Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmet Caferoğlu (17 Nisan 1899, Gence - 6 Ocak 1975, İstanbul), Türk dilbilimci.
Ahmet Caferoğlu | |
|---|---|
| Doğum | 17 Nisan 1899 Gence |
| Ölüm | 6 Ocak 1975 (75 yaşında) İstanbul |
| Meslek | Dilbilimci |
| İmza | |
 | |
Türkçenin temel yapıtları, etimolojisi, Türk lehçeleri ve Anadolu ağızları üzerine çalışmalar yapmıştır. Türkiye'deki ilk ağız araştırıcısı ve dil tarihçisi unvanına sahip bilimdamıdır. 1946-1973 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Tarihi Kürsüsü'nün başkanlığını yapmıştır.
İlk cildi 1959'da yayımlanan ve Türkoloji dilciliğin tarihinde Almanca Fundamenta adıyla tanınan; eski, yeni ve en yeni Türk yazı dilleri ve tarihî lehçelerine ilişkin ilk bilimsel denemeler seviyesinde bir el kitabı olarak da bilinen eseri hazırlayanlardan birisidir.
Hayatı
1899 yılında Gence'de doğdu. Üç yaşında iken babası İsmail Bey'in ölümü üzerine annesi Cevher (veya Güher) Hanım tarafından büyütüldü. 1905'teki Ermeni-Müslüman davası döneminde ailesiyle Semerkant'a göç etti. İlk ve orta öğrenimini Semerkand'da tamamladıktan sonra Azerbaycan'a döndü; lise öğrenimini 1916'da Gence'de tamamladı. Kiev Yüksek Ticaret Enstitüsü'nde başladığı eğitimini yarım bırakmak zorunda kaldı ve Ekim Devrimi'nden sonra Gence'ye döndü. Bir süre Bakü Üniversitesi Türkoloji bölümüne devam ettikten (1919) sonra Azerbaycan'ın bağımsızlık mücadelesine katıldı. Nuri Paşa'nın komutanlık ettiği Kafkas İslam Ordusu'nda çarpıştı.
Azerbaycan'da Sovyet yönetimi kurulması üzerine 1920'de Türkiye'ye iltica etti. Yükseköğrenimini İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde tamamladı (1924). Bir süre İlahiyat Fakültesi kütüphanesinde memurluk yaptı. Daha sonra Türkiyat Enstitüsü'nde asistan oldu.
1925'te Alman Dışişleri Bakanlığı'nın verdiği bursla Almanya'ya giderek Berlin ve Breslau üniversitelerinde okudu. Breslau Üniversitesi'nde Friedrich Giese'nin yönetiminde hazırladığı 75 Azarbajğanisce Lieder Bajaty in der Mundart von Gandscha nebst einer sprachlichen Erklarung (1929; Gence Ağzında 75 Azerbaycan Bayatısı Türküsü Bir Dil Açıklamasıyla) adlı teziyle doktor oldu. Aynı yıl Türkiye'ye döndü, İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi Türk Dili Tarihi Kürsüsü'ne müderris muavini olarak atandı.
19 Ağustos 1934 tarihinde yapılan II. Türk Kurultayı sırasında dile getirdiği "Rus Dilinde İlk Türk Dili Yadigârları" başlıklı tezinin sunumu sırasında Sovyetler Birliği toprakları altında kalan akraba Türk topluluklarının dil birliğini sağlamak için tek bayrak altında toplanmasını işaret eden Turancı söylemi nedeniyle oturumu izlemekte olan Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk salonu terk etmiş, bunun üzerine Kurultay Başkanı TBMM Başkanı Kazım Özalp sözünün keserek kendisini kürsüden indirmiştir.
1938'de profesör oldu. 1946'da Yeni Türk Dili Kürsüsü başkanı oldu. 1973'te emekli oluncaya değin bu görevde kaldı.
(1932-1934), (1942-1943) gibi dergilerin sorumlu müdürlüğünü, Türkiyat Enstitüsü'nün de müdürlüğünü yaptı (1965-73). 1946'dan başlayarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi onun başkanlığı altında yayımladı. 6 Ocak 1975'te İstanbul'da öldü. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Çalışmaları
Türk Dilinin hemen her alanıyla ilgili araştırma ve incelemeler yayımladı. Türk dilinin gelişme aşamalarını göz önünde bulundurarak dört cilt olarak düşündüğü, ama iki cildini yayımlayabildiği Türk Dili Tarihi'nin (1958-64) ilk cildi Türk dilinin başlangıcından 9. yüzyıla, ikinci cildi ise 10. yüzyıldan 15. yüzyılın ortalarına değin süren dönemi içerir.
Türk sözlükçülüğü üzerinde de ayrıntılı biçimde duran Caferoğlu, ilk Türk sözlükçüsü Kaşgarlı Mahmud'u tanıtan bir kitap yazmış (Kaşgarlı Mahmut, 1938), 'ın Kıpçakca sözlüğünü yayıma hazırlamış (Kitabü'l-İdrak li-Lisani'l-Etrak, 1931), Uygur Türkçesinin söz varlığını derleyen kapsamlı bir sözlük çalışması ortaya koymuştur (Uygur Türkçesi, 1934-38, 3.bölüm; Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü 1968).
Anadolu'nun çeşitli yörelerinden yaptığı dil derlemerini de 9 cilt olarak yayımlamıştır Anadolu Dialektolojisi Üzerine Malzeme, 1940-41, 2 cilt; 1942; Anadolu Ağızlarından Toplamalar, 1944; Güneydoğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar, 1945; Kuzeydoğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar, 1946; Orta Anadolu Ağızlarından Derlemeler, 1948; Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler, 1951). Philologiae Turcicae Fundamenta 'da "Anadolu ve Rumeli Ağızları","Azerbaycan Dili" (Gerhard Doerfer ile birlikte) ve "Azerbaycan Edebiyatı" bölümlerini yazmıştır. Türk kavimlerine ilişkin notları ölümünden sonra kitaplaştırılmıştır (Türk Kavimleri, 1983).
Kaynakça
- ^ Önal, Kamil. "Prof. Dr. Ahmet Caferoğlu'nun Hayatı, Çalışma Alanları ve Bibliyografyası". İstanbul Kültür Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bitirme Çalışması, Mayıs 2013. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.
- ^ a b Musaoğlu, Mehman. (PDF). Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi Sayı 24, Yıl 2007. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.
- ^ Attar, Aygün; Şimşir, Sabahattin (2013). Türkiye'de Yaşayan Azerbaycan Türkleri (PDF). Ankara. ISBN . 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.
- ^ a b Ahmad, Dilgam. (PDF). Bizim Ahıska dergisi, Kış 2018. 27 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.
- ^ Atatürk ve Dil Kurumu adlı makale 6 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 13 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir
Konuyla ilgili yayınlar
Gasimov, Zaur. (2017) Transfer and Asymmetry. European journal of Turkish studies. DOI: 10.4000/ejts.5432
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmet Caferoglu 17 Nisan 1899 Gence 6 Ocak 1975 Istanbul Turk dilbilimci Ahmet CaferogluDogum17 Nisan 1899 1899 04 17 GenceOlum6 Ocak 1975 75 yasinda IstanbulMeslekDilbilimciImza Turkcenin temel yapitlari etimolojisi Turk lehceleri ve Anadolu agizlari uzerine calismalar yapmistir Turkiye deki ilk agiz arastiricisi ve dil tarihcisi unvanina sahip bilimdamidir 1946 1973 yillari arasinda Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turk Dili Tarihi Kursusu nun baskanligini yapmistir Ilk cildi 1959 da yayimlanan ve Turkoloji dilciligin tarihinde Almanca Fundamenta adiyla taninan eski yeni ve en yeni Turk yazi dilleri ve tarihi lehcelerine iliskin ilk bilimsel denemeler seviyesinde bir el kitabi olarak da bilinen eseri hazirlayanlardan birisidir Hayati1899 yilinda Gence de dogdu Uc yasinda iken babasi Ismail Bey in olumu uzerine annesi Cevher veya Guher Hanim tarafindan buyutuldu 1905 teki Ermeni Musluman davasi doneminde ailesiyle Semerkant a goc etti Ilk ve orta ogrenimini Semerkand da tamamladiktan sonra Azerbaycan a dondu lise ogrenimini 1916 da Gence de tamamladi Kiev Yuksek Ticaret Enstitusu nde basladigi egitimini yarim birakmak zorunda kaldi ve Ekim Devrimi nden sonra Gence ye dondu Bir sure Baku Universitesi Turkoloji bolumune devam ettikten 1919 sonra Azerbaycan in bagimsizlik mucadelesine katildi Nuri Pasa nin komutanlik ettigi Kafkas Islam Ordusu nda carpisti Azerbaycan da Sovyet yonetimi kurulmasi uzerine 1920 de Turkiye ye iltica etti Yuksekogrenimini Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi nde tamamladi 1924 Bir sure Ilahiyat Fakultesi kutuphanesinde memurluk yapti Daha sonra Turkiyat Enstitusu nde asistan oldu 1925 te Alman Disisleri Bakanligi nin verdigi bursla Almanya ya giderek Berlin ve Breslau universitelerinde okudu Breslau Universitesi nde Friedrich Giese nin yonetiminde hazirladigi 75 Azarbajganisce LiederBajatyin der Mundart von Gandscha nebst einer sprachlichen Erklarung 1929 Gence Agzinda 75 Azerbaycan Bayatisi Turkusu Bir Dil Aciklamasiyla adli teziyle doktor oldu Ayni yil Turkiye ye dondu Istanbul Darulfununu Edebiyat Fakultesi Turk Dili Tarihi Kursusu ne muderris muavini olarak atandi 19 Agustos 1934 tarihinde yapilan II Turk Kurultayi sirasinda dile getirdigi Rus Dilinde Ilk Turk Dili Yadigarlari baslikli tezinin sunumu sirasinda Sovyetler Birligi topraklari altinda kalan akraba Turk topluluklarinin dil birligini saglamak icin tek bayrak altinda toplanmasini isaret eden Turanci soylemi nedeniyle oturumu izlemekte olan Cumhurbaskani Mustafa Kemal Ataturk salonu terk etmis bunun uzerine Kurultay Baskani TBMM Baskani Kazim Ozalp sozunun keserek kendisini kursuden indirmistir 1938 de profesor oldu 1946 da Yeni Turk Dili Kursusu baskani oldu 1973 te emekli oluncaya degin bu gorevde kaldi 1932 1934 1942 1943 gibi dergilerin sorumlu mudurlugunu Turkiyat Enstitusu nun de mudurlugunu yapti 1965 73 1946 dan baslayarak Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Turk Dili ve Edebiyati Dergisi onun baskanligi altinda yayimladi 6 Ocak 1975 te Istanbul da oldu Zincirlikuyu Mezarligi nda topraga verildi CalismalariTurk Dilinin hemen her alaniyla ilgili arastirma ve incelemeler yayimladi Turk dilinin gelisme asamalarini goz onunde bulundurarak dort cilt olarak dusundugu ama iki cildini yayimlayabildigi Turk Dili Tarihi nin 1958 64 ilk cildi Turk dilinin baslangicindan 9 yuzyila ikinci cildi ise 10 yuzyildan 15 yuzyilin ortalarina degin suren donemi icerir Turk sozlukculugu uzerinde de ayrintili bicimde duran Caferoglu ilk Turk sozlukcusu Kasgarli Mahmud u tanitan bir kitap yazmis Kasgarli Mahmut 1938 in Kipcakca sozlugunu yayima hazirlamis Kitabu l Idrak li Lisani l Etrak 1931 Uygur Turkcesinin soz varligini derleyen kapsamli bir sozluk calismasi ortaya koymustur Uygur Turkcesi 1934 38 3 bolum Eski Uygur Turkcesi Sozlugu 1968 Anadolu nun cesitli yorelerinden yaptigi dil derlemerini de 9 cilt olarak yayimlamistir Anadolu Dialektolojisi Uzerine Malzeme 1940 41 2 cilt 1942 Anadolu Agizlarindan Toplamalar 1944 Guneydogu Illerimiz Agizlarindan Toplamalar 1945 Kuzeydogu Illerimiz Agizlarindan Toplamalar 1946 Orta Anadolu Agizlarindan Derlemeler 1948 Anadolu Illeri Agizlarindan Derlemeler 1951 Philologiae Turcicae Fundamenta da Anadolu ve Rumeli Agizlari Azerbaycan Dili Gerhard Doerfer ile birlikte ve Azerbaycan Edebiyati bolumlerini yazmistir Turk kavimlerine iliskin notlari olumunden sonra kitaplastirilmistir Turk Kavimleri 1983 Kaynakca Onal Kamil Prof Dr Ahmet Caferoglu nun Hayati Calisma Alanlari ve Bibliyografyasi Istanbul Kultur Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Turk Dili ve Edebiyati Bitirme Calismasi Mayis 2013 Erisim tarihi 26 Nisan 2018 a b Musaoglu Mehman PDF Turk Dunyasi Dil ve Edebiyat Dergisi Sayi 24 Yil 2007 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2018 Attar Aygun Simsir Sabahattin 2013 Turkiye de Yasayan Azerbaycan Turkleri PDF Ankara ISBN 978 975 267 883 5 29 Mart 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Nisan 2018 a b Ahmad Dilgam PDF Bizim Ahiska dergisi Kis 2018 27 Nisan 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Nisan 2018 Ataturk ve Dil Kurumu adli makale 6 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde 13 Mayis 2021 tarihinde erisilmistirKonuyla ilgili yayinlarGasimov Zaur 2017 Transfer and Asymmetry European journal of Turkish studies DOI 10 4000 ejts 5432