Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmed Paşa (1426 - 1497), 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.[]
Hayatı
Kendisi Fatih Sultan Mehmet'in öğretmenidir. Ahmet Paşa, Sultan II. Murat saltanat dönemi kazaskerlerinden Veliyüddin bin İlyas Efendi’nin oğludur. Büyük ihtimalle Edirne'de doğmuş olup Bursalı olarak tanınmasının sebebi, hayatını Bursa'da geçirmesi ve orada vefat etmesi ile izah edilebilir.
Milliyetçilikle ilgili çalışmaları yapan ilk şairdir.[] Ahmet Paşa’nın nerede ve ne zaman doğduğu bilinmemekte ve değişik yerler ve tarihler ileri sürülmektedir. Latifi'nin Tezkere'sinde ve Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Künhü'l-Ahbâr adlı eserinde Bursa'da doğduğu yazılıdır. Sehî Tezkeresi ve Güldeste yazarı Beliğ ise onun Edirne'de doğduğunu söylerler. Aşıkpaşa Tezkeresi yazarı ise, Ahmed Paşa'nın varisi olan amca oğlu Edirneli Nâzır Çelebi'den alınan bilgilere göre, Edirneli olduğunu bildirir. Fuad Köprülü'ye göre, "Edirne’de yaptırılan cami ve imaret vakfiyesinin Veliyüddin tarafından tanzim edildiği ve şairimizin memuriyet hayatı hakkındaki kayıtlar düşünülürse, bu tarihten (830/1426) biraz evvel ya da biraz sonra doğmuştur" (İslâm Ansiklopedisi Ahmet Paşa maddesi). Son zamanlara kadar Edirne’de 'Veliyüddin oğlu' ismini taşıyan bir mahallenin ve mescidin bulunması, Ahmed Paşa'nın Edirne'de doğduğuna dair bir sağlam bir ipucu sayılabilir.
Ahmet Paşa eğitimini II. Murat döneminde Edirne’de yapmış ve o dönemde geçerli bilgiler yanında Arapça ve Farsça da öğrenmiştir. Eğitimini bitirdikten sonra, önce Bursa’da Muradiye Medresesi’ne müderris olarak tayin edilmiş ve sonra 1451 (hicri 855)de Edirne Kadısı görevine atanmıştır. Fatih Sultan II. Mehmed'in tahta geçmesinden sonra kazasker olmuş ve onun muhasipliği ve öğretmenliği görevlerinde bulunmuştur. Sonra vezirlik rütbesine yükselmiştir. Sehî, Latîfî, Şakâik, Hasan Çelebi, Beyânî Tezkirelerine göre Fatih’in hizmetkârlarından birine laf attığı için; diğer kaynaklara göre padişahın bir gözdesine göz koyduğu için ve Âşık Çelebi'ye göre ise birkaç fesatçının iftirasına uğradığı için gazaba gelen padişah tarafından vezaretten azledilmiş ve hapse atılmıştır ve hatta öldürülmesi çok olasılık kazanmıştır. Bu olayın ortaya çıkması büyük bir ihtimalle bir saray entrikası, rekabeti, iftirası ve tevziratı sonucudur. Yine söylentiye göre Ahmed Paşa "Kerem" redifli 35 beyitten oluşan ünlü kasidesini padişaha sunmuş ve bu nedenle affedilmiştir. Fakat edebiyat tarihçisi Ali Nihad Tarlan "Kerem" redifli kasidenin yazılışının başka bir nedeni olduğunu ve anlatılan olayın olasılığı gayet az, bir güzel hikâye olmaktan ileri gitmediğini belirtmektedir.
Ahmet Paşa, daha sonra otuz akçe yevmiyeli olarak ile Bursa’ya tayin edilip orada Orhaniye, Muradiye ve Emir Sultan medrese vakıflarının mütevelliliği ile görevlendirilmiştir. Sonra sırasıyla Sultanönü (Eskişehir), Tire ve Ankara'da sancak beyliği görevine atanmıştır. Fatih’in 1481’de ölümünden sonra II. Bayezid’in zamanında tekrar eski itibarını kazanıp Bursa’ya sancak beyi olarak tayin olunmuştur. O görevde iken 1496 (hicri 602) yılında Bursa'da ölmüş ve Muradiye Camii yanında kendi yaptırdığı medrese yanında gömülmüş ve sonradan bir türbe inşa edilmiştir.
Ahmed Paşa'nin zeki, zarif, nüktedan ve hazırcevap bir kişiliği olduğu belirtilmiştir. Ahmed Paşa yaşadığı zamanlarda devrinin en büyük şairi olarak kabul edilmiş ve saygı görmüştür.
Edebî Kişiliği
Ahmed Paşa hem gazel hem de kaside türlerinde başarılı eserler yaratmış; şarkı ve murabbada da olgun örnekler vermiştir[]. Dizeleri divan şiirinin söz ve anlam özellikleriyle örülüdür[]. İşlediği konular genellikle din dışı olup beşeri aşk konusundaki şiirler de Divan'inda önemli yer tutmaktadır. Dinî ve tasavvufî konulara rağbet göstermemiştir. Şiirleri gayet ahenklidir ve aruz veznini çok ustaca kullandığı görülür. Kendi çağında "şairlerin sultanı" diye anıldığı bilinmektedir.Yazmış olduğu Kerem kasidesiyle ölümden kurtulmuştur. Bütün tezkereciler Ahmed Paşa'nin şiirlerinden takdirle bahsederler. Sonra gelen nesil şairlerden Ahi, Lamii, Necati, Zati ve Baki ona nazireler yazmışlardır. XIX. yüzyılda Ziya Paşa, üç şairi, Ahmed Paşa, Necati ve Zati'yi, "Türki suhana temel komuşlar" olarak tarif etmiş ve Ahmet Paşa'nın "Şeyhi ile Necati arasında yetişen şairlerden en büyüğü" olduğunu ifade etmiştir. Şairin ünü Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırlarını aşmıştır.
Ancak bazı edebiyat kritikleri Ahmed Paşa'yi orijinallikten uzak görerek İran şairlerinden çevirmiş olduğu beyitleri kendine mal etmekle suçlamışlardır.
Kaynakça
- ^ TDV İslâm Ansiklopedisi, Bursalı Ahmed Paşa maddesi 9 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., nâşir: Günay Kut.
- ^ Âşık Çelebi, Meşâ'irü’ş-şu'arâ, vr. 36a-36b.}}
Vikikaynak'ta Kişi:Ahmed Paşa ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Cengiz, Halil Erdoğan, Divan Şiiri Antolojisi, Bilgi Yayınevi Ankara 1972
- Osmanlı Medeniyeti website [1][][]
- Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü'nde Ahmed Paşa (şair)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmed Pasa 1426 1497 15 yuzyilda Sultan II Mehmed ve Sultan II Beyazid donemlerinde kazaskerlik vezirlik sancak beyligi ve kadilik gibi yuksek gorevleri yuklenmis bir ulema sinifi mensubu ve Divan Edebiyati sairi kaynak belirtilmeli HayatiKendisi Fatih Sultan Mehmet in ogretmenidir Ahmet Pasa Sultan II Murat saltanat donemi kazaskerlerinden Veliyuddin bin Ilyas Efendi nin ogludur Buyuk ihtimalle Edirne de dogmus olup Bursali olarak taninmasinin sebebi hayatini Bursa da gecirmesi ve orada vefat etmesi ile izah edilebilir Milliyetcilikle ilgili calismalari yapan ilk sairdir kaynak belirtilmeli Ahmet Pasa nin nerede ve ne zaman dogdugu bilinmemekte ve degisik yerler ve tarihler ileri surulmektedir Latifi nin Tezkere sinde ve Gelibolulu Mustafa Ali nin Kunhu l Ahbar adli eserinde Bursa da dogdugu yazilidir Sehi Tezkeresi ve Guldeste yazari Belig ise onun Edirne de dogdugunu soylerler Asikpasa Tezkeresi yazari ise Ahmed Pasa nin varisi olan amca oglu Edirneli Nazir Celebi den alinan bilgilere gore Edirneli oldugunu bildirir Fuad Koprulu ye gore Edirne de yaptirilan cami ve imaret vakfiyesinin Veliyuddin tarafindan tanzim edildigi ve sairimizin memuriyet hayati hakkindaki kayitlar dusunulurse bu tarihten 830 1426 biraz evvel ya da biraz sonra dogmustur Islam Ansiklopedisi Ahmet Pasa maddesi Son zamanlara kadar Edirne de Veliyuddin oglu ismini tasiyan bir mahallenin ve mescidin bulunmasi Ahmed Pasa nin Edirne de dogduguna dair bir saglam bir ipucu sayilabilir Ahmet Pasa egitimini II Murat doneminde Edirne de yapmis ve o donemde gecerli bilgiler yaninda Arapca ve Farsca da ogrenmistir Egitimini bitirdikten sonra once Bursa da Muradiye Medresesi ne muderris olarak tayin edilmis ve sonra 1451 hicri 855 de Edirne Kadisi gorevine atanmistir Fatih Sultan II Mehmed in tahta gecmesinden sonra kazasker olmus ve onun muhasipligi ve ogretmenligi gorevlerinde bulunmustur Sonra vezirlik rutbesine yukselmistir Sehi Latifi Sakaik Hasan Celebi Beyani Tezkirelerine gore Fatih in hizmetkarlarindan birine laf attigi icin diger kaynaklara gore padisahin bir gozdesine goz koydugu icin ve Asik Celebi ye gore ise birkac fesatcinin iftirasina ugradigi icin gazaba gelen padisah tarafindan vezaretten azledilmis ve hapse atilmistir ve hatta oldurulmesi cok olasilik kazanmistir Bu olayin ortaya cikmasi buyuk bir ihtimalle bir saray entrikasi rekabeti iftirasi ve tevzirati sonucudur Yine soylentiye gore Ahmed Pasa Kerem redifli 35 beyitten olusan unlu kasidesini padisaha sunmus ve bu nedenle affedilmistir Fakat edebiyat tarihcisi Ali Nihad Tarlan Kerem redifli kasidenin yazilisinin baska bir nedeni oldugunu ve anlatilan olayin olasiligi gayet az bir guzel hikaye olmaktan ileri gitmedigini belirtmektedir Ahmet Pasa daha sonra otuz akce yevmiyeli olarak ile Bursa ya tayin edilip orada Orhaniye Muradiye ve Emir Sultan medrese vakiflarinin mutevelliligi ile gorevlendirilmistir Sonra sirasiyla Sultanonu Eskisehir Tire ve Ankara da sancak beyligi gorevine atanmistir Fatih in 1481 de olumunden sonra II Bayezid in zamaninda tekrar eski itibarini kazanip Bursa ya sancak beyi olarak tayin olunmustur O gorevde iken 1496 hicri 602 yilinda Bursa da olmus ve Muradiye Camii yaninda kendi yaptirdigi medrese yaninda gomulmus ve sonradan bir turbe insa edilmistir Ahmed Pasa nin zeki zarif nuktedan ve hazircevap bir kisiligi oldugu belirtilmistir Ahmed Pasa yasadigi zamanlarda devrinin en buyuk sairi olarak kabul edilmis ve saygi gormustur Edebi KisiligiAhmed Pasa hem gazel hem de kaside turlerinde basarili eserler yaratmis sarki ve murabbada da olgun ornekler vermistir kaynak belirtilmeli Dizeleri divan siirinin soz ve anlam ozellikleriyle oruludur kaynak belirtilmeli Isledigi konular genellikle din disi olup beseri ask konusundaki siirler de Divan inda onemli yer tutmaktadir Dini ve tasavvufi konulara ragbet gostermemistir Siirleri gayet ahenklidir ve aruz veznini cok ustaca kullandigi gorulur Kendi caginda sairlerin sultani diye anildigi bilinmektedir Yazmis oldugu Kerem kasidesiyle olumden kurtulmustur Butun tezkereciler Ahmed Pasa nin siirlerinden takdirle bahsederler Sonra gelen nesil sairlerden Ahi Lamii Necati Zati ve Baki ona nazireler yazmislardir XIX yuzyilda Ziya Pasa uc sairi Ahmed Pasa Necati ve Zati yi Turki suhana temel komuslar olarak tarif etmis ve Ahmet Pasa nin Seyhi ile Necati arasinda yetisen sairlerden en buyugu oldugunu ifade etmistir Sairin unu Osmanli Imparatorlugu nun sinirlarini asmistir Ancak bazi edebiyat kritikleri Ahmed Pasa yi orijinallikten uzak gorerek Iran sairlerinden cevirmis oldugu beyitleri kendine mal etmekle suclamislardir Kaynakca TDV Islam Ansiklopedisi Bursali Ahmed Pasa maddesi 9 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde nasir Gunay Kut Asik Celebi Mesa iru s su ara vr 36a 36b Vikikaynak ta Kisi Ahmed Pasa ile ilgili metin bulabilirsiniz Cengiz Halil Erdogan Divan Siiri Antolojisi Bilgi Yayinevi Ankara 1972 Osmanli Medeniyeti website 1 olu kirik baglanti olu kirik baglanti Turk Edebiyati Isimler Sozlugu nde Ahmed Pasa sair