda dava acilmis tek yargic olan 1805 te aklanmistir 1969 da ise gorevi disinda mali islerle ugrastigi icin istifaya zorlanmistir Yuce Mahkeme ilk zamanlarinda baslayarak anayasal duzenin korunmasi cercevesinde Kongre ve eyalet yasama organlarinin cikardigi yasalarin anayasaya aykiriligini saptama yetkisini kullanagelmistir Ama yasalarin anayasaya uygunlugunu denetleme yetkisi anayasada acikca yer almamaktadir Yuksek Mahkeme yasama yurutme ve yargi kararlarini da denetler Isinin buyuk bolumunu temyiz yetkisine giren davalar olusturur ilk derece yargilama icin gelen dava sayisi gorece azdir Eyalet mahkemeleri ya da alt duzey federal mahkemelerce verilen kararlarin niteligine gore davalar temyiz ya da dosyanin incelenmek uzere bir alt mahkemeden istenmesi yoluyla Yuksek Mahkemeye gelir Temyiz durumunda Yuksek Mahkeme davaya bakmakla yukumludur ikinci durumda ise davaya bakip bakmayacagi Yuksek Mahkemenin takdirine baglidir Bu ikili yargilama sistemi Yuce Mahkemenin dava sayisinin coklugundan dogan yigilma ile basa cikmak icin yuruttugu uzun mucadelenin Kongrede olumlu bir yanki bulmasiyla ortaya cikmistir 1891 de Alt Temyiz Mahkemeleri Yasasi ile Yuksek Mahkemenin yukunu hafifletmek uzere eyalet mahkemelerinin ve yerel mahkemelerin kararlari uzerine kesin temyiz yetkisine sahip olan mahkemeler kuruldu Yalnizca kamuyu ilgilendiren olaganustu onemli davalar bu uygulamanin disinda tutuldu Yuksek Mahkemenin girisimiyle cikartilan 13 Subat 1925 tarihli Yargiclar Yasasi reformlari daha da ileriye goturdu Bu Yasa yla zorunlu yargilama buyuk olcude sinirlanarak bircok turde davanin gorusulmesi Yuksek Mahkemenin takdirine baglandi Boylelikle Yuksek Mahkemenin kendi isi uzerinde oldukca genis bir denetime sahip olmasi saglandi Yuce Mahkeme ABD toplumundaki birlestirici guclerin en onemlilerindendir Mahkeme Anayasa nin ticaretle ilgili maddesine dayanarak eyaletler arasi ticarete gereksiz yukler getiren ya da bu tur ticareti engelleyen eyalet vergi yasalariyla duzenlemelerini iptal etmistir Ayni madde Kongrenin ekonominin genis sektorlerini duzenleme yetkisini desteklemek icin de kullanilmistir Anayasa nin ticaretle ilgili maddesi ekonomi uzerindeki yargi yetkisinin baslica kaynagini olustururken davalarin hukuk kurallarina uygun olarak yurutulmesine ve yurttaslarin esit olarak korunmasina iliskin maddeler de devletin keyfi ve baskici edimlerine karsi gercek ve tuzel kisilerin korunmasini saglar Onceleri yalnizca mulkiyet haklarinin korunmasi amaciyla kullanilan bu maddeler 20 yuzyilda ozellikle Haklar Bildirisi nin getirdigi guvencelerin devlet eylemlerini kapsayacak bicimde genisletilmesiyle yurttaslik haklari alaninda da uygulanmaya basladi Azat edilen koleler dusunulerek anayasaya konan ve devletin yurttaslari esit olarak korunmasini amaclayan 14 Ek Madde 20 yuzyil ortalarinda tarihsel amacina uygun olarak irk ayrimini guden yasalari engellemekte kullanilmaya basladi Yuce Mahkemenin gorusleri cogu kez titiz yari anlayisini ozetler nitelikte olmustur Uzun bir gecmise dayanan muhalefet gelenegiyle Yuksek Mahkeme anayasada ifadesini bulan felsefi ulkuleri acikliga kavusturma arindirma ve sinama islevini yuklenmistir Boylelikle de anayasanin federal hukuk devletinde uygulanacak ilkelere donusmesini saglar Ozgul katkilarin otesinde bu sembolik ve pragmatik islev Yuce Mahkemenin ulke yasaminda oynadigi en onemli rol sayilabilir TarihiBirlesik Devletler Kongresinin 1 Doneminde 1789 Yargi Yasasi ile federal bir yarginin ayrintili kurulmasi saglandi Ulkenin en yuksek yargi mahkemesi olan Yuksek Mahkeme ulkenin baskentinde bulunacakti ve baslangicta bir bas yargic ve bes yardimci yargictan olusacakti Yasa ayrica ulkeyi sirayla adli bolgelere ayirdi Mahkemenin ilk baslarda agirligi yoktu Hatta ilk baslarda atanan 12 yargictan 5 i farkli gorevler icin mahkemedeki gorevlerinden istifa etmislerdir Ardindan bu hakimlere goturulen tekrar yargic olma teklifleri hakimler tarafindan reddedilmistir Mahkemenin davasinda yasanin ne oldugunu belirleme yetkisinin kendisinde oldugunu karara baglamasiyla gucu ve konumu artmistir UyeleriAdi Secilme tarihi Gorevi SecenJohn Roberts 29 Eylul 2005 Baskan George W Bush23 Ekim 1991 Uye George H W Bush31 Ocak 2006 Uye George W Bush8 Agustos 2009 Uye Barack Obama7 Agustos 2010 Uye Barack ObamaNeil Gorsuch 10 Nisan 2017 Uye Donald Trump6 Ekim 2018 Uye Donald TrumpAmy Coney Barrett 27 Ekim 2020 Uye Donald Trump30 Haziran 2022 Uye Joe BidenKaynak Kaynakca Arsivlenmis kopya 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2020 Dis baglantilarABD Yuksek Mahkemesi web sitesi 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde