Ali Rıza (1839/1841, Selanik - ?, Selanik), Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün babası.
Ali Rıza Efendi | |
---|---|
Doğum | 1839 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 1888 veya 1893 (49 ya da 54 yaşında) Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
Diğer ad(lar)ı | Ali Rıza Bey |
Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu |
Meslek | Gümrük Memuru |
Din | İslam |
Evlilik | Zübeyde Hanım (e. 1871; ö. 1888) |
Çocuk(lar) | Mustafa Kemal Atatürk Makbule Atadan Ömer Fatma Ahmet Naciye |
Selanik yerlilerinden Ali Rıza Efendi, evkaf memurluğu, gümrük memurluğu ve ticaretle uğraştı. Zübeyde Hanım ile evliliğinden altı çocuk sahibi oldu, dördünü salgın hastalıklardan kaybetti. Oğlu Mustafa'yı okumaya teşvik etmesi, modern bir eğitimi alması için çabaları ile hatırlanır.
Yaşamı
Doğumu ve ilk yılları
1839 yılı civarında Selanik'te doğduğu bilinir. Babası Kızıl Hafız Ahmet Efendi, annesi Ayşe Hanım’dır. Ailenin Hatice, Nimeti, Ali Rıza ve Mustafa adlı dört çocuğundan birisidir. Kardeşi Mustafa, bebekken beşikten düşerek ölmüş ve Ali Rıza Efendi kendi oğluna "Mustafa" ismini, kardeşi Mustafa'nın anısını yaşatmak üzere vermiştir.
Ailesinin kökeni
Mustafa Kemal Atatürk'ten, Makbule Hanım ve diğer aile üyeleri ile Atatürk'ün ailesini tanıyan çocukluk arkadaşlarından edinilen bilgilere göre Ali Rıza Efendi'nin soyu, Osmanlı Devleti'nin Rumeli'yi fethinden sonra yörenin Türkleştirilmesi için Anadolu'dan göçürülerek iskan edilen Yörüklere dayanır.
Ailenin Konya/Karaman'dan veya Aydın/Söke'den gelerek Makedonya'nın Manastır Vilayeti'nin Debre-i Bala Sancağı'na bağlı Kocacık köyüne yerleşen, oradan da 1830'larda Selanik'e göç etmiş olan Kocacık Yörüklerinden olduğu düşünülür.Falih Rıfkı Atay, Ali Rıza Efendi'nin ailesinin Selanik'e Söke'den göç ettiğini ifade etmiştir.
Sözlü geleneğe göre Ali Rıza Efendi'nin babası Hafız Ahmet'in doğum yeri, Kocacık köyüdür. Kızıl Hafız Ahmet ile amcası Hafız Mehmet'in taşıdığı "Kızıl" lakabı, ailenin "Kızıl Oğuz Türkmenleri" de denilen Kocacık Yörüklerinden olması ile açıklanır.
Kızıl Hafız Ahmet Efendi, erişkin yaşta iken Selanik'e göç etmiştir. Doğup büyüdüğü Kocacık köyü günümüzde Kuzey Makedonya'da, Merkez Jupa Belediyesi'ne bağlı bir köydür. 2014 yılında köyde tarihî fotoğraflardan esinlenerek iki bina inşa edilmiş ve Ali Rıza Efendi Anı Evi adıyla ziyaret açılmıştır.
Kimi kaynaklarda Ali Rıza Efendi'nin Arnavut kökenli olduğu iddia edilmiştir.
Eğitimi, evliliği, Selanik'teki yaşamı
Ali Rıza Efendi, ilkokulu Selanik'teki Abdi Hafız Mahalle Mektebi'nde okudu. Bir süre Evkaf İdaresinde ikinci kâtip olarak memurluk yaptıktan sonra Rüsumat (Gümrük) İdaresi'nde gümrük memurluğu yaptı.
Langaza'dan gelip Selanik'e yerleşen Sofuzadeler ailesinden Zübeyde Hanım ile 1870 veya 1871 yılında evlendi. Çocukları Fatma 1872'de, Ahmet 1874'te, Ömer 1875'te Ali Rıza Efendi'nin Yenikapı mahallesindeki baba evinde doğdu. Ömer'in doğduğu sene, ilk çocukları Fatma vereme yakalanıp öldü.
Ali Rıza Efendi, 1876 yılında Osmanlı-Sırp Savaşı'nın başladığı günlerde üsteğmen rütbesiyle Selanik Askerî Milliye Taburu'nda gönüllü askerlik yaptı. Selanik'in Islahane Mahallesi'nde, Emir Bostan'da ve Numan Paşa Camii avlusunda askeri talimler yaptırdı. Bu görevi sırasında taburu ile İstanbul'a gitti. Tabur, 93 Harbi'nin sonucu alınmadan padişah tarafından lağvedilmiştir.
Aynı yıl, diplomatik bir krize yola açan Selanik Vakası'nın elebaşlarından olduğu iddiasıyla babası Kızıl Hafız Ahmet Efendi hakkında yakalama kararı çıktı. Ahmet Efendi kaçarak dağa çıktı ve artık "Firari Ahmet Efendi" olarak anılmaya başladı. Ailesine yedi yıl sonra Ahmet Efendi'nin ölüm haberi gelmiştir.
Gümrük memurluğu ve ticari girişimleri
Ali Rıza Efendi, gümrük memurluğu görevini Selanik yakınlarında Olimpos Dağı eteklerinde, Çayağzı veya Papazköprüsü denilen dağlık, ıssız, tehlikeli bir sınır geçidinde yaptı. Görev icabı ailesi ile gelip yerleştiği bu yerde birkaç yıl çalıştıktan sonra gümrük memurluğunu bıraktı. Bölgede asayişin bozulması ve Rum çetelerinin sürekli baskınlar yapması üzerine ailesinin güvenliğini sağlama endişesi görevi bırakmasında rol oynadı.
Gümrük memurluğu sırasında tanıştığı tüccarların etkisi ile kereste ticarete başladı. Başlangıçta bu işte başarılar elde etti ancak yöredeki Rum eşkiyaların saldırıları yüzünden büyük zarar gördü. Ticaretten kazandığı para ile Islahane semtindeki pembe boyalı ahşap evi yaptırdı. Dördüncü çocuğu Mustafa, 1881'de bu evde doğdu. Diğer iki oğlu Ömer ve Ahmet, 1883'te Papazköprüsü'nde difteriden öldü. Zübeyde Hanım ile Ali Rıza Efendi'nin iki çocukları daha oldu. Makbule 1885'te, Naciye 1889'da doğdu.
Rum eşkiyalara haraç vermeyi reddeden ve eşkiyaların faaliyetleri sonucu işleri bozulan Ali Rıza Efendi, yaşamını Selanik'te sürdürdü ve kereste işinden sonra tuz ticareti yaptı. Satışlar iyi gitmeyip tuzlar depoda eriyince dükkanını kapadı. Memurluğa tekrar girme girişimi başarısız oldu.
Son yılları ve ölümü
Ticari hayatındaki başarsızlıklar nedeniyle büyük bir moral çöküntüsü yaşayan Ali Rıza Efendi, ağır bir hastalık geçirdi. Bu dönemde okul çağına gelen oğlu Mustafa ile yakından ilgilendi. Onun modern bir eğitim alması için uğraştı. Oğlunu mahalle mektebinde deği, yenilikçi bir okul olan Şemsi Efendi Mektebi'nde okutmak için ısrarcı olması, Mustafa Kemal'in hayatında olumlu bir etki olmuştur. Oğlunu daima, “adam olmak için okumak, öğrenmek şarttır. Başka çaresi yoktur” sözleriyle okumaya teşvik ettiği bilinir.
Ali Rıza Bey kimi kaynaklara göre 1888'de, kimine göre 28 Kasım 1893 tarihinde bağırsak veremi nedeniyle öldü. Selanik’teki Hortacı Süleyman Camisi haziresine defnedilmiştir. Bu cami 1912'de kiliseye çevrilmiş, mezarlar tahrip edilmiştir.
Fotoğrafı
Şevket Süreyya Aydemir'in Tek Adam adlı kitabında Ali Rıza'nın tek fotoğrafının, 1877 sonları veya 1878'de Asakir-i Milliye Taburu'nda üsteğmen rütbesiyle görev yaparken çekilen bir fotoğraf olduğu belirtilir.
Falih Rıfkı Atay ise "Çankaya" adlı eserinde Atatürk'ün bu fotoğraf için "Bu adam bizim peder değildir" dediğini aktarmaktadır. Falih Rıfkı'ya göre Ali Rıza'nın bilinen bir fotoğrafı yoktur.
Kaynakça
- ^ . 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.
- ^ 1888 veya 1893 , Wayback Machine sitesinde (18 Kasım 2016 tarihinde arşivlendi)
- ^ a b c d e f Güler, Ali (1 Kasım 1999). "Mustafa Kemal Atatürk'ün Soyu". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 15 (45): 969-1009. ISSN 1011-727X. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
- ^ a b Uca, Alaattin (28 Şubat 2010). "Atatürk'ün Doğumu ve Çocukluk Yılları (1881-1893)". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 12 (31): 1-13. ISSN 1300-9052.
- ^ Acar, Derya Genç (1 Kasım 2005). "Makbule Atadan'ın Atatürk'e İlişkin Anlattıkları Üzerine Bir Basın Taraması". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 21 (63): 1091-1111. ISSN 1011-727X.
- ^ Falih Fırkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, Betaş, İstanbul, 1984, p. 17.
- ^ Vamik D. Volkan, Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Ataturk), Bağlam Yayınları, 1998, , p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17).
- ^ Güngör, Serhan (1 Aralık 2018). "Makedonya'nın batısında Mustafa Kemal'in izinde | #tarih". 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
- ^ . Milliyet. 18 Mayıs 2014. 14 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
- ^ Andrew Mango, Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook TP, 2002, p. 27.
- ^ Ernest Jackh The Rising Crescent, Goemaere Press, 2007, p. 31, Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Isaac Frederick Marcosson, Turbulent years, Ayer Publishing, 1969, p. 144. 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Yale Richmond, From Da to Yes: understanding the East Europeans, Intercultural Press Inc., 1995, p. 212.
- ^ a b c Güler, Ali (19 Mart 2021). "Ali Rıza Efendi (1839-1893)". Atatürk Ansiklopedisi. 24 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
- ^ "Ali Rıza Efendi hakkında ne biliyoruz?". GZT. 15 Mayıs 2017. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ "Atatürk ve Ailesi". Milli Savunma Üniversitesi Kara Harp Okulu web sitesi. 4 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ "Atatürk'ün Eğitim ve Öğretim Gördüğü Kurumlar". Atatürk Ansiklopedisi. 31 Aralık 2020. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
- ^ 1888 veya 1893 18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Aydemir, Şevket Süreyya (Mart 2011). "Bir Babanın Hikâyesi". Tek Adam, Cilt I (32. Özel Basım bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 35. 978-975-14-0670-5.
- ^ "Fotoğrafın Atatürk'ün Babası Ali Rıza Efendi'ye Ait Olduğu İddiası". Malumatfuruş. 7 Kasım 2019. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
- İhsan Sungu, Atatürk'ün Babası Ali Efendi, Belleten Cilt 3 Sayı 10, 1939
- Mustafa Kemal Atatürk'ün Ailesi ve Hayatı21 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Riza 1839 1841 Selanik Selanik Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk un babasi Ali Riza EfendiDogum1839 Selanik Osmanli ImparatorluguOlum1888 veya 1893 49 ya da 54 yasinda Selanik Osmanli ImparatorluguDiger ad lar iAli Riza BeyVatandaslikOsmanli ImparatorluguMeslekGumruk MemuruDinIslamEvlilikZubeyde Hanim e 1871 o 1888 Cocuk lar Mustafa Kemal Ataturk Makbule Atadan Omer Fatma Ahmet NaciyeAli Riza Efendi nin ailesinin Kuzey Makedonya daki Kocacik da yeniden insa edilen evi 2014 Selanik yerlilerinden Ali Riza Efendi evkaf memurlugu gumruk memurlugu ve ticaretle ugrasti Zubeyde Hanim ile evliliginden alti cocuk sahibi oldu dordunu salgin hastaliklardan kaybetti Oglu Mustafa yi okumaya tesvik etmesi modern bir egitimi almasi icin cabalari ile hatirlanir YasamiDogumu ve ilk yillari 1839 yili civarinda Selanik te dogdugu bilinir Babasi Kizil Hafiz Ahmet Efendi annesi Ayse Hanim dir Ailenin Hatice Nimeti Ali Riza ve Mustafa adli dort cocugundan birisidir Kardesi Mustafa bebekken besikten duserek olmus ve Ali Riza Efendi kendi ogluna Mustafa ismini kardesi Mustafa nin anisini yasatmak uzere vermistir Ailesinin kokeni Mustafa Kemal Ataturk ten Makbule Hanim ve diger aile uyeleri ile Ataturk un ailesini taniyan cocukluk arkadaslarindan edinilen bilgilere gore Ali Riza Efendi nin soyu Osmanli Devleti nin Rumeli yi fethinden sonra yorenin Turklestirilmesi icin Anadolu dan gocurulerek iskan edilen Yoruklere dayanir Ailenin Konya Karaman dan veya Aydin Soke den gelerek Makedonya nin Manastir Vilayeti nin Debre i Bala Sancagi na bagli Kocacik koyune yerlesen oradan da 1830 larda Selanik e goc etmis olan Kocacik Yoruklerinden oldugu dusunulur Falih Rifki Atay Ali Riza Efendi nin ailesinin Selanik e Soke den goc ettigini ifade etmistir Sozlu gelenege gore Ali Riza Efendi nin babasi Hafiz Ahmet in dogum yeri Kocacik koyudur Kizil Hafiz Ahmet ile amcasi Hafiz Mehmet in tasidigi Kizil lakabi ailenin Kizil Oguz Turkmenleri de denilen Kocacik Yoruklerinden olmasi ile aciklanir Kizil Hafiz Ahmet Efendi eriskin yasta iken Selanik e goc etmistir Dogup buyudugu Kocacik koyu gunumuzde Kuzey Makedonya da Merkez Jupa Belediyesi ne bagli bir koydur 2014 yilinda koyde tarihi fotograflardan esinlenerek iki bina insa edilmis ve Ali Riza Efendi Ani Evi adiyla ziyaret acilmistir Kimi kaynaklarda Ali Riza Efendi nin Arnavut kokenli oldugu iddia edilmistir Egitimi evliligi Selanik teki yasami Ali Riza Efendi ilkokulu Selanik teki Abdi Hafiz Mahalle Mektebi nde okudu Bir sure Evkaf Idaresinde ikinci katip olarak memurluk yaptiktan sonra Rusumat Gumruk Idaresi nde gumruk memurlugu yapti Langaza dan gelip Selanik e yerlesen Sofuzadeler ailesinden Zubeyde Hanim ile 1870 veya 1871 yilinda evlendi Cocuklari Fatma 1872 de Ahmet 1874 te Omer 1875 te Ali Riza Efendi nin Yenikapi mahallesindeki baba evinde dogdu Omer in dogdugu sene ilk cocuklari Fatma vereme yakalanip oldu Ali Riza Efendi 1876 yilinda Osmanli Sirp Savasi nin basladigi gunlerde ustegmen rutbesiyle Selanik Askeri Milliye Taburu nda gonullu askerlik yapti Selanik in Islahane Mahallesi nde Emir Bostan da ve Numan Pasa Camii avlusunda askeri talimler yaptirdi Bu gorevi sirasinda taburu ile Istanbul a gitti Tabur 93 Harbi nin sonucu alinmadan padisah tarafindan lagvedilmistir Ayni yil diplomatik bir krize yola acan Selanik Vakasi nin elebaslarindan oldugu iddiasiyla babasi Kizil Hafiz Ahmet Efendi hakkinda yakalama karari cikti Ahmet Efendi kacarak daga cikti ve artik Firari Ahmet Efendi olarak anilmaya basladi Ailesine yedi yil sonra Ahmet Efendi nin olum haberi gelmistir Gumruk memurlugu ve ticari girisimleri Ali Riza Efendi gumruk memurlugu gorevini Selanik yakinlarinda Olimpos Dagi eteklerinde Cayagzi veya Papazkoprusu denilen daglik issiz tehlikeli bir sinir gecidinde yapti Gorev icabi ailesi ile gelip yerlestigi bu yerde birkac yil calistiktan sonra gumruk memurlugunu birakti Bolgede asayisin bozulmasi ve Rum cetelerinin surekli baskinlar yapmasi uzerine ailesinin guvenligini saglama endisesi gorevi birakmasinda rol oynadi Gumruk memurlugu sirasinda tanistigi tuccarlarin etkisi ile kereste ticarete basladi Baslangicta bu iste basarilar elde etti ancak yoredeki Rum eskiyalarin saldirilari yuzunden buyuk zarar gordu Ticaretten kazandigi para ile Islahane semtindeki pembe boyali ahsap evi yaptirdi Dorduncu cocugu Mustafa 1881 de bu evde dogdu Diger iki oglu Omer ve Ahmet 1883 te Papazkoprusu nde difteriden oldu Zubeyde Hanim ile Ali Riza Efendi nin iki cocuklari daha oldu Makbule 1885 te Naciye 1889 da dogdu Rum eskiyalara harac vermeyi reddeden ve eskiyalarin faaliyetleri sonucu isleri bozulan Ali Riza Efendi yasamini Selanik te surdurdu ve kereste isinden sonra tuz ticareti yapti Satislar iyi gitmeyip tuzlar depoda eriyince dukkanini kapadi Memurluga tekrar girme girisimi basarisiz oldu Son yillari ve olumu Ticari hayatindaki basarsizliklar nedeniyle buyuk bir moral cokuntusu yasayan Ali Riza Efendi agir bir hastalik gecirdi Bu donemde okul cagina gelen oglu Mustafa ile yakindan ilgilendi Onun modern bir egitim almasi icin ugrasti Oglunu mahalle mektebinde degi yenilikci bir okul olan Semsi Efendi Mektebi nde okutmak icin israrci olmasi Mustafa Kemal in hayatinda olumlu bir etki olmustur Oglunu daima adam olmak icin okumak ogrenmek sarttir Baska caresi yoktur sozleriyle okumaya tesvik ettigi bilinir Ali Riza Bey kimi kaynaklara gore 1888 de kimine gore 28 Kasim 1893 tarihinde bagirsak veremi nedeniyle oldu Selanik teki Hortaci Suleyman Camisi haziresine defnedilmistir Bu cami 1912 de kiliseye cevrilmis mezarlar tahrip edilmistir FotografiBahsedilen fotograf Sevket Sureyya Aydemir in Tek Adam adli kitabinda Ali Riza nin tek fotografinin 1877 sonlari veya 1878 de Asakir i Milliye Taburu nda ustegmen rutbesiyle gorev yaparken cekilen bir fotograf oldugu belirtilir Falih Rifki Atay ise Cankaya adli eserinde Ataturk un bu fotograf icin Bu adam bizim peder degildir dedigini aktarmaktadir Falih Rifki ya gore Ali Riza nin bilinen bir fotografi yoktur Kaynakca 18 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Mayis 2016 1888 veya 1893 Wayback Machine sitesinde 18 Kasim 2016 tarihinde arsivlendi a b c d e f Guler Ali 1 Kasim 1999 Mustafa Kemal Ataturk un Soyu Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 15 45 969 1009 ISSN 1011 727X 28 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2024 a b Uca Alaattin 28 Subat 2010 Ataturk un Dogumu ve Cocukluk Yillari 1881 1893 Ataturk Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Dergisi 12 31 1 13 ISSN 1300 9052 Acar Derya Genc 1 Kasim 2005 Makbule Atadan in Ataturk e Iliskin Anlattiklari Uzerine Bir Basin Taramasi Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi 21 63 1091 1111 ISSN 1011 727X Falih Firki Atay Cankaya Ataturk un dogumundan olumune kadar Betas Istanbul 1984 p 17 Vamik D Volkan Norman Itzkowitz Olumsuz Ataturk Immortal Ataturk Baglam Yayinlari 1998 ISBN 975 7696 97 8 p 37 dipnote no 6 Atay 1980 s 17 Gungor Serhan 1 Aralik 2018 Makedonya nin batisinda Mustafa Kemal in izinde tarih 22 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2024 Milliyet 18 Mayis 2014 14 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2024 Andrew Mango Ataturk The Biography of the Founder of Modern Turkey Overlook TP 2002 p 27 Ernest Jackh The Rising Crescent Goemaere Press 2007 p 31 Turkish mother and Albanian father 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Isaac Frederick Marcosson Turbulent years Ayer Publishing 1969 p 144 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yale Richmond From Da to Yes understanding the East Europeans Intercultural Press Inc 1995 p 212 a b c Guler Ali 19 Mart 2021 Ali Riza Efendi 1839 1893 Ataturk Ansiklopedisi 24 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2024 Ali Riza Efendi hakkinda ne biliyoruz GZT 15 Mayis 2017 23 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2022 Ataturk ve Ailesi Milli Savunma Universitesi Kara Harp Okulu web sitesi 4 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2024 Ataturk un Egitim ve Ogretim Gordugu Kurumlar Ataturk Ansiklopedisi 31 Aralik 2020 28 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2024 1888 veya 1893 18 Kasim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aydemir Sevket Sureyya Mart 2011 Bir Babanin Hikayesi Tek Adam Cilt I 32 Ozel Basim bas Istanbul Remzi Kitabevi s 35 978 975 14 0670 5 Fotografin Ataturk un Babasi Ali Riza Efendi ye Ait Oldugu Iddiasi Malumatfurus 7 Kasim 2019 11 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2024 Dis baglantilarIhsan Sungu Ataturk un Babasi Ali Efendi Belleten Cilt 3 Sayi 10 1939 Mustafa Kemal Ataturk un Ailesi ve Hayati21 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde