Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adile Ayda (Rusça: Гадиле Садреевна Максудова / Gadile Sadreyevna Maksudova, Tatarca: Гадилә Садри кызы Максудова / Ğädilä Sadri qızı Maqsudova, 7 Mart 1912 - 5 Ekim 1992), Türk diplomat, akademisyen ve yazardır.
Adile Ayda | |
|---|---|
| Doğum | 7 Mart 1912 |
| Ölüm | 5 Ekim 1992 (80 yaşında) |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Notre Dame de Sion, İstanbul |
| Meslek | Diplomat, Akademisyen, Yazar |
Türkiye'nin ilk kadın diplomatıdır. 1976-1980 arasında kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu’nda görev yapmıştır. Ünlü hukukçu Sadri Maksudi’nin kızıdır.
Yaşamı
1912 yılında Sankt-Peterburg'ta dünyaya geldi. Babası, dönemin Duma üyesi Sadretdin Nizametdinoviç Maksudov (sonraki adı Sadri Maksudi Arsal), annesi Orenburglu altın madenci Rami ailesinden Kamile Rami (Arsal) idi.
İlk öğrenimini Berlin ve Paris'te, lise öğrenimini İstanbul'daki Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde yaptı. 1932’de Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirdi
Dışişleri Bakanlığı’na girişi
1932’de Dışişleri Bakanlığı giriş sınavını kazandı ve Türkiye’nin ilk kadın diplomatı oldu. Kadın diplomatların dış ülkelere tayin edilemeyecekleri hakkında bir yönetmelik çıkarılması üzerine,[] 1934’te Dışişleri’nden istifa etti. Ankara Devlet Konservatuvarı’nda, Maarif Cemiyeti Koleji’nde ve Ankara Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı.
Akademik yaşamı
1941’de Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olduktan sonra, aynı yıl, Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde asistan ve 1943’te doçent oldu. Evliliği nedeniyle İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne tayin oldu. 1957 yılında fakültedeki görevinden istifa etti ve kadın diplomatlar için "Dış ülkelere tayin edilemezler" kaydını kaldırmış olan Dışişleri’ne döndü.
Diplomatik yaşamı
1958’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na delege, 1959’da Lahey ve 1961’de Belgrad Büyükelçilikleri müsteşarı, 1963’te Kültür İşleri Genel Müdür Yardımcılığı görevlerinde bulundu. Genel müdür vekilliği yaptığı 1966 yılında, İtalya devletinden Liyakat Nişanı aldı ve 1967’de, elçi olarak Roma'ya tayin edildi.
Etrüskler hakkında araştırmaları
Türkiye Cumhuriyeti Roma Büyükelçiliği'nde elçi-müsteşar göreviyle bulunduğu yıllarda Etrüskler konusunda araştırma yapan Ayda, Fransızca ve Türkçe olarak yazdığı eserlerde Etrüsklerin proto-Türk olduğu görüşünü işledi.
Yazı hayatı
1971’de Ankara'ya, bakanlık müşaviri olarak dönünce, yeniden yazı hayatına başlayan Ayda, Tercüman gazetesinde ve Hisar dergisinde çeşitli konularda ve özellikle sanat ve edebiyat üzerine yazılar yayınladı. “Yahya Kemal'in Fikir ve Şiir Dünyası”, “Böyle İdiler Yaşarken”, “Bir Demet Edebiyat” başlıklı eserlerin yazarıdır.
Senatörlüğü
1976’da, Cumhuriyet Senatosu’na Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Kontenjan senatörü seçildi. 1980’e kadar bu görevi sürdürdü.
Ölümü
Reşid Mazhar Ayda ile olan evliliğinden iki kız çocuğu sahibi olan Adila Ayda, 5 Ekim 1992’de hayatını kaybetti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Bibliyografya
- "L’Influence de Victor Hugo sur Mallarmé." Dialogues. İstanbul, 1953.(Fransızca)
- Le Drame Intérieur de Mallarmé ou l'Origine des Symboles Mallarméens. İstanbul: La Turquie Moderne, 1955.(Fransızca)
- Un Diplomate Turc Auprès du Roi-Soleil. İstanbul, 1956.(Fransızca)
- "Molière et l’Envoyé de la Sublime Porte." Les Divertissements de Cour au XVIIe Siècle. Actes du VIIIe Congrès de l'Association Internationale des Études Françaises, Paris, 3-5 septembre 1956 in Cahiers de l’Association Internationale des Études Françaises, 9 (juin 1957). 103-116.(Fransızca)
- Yahya Kemal. Kendi Ağzından Fikirleri ve Sanat Görüşleri. Ankara: Ajanstürk Yayınları, 1962.
- Les Étrusques Étaient-ils des Turcs? Paris: 1971.(Fransızca)
- Etrüskler Türk mü idiler? Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1974.
- Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası. Ankara: Hisar Yayınları, 1979.
- Böyle İdiler Yaşarken. Ankara: 1984.
- Les Étrusques Étaient des Turcs. Preuves. Ankara: 1985.(Fransızca)
- Atsız’dan Adile Ayda’ya Mektuplar (derleme). Ankara: 1988.
- Türklerin İlk Ataları. Ankara: 1987.
- Sadri Maksudi Arsal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Türk Büyükleri Serisi, 1991.
- Etrüskler (Tursakalar) Türk İdiler. Din ve Dil ile İlgili Deliller. Ankara: 1992, Boyut Yayınları
- Садри Максуди Арсал. Перевод (Çeviren) В.Б. Феоновой. Москва: 1996.(Rusça)
- Bir Demet Edebiyat. Makaleler. Halil İnalcık’ın önsözü ile. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998.
Kaynakça
- ^ a b c (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ a b c . gazetearsivi.milliyet.com.tr. 18 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ayda, Adile. Kültür ve Turizm Bakanlığı web sitesi, Erişim tarihi:28.02.2012". 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2009.
Dış kaynaklar
- İnalcık, Halil. "Âdile Abla." Bir Demet Edebiyat, Adile Ayda. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1998. 1-19.
- Aygün, Ömer (haz. ve çev.) Stéphane Mallarmé. Profil. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
- Çaykara, Emine. Tarihçilerin Kutbu: Halil İnalcık Kitabı. Söyleşi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.
- Pultar, Gönül. "Batı Avrupa Kültürü ile Türk-Tatar Kültürünün Sentezi: Adile Ayda (1912-1992)" (A Synthesis of Western European Culture and Turco-*Tatar Culture: Adile Ayda, 1912-1992)." Paper delivered at the conference entitled "Cultural Relations Between Turkey and Tatarstan" organized in *September 2005 in Kazan, by the Institute of Turkish Studies (Türkiyat Enstitüsü) of and the Institute of Language and Literature of the Academy of Science of the Republic of Tatarstan. (The conference proceedings volume is in preparation, edited by Osman Sertkaya.) (İngilizce)
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adile Ayda Rusca Gadile Sadreevna Maksudova Gadile Sadreyevna Maksudova Tatarca Gadilә Sadri kyzy Maksudova Gadila Sadri qizi Maqsudova 7 Mart 1912 5 Ekim 1992 Turk diplomat akademisyen ve yazardir Adile AydaDogum7 Mart 1912 1912 03 07 Olum5 Ekim 1992 80 yasinda MilliyetTurkEgitimNotre Dame de Sion IstanbulMeslekDiplomat Akademisyen Yazar Turkiye nin ilk kadin diplomatidir 1976 1980 arasinda kontenjan senatoru olarak Cumhuriyet Senatosu nda gorev yapmistir Unlu hukukcu Sadri Maksudi nin kizidir Yasami1912 yilinda Sankt Peterburg ta dunyaya geldi Babasi donemin Duma uyesi Sadretdin Nizametdinovic Maksudov sonraki adi Sadri Maksudi Arsal annesi Orenburglu altin madenci Rami ailesinden Kamile Rami Arsal idi Ilk ogrenimini Berlin ve Paris te lise ogrenimini Istanbul daki Notre Dame de Sion Fransiz Lisesi nde yapti 1932 de Ankara Hukuk Fakultesi ni bitirdi Disisleri Bakanligi na girisi 1932 de Disisleri Bakanligi giris sinavini kazandi ve Turkiye nin ilk kadin diplomati oldu Kadin diplomatlarin dis ulkelere tayin edilemeyecekleri hakkinda bir yonetmelik cikarilmasi uzerine kaynak belirtilmeli 1934 te Disisleri nden istifa etti Ankara Devlet Konservatuvari nda Maarif Cemiyeti Koleji nde ve Ankara Kiz Lisesi nde Fransizca ogretmenligi yapti Akademik yasami 1941 de Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Fransiz Dili ve Edebiyati Bolumu nden mezun olduktan sonra ayni yil Fransiz Dili ve Edebiyati Bolumu nde asistan ve 1943 te docent oldu Evliligi nedeniyle Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi ne tayin oldu 1957 yilinda fakultedeki gorevinden istifa etti ve kadin diplomatlar icin Dis ulkelere tayin edilemezler kaydini kaldirmis olan Disisleri ne dondu Diplomatik yasami 1958 de Birlesmis Milletler Genel Kurulu na delege 1959 da Lahey ve 1961 de Belgrad Buyukelcilikleri mustesari 1963 te Kultur Isleri Genel Mudur Yardimciligi gorevlerinde bulundu Genel mudur vekilligi yaptigi 1966 yilinda Italya devletinden Liyakat Nisani aldi ve 1967 de elci olarak Roma ya tayin edildi Etruskler hakkinda arastirmalari Turkiye Cumhuriyeti Roma Buyukelciligi nde elci mustesar goreviyle bulundugu yillarda Etruskler konusunda arastirma yapan Ayda Fransizca ve Turkce olarak yazdigi eserlerde Etrusklerin proto Turk oldugu gorusunu isledi Yazi hayati 1971 de Ankara ya bakanlik musaviri olarak donunce yeniden yazi hayatina baslayan Ayda Tercuman gazetesinde ve Hisar dergisinde cesitli konularda ve ozellikle sanat ve edebiyat uzerine yazilar yayinladi Yahya Kemal in Fikir ve Siir Dunyasi Boyle Idiler Yasarken Bir Demet Edebiyat baslikli eserlerin yazaridir Senatorlugu 1976 da Cumhuriyet Senatosu na Cumhurbaskani Fahri Koruturk tarafindan Kontenjan senatoru secildi 1980 e kadar bu gorevi surdurdu Olumu Resid Mazhar Ayda ile olan evliliginden iki kiz cocugu sahibi olan Adila Ayda 5 Ekim 1992 de hayatini kaybetti Cenazesi Zincirlikuyu Mezarligi na defnedildi Bibliyografya L Influence de Victor Hugo sur Mallarme Dialogues Istanbul 1953 Fransizca Le Drame Interieur de Mallarme ou l Origine des Symboles Mallarmeens Istanbul La Turquie Moderne 1955 Fransizca Un Diplomate Turc Aupres du Roi Soleil Istanbul 1956 Fransizca Moliere et l Envoye de la Sublime Porte Les Divertissements de Cour au XVIIe Siecle Actes du VIIIe Congres de l Association Internationale des Etudes Francaises Paris 3 5 septembre 1956 in Cahiers de l Association Internationale des Etudes Francaises 9 juin 1957 103 116 Fransizca Yahya Kemal Kendi Agzindan Fikirleri ve Sanat Gorusleri Ankara Ajansturk Yayinlari 1962 Les Etrusques Etaient ils des Turcs Paris 1971 Fransizca Etruskler Turk mu idiler Ankara Turk Kulturunu Arastirma Enstitusu Yayinlari 1974 Yahya Kemal in Fikir ve Siir Dunyasi Ankara Hisar Yayinlari 1979 Boyle Idiler Yasarken Ankara 1984 Les Etrusques Etaient des Turcs Preuves Ankara 1985 Fransizca Atsiz dan Adile Ayda ya Mektuplar derleme Ankara 1988 Turklerin Ilk Atalari Ankara 1987 Sadri Maksudi Arsal Ankara Kultur Bakanligi Yayinlari Turk Buyukleri Serisi 1991 Etruskler Tursakalar Turk Idiler Din ve Dil ile Ilgili Deliller Ankara 1992 Boyut Yayinlari Sadri Maksudi Arsal Perevod Ceviren V B Feonovoj Moskva 1996 Rusca Bir Demet Edebiyat Makaleler Halil Inalcik in onsozu ile Ankara Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 1998 Kaynakca a b c PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 21 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2021 a b c gazetearsivi milliyet com tr 18 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ayda Adile Kultur ve Turizm Bakanligi web sitesi Erisim tarihi 28 02 2012 29 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2009 Dis kaynaklar Inalcik Halil Adile Abla Bir Demet Edebiyat Adile Ayda Ankara Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 1998 1 19 Aygun Omer haz ve cev Stephane Mallarme Profil Istanbul Yapi Kredi Yayinlari 2002 Caykara Emine Tarihcilerin Kutbu Halil Inalcik Kitabi Soylesi Istanbul Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari 2005 Pultar Gonul Bati Avrupa Kulturu ile Turk Tatar Kulturunun Sentezi Adile Ayda 1912 1992 A Synthesis of Western European Culture and Turco Tatar Culture Adile Ayda 1912 1992 Paper delivered at the conference entitled Cultural Relations Between Turkey and Tatarstan organized in September 2005 in Kazan by the Institute of Turkish Studies Turkiyat Enstitusu of and the Institute of Language and Literature of the Academy of Science of the Republic of Tatarstan The conference proceedings volume is in preparation edited by Osman Sertkaya Ingilizce Dis baglantilar