Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altuncan Hatun (d. (?), Harezm - ö. 1060, Zencan), Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Tuğrul Bey'in eşi. Daha önce Yengi-kent ve Cend Oğuzları'nın yabgusu; Harezm'in valisi (1038-1041) ve daha sonra da Harezm-Şah (1041-1042) olan Şah Melik'in ilk eşi idi. Kocasının 1042'de Çağrı Bey tarafından öldürülmesinden sonra 1043'te Tuğrul Bey ile evlendi.
| Altuncan Hatun | |
|---|---|
| Doğum | Harezm, Harezmşahlar Devleti |
| Ölüm | 1060 Zencan, Büyük Selçuklu İmparatorluğu |
| Eş(ler)i | Şah Melik Tuğrul Bey |
| Çocuk(lar)ı | Enuşirvan (ilk eşinden) |
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı (evlilikle) |
| Dini | İslam |
Hayatı
Hayatının ilk dönemleri hakkında detaylı bilgi yoktur. İlk eşi Selçuklu Hanedanı ile müttefik olan 1035 yılında ölen Harezm bölgesi hakimi Şah Melik olduğu tahmin edilir.Tuğrul Bey Altuncan Hatun ile evlenmek için Kündürî'yi görevlendirmiştir. Tuğrul Bey ile Altuncan Hatun'un ne zaman evlendikleri kesin olarak bilinmemesine rağmen 1040'lı yıllar olduğu ileri sürülür. Tuğrul Bey eşi Altuncan Hatun'a saygı duyar, bir mesele hakkında görüşlerini sorar, sözünü dinlerdi. Altuncan Hatun Selçuklu siyasetinde söz sahibi olmuş ve önemli kararlar almıştır.
Tuğrul Bey'in üvey kardeşi İbrahim Yınal isyan başlatıp devletin merkezi Hemedan'a doğru yönelmesi üzerine Nusaybin'de bulunan Tuğrul Bey kardeşinden önce Hemedan'a ulaşarak silahları ve hazineyi güvenceye aldı. Hemedan önünde iki kardeş savaştı. Tuğrul Bey kuvveti az olduğu için mağlup olarak Hemedan kalesine sığındı. Tuğrul, eşi Altuncan Hatun'dan ve veziri Kündürî'den yardım istedi. Selçuklu ordusunun Bağdat'tan ayrılmamasını isteyen Abbasi halifesi Altuncan Hatun'a izin vermedi ve vezir Kündürî Hemedan'a gitmemesi için Altuncan Hatun'u ikna etti. Vezir Kündürî, Altuncan Hatun'un oğlu Enuşirvan'ı Tuğrul Bey yerine tahta çıkarmaya niyetlendi. Bu durumu anlayan Altuncan Hatun oğlunu ve veziri yakalatıp tutuklatmak üzere harekete geçince ikisi de kaçarak Hille'ye gittiler.
Altuncan Hatun, Bağdat'taki Selçuklu askerlerini toplayarak Hemedan'a doğru yola çıktı. Tuğrul Bey, eşinin ve diğer yardıma gelenlerin sayesinde kardeşi İbrahim Yınal'ı mağlup ederek tehlikeyi atlattı. Altuncan Hatun cesur karar alarak oğlunun tahta çıkmasına karşı çıkarak Tuğrul Bey'e yardıma gitmesi Selçuklu Devleti'nin kaderini değiştirmiştir.
Devlet idaresi
Ölmeden önce eşi Tuğrul Bey'e “Dünya ve ahiret şerefine nail olman için halifenin kızıyla evlenme konusunda çaba göster” dediği ve bütün mal varlığının halifenin kızına verilmesini vasiyet ettiği söylenir.İbnü'l Cevzî, Altuncan Hatun hakkında; "Tuğrul Bey, birçok iş ve sorunlarda onun fikrini alır ve bunların çözümlerini kendisine bırakırdı" demiş ve hayır işleri yapan çok dindar kadın olduğunu söylemiştir.Süryani tarihçi İbnü'l İbrî de "Kendisi kocası tarafından son derece sevilirdi ve saltanatın bütün işlerini bu kadın idare ederdi," demiştir.
Ölümü
Altuncan Hatun Aralık 1060'ta Zencan'da vefat etti ve ardından Rey'e defnedildi.
Popüler Kültürde Yeri
2021'de TRT 1 de yayınlanmaya başlayan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Esra Kızıldoğan tarafından canlandırılmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b Ann K. S. Lambton (1 Ocak 1988). Continuity and Change in Medieval Persia. SUNY Press. s. 262. ISBN .
- ^ Türk dünyası araştırmaları - Issue 173. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 2008. s. 112.
- ^ a b Ayşe Dudu Kuşçu, Selçuklu Devlet Yönetiminde Kadının Yeri ve Altuncan Hatun Örneği, s. 180
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 16, sayfa: 499
- ^ Ali Sevim, Makaleler, c.II, (Miratüz-Zaman/Tuğrul Bey Dönemi), s. 131
- ^ Zekeriya Kitapçı, Türk ve Selçuklu Hatunları, s. 263 v.d.
- ^ Ali Sevim, Makaleler, c.II, (Miratüz-Zaman/Tuğrul Bey Dönemi), s. 130
- ^ Ebû’l-Ferec, Abû’l-Farac Tarihi, (Suryanca’dan İngilizce’ye çev.: Ernest A. Wallis Budge, İngilizce’den Türkçe’ye çev.: Ömer Rıza Doğrul), Ankara, 1987, II. Baskı, c. I, s. 315
- ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 44, sayfa: 252
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altuncan Hatun d Harezm o 1060 Zencan Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Sultani Tugrul Bey in esi Daha once Yengi kent ve Cend Oguzlari nin yabgusu Harezm in valisi 1038 1041 ve daha sonra da Harezm Sah 1041 1042 olan Sah Melik in ilk esi idi Kocasinin 1042 de Cagri Bey tarafindan oldurulmesinden sonra 1043 te Tugrul Bey ile evlendi Altuncan HatunDogumHarezm Harezmsahlar DevletiOlum1060 Zencan Buyuk Selcuklu ImparatorluguEs ler iSah Melik Tugrul BeyCocuk lar iEnusirvan ilk esinden HanedanSelcuklu Hanedani evlilikle DiniIslamHayatiHayatinin ilk donemleri hakkinda detayli bilgi yoktur Ilk esi Selcuklu Hanedani ile muttefik olan 1035 yilinda olen Harezm bolgesi hakimi Sah Melik oldugu tahmin edilir Tugrul Bey Altuncan Hatun ile evlenmek icin Kunduri yi gorevlendirmistir Tugrul Bey ile Altuncan Hatun un ne zaman evlendikleri kesin olarak bilinmemesine ragmen 1040 li yillar oldugu ileri surulur Tugrul Bey esi Altuncan Hatun a saygi duyar bir mesele hakkinda goruslerini sorar sozunu dinlerdi Altuncan Hatun Selcuklu siyasetinde soz sahibi olmus ve onemli kararlar almistir Tugrul Bey in uvey kardesi Ibrahim Yinal isyan baslatip devletin merkezi Hemedan a dogru yonelmesi uzerine Nusaybin de bulunan Tugrul Bey kardesinden once Hemedan a ulasarak silahlari ve hazineyi guvenceye aldi Hemedan onunde iki kardes savasti Tugrul Bey kuvveti az oldugu icin maglup olarak Hemedan kalesine sigindi Tugrul esi Altuncan Hatun dan ve veziri Kunduri den yardim istedi Selcuklu ordusunun Bagdat tan ayrilmamasini isteyen Abbasi halifesi Altuncan Hatun a izin vermedi ve vezir Kunduri Hemedan a gitmemesi icin Altuncan Hatun u ikna etti Vezir Kunduri Altuncan Hatun un oglu Enusirvan i Tugrul Bey yerine tahta cikarmaya niyetlendi Bu durumu anlayan Altuncan Hatun oglunu ve veziri yakalatip tutuklatmak uzere harekete gecince ikisi de kacarak Hille ye gittiler Altuncan Hatun Bagdat taki Selcuklu askerlerini toplayarak Hemedan a dogru yola cikti Tugrul Bey esinin ve diger yardima gelenlerin sayesinde kardesi Ibrahim Yinal i maglup ederek tehlikeyi atlatti Altuncan Hatun cesur karar alarak oglunun tahta cikmasina karsi cikarak Tugrul Bey e yardima gitmesi Selcuklu Devleti nin kaderini degistirmistir Devlet idaresi Olmeden once esi Tugrul Bey e Dunya ve ahiret serefine nail olman icin halifenin kiziyla evlenme konusunda caba goster dedigi ve butun mal varliginin halifenin kizina verilmesini vasiyet ettigi soylenir Ibnu l Cevzi Altuncan Hatun hakkinda Tugrul Bey bircok is ve sorunlarda onun fikrini alir ve bunlarin cozumlerini kendisine birakirdi demis ve hayir isleri yapan cok dindar kadin oldugunu soylemistir Suryani tarihci Ibnu l Ibri de Kendisi kocasi tarafindan son derece sevilirdi ve saltanatin butun islerini bu kadin idare ederdi demistir Olumu Altuncan Hatun Aralik 1060 ta Zencan da vefat etti ve ardindan Rey e defnedildi Populer Kulturde Yeri2021 de TRT 1 de yayinlanmaya baslayan Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde Esra Kizildogan tarafindan canlandirilmaktadir Kaynakca a b Ann K S Lambton 1 Ocak 1988 Continuity and Change in Medieval Persia SUNY Press s 262 ISBN 978 0 887 06133 2 Turk dunyasi arastirmalari Issue 173 Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi 2008 s 112 a b Ayse Dudu Kuscu Selcuklu Devlet Yonetiminde Kadinin Yeri ve Altuncan Hatun Ornegi s 180 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 16 sayfa 499 Ali Sevim Makaleler c II Miratuz Zaman Tugrul Bey Donemi s 131 Zekeriya Kitapci Turk ve Selcuklu Hatunlari s 263 v d Ali Sevim Makaleler c II Miratuz Zaman Tugrul Bey Donemi s 130 Ebu l Ferec Abu l Farac Tarihi Suryanca dan Ingilizce ye cev Ernest A Wallis Budge Ingilizce den Turkce ye cev Omer Riza Dogrul Ankara 1987 II Baski c I s 315 TDV Islam Ansiklopedisi cilt 44 sayfa 252