Ak Şeytan (The White Divel - The Tragedy of Paolo Giordano Ursini, Duke of Brachiano with the Life and Death of Vittoria Corombona the Famous Venetian Curtizan), İngiliz oyun yazarı John Webster'ın 1612'de yazdığı intikam trajedisidir. Beş perdeden oluşan oyun, Webster'in tek başına yazdığı ilk trajedidir.
Ak Şeytan | |
---|---|
Ak Şeytan'ın ilk sayfası (1612) | |
Yazar | John Webster |
Karakterler | Vittoria Corombona, Brachiano, Isabella, Francisco De Medici, Camillo, Lodovico, Monticelso, Giovanni, Cornelia, Flamineo, Marcello |
İlk gösterim | 1612 |
Ülke | İngiltere |
Orijinal dil | İngilizce |
Zaman ve mekân | 1580'ler, İtalya |
Jakobyen dönemde yazılan en sansasyonel ve dehşet verici intikam trajedilerinden bir olarak nitelendirilen Ak Şeytan aslında derlenmesinden 27 yıl önce İtalya'da yaşanmış gerçek bir olayı, 22 Aralık 1585'te Padova'da gerçekleşmiş olan cinayetini temel alır. Ancak, drama profesörü John Russell Brown'a göre Webster olayın tarihsel doğruluğundan çok kendi dönemindeki İngiltere'nin siyasal ve ahlaki durumunu anlatmakla ilgileniyordu.
Ak Şeytan (The White Devil) adını popüler bir İngiliz atasözü olan "ak şeytan kara şeytandan daha kötüdür" deyişinden alır. Oyun insanların gerçekliği ve onların kendini iyi ve saf "white" (ak) olarak tanımlaması arasındaki farka odaklanır.
Genel bakış
İlk baskısı tek perden oluşuna Ak Şeytan daha sonra beş perdeye ayrıldı ve oyunun beşinci perdesi diğerlerine oranla iki kat daha uzundur.
Bugün genel olarak beğenilen oyun ilk sahnelendiğinde pek başarılı olamadı. Webster, oyunun kışın en durgun zamanında sahnelendiğinden, tiyatronun kalitesizliğinden ve "cahil eşekler" olarak nitelendirdiği izleyicilerden şikayet etti. Ve doğrusu oyunun karmaşıklığı, pişkinliği ve hicvi ilk kez sahnelendiği 'daki 'in repertuvarı ile pek uygunluk göstermiyordu.
Oyunun başarısızlığından yakınan Webster yine de Ak Şeytan'ın son sayfasına düştüğü notla oyuncuların becerisini özellikle de, büyük ihtimalle Falmineo'yu (Perkins'in hangi karakteri canlandırdığı tam olarak net değildir) canlandıran, 'in performansını övmüştü. Webster'ın notta "Özellikle dostum üstad Perkins'in gayretini ve oyunu başından sonuna kadar süsleyen performansını unutmamalıyım" yazmıştı.
Oyun 1630'da 'daki tarafından başarılı bir şekilde canlandırıldı ve 1631'de yeniden yayımlandı. Ardından 1672'ye kadar oyunun üç yeni baskısı çıkmış oldu. 1707'de Webster'ın oyununun bir adaptasyonunu Injured Love ismiyle yayımladı.
Webster'ın oyunu temel olarak intikam trajedisi olarak nitelendirilse de Webster'ın oyundaki amacı tam olarak açık değildir. Oyundaki bir başka özellik ise Orta Çağ'da sık kullanılan sözsüz oyun (dumb show) geleneğinden faydalanılmasıdır.Ak Şeytan'da dolaylı anlatım yoktur, kötüler oldukça açık bir şekilde seyirciye sunulur.
Karakterler
- Monticelso: Oyundaki en güçlü din adamıdır. En çok, Vittoria'nın kocasını ve İsabella'yı öldürmekle suçlandığı mahkemenin savcısı ve yargıcı olduğu sahnede ön plana çıkar. Oyunun ilerleyen sahnelerinde papa Paul IV olur. O ayrıca İsabella'nın kardeşi Francisco ile birlikte intikam planları yapmaktadır.
- Francisco De Medici: Florence Dükü. 5. sahnede Mulinassar ismi ile bir Faslı kılığına girer
- Bracciano: Brachiano dükü Paulo Giordano Orsini çok güçlü asil bir adamdır. O İsabella ile evlidir ve Vittori Corombona'ya aşıktır. Sonrasında Orsini karısından yasal olarak ayrılır ve İsabella ve Vittoria'nın kocası Camillo'nun öldürülmesini planlar. Cinayetlerden sonra İsabella'nın kardeşi Francisco, Vittoria'ya sahte bir aşk mektubu yollar, bunun üzerine Orsini, Vittoria'yı sadakatsizlikle suçlar. Vittoria sevgilisini mektubun sahte olduğuna inandırınca Orsini onu hapisten kurtarıp Paduva'ya götürür. Burada evlenirler. Evlendikleri gün Lodovica tarafından zehirlenerek öldürülür.
- Giovanni: Isabella ve Brachiano'nun oğlu.
- Lodovico: İtalyan bir Kont. Kilise tarafından sürgüne gönderilen Lodovico, döndüğünde İsabella'nın hizmetine girmek ister ancak bu gerçekleşmeden İsabella ölür ve Lodovico da intikam yemini eder.
- Gasparo
- Camillo: Vittoria'nın ilk kocası ve kardinal Monticelso'nun yeğenidir. Webster'ın oyununda zayıf, yaşlı ve iktidarsız bir erkek olarak resmedilir. Bracciano ve Vittoria'nın erkek kardeşi Flamineo'nun yaptığı bir plan sonrasında öldürülür.
- Hortensio: Brachiano'nun memurlarından biri
- Marcello: Vittoria'nın kardeşi
- Flamineo: Vittoria'nın kardeşi ve Brachiano'nun sekreteri
- Jacques: Bir mağribi ve Giovanni'nin hizmetlisi
- Isabella :Brachiano'nun karısı ve Francisco De Medici'nin kızkardeşi
- Vittoria Corombona: Venedikli bir leydi. Önce Camillo ile ardından Brachiano ile evlenir. Vittoria, oyunun ismindeki "ak şeytan" olarak düşünülür. Webster'in ölümünden yaklaşık otuz yıl sonra oyun için ilk kez "The White Devil Or Vittoria Corombona" ismi kullanıldı.
- Cornelia: Vittoria, Flamineo ve Marcello'nun anneleri. Cornelia Vittoria ve Bracciano'nun evlenmesine karşı tepki gösterir. Ayrıca oğlu Flamineo'nun da işin içinde olmasından mutsuzdur. Ancak bu evliliğin yasal olmasından sonra zengn olacağını bildiğinden sessiz kalmayı tercih eder. Cornelia'nın oyunda, görünüşte iyi anne ve gerçekte de bencil bir kadındır.
- Zanche: Bir mağribi, Vittoria'nın hizmetlisi
Konu
Kont Lodovico ahlaksızlığı ve cinayet yüzünden Roma'dan sürgün edilmiştir. Arkadaşları onun bu durumunu ortadan kaldırmak için çalışmaya söz verirler.
Brachiano Dükü, Venedikli soylu ama fakirleşmiş bir aileden gelen Vittoria Corombona'ya şiddetli bir şekilde tutulur. Ancak Dük ve Vittorio zaten başkalarıyla evlidir. Brachiano'nun yanında sekreter olan, Vittoria'nın erkek kardeşi Flamineo kariyerinde ilerlemek umuduyla Dük ve Vittoria'yı bir araya getirmeyi planlamaktadır. Plan Dükün karısı İsabella tarafından erkek kardeşi ve Kardinal Monticelso'nun da yardımı ile engellenir. İsabella'nın erkek kardeşi ve Kardinal, Brachiano'nun sadakatsizliği ile ilgili dedikodular yüzünden öfkelidirler ve onu olayın ortaya çıkaması için cesaretlendirmeye girişirler, ancak bundan önce Dük ve Flamineo, İsabella ve Vittoria'nın kocasının öldürülmesini kararlaştırmışlardır.
Vittoria kocasının cinayeti yüzünden yargılanır, aleyhinde hiçbir somut delil olmamasına rağmen Kardinal tarafından suçlanır ve pişman fahişlerin gönderildiği bir manastıra hapsedilir. Flamineo olaydan sıyrılmak için delilik numarası yapar. Sürgündeki Kont Lodovico affedilir ve Roma'ya geri döner. İsabella ile olan gizli aşkını itiraf etmiştir. Kont, İsabella'nın intikamını almak için yemin eder bu arada İsabella'nın kardeşi Francisco da intikam planları kurmaya başlamıştır. Gerçek hikâyede Francisco de Medici'nin rolünün sınırlı olmasına rağmen Webster muhtemelen oyundaki intikam ögesini kuvvetlendirmek ve iki grup arasında bir bağlantı sağlamak amacıyla Francisco'nun oyundaki etkisini büyütmeyi tercih etti. Francisco Brachiano'nun ellerine düşen Vittoria'ya bir aşk mektubu yazar. Kıskançlığını körükleyen bu olay onu Vittoria ile birlikte kaçmaya iter. Kardinal Monticelso, papa seçilir ve ilk işi olarak da Vittoria ve Brachiano'yu aforoz eder.
Vittoria ve Brachiano Padova'da evlenirler. Burada üç gizemli yabancı gelir ve Brachiano'nun hizmetine girerler. İsabella'nın intikamını almak isteyen bu üç yabancı Mulinassar isimli bir Kuzey Afrikalı kılığındaki Francisco, kapusen rahibi kılığındaki Lodovico ve Gasparo'dur. Onlar Brachiano'yu zehirleyerek intikama başlarlar. Brachiano ölürken Lodovico ve Gasparo ona kendilerini gösterirler. Bu esnada başka bir yerde de Flamineo kardeşi Marcello'yu annelerinin gözü önünde öldürür. Gerçekte ise kardeşlerin ikisi de intikamcılar tarafından öldürülmüşlerdir.
Gerçek yaşam
1558'de , meşhur Medici ailesinden Büyük Dük I. Casimo'nun kızı ile evlendi. 16 Temmuz 1576'da İsabella, Orsini'nin nadir ziyaretlerinin biri esnasında öldü veya öldürüldü. Cinayet büyük ihtimalle İsabella'nın sadakatsizliği yüzünden gerçekleşti: İtalya'da delitto d 'onorede olarak bilinen bu olay o dönem için meşru bir durum olarak görülürdü ve öldüren kişi yasa ile affediliyordu. Gerçek yaşamda kocasından ayrı yaşayan ve bir aşığı olan Isabella, Webster'in oyununda kocasına çok düşkün bir kadın olarak resmedilir.
Vittoria Accoramboni 15 Şubat 1557'de Gubbio'da asil bir ailenin onuncu çocuğu olarak doğdu. İnceliği ve nadir bulunan güzelliği ile Vittoria Roma sosyetesinin favori leydilerinden biri olmuştu. Birçok evlenme teklifini geri çevirdikten sonra onaltı yaşındayken babasının da zorlamasıyla hiçbir pozisyonu olmayan ancak kardinal Felice 'nun (oyunda Monticelso) yeğeni olan Francesco Mignucci ile evlendi. 1583'te Giordiano kendisinden yirmiyedi yaş küçük olan Vittoria Accoramboni'yi görüp âşık oldu. Kardinal di Montalto'nun gelecekte yükselebileceğini önceden göremeyen Vittoria'nın annesi de kızının Orsini ile birleşmesini istiyordu. Bir gün Francesco Mignucci kayın biraderlerinin birinden yardım çağrısı aldı: Francesco yardıma gittiği sırada Monte Cavallo yakınlarında pusuya düşürülüp öldürüldü. Webster, Vittoria'nın kocası Perretti'yi (oyunda Camillo'dur) neredeyse Vittoria'ya onu aldatması için bir bahane verecek şekilde sorumsuz yaşlı bir adam şekline sokarak onun gerçekte çok genç olduğunu göz ardı eder. Cenazeden birkaç gün sonra Vittoria Accoramboni ve annesi Roma'yı terk edip Paolo Giordano Orsini ile yaşamak için Braciano'ya taşındılar. Yakalanan suikastçilerden birinin itirafı dahil, bütün deliller Paolo Giordano'nun azmettirici olduğunu gösteriyordu ama zayıf papa (1572-85) Orsini'ye dava açmaya cesaret edemedi. Yine de onun Vittoria ile evlenmesini yasakladı. Papanın ölümü üzerine Orsini Vittoria ile evlenebileceğini düşündü. 24 Nisan'da Kilisenin yasaklamasına ve diğer engellemelere rağmen düğün yapıldı aynı gün kardinaller de yeni papayı seçti. Kardinallerin tercihi Felice Peretti papa Sixtus V oldu. Oyunda bu papa muhtemelen yanlış isimlendirme sonucu, gerçekte 1559'da ölen, Paul IV olarak görünür.
Orsini papaya sadakatini sunacağı özel bir huzura kabul için izin istedi. Papa Sixtus V ile konuşmak Orsini'yi rahatlattı: onun kardinal Perretti'ya karşı işlediği suç affedilmişti ancak papaya karşı işlenen hiçbir suç hoş görülmeyecekti. Papa sakin ve kesin bir şekilde Orsini'den Braciano ormanının suçlulara ve haydutlara istihkam yeri olmasını engellemesini istediği bir konuşma yaptı. Bu konuşmadan sonra dahi kendisini güvende hissetmeyen Orsini karısını da yanına alıp Braciano'dan ayrılarak Venedik Cumhuriyeti'nde bulunan Padova yakınlarındaki Abano'ya gitti. Orsini burada Kasım 1585'te öldü ve ailenin diğer üyelerinin zararına karısı Vittoria'ya küçük bir servet bıraktı. Vittoria parayı harcayabilmek için zaman bulamayacaktı. Dükün uzaktan akrabası Lodovico Orsini, Vittoria'yı mirastan feragat etmesi için zorladı ancak Vittoria buna razı olmadı ve bunun üzerine çileden çıkan Lodovico 22 Aralık 1585'te kiraladığı suikastçilerle birlikte Vittoria'yı öldürdü.
Gerçek yaşamda belki de bir aşk trajedisi olan bu birliktelik Webster'ın oyununda cinsellik ve para üzerine kurulan bir ilişkiye dönüşür.
Kaynakça
Webster'ın olayı oyunlaştırırken kullandığı kaynak(lar) konusu net değildir. Paolo Giordano'nun başından geçen bu olaylar, Webster'ın hayatta olduğu bir dönemde, 1581–5 tarihlerinde gerçekleşti. Hikâye ile ilgili ilk anlatılan hikâyeler İtalyancadır. Bilinen bir Fransızca versiyon da tarafından yazıldı. Bu hikâyeler birbirleriyle benzerlikler taşımasının yanı sıra pek çok noktada farklılıklar gösterir.
Webster'ın bu daha önce anlatılan hikâyelerden beslenmiş olması, bir İtalya ziyaretinde duymuş olması ya da ağızdan ağza yayılan söylentileri derlemiş olması gibi rivayetler söz konusudur. Tempesti'ye göre bu trajik olay bütün Avrupa'da biliniyordu ve yüzlerce yazar tarafından anlatılmıştı. Bu konuyla yakından ilgili olan Virginia Mason Vaughan kaynağın bir roman ya da oyun olabileceğini ancak en olası durumun Webster'ın duyduğu gerçek olayları değiştirerek dramatize etmiş olmasıdır der. Ancak bu ihtimalleri doğrulayacak hiçbir kanıt yoktur.
İngiliz edebiyat eleştirmeni ve yazar 1857 tarihli "John Webser'ın Dramatik Çalışmaları" adlı kitabında, Casimir Tempesti'nin "Storia della Vita e Geste di Sisto Quinto" adlı eserinden birçok otorite tarafından alıntı yapıldığını ve Webster'ın hikâyesinin de büyük oranda bununla ilgili olduğunu belirten bir mektup aldığından söz etti. Yine de yazar, Webster'ın oyununu bu eserden türetmiş olabileceğini ancak, onun olaylarla aynı dönemde yaşadığını ve duyduklarını derleyerek hikâyeyi oluşturmuş olma ihtimalinin de bulunduğunu yazdı.
Konuyla ilgili olarak ileri sürülen düşüncelerden biri de Alman bankasında bulunan haber bülteni ile ilgilidir. Webster'ın oyunda kullandığı bir kısım gerçekte olmamış olaylar (Brachiano'nun görmezlikten gelinen aşırı şişmanlığı, Brachiano'nun varisi Virginio için Giovanni adının kullanılması ve Vittoria'nın söylentilere dayanan intiharı gibi) hemen hemen aynı şekilde bu bültende de yazılıdır.
Notlar
- ^ a b . eNotes.com. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2008.
- ^ . fortunecity.com. 9 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ "The White Devil, Pavilion Theatre, Brighton, January 13 - February 4". The Argus. 13 Ocak 2006. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.[]
- ^ a b c . The Gale Group. 2004. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2008.
- ^ . BookRags and Gale's For Students Series. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2008.
- ^ Webster, John. "Intoduction". Brown, John Russell (Ed.). The White Devil (İngilizce). Brown, John Russell (2. baskı bas.). Manchester, İngiltere: Manchester University Press. ss. 23. syf. ,. Erişim tarihi: 28 Mart 2009.
- ^ a b Leggatt, Alexander. "The Failure of the White Devil". Jacobean Public Theatre (İngilizce). Routledge. s. 123. . 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2008.
- ^ . University uf Utah. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ Webster, John. John Russell Brown (Ed.). Introduction-Origins and Context (İngilizce). Manchester: Manchester University Press. s. 1. . 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2008.
- ^ a b M Nunn, Hillary. "Staging Anatomies: Dissection and Spectacle in Early Stuart Tragedy". Ashgate. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2008.
- ^ Farmer, Alan. . The Playhouse in Printing House. Columbia Üniversitesi. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2008.
- ^ . Classic Literature Library. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2008.
- ^ Cinpoes, Nicoleta (28 Ocak 2008). "The White Devil - Stage History". Elizabethan and Jakobean Drama. Warwick. 4 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2008.
- ^ "English Poets Laureate: Nahum Tate (1652-1715)". www.mala.bc.ca. 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2008.
- ^ a b c d Çalışkan, Hamit. (PDF). Çukurova Üniversitesi. ss. 1,2. 11 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ H. Bruce, Franklin (1961). "The Trial Scene of Webster's The White Devil Examined in Terms of Renaissance Rhetoric". Rice University. Erişim tarihi: 10 Nisan 2008.
- ^ Teker, Gülşen Sayın (2000). "Aesthetics of Deception on the Stage: The Conflict Between Reality and Appearance in John Webster's The White Devil" (PDF). Doğuş Üniversitesi Dergisi (İngilizce). İstanbul: Doğuş Üniversitesi. s. 172. Erişim tarihi: 20 Nisan 2009.[]
- ^ The Philip Quast Guide 17 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sydney'de sahnelenen oyunun bilgileri (2008). 17 Aralık 2008 tarihinde erişilmiştir.
- ^ a b "Vittoria Accoramboni "Italian noblewoman"". Arşivlenmiş kopya. Encyclopædia Britannica. 2008. 14 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2008.
- ^ Anonymous, 15 Mart (2005). . GradeSaver. 30 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
- ^ a b "Ferdinand Gregorovius' Walks - Bracciano, Trevignano and Anguillara". romeartlover. 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2008.
- ^ The White Divel: question of its sources; possibility of originality in the plot. 19 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kaynak adreste alıntı yapılan yer: The Cambridge History of English and American Literature in 18 Volumes (1907–21). Volume VI. The Drama to 1642, Part Two. 28 Mart 2009 tarihinde erişildi.
- ^ Webster & the Elizabethan Drama Rupert Brooke
- ^ Hazlitt, William (1857). The Dramatic Works of John Webster. Londra: Oxford Üniversitesi.
- ^ Marlowe, Christopher; Dyce, Alexander; Davies, John, Sir (1859). Works; With Some Account of the Author, and Notes. Toronto: London Routledge, Warne, and Routledge.
- ^ . .litnotes. 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2008.
Dış bağlantılar
- Project Gutenberg'deki indirilebilir tekst6 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ak Seytan The White Divel The Tragedy of Paolo Giordano Ursini Duke of Brachiano with the Life and Death of Vittoria Corombona the Famous Venetian Curtizan Ingiliz oyun yazari John Webster in 1612 de yazdigi intikam trajedisidir Bes perdeden olusan oyun Webster in tek basina yazdigi ilk trajedidir Ak SeytanAk Seytan in ilk sayfasi 1612 YazarJohn WebsterKarakterlerVittoria Corombona Brachiano Isabella Francisco De Medici Camillo Lodovico Monticelso Giovanni Cornelia Flamineo MarcelloIlk gosterim1612UlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceZaman ve mekan1580 ler Italya Jakobyen donemde yazilan en sansasyonel ve dehset verici intikam trajedilerinden bir olarak nitelendirilen Ak Seytan aslinda derlenmesinden 27 yil once Italya da yasanmis gercek bir olayi 22 Aralik 1585 te Padova da gerceklesmis olan cinayetini temel alir Ancak drama profesoru John Russell Brown a gore Webster olayin tarihsel dogrulugundan cok kendi donemindeki Ingiltere nin siyasal ve ahlaki durumunu anlatmakla ilgileniyordu Ak Seytan The White Devil adini populer bir Ingiliz atasozu olan ak seytan kara seytandan daha kotudur deyisinden alir Oyun insanlarin gercekligi ve onlarin kendini iyi ve saf white ak olarak tanimlamasi arasindaki farka odaklanir Genel bakisIlk baskisi tek perden olusuna Ak Seytan daha sonra bes perdeye ayrildi ve oyunun besinci perdesi digerlerine oranla iki kat daha uzundur Bugun genel olarak begenilen oyun ilk sahnelendiginde pek basarili olamadi Webster oyunun kisin en durgun zamaninda sahnelendiginden tiyatronun kalitesizliginden ve cahil esekler olarak nitelendirdigi izleyicilerden sikayet etti Ve dogrusu oyunun karmasikligi piskinligi ve hicvi ilk kez sahnelendigi daki in repertuvari ile pek uygunluk gostermiyordu Oyunun basarisizligindan yakinan Webster yine de Ak Seytan in son sayfasina dustugu notla oyuncularin becerisini ozellikle de buyuk ihtimalle Falmineo yu Perkins in hangi karakteri canlandirdigi tam olarak net degildir canlandiran in performansini ovmustu Webster in notta Ozellikle dostum ustad Perkins in gayretini ve oyunu basindan sonuna kadar susleyen performansini unutmamaliyim yazmisti Oyunun 1630 da basarili bir sekilde canlandirildigi Red Bull Tiyatrosu Oyun 1630 da daki tarafindan basarili bir sekilde canlandirildi ve 1631 de yeniden yayimlandi Ardindan 1672 ye kadar oyunun uc yeni baskisi cikmis oldu 1707 de Webster in oyununun bir adaptasyonunu Injured Love ismiyle yayimladi Webster in oyunu temel olarak intikam trajedisi olarak nitelendirilse de Webster in oyundaki amaci tam olarak acik degildir Oyundaki bir baska ozellik ise Orta Cag da sik kullanilan sozsuz oyun dumb show geleneginden faydalanilmasidir Ak Seytan da dolayli anlatim yoktur kotuler oldukca acik bir sekilde seyirciye sunulur Karakterler Monticelso Oyundaki en guclu din adamidir En cok Vittoria nin kocasini ve Isabella yi oldurmekle suclandigi mahkemenin savcisi ve yargici oldugu sahnede on plana cikar Oyunun ilerleyen sahnelerinde papa Paul IV olur O ayrica Isabella nin kardesi Francisco ile birlikte intikam planlari yapmaktadir Francisco De Medici Florence Duku 5 sahnede Mulinassar ismi ile bir Fasli kiligina girer Bracciano Brachiano duku Paulo Giordano Orsini cok guclu asil bir adamdir O Isabella ile evlidir ve Vittori Corombona ya asiktir Sonrasinda Orsini karisindan yasal olarak ayrilir ve Isabella ve Vittoria nin kocasi Camillo nun oldurulmesini planlar Cinayetlerden sonra Isabella nin kardesi Francisco Vittoria ya sahte bir ask mektubu yollar bunun uzerine Orsini Vittoria yi sadakatsizlikle suclar Vittoria sevgilisini mektubun sahte olduguna inandirinca Orsini onu hapisten kurtarip Paduva ya goturur Burada evlenirler Evlendikleri gun Lodovica tarafindan zehirlenerek oldurulur Giovanni Isabella ve Brachiano nun oglu Lodovico Italyan bir Kont Kilise tarafindan surgune gonderilen Lodovico dondugunde Isabella nin hizmetine girmek ister ancak bu gerceklesmeden Isabella olur ve Lodovico da intikam yemini eder Gasparo Camillo Vittoria nin ilk kocasi ve kardinal Monticelso nun yegenidir Webster in oyununda zayif yasli ve iktidarsiz bir erkek olarak resmedilir Bracciano ve Vittoria nin erkek kardesi Flamineo nun yaptigi bir plan sonrasinda oldurulur Hortensio Brachiano nun memurlarindan biri Marcello Vittoria nin kardesi Flamineo Vittoria nin kardesi ve Brachiano nun sekreteri Jacques Bir magribi ve Giovanni nin hizmetlisi Isabella Brachiano nun karisi ve Francisco De Medici nin kizkardesi Vittoria Corombona Venedikli bir leydi Once Camillo ile ardindan Brachiano ile evlenir Vittoria oyunun ismindeki ak seytan olarak dusunulur Webster in olumunden yaklasik otuz yil sonra oyun icin ilk kez The White Devil Or Vittoria Corombona ismi kullanildi Cornelia Vittoria Flamineo ve Marcello nun anneleri Cornelia Vittoria ve Bracciano nun evlenmesine karsi tepki gosterir Ayrica oglu Flamineo nun da isin icinde olmasindan mutsuzdur Ancak bu evliligin yasal olmasindan sonra zengn olacagini bildiginden sessiz kalmayi tercih eder Cornelia nin oyunda gorunuste iyi anne ve gercekte de bencil bir kadindir Zanche Bir magribi Vittoria nin hizmetlisiKonu Isabella nin olduruldugu Odescalchi Kalesi Kont Lodovico ahlaksizligi ve cinayet yuzunden Roma dan surgun edilmistir Arkadaslari onun bu durumunu ortadan kaldirmak icin calismaya soz verirler Brachiano Duku Venedikli soylu ama fakirlesmis bir aileden gelen Vittoria Corombona ya siddetli bir sekilde tutulur Ancak Duk ve Vittorio zaten baskalariyla evlidir Brachiano nun yaninda sekreter olan Vittoria nin erkek kardesi Flamineo kariyerinde ilerlemek umuduyla Duk ve Vittoria yi bir araya getirmeyi planlamaktadir Plan Dukun karisi Isabella tarafindan erkek kardesi ve Kardinal Monticelso nun da yardimi ile engellenir Isabella nin erkek kardesi ve Kardinal Brachiano nun sadakatsizligi ile ilgili dedikodular yuzunden ofkelidirler ve onu olayin ortaya cikamasi icin cesaretlendirmeye girisirler ancak bundan once Duk ve Flamineo Isabella ve Vittoria nin kocasinin oldurulmesini kararlastirmislardir Vittoria kocasinin cinayeti yuzunden yargilanir aleyhinde hicbir somut delil olmamasina ragmen Kardinal tarafindan suclanir ve pisman fahislerin gonderildigi bir manastira hapsedilir Flamineo olaydan siyrilmak icin delilik numarasi yapar Surgundeki Kont Lodovico affedilir ve Roma ya geri doner Isabella ile olan gizli askini itiraf etmistir Kont Isabella nin intikamini almak icin yemin eder bu arada Isabella nin kardesi Francisco da intikam planlari kurmaya baslamistir Gercek hikayede Francisco de Medici nin rolunun sinirli olmasina ragmen Webster muhtemelen oyundaki intikam ogesini kuvvetlendirmek ve iki grup arasinda bir baglanti saglamak amaciyla Francisco nun oyundaki etkisini buyutmeyi tercih etti Francisco Brachiano nun ellerine dusen Vittoria ya bir ask mektubu yazar Kiskancligini korukleyen bu olay onu Vittoria ile birlikte kacmaya iter Kardinal Monticelso papa secilir ve ilk isi olarak da Vittoria ve Brachiano yu aforoz eder Vittoria ve Brachiano Padova da evlenirler Burada uc gizemli yabanci gelir ve Brachiano nun hizmetine girerler Isabella nin intikamini almak isteyen bu uc yabanci Mulinassar isimli bir Kuzey Afrikali kiligindaki Francisco kapusen rahibi kiligindaki Lodovico ve Gasparo dur Onlar Brachiano yu zehirleyerek intikama baslarlar Brachiano olurken Lodovico ve Gasparo ona kendilerini gosterirler Bu esnada baska bir yerde de Flamineo kardesi Marcello yu annelerinin gozu onunde oldurur Gercekte ise kardeslerin ikisi de intikamcilar tarafindan oldurulmuslerdir Gercek yasam 1541 13 Kasim 1585 31 Agustos 1542 16 Temmuz 1576 Papa 5 Sixtus 13 Aralik 1521 27 Agustos 1590 1558 de meshur Medici ailesinden Buyuk Duk I Casimo nun kizi ile evlendi 16 Temmuz 1576 da Isabella Orsini nin nadir ziyaretlerinin biri esnasinda oldu veya olduruldu Cinayet buyuk ihtimalle Isabella nin sadakatsizligi yuzunden gerceklesti Italya da delitto d onorede olarak bilinen bu olay o donem icin mesru bir durum olarak gorulurdu ve olduren kisi yasa ile affediliyordu Gercek yasamda kocasindan ayri yasayan ve bir asigi olan Isabella Webster in oyununda kocasina cok duskun bir kadin olarak resmedilir Vittoria Accoramboni 15 Subat 1557 de Gubbio da asil bir ailenin onuncu cocugu olarak dogdu Inceligi ve nadir bulunan guzelligi ile Vittoria Roma sosyetesinin favori leydilerinden biri olmustu Bircok evlenme teklifini geri cevirdikten sonra onalti yasindayken babasinin da zorlamasiyla hicbir pozisyonu olmayan ancak kardinal Felice nun oyunda Monticelso yegeni olan Francesco Mignucci ile evlendi 1583 te Giordiano kendisinden yirmiyedi yas kucuk olan Vittoria Accoramboni yi gorup asik oldu Kardinal di Montalto nun gelecekte yukselebilecegini onceden goremeyen Vittoria nin annesi de kizinin Orsini ile birlesmesini istiyordu Bir gun Francesco Mignucci kayin biraderlerinin birinden yardim cagrisi aldi Francesco yardima gittigi sirada Monte Cavallo yakinlarinda pusuya dusurulup olduruldu Webster Vittoria nin kocasi Perretti yi oyunda Camillo dur neredeyse Vittoria ya onu aldatmasi icin bir bahane verecek sekilde sorumsuz yasli bir adam sekline sokarak onun gercekte cok genc oldugunu goz ardi eder Cenazeden birkac gun sonra Vittoria Accoramboni ve annesi Roma yi terk edip Paolo Giordano Orsini ile yasamak icin Braciano ya tasindilar Yakalanan suikastcilerden birinin itirafi dahil butun deliller Paolo Giordano nun azmettirici oldugunu gosteriyordu ama zayif papa 1572 85 Orsini ye dava acmaya cesaret edemedi Yine de onun Vittoria ile evlenmesini yasakladi Papanin olumu uzerine Orsini Vittoria ile evlenebilecegini dusundu 24 Nisan da Kilisenin yasaklamasina ve diger engellemelere ragmen dugun yapildi ayni gun kardinaller de yeni papayi secti Kardinallerin tercihi Felice Peretti papa Sixtus V oldu Oyunda bu papa muhtemelen yanlis isimlendirme sonucu gercekte 1559 da olen Paul IV olarak gorunur Orsini papaya sadakatini sunacagi ozel bir huzura kabul icin izin istedi Papa Sixtus V ile konusmak Orsini yi rahatlatti onun kardinal Perretti ya karsi isledigi suc affedilmisti ancak papaya karsi islenen hicbir suc hos gorulmeyecekti Papa sakin ve kesin bir sekilde Orsini den Braciano ormaninin suclulara ve haydutlara istihkam yeri olmasini engellemesini istedigi bir konusma yapti Bu konusmadan sonra dahi kendisini guvende hissetmeyen Orsini karisini da yanina alip Braciano dan ayrilarak Venedik Cumhuriyeti nde bulunan Padova yakinlarindaki Abano ya gitti Orsini burada Kasim 1585 te oldu ve ailenin diger uyelerinin zararina karisi Vittoria ya kucuk bir servet birakti Vittoria parayi harcayabilmek icin zaman bulamayacakti Dukun uzaktan akrabasi Lodovico Orsini Vittoria yi mirastan feragat etmesi icin zorladi ancak Vittoria buna razi olmadi ve bunun uzerine cileden cikan Lodovico 22 Aralik 1585 te kiraladigi suikastcilerle birlikte Vittoria yi oldurdu Gercek yasamda belki de bir ask trajedisi olan bu birliktelik Webster in oyununda cinsellik ve para uzerine kurulan bir iliskiye donusur KaynakcaWebster in olayi oyunlastirirken kullandigi kaynak lar konusu net degildir Paolo Giordano nun basindan gecen bu olaylar Webster in hayatta oldugu bir donemde 1581 5 tarihlerinde gerceklesti Hikaye ile ilgili ilk anlatilan hikayeler Italyancadir Bilinen bir Fransizca versiyon da tarafindan yazildi Bu hikayeler birbirleriyle benzerlikler tasimasinin yani sira pek cok noktada farkliliklar gosterir Webster in bu daha once anlatilan hikayelerden beslenmis olmasi bir Italya ziyaretinde duymus olmasi ya da agizdan agza yayilan soylentileri derlemis olmasi gibi rivayetler soz konusudur Tempesti ye gore bu trajik olay butun Avrupa da biliniyordu ve yuzlerce yazar tarafindan anlatilmisti Bu konuyla yakindan ilgili olan Virginia Mason Vaughan kaynagin bir roman ya da oyun olabilecegini ancak en olasi durumun Webster in duydugu gercek olaylari degistirerek dramatize etmis olmasidir der Ancak bu ihtimalleri dogrulayacak hicbir kanit yoktur Ingiliz edebiyat elestirmeni ve yazar 1857 tarihli John Webser in Dramatik Calismalari adli kitabinda Casimir Tempesti nin Storia della Vita e Geste di Sisto Quinto adli eserinden bircok otorite tarafindan alinti yapildigini ve Webster in hikayesinin de buyuk oranda bununla ilgili oldugunu belirten bir mektup aldigindan soz etti Yine de yazar Webster in oyununu bu eserden turetmis olabilecegini ancak onun olaylarla ayni donemde yasadigini ve duyduklarini derleyerek hikayeyi olusturmus olma ihtimalinin de bulundugunu yazdi Konuyla ilgili olarak ileri surulen dusuncelerden biri de Alman bankasinda bulunan haber bulteni ile ilgilidir Webster in oyunda kullandigi bir kisim gercekte olmamis olaylar Brachiano nun gormezlikten gelinen asiri sismanligi Brachiano nun varisi Virginio icin Giovanni adinin kullanilmasi ve Vittoria nin soylentilere dayanan intihari gibi hemen hemen ayni sekilde bu bultende de yazilidir Notlar a b eNotes com 4 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Nisan 2008 fortunecity com 9 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2008 The White Devil Pavilion Theatre Brighton January 13 February 4 The Argus 13 Ocak 2006 Erisim tarihi 7 Nisan 2008 olu kirik baglanti a b c The Gale Group 2004 16 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Haziran 2008 BookRags and Gale s For Students Series 26 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Nisan 2008 Webster John Intoduction Brown John Russell Ed The White Devil Ingilizce Brown John Russell 2 baski bas Manchester Ingiltere Manchester University Press ss 23 syf ISBN 0 7190 4355 7 ISBN 978 0 7190 4355 0 Erisim tarihi 28 Mart 2009 a b Leggatt Alexander The Failure of the White Devil Jacobean Public Theatre Ingilizce Routledge s 123 ISBN 0 415 01048 9 26 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2008 University uf Utah 4 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2008 Webster John John Russell Brown Ed Introduction Origins and Context Ingilizce Manchester Manchester University Press s 1 ISBN 978 0 7190 4355 0 26 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2008 a b M Nunn Hillary Staging Anatomies Dissection and Spectacle in Early Stuart Tragedy Ashgate 26 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2008 Farmer Alan The Playhouse in Printing House Columbia Universitesi 8 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2008 Classic Literature Library 8 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2008 Cinpoes Nicoleta 28 Ocak 2008 The White Devil Stage History Elizabethan and Jakobean Drama Warwick 4 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2008 English Poets Laureate Nahum Tate 1652 1715 www mala bc ca 6 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2008 a b c d Caliskan Hamit PDF Cukurova Universitesi ss 1 2 11 Kasim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2008 H Bruce Franklin 1961 The Trial Scene of Webster s The White Devil Examined in Terms of Renaissance Rhetoric Rice University Erisim tarihi 10 Nisan 2008 Teker Gulsen Sayin 2000 Aesthetics of Deception on the Stage The Conflict Between Reality and Appearance in John Webster s The White Devil PDF Dogus Universitesi Dergisi Ingilizce Istanbul Dogus Universitesi s 172 Erisim tarihi 20 Nisan 2009 olu kirik baglanti The Philip Quast Guide 17 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sydney de sahnelenen oyunun bilgileri 2008 17 Aralik 2008 tarihinde erisilmistir a b Vittoria Accoramboni Italian noblewoman Arsivlenmis kopya Encyclopaedia Britannica 2008 14 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2008 Anonymous 15 Mart 2005 GradeSaver 30 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2008 a b Ferdinand Gregorovius Walks Bracciano Trevignano and Anguillara romeartlover 17 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2008 The White Divel question of its sources possibility of originality in the plot 19 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynak adreste alinti yapilan yer The Cambridge History of English and American Literature in 18 Volumes 1907 21 Volume VI The Drama to 1642 Part Two 28 Mart 2009 tarihinde erisildi Webster amp the Elizabethan Drama Rupert Brooke Hazlitt William 1857 The Dramatic Works of John Webster Londra Oxford Universitesi Marlowe Christopher Dyce Alexander Davies John Sir 1859 Works With Some Account of the Author and Notes Toronto London Routledge Warne and Routledge KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link litnotes 19 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Temmuz 2008 Dis baglantilarProject Gutenberg deki indirilebilir tekst6 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce