Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Publius Cornelius Scipio, bilinen adıyla Scipio Africanus, diğer adlarıyla Afrikalı Scipio, Scipio Africanus-Major, Yaşlı Scipio Africanus veya Büyük Scipio (MÖ 236, Roma-MÖ 183, ), İkinci Pön Savaşı sırasında general ve Roma Cumhuriyeti'nde bir devlet adamıdır. Birisi aynı adlı Publius Cornelius Scipio olan iki oğlu vardı ki, kendisi sağlık sorunları nedeniyle politik kariyer yapamamıştır (bu nedenle oğlu Scipio, ileride Publius Cornelius Scipio Minor olarak bilinecek çocuğu evlat edinmiştir), diğer oğluysa MÖ 174'te praetor olan Lucius'tur.
İlk yılları
MÖ 236'da Romalı patrici bir ailede doğan Publius Cornelius Scipio'nun çocukluğu ve Aemilia ile olan evliliği ('un kızı) hakkında fazla bir bilgi yoktur; ancak gençliğinde askeri bir eğitimi kendisiyle aynı isimli babasının yanında görmüştür. İkinci Pön Savaşı sırasında konsül olarak görev alan babasıyla beraber görevdeydi, hatta Ticinus nehri dolaylarında Hannibal'in Numidyalı atlıları tarafından orduları kanatlardan saldırıya uğramıştı ve inisiyatif alarak ordunun bir kısmını ve tabii ki yaralanan babasını kurtardı, sonuç kesin bir yenilgi olsa da askeri yetenekleri için bir kıstas olmuştu. İkinci Pön Savaşı devam ederken askeri bir tribün olarak hizmet verdi, MÖ 216'da Cannae Muharebesi'nde Roma tarihinin en felaketli gününde savaş meydanında sağ kurtuldu. Dağılan orduyu toparladı ve sağ kalan askerleri örgütledi, daha sonra yaklaşık 4000 askerle Canusium'da yerleşti, MÖ 213'te askeri kariyerden sivil kariyere geçti ve aday olup aedilis olarak seçildi; ancak yaşı tutmadığı için kazandığı seçime itiraz edilmişti; Scipio ise "Roma vatandaşları seçtiyse yeterince olgunum" cevabını vermiştir. MÖ 211'de felaketli olaylar art arda geldi, zira İspanya'da Ebro Nehri ötesine ulaşan Kartacalılar Scipio'nun baba ve amcasını öldürmüştü. Bu nedenle Scipio askeri kariyerine geri dönmek zorunda kaldı.
İlk kariyeri
MÖ 210'da İspanya üzerine bir kuvvet sevk edilmesi kararını alan Romalılar uygun bir isim arıyordu; ancak hiçbir tecrübeli general bu görevi üstlenmedi. Genç Scipio görev için adaylığını açıkladı ve senatonun da onayını aldı. Bu durum cumhuriyet tarihinde bir ilkti çünkü ilk defa İtalya dışı için geçerli bir imperium yetkisi praetor ve konsül olmayan birine verilmişti. İspanya'daki askeri varlığının misyonunu sadece Kartacalıların Hannibal ile bağlantısını kesmek değil, aynı zamanda babasının saldırgan politikalarını uygulamak olarak belirledi. MÖ 209'da ilk olarak cüretkar bir hedef belirledi ve Kartacalıların İspanya'daki kalbi olan Yeni Kartaca üzerine yürüdü. Hispanik balıkçılardan yeni Kartaca kıyılarında gelgit olduğunu öğrendi kuşatmada bu durumu kullandı. Şehrin kuzey duvarlarına hücum edildi, hem Kartaca'nın en önemli üssünü elde etti hem de büyük miktarda erzak ve gümüş sağladı. Bir yıl sonra Baetica'da Hasdrubal Barca'nın ordusunu yendi. Bu savaşta alışılmış Roma taktiklerini terk etmişti. Art birliklerin ön safları desteklediği ve ana merkez hattın sabit olduğu klasik Roma savaş düzeni, bu savaşta merkez hattın hafif birliklerin perdelemesiyle ikiye ayrılıp düşman üzerine saldırmasıyla terk edildi. Hasdrubal Barca savaştan kaçıp Hannibal'in yanına iltica etti. MÖ 206'da bugünkü Sevilla yakınlarında İlipa Savaşı'nda Mago Barca ve Gisco'nun oğlu Hasdrubal'in komuta ettiği Kartaca ordusunu yenilgiye uğrattı. Veteran Roma piyadelerini kanatlara sevk edip merkeze yığılan Kartacalı kuvvetleri kanatlardan ezdi. Mago ve Hasdrubal savaş meydanından kaçtı ve akabinde Roma Cadiz'i de zapt edip İspanya üzerinde tam Roma hakimiyeti tesis edildi. Tüm bu başarılardan sonra MÖ 205'te konsül seçildi ve Güney İtalya'da durumunu koruyan Hannibal'i ciddiye almayıp planlarını Sicilya ve Kuzey Afrika'ya çevirdi. Senato içinde muhalif görüşlere rağmen gönüllü birlikler topladı ve nihai hedef olarak gördüğü Kuzey Afrika'ya yürümek istiyordu.Cannae felaketi sonrası fidye ile kurtulanları da bu birliğe ekleyip önce Sicilya'ya gitti. Senatodaki muhaliflerini boşa düşürüp Locri şehrini Hannibal'den aldı (kuşatma için Pleminius'u bırakmıştı). MÖ 204'te 35.000 askerle Afrika'ya ayak bastı ve Utica'yı kuşattı. MÖ 203'ün başlarında Numidyalı yeni müttefikiyle beraber Hasdrubal (Gisco'nun oğlu) ve yandaşı Numidyalıların kampına baskın düzenleyip yaktı. Romalılar, Numidyalı süvarileri bünyelerine katarak Kartacalıların avantajını kapmışlardı. Tunus'un da Romalılarca düşürülmesi sonrası, Hannibal acil olarak İtalya'dan çağrıldı (MÖ 202). Scipio ordusunu 'nın süvarileriyle birleştirdi ve bir zamanlar Hannibal'in yaptığı gibi savaş meydanını ve şartları seçmişti. Hannibal ise büyük ama eğitimsiz bir orduya sahipti, ayrıca orduda 80 eğitimsiz savaş fili vardı. Scipio, bu savaşta pek çok şey öğrendiği Hannibal Barca ile karşı karşıyaydı. Hannibal'in fillerini etkisiz hale getirmek için piyade hatları arasında koridorlar açıldı ve avcılar filleri kışkırtarak bu koridorlara çektiler. Paniğe kapılan filler dönerek Kartaca saflarına saldırdılar. Bunun üzerine Scipio, süvarilerini Kartaca süvarilerini savaş meydanından uzaklaştırmakla görevlendirdi. Romalıların Numidyalı süvarileri çok hızlı ve etkiliydiler. Hannibal ise ordusunun geri çekilmesine izin vermeyip hattı genişletti ve Romalılar tarafından kuşatılmamak için kanatları yaydı. Tüm bunlar olurken Romalı süvariler art kuvvetlerini de kanatlara yayan Hannibal'in ordusunun arkasına aniden yöneldiler. Savaş kesin Kartaca mağlubiyetiyle bitti. Hannibal, savaştan firar etti ve Kartaca, kayıtsız şartsız teslim oldu. Belirleyici çatışma sonucu imzalanan Hannibal Barışı (II. Pön Savaşı sonrası imzalanan antlaşmanın adıdır) Kartaca için sonun başlangıcını teşkil ediyordu. Tarihçi Polybius'a göre Roma'nın emperyal vizyonundaki sıçramanın mihenk taşı bu savaş olmuştur. MÖ 201'de bu zaferin onuruna kendisine Africanus unvanı verildi.
Olgunluk çağı
MÖ 199'da censor oldu ve senatonun en kıdemli üyesi seçildi. Roma'da Helen hayranı bir damarı temsil ediyordu ve ateşli muhalifleri vardı, özellikle Marcus Porcius Cato Scipio ailesine karşıtlık güdüyordu. Scipio MÖ 194'te ikinci kez konsül seçildi ve bu dönem hareketli bir siyasi hayatı oldu, zira Selevkos kralı III. Antioch'un Yunanistan üzerindeki tehdidi sonucu Makedonya kralı V. Filip elinde bulundurduğu Yunanistan topraklarından çekildikten sonra Roma'da da Yunanistan'ın tahliyesi fikri ortaya atılmıştı ve Scipio konsüllüğü boyunca bu fikre karşı çıktı. Bir yıl sonra Afrika ve Asya'da elçilik görevi gördü ve Antioch'un Yunanistan üzerine atılırken bir Roma ordusunca püskürtülmesi sonucu doğu seferi tertip edildi ve imperium yetkileri Scipio Africanus ve kardeşi Lucius'a verildi. Antioch'a karşı savaşta hastalanan Africanus değil de kardeşi Lucius Cornelius Scipio Asiaticus öne çıktı ve MÖ 190'da Magnesia'da (bugünkü Manisa) Antioch'u yendi. Bu zaferinden ötürü de Asiaticus unvanını almıştır.
Son yılları ve ölümü
Ömrünün son yılları siyasi muhaliflerinin saldırıları altında geçmiştir. Özellikle Marcus Porcius Cato ateşli söylevler sonucu Scipio ve çevresi hakkında davalar açıyordu. Kardeşi Lucius'un imperium yetkisi uzatılmadı ve birkaç yıl içinde Antioch'tan 500 talent para almakla suçlandı. Tüm suçlamalar düşse de Scipio ve ailesinin etkinliği kırılmıştı. Roma'dan Liternum'a gitti ve gönüllü sürgün oldu. Tarımla uğraştı ve ömrünün kalanını Roma'ya kırgın geçirdi. MÖ 183'te hayatını kaybetti ve ölümünden önce cenazesinin Liternum'da gömülmesini kararlaştırmıştı.
Mirası
Antik çağın en mühim portrelerinden biri olan Scipio, zamanında oldukça mistik ve tanrısal bakışlarla bile değerlendirilmiştir. Jupiter'in soyundan geldiği bile iddia edilmiştir. Dönemi için oldukça normal bir tavırdır, tıpkı Büyük İskender'in haleflerinin ululanması gibi. Scipio, Roma'nın kaderinin dönüm noktasında bulunan bir isimdir, elde ettiği başarılarla Roma; Kartaca, Suriye ve Küçük Asya'ya diz çöktürmüştü. Polybius'a göre abartılı olmakla birlikte tüm zamanın en önemli insanı ilan edilmiştir, ki kazandığı üne bakarak bu bakışı anlayabiliyoruz. Özellikle MÖ 211-199 arasında tartışmasız en etkin Romalıydı ve Hispanik kabileler, barbarlar gibi komşu ülkelerde kral olarak saygı görüyordu. Kültürel anlamda antik Yunan kültürüne açık bir soyluydu ve bu konuda yaşlı Cato gibi tutucu Romalıların tepkisini çekmiştir. Büyük bir komutan, yetkin bir devlet adamı olan Scipio yeni savaş düzenleri uygulamış ve döneme damgasını vurmuştur. Ünü zamanını aşmış olan bu Romalı, Rönesans ve Hümanizma dönemlerinin de gözde figürüydü.
Kaynakça
 | Romalı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Publius Cornelius Scipio bilinen adiyla Scipio Africanus diger adlariyla Afrikali Scipio Scipio Africanus Major Yasli Scipio Africanus veya Buyuk Scipio MO 236 Roma MO 183 Ikinci Pon Savasi sirasinda general ve Roma Cumhuriyeti nde bir devlet adamidir Birisi ayni adli Publius Cornelius Scipio olan iki oglu vardi ki kendisi saglik sorunlari nedeniyle politik kariyer yapamamistir bu nedenle oglu Scipio ileride Publius Cornelius Scipio Minor olarak bilinecek cocugu evlat edinmistir diger ogluysa MO 174 te praetor olan Lucius tur 16 yuzyilda Italyali bir sanatcinin Scipio izlenimiIlk yillariMO 236 da Romali patrici bir ailede dogan Publius Cornelius Scipio nun cocuklugu ve Aemilia ile olan evliligi un kizi hakkinda fazla bir bilgi yoktur ancak gencliginde askeri bir egitimi kendisiyle ayni isimli babasinin yaninda gormustur Ikinci Pon Savasi sirasinda konsul olarak gorev alan babasiyla beraber gorevdeydi hatta Ticinus nehri dolaylarinda Hannibal in Numidyali atlilari tarafindan ordulari kanatlardan saldiriya ugramisti ve inisiyatif alarak ordunun bir kismini ve tabii ki yaralanan babasini kurtardi sonuc kesin bir yenilgi olsa da askeri yetenekleri icin bir kistas olmustu Ikinci Pon Savasi devam ederken askeri bir tribun olarak hizmet verdi MO 216 da Cannae Muharebesi nde Roma tarihinin en felaketli gununde savas meydaninda sag kurtuldu Dagilan orduyu toparladi ve sag kalan askerleri orgutledi daha sonra yaklasik 4000 askerle Canusium da yerlesti MO 213 te askeri kariyerden sivil kariyere gecti ve aday olup aedilis olarak secildi ancak yasi tutmadigi icin kazandigi secime itiraz edilmisti Scipio ise Roma vatandaslari sectiyse yeterince olgunum cevabini vermistir MO 211 de felaketli olaylar art arda geldi zira Ispanya da Ebro Nehri otesine ulasan Kartacalilar Scipio nun baba ve amcasini oldurmustu Bu nedenle Scipio askeri kariyerine geri donmek zorunda kaldi Ilk kariyeriMO 210 da Ispanya uzerine bir kuvvet sevk edilmesi kararini alan Romalilar uygun bir isim ariyordu ancak hicbir tecrubeli general bu gorevi ustlenmedi Genc Scipio gorev icin adayligini acikladi ve senatonun da onayini aldi Bu durum cumhuriyet tarihinde bir ilkti cunku ilk defa Italya disi icin gecerli bir imperium yetkisi praetor ve konsul olmayan birine verilmisti Ispanya daki askeri varliginin misyonunu sadece Kartacalilarin Hannibal ile baglantisini kesmek degil ayni zamanda babasinin saldirgan politikalarini uygulamak olarak belirledi MO 209 da ilk olarak curetkar bir hedef belirledi ve Kartacalilarin Ispanya daki kalbi olan Yeni Kartaca uzerine yurudu Hispanik balikcilardan yeni Kartaca kiyilarinda gelgit oldugunu ogrendi kusatmada bu durumu kullandi Sehrin kuzey duvarlarina hucum edildi hem Kartaca nin en onemli ussunu elde etti hem de buyuk miktarda erzak ve gumus sagladi Bir yil sonra Baetica da Hasdrubal Barca nin ordusunu yendi Bu savasta alisilmis Roma taktiklerini terk etmisti Art birliklerin on saflari destekledigi ve ana merkez hattin sabit oldugu klasik Roma savas duzeni bu savasta merkez hattin hafif birliklerin perdelemesiyle ikiye ayrilip dusman uzerine saldirmasiyla terk edildi Hasdrubal Barca savastan kacip Hannibal in yanina iltica etti MO 206 da bugunku Sevilla yakinlarinda Ilipa Savasi nda Mago Barca ve Gisco nun oglu Hasdrubal in komuta ettigi Kartaca ordusunu yenilgiye ugratti Veteran Roma piyadelerini kanatlara sevk edip merkeze yigilan Kartacali kuvvetleri kanatlardan ezdi Mago ve Hasdrubal savas meydanindan kacti ve akabinde Roma Cadiz i de zapt edip Ispanya uzerinde tam Roma hakimiyeti tesis edildi Tum bu basarilardan sonra MO 205 te konsul secildi ve Guney Italya da durumunu koruyan Hannibal i ciddiye almayip planlarini Sicilya ve Kuzey Afrika ya cevirdi Senato icinde muhalif goruslere ragmen gonullu birlikler topladi ve nihai hedef olarak gordugu Kuzey Afrika ya yurumek istiyordu Cannae felaketi sonrasi fidye ile kurtulanlari da bu birlige ekleyip once Sicilya ya gitti Senatodaki muhaliflerini bosa dusurup Locri sehrini Hannibal den aldi kusatma icin Pleminius u birakmisti MO 204 te 35 000 askerle Afrika ya ayak basti ve Utica yi kusatti MO 203 un baslarinda Numidyali yeni muttefikiyle beraber Hasdrubal Gisco nun oglu ve yandasi Numidyalilarin kampina baskin duzenleyip yakti Romalilar Numidyali suvarileri bunyelerine katarak Kartacalilarin avantajini kapmislardi Tunus un da Romalilarca dusurulmesi sonrasi Hannibal acil olarak Italya dan cagrildi MO 202 Scipio ordusunu nin suvarileriyle birlestirdi ve bir zamanlar Hannibal in yaptigi gibi savas meydanini ve sartlari secmisti Hannibal ise buyuk ama egitimsiz bir orduya sahipti ayrica orduda 80 egitimsiz savas fili vardi Scipio bu savasta pek cok sey ogrendigi Hannibal Barca ile karsi karsiyaydi Hannibal in fillerini etkisiz hale getirmek icin piyade hatlari arasinda koridorlar acildi ve avcilar filleri kiskirtarak bu koridorlara cektiler Panige kapilan filler donerek Kartaca saflarina saldirdilar Bunun uzerine Scipio suvarilerini Kartaca suvarilerini savas meydanindan uzaklastirmakla gorevlendirdi Romalilarin Numidyali suvarileri cok hizli ve etkiliydiler Hannibal ise ordusunun geri cekilmesine izin vermeyip hatti genisletti ve Romalilar tarafindan kusatilmamak icin kanatlari yaydi Tum bunlar olurken Romali suvariler art kuvvetlerini de kanatlara yayan Hannibal in ordusunun arkasina aniden yoneldiler Savas kesin Kartaca maglubiyetiyle bitti Hannibal savastan firar etti ve Kartaca kayitsiz sartsiz teslim oldu Belirleyici catisma sonucu imzalanan Hannibal Barisi II Pon Savasi sonrasi imzalanan antlasmanin adidir Kartaca icin sonun baslangicini teskil ediyordu Tarihci Polybius a gore Roma nin emperyal vizyonundaki sicramanin mihenk tasi bu savas olmustur MO 201 de bu zaferin onuruna kendisine Africanus unvani verildi Zama Muharebesi nden bir kesitOlgunluk cagiMO 199 da censor oldu ve senatonun en kidemli uyesi secildi Roma da Helen hayrani bir damari temsil ediyordu ve atesli muhalifleri vardi ozellikle Marcus Porcius Cato Scipio ailesine karsitlik guduyordu Scipio MO 194 te ikinci kez konsul secildi ve bu donem hareketli bir siyasi hayati oldu zira Selevkos krali III Antioch un Yunanistan uzerindeki tehdidi sonucu Makedonya krali V Filip elinde bulundurdugu Yunanistan topraklarindan cekildikten sonra Roma da da Yunanistan in tahliyesi fikri ortaya atilmisti ve Scipio konsullugu boyunca bu fikre karsi cikti Bir yil sonra Afrika ve Asya da elcilik gorevi gordu ve Antioch un Yunanistan uzerine atilirken bir Roma ordusunca puskurtulmesi sonucu dogu seferi tertip edildi ve imperium yetkileri Scipio Africanus ve kardesi Lucius a verildi Antioch a karsi savasta hastalanan Africanus degil de kardesi Lucius Cornelius Scipio Asiaticus one cikti ve MO 190 da Magnesia da bugunku Manisa Antioch u yendi Bu zaferinden oturu de Asiaticus unvanini almistir Son yillari ve olumuOmrunun son yillari siyasi muhaliflerinin saldirilari altinda gecmistir Ozellikle Marcus Porcius Cato atesli soylevler sonucu Scipio ve cevresi hakkinda davalar aciyordu Kardesi Lucius un imperium yetkisi uzatilmadi ve birkac yil icinde Antioch tan 500 talent para almakla suclandi Tum suclamalar dusse de Scipio ve ailesinin etkinligi kirilmisti Roma dan Liternum a gitti ve gonullu surgun oldu Tarimla ugrasti ve omrunun kalanini Roma ya kirgin gecirdi MO 183 te hayatini kaybetti ve olumunden once cenazesinin Liternum da gomulmesini kararlastirmisti MirasiAntik cagin en muhim portrelerinden biri olan Scipio zamaninda oldukca mistik ve tanrisal bakislarla bile degerlendirilmistir Jupiter in soyundan geldigi bile iddia edilmistir Donemi icin oldukca normal bir tavirdir tipki Buyuk Iskender in haleflerinin ululanmasi gibi Scipio Roma nin kaderinin donum noktasinda bulunan bir isimdir elde ettigi basarilarla Roma Kartaca Suriye ve Kucuk Asya ya diz cokturmustu Polybius a gore abartili olmakla birlikte tum zamanin en onemli insani ilan edilmistir ki kazandigi une bakarak bu bakisi anlayabiliyoruz Ozellikle MO 211 199 arasinda tartismasiz en etkin Romaliydi ve Hispanik kabileler barbarlar gibi komsu ulkelerde kral olarak saygi goruyordu Kulturel anlamda antik Yunan kulturune acik bir soyluydu ve bu konuda yasli Cato gibi tutucu Romalilarin tepkisini cekmistir Buyuk bir komutan yetkin bir devlet adami olan Scipio yeni savas duzenleri uygulamis ve doneme damgasini vurmustur Unu zamanini asmis olan bu Romali Ronesans ve Humanizma donemlerinin de gozde figuruydu Kaynakca a b c d e f g Hunt and Scullard Patrick and Howard Hayes Scipio Africanus Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mart 2020 a b Baker Simon 2017 Eski Roma 4 Basim bas Istanbul Say Yayinlari ss 54 58 ISBN 978 605 02 0157 4 Romali ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz