Afyon menekşe mermeri

Afyon menekşe mermeri (antik ismiyle Pavonazzetto), tek rezervi Afyonkarahisar'ın İscehisar ilçesinde (antik ismiyle Dokimeion) bulunan bir tür mermerdir. MÖ.1. yüzyıldan beri mimaride, heykellerde ve süslemede kullanılmış, mitolojik öykülere konu olmuştur. Beyaz zemin üzerine menekşe rengi damarları ve hareleri bulunur. Mermere menekşe rengini veren, yapısındaki demir oksit ve flogopit mimineralledir.

Afyon menekşe mermerinden yapılma kadın büstü, Roma dönemi – Roma'daki Capitol Müzesi.

Afyon menekşe mermerinden heykel.

Mitolojideki yeri

Afyon menekşe mermerinin rengini nereden aldığını konu edinen iki mitolojik öykü vardır ve ikisi de Attis ile ilgilidir.

İlk hikâyeye göre; Kibele, Attis’i görünce aşık olur, ancak Attis, Pessinus kralının kızını sevmektedir ve onunla evlilik hazırlığı yapmaktadır. Kibele, aşkına karşılık vermeyen Attis’i delirtir. Attis bir kriz geçirip çılgınca koşarken bir çam ağacına çarpar ve yaralanır. Attis’in kanı mor menekşelere dönüşürek akar ve beyaz mermerin üzerine damlar. Pavonazzetto denilen mermerin kırmızı ve mor renkli desenlerinin Attis’in kanı olduğuna inanılır.

İkinci hikâyede ise Attis, Kibele’nin sevgilisidir ve Kibele’nin kutsal bölgesi olan Persis Dağı'nda (bugünkü Bacakale) avlanırken yaban domuzu saldırısına uğrayarak yaralanır. Kanı beyaz mermere dökülerek ona kırmızı ve mor renk verir ve pavonazzeto denilen mermerin rengi böyle oluşur.

Kullanıldığı ünlü yapılar

Roma'daki yapılar

• Augustus Forumu, Mars Ultor Tapınağı M.Ö. 42

Pavonazzetto’nun kullanıldığı en eski mimari yapı, Augustus Forumu'dur. Mars Ultor Tapınağı’nın zemin kaplamasında kullanılmıştır.

• Pantheon Tapınağı – M.S. 126

Pavonazzetto, dünyanın en iyi korunmuş Roma yapılarından biri olan ’nın sütun, duvar, zemin kaplamalarında en çok kullanılmış olan mermer türlerindendir.

• Konstantin Takı– M.S. 315

Roma'daki Konstantin Takı üzerinde bulunan sekiz adet heykelde Pavonazzetto kullanılmıştır.

• La Bocca Della Verita - 1485

Roma’daki Saint Mary Bazilikası'nın revakına yerleştirilen insan yüzü şeklindeki kabartma, Pavonazzetto mermerindendir.

• Aziz Paul Papalık Bazilikası- M.S. 4. yüzyıl

Aziz Paul Bazılikası’nın içindeki sütunlar, Pavonazzetto mermeridir.

• Aziz Petrus Bazilikası - 1626

Roma’daki en büyük 4 bazilikadan ikincisi olan Aziz Petrus Bazilikası, Pavonazzetto’nun yoğun kullanıldığı tarihi yapılardandır. Zemin kaplamasında, sütunlarda, şöminede ve heykellerde Pavonazzetto kullanılmıştır.

• Roma'daki Capitoline Müzelerinde, Pavonazzetto mermerinden yapılmış kadın heykelleri- M.S. 390

Diğer yerler

• Sagalassos Antik Kenti- M.Ö. 332

Sagalassos Antik Kenti'nin duvar ve yer kaplamasında 40 tonluk Pavonazzetto kullanılmıştır.

• Ayasofya - M.S. 537
• Napoli Ulusal Arkeoloji Müzesi'nde Pavonazzetto mermerinden yapılmış, diz çökmüş barbar heykeli- M.Ö 1. yüzyıl sonları
• Celsus Kütüphanesi, M.S. 135

Efes antik kentindeki Celsus Kütüphanesi'nin ön cephesinde bulunan korint tarzı sütunlarda Pavonazzetto mermeri kullanılmıştır.

• Afrodisias Antik Kenti – M.Ö. 2. yüzyıl

Antik dünyadaki en iyi korunmuş stadyumuyla ve tapınak kapısıyla ünlü olan Afrodisias'un pek çok yerinde, yapıldığı çağın popüler taşı Pavonazzetto kullanılmıştır.

Ayrıca bakınız

Dokimeion

Kaynakça

1. ^ "Afyon Menekşe Mermer". Gramer Stones. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
2. ^ ^{a b} . 4 Şubat 2023. 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.