Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abaza Mehmed Paşa (1576-1634), Osmanlı veziri, valisi, devlet adamı, kumandanı ve aynı zamanda isyancı lideri. Celali isyanları diğer birçok liderleri gibi hem Osmanlı Devleti'nin yüksek kademelerinde görev aldı, hem de Osmanlı Devleti'ne karşı bayrak açtı.
Kariyerinin başlangıcı
Abaza asıllı ve köle kökenli bir devlet adamı olan Abaza Mehmed Paşa, Halep valisi Canbolatoğlu Ali Paşa'nın hazinedarı olarak kariyerine başladı. Canbolatoğlu ailesi Halep'in nesilden nesile geçen valileriydi. Abaza Mehmed Paşa, Canbolatoğlu Ali Paşa'nın başlattığı Celali isyanlarında onun yanında yer aldı. 1607 yılında Canbolatoğlu'nun Amik ovasında Osmanlı sadrazamı Kuyucu Murat Paşa'nın ordularına yenilmesi sonucu esir düştü. Yeniçeri ağası Halil Paşa'nın araya girmesi sonucu ölümden kurtuldu ve bundan sonra Halil Paşa'nın himayesinde Osmanlı hizmetine girdi.
Osmanlı Devleti hizmeti
Halil Paşa, Osmanlı hanedanından bir kızla evlenerek Damat Halil Paşa oldu. Kaptan-ı Derya tayin edilince Abaza Mehmed Paşa'yı da Derya Beyi yaptı. Abaza Mehmed Paşa silahtarlık, Halep ve Maraş beylerbeyliği yaparak Osmanlı Devleti kademelerinde yükseldi. Osmanlı-İran Savaşları sırasında Erzurum beylerbeyi olarak görev yapmaktadır. 1617 yılında Damat Halil Paşa sadrazamlığa getirildi ve Serdar-ı Ekrem sıfatıyla İran'a giderken Abaza Mehmed Paşa'yı da beraberinde götürdü.
İran'la yapılan savaşlar Doğu Anadolu Bölgesi'nde halk arasında büyük sancılara neden olmuştu. Örneğin Erzurum'da Osmanlı-İran Savaşları dolayısıyla çok sayıda yeniçeri bulunuyordu. Savaşlar sırasında çok sıkıntıya düşmüş olan Erzurum halkı ile halka kötü davranan yeniçeriler arasında büyük bir anlaşmazlık ortaya çıkmıştı. Bu arada Osmanlı padişahı Genç Osman yeniçeriler tarafından tahttan indirilmiş ve acımasızca öldürülmüştü. Bu olaylar sonucu Abaza Mehmed Paşa yeniçeri ocaklarının kaldırılması gerektiği sonucuna vardı. O yüzden 1624 yılında kendi beylerbeyliği bölgesindeki birçok yeniçeriyi yakalatıp öldürterek bir Celali isyanı başlattı.
Celali isyanı liderliği
Abaza Mehmed Paşa kendi bölgesindeki yeniçerileri öldürtmekle kalmayıp yeniçerileri tamamen ortadan kaldırmak amacıyla ordusuyla İstanbul'a doğru yola çıktı. Halktan vergi topladı. Otuzbin kişilik bir kuvvetle Sivas'ı ele geçirdi. Ankara'yı kuşattı. Bursa'yı da kuşattı ama alamadı. Niğde'ye geri çekildi. Bu yenilgilere rağmen uzun bir süre boyunca Erzurum'u yeniçerilere ve Osmanlı Devleti'ne karşı bir ayaklanma merkezi haline getirmeyi başardı. 15 Ekim-25 Kasım 1627 tarihleri arasında eski patronu Damat Halil Paşa'nın komutasındaki bir ordu Erzurum kalesini kuşattı ama Abaza Mehmed Paşa'nın komutasındaki direnişi kıramayarak geri çekildi. Ertesi yıl 6 Eylül 1628 tarihinde IV. Murat'ın yeni sadrazamı Gazi Ekrem Hüsrev Paşa'nın komutasındaki ordu tekrar Erzurum kalesini kuşattı. Osmanlı güçleri 14 gün süren bir kuşatma sonunda Abaza Mehmet Paşa'nın Erzurum'daki direnişini kırarak Erzurum'un kontrolünü ele geçirmeyi başarabildi.
Tekrar Osmanlı hizmetine girmesi
Abaza Mehmed Paşa yenildikten sonra İstanbul'a getirildi. İdam edilmesi beklenirken tam tersine zekası ve cesaretinden etkilenen IV. Murat tarafından affedildi ve 22 Eylül 1628 tarihinde Bosna beylerbeyliğine atandı. 1633 yılında IV. Murat Abaza Mehmed Paşa'ya antlaşma koşullarına uymayan Lehistan'a girmesini emretti. Vidin'de Kırım, Eflak ve Boğdan'dan gelen birliklerle buluşan Abaza Mehmed Paşa Lehistan'a girdi. Abaza Mehmed Paşa'nın Lehistan'dan çok miktarda esir ve ganimet alarak geri dönmesi üzerine Lehistan elçisi Trebzinski barış istedi. Yıllık vergi ödemek ve Dinyester nehri üzerindeki kaleleri yıkma koşuluyla Osmanlılar bu barış isteğini kabul ettiler.
Lehistan tekrar antlaşma hükümlerine uymayınca 15 Nisan 1634 tarihinde IV. Murat bizzat ordularının başına geçerek Lehistan'a hareket etti. Abaza Mehmed Paşa artık padişahın en yakın çevresine girmiş ve bu seferde padişahın hemen yanında yer almıştı. 27 Nisan 1634 tarihinde ordular Edirne'ye vardığında Lehistan tekrar barışa razı oldu. IV. Murat İstanbul'a geri döndü. IV. Murat, Abaza Mehmet Paşa'nın cesaretini ve kahramanlığını çok beğenmekle birlikte her zaman için bir ayaklanma çıkaracağından kuşkulanıyordu. Rum ve Ermeniler arasında çıkan bir anlaşmazlıkta, Abaza Mehmet Paşa'nın Ermenilerden rüşvet alarak onlara çıkar sağladığı gerekçesiyle 1634 yılında idam edildi. Kuyucu Murat Paşa Türbesine gömüldü.
Abaza Mehmet Paşa kendisine has giyimiyle ilgi toplardı.(Abaza kesimi "Çerkeska") giyimi diğer Osmanlı Devlet adamları ve hatta padişah tarafından taklit edilmişti.
Kişiliği
Abaza Mehmet Paşa, gayrimüslimlere ve Ermenilere son derece hoşgörülü ve saygılı bir insandı. Biraz dik başlı olsa da dili düzgün, giyimi iyi bilirdi. Bilakis, IV. Murad tebdili kıyafet ile halk arasına karıştığı zaman yanına Abaza Mehmet Paşa’yı da alır, onun giyimini kuşamını beğendiği için, kıyafetlerini, Abazanın giydiği tarzda giyerdi.
Osmanlı tarihçisi Naima’da Abaza Mehmed Paşa’nın özünde ahlaklı ve saf biri olduğunu halka iyi davrandığını söylemektedir. Dimitri Dukas, Abaza’dan bahsederken, çok büyük bir üne sahip bir komutan olduğunu söylemektedir. Ancak Ermenilere rüşvet karşılığı yardım etmesini uygun bulmamış ve cahil, dünya malına tapan bir insan olarak tanımlamıştır. Osmanlıya verdiği zararlardan ve birçok insanın öldürülmesinden dolayı, Peçevi tarafından dinsiz şeytan olarak adlandırılmıştır. Kâtip Çelebi de, Peçevi’yi doğrular nitelikte halka zulmettiği ve fesatlık çıkardığı için Abaza Mehmet Paşa’yı kötü birisi olarak anlatmaktadır.
Popüler kültürdeki yeri
- 8 Ekim 2015'te başlayan Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı Türk dizisinde Abaza Mehmed Paşa karakterini İsmail Filiz canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ Hrand Andreasyan, ‘’Abaza Mehmet Paşa’’, Tarih Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 22, 1967, s. 131.
- ^ Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, (nşr: Seyit Ali Kahraman), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, Cilt: 4, 1996, s. 1039.
- ^ Ali Cevat, Celali Abaza Mehmet Paşa, Şems Matbaası, İstanbul, 1329 (1911), s. 35.
- ^ Naima, Tarih-i Naima, (nşr: Mehmet İpşirli), Türk Tarih Kurumu, Ankara, Cilt: 3, 2014, s. 1243.
- ^ Dimitri Kandemir, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, (çev. Özdemir Çobanoğlu), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, Cilt: 2, 1979, s. 324.
- ^ Peçevi İbrahim Efendi, Peçevi Tarihi, (nşr: Bekir Sıtkı Baykal), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, Cilt: 2, 1982, s. 376.
- ^ Kâtip Çelebi, Fezleke (Osmanlı Tarihi, (1000-1065/1591-1655)), (nşr: Zeynep Aycibin), Çamlıca Yayınları, İstanbul, Cilt: 2, 2016, s. 753.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abaza Mehmed Pasa 1576 1634 Osmanli veziri valisi devlet adami kumandani ve ayni zamanda isyanci lideri Celali isyanlari diger bircok liderleri gibi hem Osmanli Devleti nin yuksek kademelerinde gorev aldi hem de Osmanli Devleti ne karsi bayrak acti Abaza Mehmed Pasa Teramo Castelli nin cizimiKariyerinin baslangiciAbaza asilli ve kole kokenli bir devlet adami olan Abaza Mehmed Pasa Halep valisi Canbolatoglu Ali Pasa nin hazinedari olarak kariyerine basladi Canbolatoglu ailesi Halep in nesilden nesile gecen valileriydi Abaza Mehmed Pasa Canbolatoglu Ali Pasa nin baslattigi Celali isyanlarinda onun yaninda yer aldi 1607 yilinda Canbolatoglu nun Amik ovasinda Osmanli sadrazami Kuyucu Murat Pasa nin ordularina yenilmesi sonucu esir dustu Yeniceri agasi Halil Pasa nin araya girmesi sonucu olumden kurtuldu ve bundan sonra Halil Pasa nin himayesinde Osmanli hizmetine girdi Osmanli Devleti hizmetiHalil Pasa Osmanli hanedanindan bir kizla evlenerek Damat Halil Pasa oldu Kaptan i Derya tayin edilince Abaza Mehmed Pasa yi da Derya Beyi yapti Abaza Mehmed Pasa silahtarlik Halep ve Maras beylerbeyligi yaparak Osmanli Devleti kademelerinde yukseldi Osmanli Iran Savaslari sirasinda Erzurum beylerbeyi olarak gorev yapmaktadir 1617 yilinda Damat Halil Pasa sadrazamliga getirildi ve Serdar i Ekrem sifatiyla Iran a giderken Abaza Mehmed Pasa yi da beraberinde goturdu Iran la yapilan savaslar Dogu Anadolu Bolgesi nde halk arasinda buyuk sancilara neden olmustu Ornegin Erzurum da Osmanli Iran Savaslari dolayisiyla cok sayida yeniceri bulunuyordu Savaslar sirasinda cok sikintiya dusmus olan Erzurum halki ile halka kotu davranan yeniceriler arasinda buyuk bir anlasmazlik ortaya cikmisti Bu arada Osmanli padisahi Genc Osman yeniceriler tarafindan tahttan indirilmis ve acimasizca oldurulmustu Bu olaylar sonucu Abaza Mehmed Pasa yeniceri ocaklarinin kaldirilmasi gerektigi sonucuna vardi O yuzden 1624 yilinda kendi beylerbeyligi bolgesindeki bircok yeniceriyi yakalatip oldurterek bir Celali isyani baslatti Celali isyani liderligiAbaza Mehmed Pasa kendi bolgesindeki yenicerileri oldurtmekle kalmayip yenicerileri tamamen ortadan kaldirmak amaciyla ordusuyla Istanbul a dogru yola cikti Halktan vergi topladi Otuzbin kisilik bir kuvvetle Sivas i ele gecirdi Ankara yi kusatti Bursa yi da kusatti ama alamadi Nigde ye geri cekildi Bu yenilgilere ragmen uzun bir sure boyunca Erzurum u yenicerilere ve Osmanli Devleti ne karsi bir ayaklanma merkezi haline getirmeyi basardi 15 Ekim 25 Kasim 1627 tarihleri arasinda eski patronu Damat Halil Pasa nin komutasindaki bir ordu Erzurum kalesini kusatti ama Abaza Mehmed Pasa nin komutasindaki direnisi kiramayarak geri cekildi Ertesi yil 6 Eylul 1628 tarihinde IV Murat in yeni sadrazami Gazi Ekrem Husrev Pasa nin komutasindaki ordu tekrar Erzurum kalesini kusatti Osmanli gucleri 14 gun suren bir kusatma sonunda Abaza Mehmet Pasa nin Erzurum daki direnisini kirarak Erzurum un kontrolunu ele gecirmeyi basarabildi Tekrar Osmanli hizmetine girmesiAbaza Mehmed Pasa yenildikten sonra Istanbul a getirildi Idam edilmesi beklenirken tam tersine zekasi ve cesaretinden etkilenen IV Murat tarafindan affedildi ve 22 Eylul 1628 tarihinde Bosna beylerbeyligine atandi 1633 yilinda IV Murat Abaza Mehmed Pasa ya antlasma kosullarina uymayan Lehistan a girmesini emretti Vidin de Kirim Eflak ve Bogdan dan gelen birliklerle bulusan Abaza Mehmed Pasa Lehistan a girdi Abaza Mehmed Pasa nin Lehistan dan cok miktarda esir ve ganimet alarak geri donmesi uzerine Lehistan elcisi Trebzinski baris istedi Yillik vergi odemek ve Dinyester nehri uzerindeki kaleleri yikma kosuluyla Osmanlilar bu baris istegini kabul ettiler Lehistan tekrar antlasma hukumlerine uymayinca 15 Nisan 1634 tarihinde IV Murat bizzat ordularinin basina gecerek Lehistan a hareket etti Abaza Mehmed Pasa artik padisahin en yakin cevresine girmis ve bu seferde padisahin hemen yaninda yer almisti 27 Nisan 1634 tarihinde ordular Edirne ye vardiginda Lehistan tekrar barisa razi oldu IV Murat Istanbul a geri dondu IV Murat Abaza Mehmet Pasa nin cesaretini ve kahramanligini cok begenmekle birlikte her zaman icin bir ayaklanma cikaracagindan kuskulaniyordu Rum ve Ermeniler arasinda cikan bir anlasmazlikta Abaza Mehmet Pasa nin Ermenilerden rusvet alarak onlara cikar sagladigi gerekcesiyle 1634 yilinda idam edildi Kuyucu Murat Pasa Turbesine gomuldu Abaza Mehmet Pasa kendisine has giyimiyle ilgi toplardi Abaza kesimi Cerkeska giyimi diger Osmanli Devlet adamlari ve hatta padisah tarafindan taklit edilmisti KisiligiAbaza Mehmet Pasa gayrimuslimlere ve Ermenilere son derece hosgorulu ve saygili bir insandi Biraz dik basli olsa da dili duzgun giyimi iyi bilirdi Bilakis IV Murad tebdili kiyafet ile halk arasina karistigi zaman yanina Abaza Mehmet Pasa yi da alir onun giyimini kusamini begendigi icin kiyafetlerini Abazanin giydigi tarzda giyerdi Osmanli tarihcisi Naima da Abaza Mehmed Pasa nin ozunde ahlakli ve saf biri oldugunu halka iyi davrandigini soylemektedir Dimitri Dukas Abaza dan bahsederken cok buyuk bir une sahip bir komutan oldugunu soylemektedir Ancak Ermenilere rusvet karsiligi yardim etmesini uygun bulmamis ve cahil dunya malina tapan bir insan olarak tanimlamistir Osmanliya verdigi zararlardan ve bircok insanin oldurulmesinden dolayi Pecevi tarafindan dinsiz seytan olarak adlandirilmistir Katip Celebi de Pecevi yi dogrular nitelikte halka zulmettigi ve fesatlik cikardigi icin Abaza Mehmet Pasa yi kotu birisi olarak anlatmaktadir Populer kulturdeki yeri8 Ekim 2015 te baslayan Muhtesem Yuzyil Kosem adli Turk dizisinde Abaza Mehmed Pasa karakterini Ismail Filiz canlandirmistir Kaynakca Hrand Andreasyan Abaza Mehmet Pasa Tarih Dergisi Cilt 17 Sayi 22 1967 s 131 Mehmed Sureyya Sicill i Osmani nsr Seyit Ali Kahraman Tarih Vakfi Yurt Yayinlari Istanbul Cilt 4 1996 s 1039 Ali Cevat Celali Abaza Mehmet Pasa Sems Matbaasi Istanbul 1329 1911 s 35 Naima Tarih i Naima nsr Mehmet Ipsirli Turk Tarih Kurumu Ankara Cilt 3 2014 s 1243 Dimitri Kandemir Osmanli Imparatorlugunun Yukselis ve Cokus Tarihi cev Ozdemir Cobanoglu Kultur Bakanligi Yayinlari Ankara Cilt 2 1979 s 324 Pecevi Ibrahim Efendi Pecevi Tarihi nsr Bekir Sitki Baykal Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari Ankara Cilt 2 1982 s 376 Katip Celebi Fezleke Osmanli Tarihi 1000 1065 1591 1655 nsr Zeynep Aycibin Camlica Yayinlari Istanbul Cilt 2 2016 s 753