Aletsch buzulu, yüzölçümü açısından Alpler'in en büyük ve en uzun buzuludur. Wallis Kantonu 'nda Bern Alpleri'nin güney çatısında, İsviçre'de bulunur. Buzul 23,6 km uzunluğunda (2002) olup 117,6 km²'lik bir alanı örter. Yaklaşık 27 milyar ton buzdan oluşur.
Aletsch Buzulu | |
---|---|
![]() | |
Ülke | İsviçre |
Sıradağ | Bern Alpleri |
Koordinatlar | 46°26′31.99″K 8°4′37.99″D / 46.4422194°K 8.0772194°D |
Deniz seviyesinden yükseklik | 2.333 metre |
Uzunluk | 22,75 kilometre |
Alan | 117,6 kilometrekare |
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh6THpNMEwwRnNaWFJ6WTJobmJHVjBjMk5vWlhKZlVHRnViM0poYldFdWFuQm5Mekl5TUhCNExVRnNaWFJ6WTJobmJHVjBjMk5vWlhKZlVHRnViM0poYldFdWFuQm4uanBn.jpg)
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTh3THpCbUwwRnNaWFJ6WTJobWFYSnVMbXB3Wnk4eU1qQndlQzFCYkdWMGMyTm9abWx5Ymk1cWNHYz0uanBn.jpg)
Özellikler
Büyük Aletsch Buzulu'nun kaynağı 3800 m yükseklikte bulunan bölgesidir. Konkordiaplatz'daki 6 km²'lik büyüklüğe sahip ve sadece çok az eğimli buz alanı, üç görkemli koldan aşağıya akar.
- Batıdan , Aletschhorn 'nun (Aletsch Boynuzu) etekleri ve (Üçgen Boynuzu) boyunca aşağıya akar. Büyük Aletschfirn, kuzeyden başka üç kar yığını ile beslenir. Bunlar , ve 'dir. Bu üç kar alanının da çıkış noktaları deniz seviyesinden 3800 m yüksekliktedir. Ebnefluhfirn ile beraber Büyük Aletschfirn'in Konkordiaplatz'a kadar olan uzunluğu 9 km ve ortalama genişliği 1,5 km'dir. Batıya doğru Büyük Aletschfirn 3173 m yükseklikte Lötschen Boşluğu 'nun buzul geçidinde, 'ne akan (Lang Buzulu) ile birleşir.
- Kuzeybatıdan akan Aletsch Buzulu'nun devamı olsa da üçlü buzul kütlenin en kısasıdır. Kaynağı (Mönch)'ün güney kanadı ile (Jungfraujoch) noktası ve Jungfrau'nun doğu kanadıdır. Konkordiaplatz'a kadar Jungfraufirn 7 km kadar yolu kat eder Kranzberg 'in batısı ve Trugberg 'in doğusunda kavis alır.Üst kısımlarında 2 km altlarda ise 1 km genişliğindedir.
- Kuzeyden akar. Çıkış noktası (Mönch)'ün doğu kanadı olup bir kavis alarak Trugberg'i dolanır. Aynı şekilde Fiescherhorn ve 'un doğusunda Konkordiaplatz 'a akar. Buraya kadar 8 km uzunluğunda ve ortalama 1,2 km genişliğindedir. Konkordiaplatz'a açılan ağız % 25 - 30 luk bir yokuşla dik bir şekilde ulaşır ve buzul burada uçurumlaşır. Kuzeye doğru Ewigschneefeld, karla kaplı geçiş üstünde Aşağı Mönchsjochs 'da 3529 m yükseklikte (Aşağı Grindelwald Buzulu) ile birleşir. Mönch ve Trugberg arasında, (3627 m) noktasıdan Jungfraufirn'e bir bağlantı oluşur. Konkordiaplatz'a doğudan nispeten küçük açılır (3 km uzunluğunda ve ortalama 600 m genişliğinde). Bu ise doğuya doğru 'nun (3280 m) buzul geçidi ile (Fiescher Buzulu) ile birleşir.
Konkordiaplatz'dan buz kütlesi yaklaşık 1.5 km genişlikle yıllık 180 m yi bulan hızla güneydoğu istikametinde, Rhône Vadisi 'ne doğru akar. Batıda Dreieckhorn ve doğudaysa Büyük Wannenhorn tarafından durağan hale getirilir. Daha sonra sağa doğru büyük bir viraj çizerek sürekli daha fazla güneybatıya sapar ve Eggishorn ve Bettmerhorn'un sırtları vasıtasıyla 'nden ayrılır. Büyük Aletsch Buzulu'nun en alt kısmı, kenar ve orta kısımlarda sürüklediği materyallerle örtülüdür. Buzul dili 1560 m yükseklikte, lokal (orman sınırının) epey altında yer alır.
Büyük Aletsch Buzulu dikkate değer bir buz kalınlığı gösterir. Konkordiaplatz'da buzulun 900 m den fazla buz kalınlığı vardır. Güneye doğru buzun bu görkemi yavaş yavaş yaklaşık 150 m ye kadar düşer. Karakteristik özelliği, hemen hemen Büyük Aletsch Buzulu'nun orta kısmında bulunan iki adet koyu, kayalar ve çöküntülerle oluşan buzultaşı izidir ki bu izler Konkordiaplatz'dan buzul diline kadar bütün mesafe boyunca sürer. Bunlar orta kısım buzultaşı olup, üç ana karın (firn) buzunu birbirinden ayırır. Batı buzultaşı Kranzberg Buzultaşı diye adlandırılırken, doğudaki Trugberg Buzultaşı adını taşır.
Buzul hareketleri
![image](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkxY0d4dllXUXVkMmxyYVcxbFpHbGhMbTl5Wnk5M2FXdHBjR1ZrYVdFdlkyOXRiVzl1Y3k5MGFIVnRZaTlpTDJKa0wwRnNaWFJ6WTJobmJHVjBjMk5vWlhKNmRXNW5aUzVxY0djdk1qSXdjSGd0UVd4bGRITmphR2RzWlhSelkyaGxjbnAxYm1kbExtcHdadz09LmpwZw==.jpg)
(Küçük Buz Çağı)'nda 19. yüzyılın ortalarında Aletsch Buzulu 2.5 km daha vadi aşağıya uzanırdı. Küresel ısınma sebebiyle yaklaşık 1970'ten itibaren, özellikle Konkordiaplatz'dan aşağı bölümlerde buzul hacmini yitirmiştir. Hem kenar kısımlarda hem de buzul dili alanında kilometrelerce büyüklükteki alan kaybolmuştur. 1850'den beri buz kalınlığı yer yer 100 m den fazla azalma göstermiştir. Daha önceleri ile doğrudan Büyük Aletsch Buzulu'yla birleşiyordu. Strahlhornile Eggishorn 'un çukurunda 19. yüzyılda buzulların set oluşturmasıyla, tam bir buzul kenarı gölü haline gelmiştir. Buzulun parçalanması ile olan ani taşmalar sonucu Massa Nehri'nin kuvvetli sel taşkınlarına sebep olur.
Kısa süreli iklim değişkenliklerine karşı buzul, kütlesinin büyüklüğünden dolayı görece bağışıklıdır. Diper birçok buzulun aksine yetmişli yılların sonu ile seksenlerin başında Aletsch Buzulu geçici soğumalara ve aynı şekilde sıcaklıklara çok az tepki vermiştir. 1983'ten beri son yıllardaki sürekli artan aşırı sıcaklıklar sebebiyle, diğer tüm Alp buzulları gibi Aletsch de belirgin bir şekilde çekilmektedir.
Turizm
Aletsch Buzulu çok eski zamandan beri seyahat edenler için görülmeye değer özel bir yer olup, araştırmacılar için önemli bir inceleme objesidir. 1937'den beri Jungfraujoch'da ve 1976'dan beri Riederfurka araştırma istasyonları bulnnmaktadır. Çok sayıda teleferik hatlarıyla Riederhorn ile 'un sırtlarından buzulun aşağı kısımının buzul dili kesimine bakış yakalanır. 1912 yılında Jungfrau raylı hattının inşasından sonra Jungfraujoch'da burada yaşamayan insanlar için de buzulun üst kısımlarını seyretmek mümkün hale gelmiştir.
Konkordiaplat'ın doğusunda Fülberg'in yamacında 2850 m yükseklikte 'nün Konkordia kulübeleri bulunur. Bu kulubeler yüksek alplerdeki buzul rotasında, Grinsel Geçidi bölgesine giderken önemli etap yeri olarak hizmet eder.
UNESCO-Dünya doğa mirası
Büyük Aletsch Buzulu bölgesi, özgün ve çevresindeki bölgeleri ile birlikte 13 Aralık 2001'den beri UNESCO Dünya Doğa Mirası altındaki 'ın bir parçasıdır.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Aletsch Buzulu ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
- Längenveränderung des Grossen Aletschgletschers seit 1870 28 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar