Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tuğrul Bey veya Toğrül, Tuğril, Toghrïl Beg, I. Tuğrul Tam adı: Rükneddîn Ebû Talîb Muhammed Tuğrul-Bey bin Mikail bin Selçuk) (Arapça: طغرل بك; Farsça: طغرل بیک) (d. 995, Horasan - ö. 4 Eylül 1063, Rey) Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu ve ilk sultanıdır.
| Tuğrul Bey طغرل بیک | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun I. sultanı | |||||
 | |||||
| Büyük Selçuklu'nun 1. Sultan-ı Selatını | |||||
| Hüküm süresi | 1037 – 4 Eylül 1063 | ||||
| Önce gelen | Makam oluşturuldu | ||||
| Sonra gelen | Alp Arslan | ||||
| Doğum | 990 İran, Horasan | ||||
| Ölüm | 4 Eylül 1063 Rey | ||||
| Defin | Rey | ||||
| Eş(ler)i | Aka Hatun (Yusuf Kadir Han'ın kızı) Altuncan Hatun Seyyide Hatun | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu | ||||
| Babası | Mikail Bey bin Selçuk Gazi | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Hayatı
Oğuzlar'ın Kınık boyundan Selçuk Bey'in torunudur. Babası Mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi Selçuk Bey’in yanında büyüdü. Çocukluğu Seyhun boylarındaki Cend şehrinde geçti. Gaznelilerin, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabguyu esir almasından sonra 1025 yılında Selçukluların başına geçti. Altun Can Hatun ile evlendi.
Kendilerine yeni bir yurt arayan Tuğrul Bey komutasındaki Oğuzlar Horasan'a göç ettiler. 1028-1029 yılları arasında kardeşi Çağrı Bey ile birlikte Merv ve Nişabur kentlerini ele geçirdi. Buhara ve Belh kentlerine seferler düzenledi. 1038 yılında Nişabur'da kendini sultan ilan etti. 1040 yılında Gaznelilerle yaptığı Dandanakan Savaşı'nı kazanarak Gazne Devleti'ne karşı Selçukluların üstünlüğünü sağladı. Kardeşi Çağrı Bey'i Horasan valisi tayin eden Tuğrul Bey İran'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi ve Selçuklu topraklarını Anadolu'ya kadar uzandırdı.
1055 yılında Abbasi halifesi olan Kaim, Bağdat'ı ellerinde bulunduran Şii mezhepli Büveyhoğulları'na olan bağımlılıktan kurtulmak için Bağdatlı ünlü alim, fakih ve kadı 'yı Tuğrul Bey'e göndererek Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey'den yardım istedi. Bağdat'a asıl iktidar gücü olan halifelik muhafız güçleri komutanı olan Türk asıllı ama Şii mezhepli "Basâsırı" destek görmeyi önceden kabul etti. Ama sonra "Basâsırı" bu görüşünden ayrıldı ve Buveydiler ile aksi düştü. Halife Kaim de bu ayrılıktan istifade edip Tuğrul Bey'i Bağdat'a davet etti.
Tuğrul Bey Abbâsî halifesini Şiilerden kurtarmak için 1055'te Bağdat'a yaptığı seferde Büveyhoğulları ile savaştı ve onları ağır bir yenilgiye uğrattı. Irak'ta son Büveyhoğulları hükümdarı olan El-Meliku’r-Rahim'i esir alan Tuğrul Bey bu devlete son verdi. Tuğrul Bey Bağdat'a girip Abbâsî halifeliğinin koruyuculuğunu üzerine aldı.
Fakat tam bu sırada Selçuklu idaresinde bulunan ülkede Tuğrul Bey aleyhine üvey kardeşi İbrahim Yınal isyan etti ve büyük sayıda Türkmen de bu isyana katıldı. Tuğrul Bey isyancı üvey kardeşi İbrahim Yınal ve Büveyhoğulları orduları ile zor bir savaşa girmek zorunda kaldı. Aralık 1058'de 400 atlı süvari bedevi aşiret birlikleri başlarında 1055'te Bağdat'dan sürülmüş Basasırı olarak Bağdat'ı işgal ettiler. Şehirde camilerde Kahire'de bulunan Şii Fâtımîler halifesi Müstansır adına hutbe okuttular.
1060 yılında Tuğrul Bey İbrahim Yinal isyanını bastırdı ve Fâtımîlerin eline geçmiş olan Bağdat'ı ele geçirdi. Abbâsî halifesi Kaim'in tekrar Bağdat'a dönmesini sağlayan Tuğrul Bey, halifenin kızı Seyyide Fâtıma el-Betül ile evlendi. Halife Kaim, Tuğrul Bey'e Ruknu ʾd-Din (Dinin direği) ve Malikul-Meşrik ve Magrib (Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı) unvanlarını verip onu Sultan ilan etti.
İlk eşi tutulmuş olduğu hastalıktan 1060 yılında Cürcan'da ölmüştür. Eşini kaybetmekten derin üzüntü duymuş olan Tuğrul Bey, eşinin cesedini Büyük Selçuklu Devleti'nin başkenti Rey kentine getirtirmiş ve orada defnettirmiştir.
Tuğrul Bey 4 Eylül 1063 tarihinde 73 yaşındayken çocuksuz olarak İran'ın Rey kentinde vefat etmiş ve yerine yeğeni Alp Arslan geçmiştir. Tuğrul Beyin mezarı Tuğrul Kulesi'ndedir.
Vezirleri
- Ebu'l-Kasım Buzgânî (Cüveynî, Kevbânî, Sâlâr-ı Buzgân)
- Ebu'l-Feth Râzî
- Reisü'l-rüesâ Mikâil (Şaheb Ebû Abdullah Hüseyin b. Ali b. Mikail)
- Ebu Ahmet Dihistânî Amrek
- Amîdülmülk Ebû Nasr el-Kündurî
Popüler Kültürde Yeri
2021'de TRT 1'de yayınlamaya başlayan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde Barış Bağcı tarafından canlandırılmıştır.
Dipnotlar
- ^ Selçuklu 'nde aynı anda Irak Selçuklu Sultanları II. Tuğrul ve III. Tuğrul yer aldığı için bazen Tuğrul Bey "Sultan I. Tuğrul" olarak anılmaktadır.
- ^ Islam: An Illustrated History by Stuart Christopher Munro-Hay, G S P Freeman-Grenville, sayfa 51.
Dış bağlantılar
- Köymen, Mehmet Altay, (2004), Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları .
- (İngilizce)
- Ṣadr-al-Dīn Ḥosaynī, Aḵbār al-dawla al-saljūqīya, ed. M. Eqbāl, Lahore, 1933, pp. 4–10, 13, 17-18, 22, 26-29.
- Faruk Sümer, "Tuğrul Bey", TDV İslam Ansiklopedisi, c. 41.
Tuğrul Doğumu: 990 Ölümü: 4 Eylül 1063 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Önce gelen yoktur. |  Büyük Selçuklu Sultanı 1037-1063 | Sonra gelen: Alp Arslan |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tugrul Bey veya Togrul Tugril Toghril Beg I Tugrul Tam adi Rukneddin Ebu Talib Muhammed Tugrul Bey bin Mikail bin Selcuk Arapca طغرل بك Farsca طغرل بیک d 995 Horasan o 4 Eylul 1063 Rey Buyuk Selcuklu Devleti nin kurucusu ve ilk sultanidir Tugrul Bey طغرل بیکBuyuk Selcuklu Imparatorlugu nun I sultaniBuyuk Selcuklu nun 1 Sultan i SelatiniHukum suresi1037 4 Eylul 1063Once gelenMakam olusturulduSonra gelenAlp ArslanDogum990 Iran HorasanOlum4 Eylul 1063 ReyDefinReyEs ler iAka Hatun Yusuf Kadir Han in kizi Altuncan Hatun Seyyide HatunTam adiLakap Rukneddin kisa Ebu Talib Muhammed TugrulHanedanSelcukluBabasiMikail Bey bin Selcuk GaziDiniSunni IslamTugrul Bey in Rey kentindeki turbesiHayatiTugrul Bey Avlanirken Ẓafername Oguzlar in Kinik boyundan Selcuk Bey in torunudur Babasi Mikail gaza akininda sehit dusunce dedesi Selcuk Bey in yaninda buyudu Cocuklugu Seyhun boylarindaki Cend sehrinde gecti Gaznelilerin Selcuk Bey in oglu Arslan Yabguyu esir almasindan sonra 1025 yilinda Selcuklularin basina gecti Altun Can Hatun ile evlendi Kendilerine yeni bir yurt arayan Tugrul Bey komutasindaki Oguzlar Horasan a goc ettiler 1028 1029 yillari arasinda kardesi Cagri Bey ile birlikte Merv ve Nisabur kentlerini ele gecirdi Buhara ve Belh kentlerine seferler duzenledi 1038 yilinda Nisabur da kendini sultan ilan etti 1040 yilinda Gaznelilerle yaptigi Dandanakan Savasi ni kazanarak Gazne Devleti ne karsi Selcuklularin ustunlugunu sagladi Kardesi Cagri Bey i Horasan valisi tayin eden Tugrul Bey Iran in buyuk bir bolumunu ele gecirdi ve Selcuklu topraklarini Anadolu ya kadar uzandirdi 1055 yilinda Abbasi halifesi olan Kaim Bagdat i ellerinde bulunduran Sii mezhepli Buveyhogullari na olan bagimliliktan kurtulmak icin Bagdatli unlu alim fakih ve kadi yi Tugrul Bey e gondererek Selcuklu hukumdari Tugrul Bey den yardim istedi Bagdat a asil iktidar gucu olan halifelik muhafiz gucleri komutani olan Turk asilli ama Sii mezhepli Basasiri destek gormeyi onceden kabul etti Ama sonra Basasiri bu gorusunden ayrildi ve Buveydiler ile aksi dustu Halife Kaim de bu ayriliktan istifade edip Tugrul Bey i Bagdat a davet etti Tugrul Bey Abbasi halifesini Siilerden kurtarmak icin 1055 te Bagdat a yaptigi seferde Buveyhogullari ile savasti ve onlari agir bir yenilgiye ugratti Irak ta son Buveyhogullari hukumdari olan El Meliku r Rahim i esir alan Tugrul Bey bu devlete son verdi Tugrul Bey Bagdat a girip Abbasi halifeliginin koruyuculugunu uzerine aldi Fakat tam bu sirada Selcuklu idaresinde bulunan ulkede Tugrul Bey aleyhine uvey kardesi Ibrahim Yinal isyan etti ve buyuk sayida Turkmen de bu isyana katildi Tugrul Bey isyanci uvey kardesi Ibrahim Yinal ve Buveyhogullari ordulari ile zor bir savasa girmek zorunda kaldi Aralik 1058 de 400 atli suvari bedevi asiret birlikleri baslarinda 1055 te Bagdat dan surulmus Basasiri olarak Bagdat i isgal ettiler Sehirde camilerde Kahire de bulunan Sii Fatimiler halifesi Mustansir adina hutbe okuttular 1060 yilinda Tugrul Bey Ibrahim Yinal isyanini bastirdi ve Fatimilerin eline gecmis olan Bagdat i ele gecirdi Abbasi halifesi Kaim in tekrar Bagdat a donmesini saglayan Tugrul Bey halifenin kizi Seyyide Fatima el Betul ile evlendi Halife Kaim Tugrul Bey e Ruknu ʾd Din Dinin diregi ve Malikul Mesrik ve Magrib Dogu nun ve Bati nin Sultani unvanlarini verip onu Sultan ilan etti Ilk esi tutulmus oldugu hastaliktan 1060 yilinda Curcan da olmustur Esini kaybetmekten derin uzuntu duymus olan Tugrul Bey esinin cesedini Buyuk Selcuklu Devleti nin baskenti Rey kentine getirtirmis ve orada defnettirmistir Tugrul Bey 4 Eylul 1063 tarihinde 73 yasindayken cocuksuz olarak Iran in Rey kentinde vefat etmis ve yerine yegeni Alp Arslan gecmistir Tugrul Beyin mezari Tugrul Kulesi ndedir Vezirleri Ebu l Kasim Buzgani Cuveyni Kevbani Salar i Buzgan Ebu l Feth Razi Reisu l ruesa Mikail Saheb Ebu Abdullah Huseyin b Ali b Mikail Ebu Ahmet Dihistani Amrek Amidulmulk Ebu Nasr el KunduriPopuler Kulturde Yeri2021 de TRT 1 de yayinlamaya baslayan Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde Baris Bagci tarafindan canlandirilmistir Dipnotlar Selcuklu nde ayni anda Irak Selcuklu Sultanlari II Tugrul ve III Tugrul yer aldigi icin bazen Tugrul Bey Sultan I Tugrul olarak anilmaktadir Islam An Illustrated History by Stuart Christopher Munro Hay G S P Freeman Grenville sayfa 51 ISBN 0 8264 1837 6Dis baglantilarKoymen Mehmet Altay 2004 Selcuklu Devri Turk Tarihi Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 9789751601193 Ingilizce Ṣadr al Din Ḥosayni Aḵbar al dawla al saljuqiya ed M Eqbal Lahore 1933 pp 4 10 13 17 18 22 26 29 Faruk Sumer Tugrul Bey TDV Islam Ansiklopedisi c 41 TugrulSelcuklu HanedaniDogumu 990 Olumu 4 Eylul 1063Resmi unvanlarOnce gelen Once gelen yoktur Buyuk Selcuklu Sultani 1037 1063 Sonra gelen Alp Arslan