Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Akbaş Cephaneliği Baskını, Mondros Mütarekesi gereği Fransız kuvvetlerince el konulan Osmanlı ordusuna ait Eceabat yakınındaki cephaneliğe Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti mensubu Köprülü Hamdi Bey önderliğinde 40 atlı arkadaşın 26-27 Ocak 1920'de düzenlediği baskın.
| Akbaş Cephaneliği Baskını | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Fransa  Birleşik Krallık  Osmanlı İmparatorluğu |  Kuvâ-yi Milliye | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| George Milne | Köprülü Hamdi Bey Dramalı Rıza Bey | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200+ asker | 30-40 adam | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 9 asker esir (sonra serbest) | Yok | ||||||
Öncesi
Mondros Mütarekesi’nin 1. maddesi, “Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır” hükmünü getirmektedir. İtilaf Devletleri bu maddeye dayanarak Osmanlı Harbiye Nezareti’nden 26 Kasım 1918 akşamına kadar Çanakkale Boğazı mevzilerinin boşaltılmasını istemiştir. Buna göre Gelibolu’daki 14. Kolordu ile 55. Tümen, Malkara’daki 49. Tümen ve Eceabat’taki 60. Tümen, mevzilerini boşaltarak daha geri hatlara çekileceklerdir.
Bu birliklerin geri çekilmelerinin hemen ardından İtilaf Devletlerine bağlı unsurlar Çanakkale Boğazı’nın her iki yakasını da işgal etmişler ve bölgedeki ikmal depolarını kontrol altına almışlardır. Bu ikmal depolarından en önemlisi “Akbaş Deposu”dur. Bu depodaki malzemenin çok büyük bir bölümü, 1917 yılında Bolşevik İhtilali sonucu Doğu Cephesi’nde ele geçirilen malzemedir ve 8.000 tüfek, 40 Rus Maxim ağır makineli, 20.000 sandık cephane ve çeşitli askeri malzeme içermektedir. Deponun işgal edilmesi ardından güvenliği Fransız birliklerine bırakılmıştır. Garnizonda bir Türk birliği de görev yapmaktadır.
İtilaf Devletleri Akbaş Cephaneliği’ndeki malzemeyi Rusya’da Kızıl Ordu’ya karşı çarpışmakta olan Pyotr Nikolayevich Wrangel komutasındaki Wrangel Ordusu olarak bilinen Beyaz Ordu birliklerine aktarmayı planlamaktadırlar. Depodaki bu önemli miktardaki malzemenin kısa süre sonra yurtdışına çıkacağının öğrenilmesi Kuvâ-yi Milliye cephesinde tedirginlik yaratmıştır.
İlk Yunan birliklerinin 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’i işgalinin yarattığı ortamda, 26 Temmuz 1919 tarihinde başlayan 1. Balıkesir Kongresi, 15 Ağustos 1919 tarihinde düzenlenen Alaşehir Kongresi ve 19 Kasım 1919 tarihindeki 2. Balıkesir Kongrelerinde, Yunan işgaline karşı Ayvalık, İvrindi, Akhisar, Salihli, Soma, Aydın ve Ödemiş cephelerinin kurulması kararları alınmıştı. Ancak, hem Anzavur Ayaklanması’nın neden olduğu cephane sarfiyatı hem de bu cephelerin gereksinmelerinin karşılanması hayati bir ikmal sorunuydu.
Akbaş Cephaneliği’ndeki malzemeye el konulması fikri böyle bir ortamda, Balıkesir’deki 61. Ordu komutanı Kazım (Özalp) Bey’in ve Heyet-i Merkeziye üyesi Köprülülü Hamdi Bey tarafından gündeme gelmiştir.
Akbaş Cephaneliği
Akbaş Cephaneliği, Gelibolu Yarımadası’nın doğusunda, Eceabat ilçesine 10 kilometre mesafede, ancak küçük gemilerin demirlemesine uygun bir koyda bulunmaktadır. Çanakkale Savaşı sırasında Gelibolu Yarımadası’ndaki kuvvetlerin ikmal yönünden desteklenmesine elverişli bir koydur. Depo ve çevresi Senegallilerden oluşan Fransız birlikleri tarafından sıkı bir şekilde korunmaktadır ve Gelibolu’yla doğrudan telefon bağlantısı vardır. İngiliz deniz üssü Çanakkale ile Akbaş koyu ise denizden 20 dk.lık bir mesafededir ve kısa sürede yardım görebilecek durumdadır. Ayrıca Çanakkale Boğazı’nda devriye gezen İngiliz gemileri, bu süreyi daha da kısaltmakta, ayrıca baskında ele geçirilecek malzemenin Anadolu kıyısına sevkiyatını riske sokmaktadır.
Baskın hazırlıkları
Köprülülü Hamdi Bey, baskın öncesinde gerekli incelemeleri yapması için Dramalı Rıza Bey’i görevlendirmiştir. Rıza Bey, yerel köylü kıyafetleri ile bölgede bir hafta kadar çalışmış, depodaki güvenlik önlemleri konusunda koğuşların yerleri, nöbet noktaları, nöbet değişim saatleri, mevcut asker ve subay sayısını, telefon hatlarını, sahilde kayıkların yanaşıp yükleme yapabileceği noktaları kapsamak üzere gerekli incelemeleri yapmıştır.
Dramalı Rıza Bey’in Biga’ya döndüğü gün, Köprülülü Hamdi Bey ile baskın planı oluşturulmuştur. 18 Ocak 1920 tarihinde Lapseki’ye adamlarıyla birlikte gelen Köprülülü Hamdi Bey, Mülkiye’den arkadaşı olan Kaymakam Hasan Basri Bey’le görüşüp yardımını istemiş, böylece depodan ele geçirilecek malzemenin nakliyesi için gerekli olan kayık ve motorlar sağlanmıştır. Dramalı Rıza Bey ise çevre köylerden, hem baskın hem de sevkiyatın hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamak için adam toplamaktadır.
Baskın hazırlıkları esasen hilelere dayanan karmaşık bir harekât planına dayanmaktadır. Farklı iki koldan hareket eden Köprülülü Hamdi Bey ve Dramalı Rıza Bey, yöredeki eşkıyanın takibi izlenimi oluşturmuşlardır. Hatta Köprülülü Hamdi Bey’in iki adamı, asker kaçağı olarak yakalanıp Gelibolu Müstahkem Mevki Komutanlığına gönderilmiş, durumdan haberdar olan komutan Halit Bey de bu iki asker kaçağını Akbaş Cephaneliği’ne sevk etmiştir. Cephaneliğe sızma yönünden ikinci bir hareket de Köprülülü Hamdi Bey’in adamlarından olan Yüzbaşı Davut Bey’in, Akbaş’taki Türk Muhafız Birliği komutan yardımcısı süsü verilerek cephaneliğe gitmesidir.
Baskın
Baskın tarihi olarak 26 Ocak 1920 gecesi seçilmiştir. Gecenin ileriki saatlerinde Dramalı Rıza Bey ve 30 kadar adamı Akbaş Cephaneliği garnizonunu basmıştır. Senegalli sömürge askerleri, hiçbir direniş göstermemişlerdir. Anadolu kıyısında bekleyen vapurun çektiği mavna ve kayıklar Akbaş koyuna yanaşmış ve malzeme yüklenmiştir. İngiliz devriye gemilerine yakalanmadan Anadolu kıyısına taşınan malzeme bu kez kara üzerinden iç kesimlere sevk edilmiştir.
Esir alınan sömürge askerleri Akbaş garnizonuna geri gönderilmiştir. Köprülülü Hamdi Bey, İngiliz komutana bir mektup bırakmış ve mektubunda garnizonu 200 kişiyle bastığını, askerlerin direnme şansı olmadığını belirtmiştir.
Dış bağlantılar
- Kurtuluş Savaşı Yılları'nda Biga'da Yaşananlar[]
Kaynakça
- ^ KÖPRÜLÜ'LÜ HAMDİ BEY 1 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., T.C. Edremit Kaymakamlığı.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akbas Cephaneligi Baskini Mondros Mutarekesi geregi Fransiz kuvvetlerince el konulan Osmanli ordusuna ait Eceabat yakinindaki cephanelige Balikesir Redd i Ilhak Cemiyeti mensubu Koprulu Hamdi Bey onderliginde 40 atli arkadasin 26 27 Ocak 1920 de duzenledigi baskin Akbas Cephaneligi BaskiniKurtulus Savasi Bati CephesiTarih26 27 Ocak 1920BolgeEceabat yakinlariSonucMebzul miktarda cephanenin Kuva yi Milliye kuvvetlerinin eline gecmesi TaraflarFransa Birlesik Krallik Osmanli ImparatorluguKuva yi MilliyeKomutanlar ve liderlerGeorge MilneKoprulu Hamdi Bey Dramali Riza BeyGucler200 asker30 40 adamKayiplar9 asker esir sonra serbest YokOncesiMondros Mutarekesi nin 1 maddesi Canakkale ve Istanbul Bogazlarinin acilmasi Karadeniz e serbestce gecisin temini ve Canakkale ve Karadeniz istihkamlarinin Itilaf Devletleri tarafindan isgali saglanacaktir hukmunu getirmektedir Itilaf Devletleri bu maddeye dayanarak Osmanli Harbiye Nezareti nden 26 Kasim 1918 aksamina kadar Canakkale Bogazi mevzilerinin bosaltilmasini istemistir Buna gore Gelibolu daki 14 Kolordu ile 55 Tumen Malkara daki 49 Tumen ve Eceabat taki 60 Tumen mevzilerini bosaltarak daha geri hatlara cekileceklerdir Bu birliklerin geri cekilmelerinin hemen ardindan Itilaf Devletlerine bagli unsurlar Canakkale Bogazi nin her iki yakasini da isgal etmisler ve bolgedeki ikmal depolarini kontrol altina almislardir Bu ikmal depolarindan en onemlisi Akbas Deposu dur Bu depodaki malzemenin cok buyuk bir bolumu 1917 yilinda Bolsevik Ihtilali sonucu Dogu Cephesi nde ele gecirilen malzemedir ve 8 000 tufek 40 Rus Maxim agir makineli 20 000 sandik cephane ve cesitli askeri malzeme icermektedir Deponun isgal edilmesi ardindan guvenligi Fransiz birliklerine birakilmistir Garnizonda bir Turk birligi de gorev yapmaktadir Itilaf Devletleri Akbas Cephaneligi ndeki malzemeyi Rusya da Kizil Ordu ya karsi carpismakta olan Pyotr Nikolayevich Wrangel komutasindaki Wrangel Ordusu olarak bilinen Beyaz Ordu birliklerine aktarmayi planlamaktadirlar Depodaki bu onemli miktardaki malzemenin kisa sure sonra yurtdisina cikacaginin ogrenilmesi Kuva yi Milliye cephesinde tedirginlik yaratmistir Ilk Yunan birliklerinin 15 Mayis 1919 tarihinde Izmir i isgalinin yarattigi ortamda 26 Temmuz 1919 tarihinde baslayan 1 Balikesir Kongresi 15 Agustos 1919 tarihinde duzenlenen Alasehir Kongresi ve 19 Kasim 1919 tarihindeki 2 Balikesir Kongrelerinde Yunan isgaline karsi Ayvalik Ivrindi Akhisar Salihli Soma Aydin ve Odemis cephelerinin kurulmasi kararlari alinmisti Ancak hem Anzavur Ayaklanmasi nin neden oldugu cephane sarfiyati hem de bu cephelerin gereksinmelerinin karsilanmasi hayati bir ikmal sorunuydu Akbas Cephaneligi ndeki malzemeye el konulmasi fikri boyle bir ortamda Balikesir deki 61 Ordu komutani Kazim Ozalp Bey in ve Heyet i Merkeziye uyesi Koprululu Hamdi Bey tarafindan gundeme gelmistir Akbas CephaneligiAkbas Cephaneligi Gelibolu Yarimadasi nin dogusunda Eceabat ilcesine 10 kilometre mesafede ancak kucuk gemilerin demirlemesine uygun bir koyda bulunmaktadir Canakkale Savasi sirasinda Gelibolu Yarimadasi ndaki kuvvetlerin ikmal yonunden desteklenmesine elverisli bir koydur Depo ve cevresi Senegallilerden olusan Fransiz birlikleri tarafindan siki bir sekilde korunmaktadir ve Gelibolu yla dogrudan telefon baglantisi vardir Ingiliz deniz ussu Canakkale ile Akbas koyu ise denizden 20 dk lik bir mesafededir ve kisa surede yardim gorebilecek durumdadir Ayrica Canakkale Bogazi nda devriye gezen Ingiliz gemileri bu sureyi daha da kisaltmakta ayrica baskinda ele gecirilecek malzemenin Anadolu kiyisina sevkiyatini riske sokmaktadir Baskin hazirliklariKoprululu Hamdi Bey baskin oncesinde gerekli incelemeleri yapmasi icin Dramali Riza Bey i gorevlendirmistir Riza Bey yerel koylu kiyafetleri ile bolgede bir hafta kadar calismis depodaki guvenlik onlemleri konusunda koguslarin yerleri nobet noktalari nobet degisim saatleri mevcut asker ve subay sayisini telefon hatlarini sahilde kayiklarin yanasip yukleme yapabilecegi noktalari kapsamak uzere gerekli incelemeleri yapmistir Dramali Riza Bey in Biga ya dondugu gun Koprululu Hamdi Bey ile baskin plani olusturulmustur 18 Ocak 1920 tarihinde Lapseki ye adamlariyla birlikte gelen Koprululu Hamdi Bey Mulkiye den arkadasi olan Kaymakam Hasan Basri Bey le gorusup yardimini istemis boylece depodan ele gecirilecek malzemenin nakliyesi icin gerekli olan kayik ve motorlar saglanmistir Dramali Riza Bey ise cevre koylerden hem baskin hem de sevkiyatin hizli bir sekilde yapilmasini saglamak icin adam toplamaktadir Baskin hazirliklari esasen hilelere dayanan karmasik bir harekat planina dayanmaktadir Farkli iki koldan hareket eden Koprululu Hamdi Bey ve Dramali Riza Bey yoredeki eskiyanin takibi izlenimi olusturmuslardir Hatta Koprululu Hamdi Bey in iki adami asker kacagi olarak yakalanip Gelibolu Mustahkem Mevki Komutanligina gonderilmis durumdan haberdar olan komutan Halit Bey de bu iki asker kacagini Akbas Cephaneligi ne sevk etmistir Cephanelige sizma yonunden ikinci bir hareket de Koprululu Hamdi Bey in adamlarindan olan Yuzbasi Davut Bey in Akbas taki Turk Muhafiz Birligi komutan yardimcisi susu verilerek cephanelige gitmesidir BaskinBaskin tarihi olarak 26 Ocak 1920 gecesi secilmistir Gecenin ileriki saatlerinde Dramali Riza Bey ve 30 kadar adami Akbas Cephaneligi garnizonunu basmistir Senegalli somurge askerleri hicbir direnis gostermemislerdir Anadolu kiyisinda bekleyen vapurun cektigi mavna ve kayiklar Akbas koyuna yanasmis ve malzeme yuklenmistir Ingiliz devriye gemilerine yakalanmadan Anadolu kiyisina tasinan malzeme bu kez kara uzerinden ic kesimlere sevk edilmistir Esir alinan somurge askerleri Akbas garnizonuna geri gonderilmistir Koprululu Hamdi Bey Ingiliz komutana bir mektup birakmis ve mektubunda garnizonu 200 kisiyle bastigini askerlerin direnme sansi olmadigini belirtmistir Dis baglantilarKurtulus Savasi Yillari nda Biga da Yasananlar olu kirik baglanti Kaynakca KOPRULU LU HAMDI BEY 1 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde T C Edremit Kaymakamligi