Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adalar dizisi (yayı); çoğunlukla birbirine yaklaşan iki tektonik plaka arasında bulunan sınıra, paralel ve yakın olarak konumlanan, yay şeklinde hizalanmış, volkan zincirlerinden oluşan takımada, yani içinde çok ada olan bir deniz türüdür.
Bu ada dizilerinin çoğu iki türlü şekillenir. Biri; okyanusal tektonik katmanın subdüksiyonlanarak oluşturduğu şekil diğeri ise; genellikle en dipteki ve en çok yük taşıyan katmanın magma üreterek oluşturduğu şekildir. Ancak bu durum sadece volkanik diziler olarak adlandırılan dağ bentleri grubunun parçası olduğu ada dizileri için geçerlidir. Fakat bu ada dizilerinin de dağ bentlerinin bütün elementlerinin yanardağlar tarafından oluşturulduğu zamanda gerçekleşen bir dönem olması gerekir. Örneğin; And Dağları, Merkez Amerikan- Kanada Dağ Zincirleri volkanik dizi/yay olarak bilinebilir ama bu dağlar ada değildir ve bir adalar dizisi olarak da sınıflandırılmazlar. Diğer bir yandan da, Girit Adası gibi çok sayıda adayı oluşturan Akdeniz'de bulunan Ege ya da Eski Yunan yayı, bir adalar dizisidir/yayıdır fakat volkanik değildir. Bu duruma paralel olarak, Güney Ege Volkanik Yayı benzer tektonik sistemin volkanik ada yayı şeklidir.
Sınıflandırma
Volkanik yay ve ada yayları arasındaki farkın gerekli olup olmadığı hakkında bazı görüş ayrılıkları vardır. Volkanik ada yayı terimi, "ada yayının" sadece alt sınıfıdır. Kısmen deniz seviyesinin altında olan ada yayları, tektonik olarak yay şeklindeki dağ kuşağını oluşturur. Aslında ada yayları, okyanusun altında kısmi olarak kalan bir dağ bendinde bulunan özel bir coğrafik-topoğrafik durumu simgeler. Bunların çoğu volkanlardan oluşur ve volkanik ada yayları olarak da sınıflandırılır.
Tektonik oluşumu
Bu bölümdeki konu, dalma-batma bölgesinin ve bununla ilgili olan volkanik faaliyetlerin kısa bir tanımı olacaktır. Volkanik ada yaylarının oluşumunun en yaygın sebeplerinden biri, dalma-batma bölgesinde, ağırlığı taşıyan çekirdek kabuğunun dalan tabakanın kısmi erimesine sebep olan değişkenlerin azalmasıdır. Bir dilim diğerinin altına kayar; kayan bölge, ada yayına paralel bir derin deniz kırığı biçiminde belirir; alta kayan dilim, eriyip, magmayı oluşturur; magma da, yayın yanardağları arasından yeniden yukarı fışkırır. Yay ile kırık arasında kalan bölgede, kayan dilimin parçacıkları ve yayda oluşan aşınma, denizde tortulların birikmesine yol açar. Birçok yay, kayan dilimin bulunduğu bölgeye doğru kabararak kıvrılır. Böylece ada oluşur.
| Ada yayı | Ülke | Çukur | Havza veya Kenar Deniz | Ağır Basan Plaka | Dalan Plaka |
|---|---|---|---|---|---|
| Aleut Adaları: | ABD: | Aleutian Trench: | Bering Denizi: | Kuzey Amerika levhası: | Pasifik levhası: |
| Kuril Adaları: | Rusya: | Kuril-Kamchatka Trench: | Ohotsk Denizi: | Kuzey Amerika levhası: | Pasifik levhası: |
| Japon Takımadaları: | Japonya: | Ryukyu Trench: | Doğu Çin Denizi: | Avrasya Plakası: | Filipin Denizi Plakası: |
| Filipin Adaları: | Filipinler: | Philippine Trench: | Güney Çin Denizi: | Avrasya Plakası: | Filipin Denizi Plakası: |
| Sunda Adalar | Endonezya | Java Trench | Java Denizi | Avrasya Plakası | Avustralya Plakası |
| Andaman ve Nicobar Adaları | Hindistan | North Java Trench | Andaman Denizi | Avrasya Plakası | İndo-Avustralya Plakası |
| Mariana Takımadaları | ABD | Mariana Trench | Filipin Denizi Plakası | Pasifik Plakası |
Ayrıca bakınız
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adalar dizisi yayi cogunlukla birbirine yaklasan iki tektonik plaka arasinda bulunan sinira paralel ve yakin olarak konumlanan yay seklinde hizalanmis volkan zincirlerinden olusan takimada yani icinde cok ada olan bir deniz turudur Ryukyu Adasinin bulundugu Ada Yayi Bu ada dizilerinin cogu iki turlu sekillenir Biri okyanusal tektonik katmanin subduksiyonlanarak olusturdugu sekil digeri ise genellikle en dipteki ve en cok yuk tasiyan katmanin magma ureterek olusturdugu sekildir Ancak bu durum sadece volkanik diziler olarak adlandirilan dag bentleri grubunun parcasi oldugu ada dizileri icin gecerlidir Fakat bu ada dizilerinin de dag bentlerinin butun elementlerinin yanardaglar tarafindan olusturuldugu zamanda gerceklesen bir donem olmasi gerekir Ornegin And Daglari Merkez Amerikan Kanada Dag Zincirleri volkanik dizi yay olarak bilinebilir ama bu daglar ada degildir ve bir adalar dizisi olarak da siniflandirilmazlar Diger bir yandan da Girit Adasi gibi cok sayida adayi olusturan Akdeniz de bulunan Ege ya da Eski Yunan yayi bir adalar dizisidir yayidir fakat volkanik degildir Bu duruma paralel olarak Guney Ege Volkanik Yayi benzer tektonik sistemin volkanik ada yayi seklidir SiniflandirmaVolkanik yay ve ada yaylari arasindaki farkin gerekli olup olmadigi hakkinda bazi gorus ayriliklari vardir Volkanik ada yayi terimi ada yayinin sadece alt sinifidir Kismen deniz seviyesinin altinda olan ada yaylari tektonik olarak yay seklindeki dag kusagini olusturur Aslinda ada yaylari okyanusun altinda kismi olarak kalan bir dag bendinde bulunan ozel bir cografik topografik durumu simgeler Bunlarin cogu volkanlardan olusur ve volkanik ada yaylari olarak da siniflandirilir Tektonik olusumuBu bolumdeki konu dalma batma bolgesinin ve bununla ilgili olan volkanik faaliyetlerin kisa bir tanimi olacaktir Volkanik ada yaylarinin olusumunun en yaygin sebeplerinden biri dalma batma bolgesinde agirligi tasiyan cekirdek kabugunun dalan tabakanin kismi erimesine sebep olan degiskenlerin azalmasidir Bir dilim digerinin altina kayar kayan bolge ada yayina paralel bir derin deniz kirigi biciminde belirir alta kayan dilim eriyip magmayi olusturur magma da yayin yanardaglari arasindan yeniden yukari fiskirir Yay ile kirik arasinda kalan bolgede kayan dilimin parcaciklari ve yayda olusan asinma denizde tortullarin birikmesine yol acar Bircok yay kayan dilimin bulundugu bolgeye dogru kabararak kivrilir Boylece ada olusur Ada yayi Ulke Cukur Havza veya Kenar Deniz Agir Basan Plaka Dalan PlakaAleut Adalari ABD Aleutian Trench Bering Denizi Kuzey Amerika levhasi Pasifik levhasi Kuril Adalari Rusya Kuril Kamchatka Trench Ohotsk Denizi Kuzey Amerika levhasi Pasifik levhasi Japon Takimadalari Japonya Ryukyu Trench Dogu Cin Denizi Avrasya Plakasi Filipin Denizi Plakasi Filipin Adalari Filipinler Philippine Trench Guney Cin Denizi Avrasya Plakasi Filipin Denizi Plakasi Sunda Adalar Endonezya Java Trench Java Denizi Avrasya Plakasi Avustralya PlakasiAndaman ve Nicobar Adalari Hindistan North Java Trench Andaman Denizi Avrasya Plakasi Indo Avustralya PlakasiMariana Takimadalari ABD Mariana Trench Filipin Denizi Plakasi Pasifik PlakasiAyrica bakinizVolkanik yay Volkanik adaCografi terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz