Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şah Melik (d. (?), Oğuz Yabguluğu - ö. 1042, Mekran, Belucistan), Yengi-kent ve Cend Oğuzları Yabguluğu'nun başı; Harezmşahlar Devleti'nin valisi ve daha sonra da hükümdarı (1041-1042). 1042'de Çağrı Bey tarafından öldürüldü. Sonradan Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Tuğrul Bey'in eşi olacak olan Altuncan Hatun'un ilk kocası idi.
| Şah Melik | |
|---|---|
| Doğum | ? Oğuz Yabguluğu |
| Ölüm | 1042 Mekran, Belucistan |
| Eş(ler)i | Altuncan Hatun |
| Çocuk(lar)ı |
|
| Hanedan | Harezmşahlar Devleti (valilikle) |
| Babası | Ali |
| Dini | İslam |
Hayatı
Şah Melik, Yabgu (Oğuzlar'ın ananevî önderi) sıfatını taşımakta idi. 1034 yılında Yabular'ın düşmanları olan Selçuklular, Gazneli Valisi Harun'un davetiyle Harezm'e girdiler.
Harezm valiliği ve şahlığı
Gazneliler'in Türk köle komutanı ve Harezm Valisi Altun Taş (H.408-23/M.1017-32) yılları arasındaki On Beş yıllık valiliği sırasında Gazneli Mahmud ile Mesud'a bağlı kalmıştı. Harezm eyaletinin sınırlarını kuzeyden gelen Oḡuz ve Kıpçak akınlarına karşı başarılı bir şekilde savunmuştu. Buhara yakınlarında Debusiye adı verilen bir mevkideki savaşta ağır yaralanan Altuntaş'ın kısa bir süre sonra ölümü üzerine Altuntaş'ın oğlu Harun Harezm'de onun yerine de fakto vali olarak geçti. Gelgelelim, Harun'un bu tutumundan şüphelenen Mesud onu sadece "Halifetu'd-Dar" sıfatıyle resmi Harzemşah sıfatını verdiği kendi oğlu Saʿid'in yardımcısı olarak tanıdı. Altuntaş'ın kurmuş olduğu ordunun kuvvetini Türkmenler'den alması H. 421 / M. 1030 yıllarından sonra Gazneli Mahmud ve daha sonra da Mesud'un bir hayli tedirgin olmasına neden olmuştu. Altuntaş'ın ölümü üzerinden henüz İki sene geçmeden Harun, Ali Tigin ve Selçuklular ile (H. 425 / M. 1034) ittifak kurarak açıkça Sultan Mesud'a karşı isyan etti. Fekat bir yıl sonra Mesud kendi muhafızlarına Harun'a karşı başarılı bir suikast düzenlettirdi. Harun'un katledilmesi üzerine Altuntaş'ın diğer oğlu İsmail Handan Selçuklular'ın müttefiği ve Mesud'un yeminli bir düşmanı olarak Harezm'in mutlak hakimi konumuna yükseldi. İşte böyle bir ortamda Sultan Mesud akıllıca bir karar alarak H. 430 / M. 1038) yılında Oğuzlar'dan fekat Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun düşmanı olan Oğuz Yabguluğu'nun yabgusu Cendli Şah Melik'i Harezm Valisi olarak atadı. Şah Melik H. 432 / M. 1041 yılına kadar Harezm'de mutlak hakimiyeti eline geçirdi. İsmail Handan'ın ise Selçuklular'a sığımaktan başka bir çaresi kalmamıştı. Böylece Şah Melik Harezm Başkenti Gürgan'da hükümdar (Harezm-Şah) olarak ilan edildi. Bu vakte gelene kadar da Sultan Mesud ölmüş ve Gazneliler'in Harezm'deki hakimiyetleri sona ermiş bulunuyordu.
İdamı
Bununla beraber Selçuklular Şah Melik'in Harezm'de uzun süre kalmasına izin vermeyeceklerdi. Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Tuğrul Bey ve kardeşi Çağrı Bey 1042 yılında Harezm'e girerek Şah Melik'i buradan kovdular. Eski toprakları olan Cend ve Yengi-kent'in Kıpçaklar tarafından işgali üzerine oralara geri dönemeyerek önce Kirman'a oradan da Mekran'a kaçan Şah Melik burada yakalanarak Çağrı Bey tarafından öldürüldü. Karısı Altuncan Hatun'da Tuğrul Bey ile evlendirildi.
Bibliography
- "ALTUNTAŠ" Encyclopædia Iranica. 15 Nisan 2020. <http://www.iranicaonline.org/articles/altuntas29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .>
Kaynakça
- ^ a b Ann K. S. Lambton (1 Ocak 1988). Continuity and Change in Medieval Persia. SUNY Press. s. 262. ISBN .
- ^ Türk dünyası araştırmaları - Issue 173. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 2008. s. 112.
- ^ "Encyclopædia Iranica, ALTUNTAŠ". 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2020.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: İsmail Handan | Harezm Valisi ve Harezm-Şah Vali: 1038 - 1041 / Şah: 1041 - 1042 | Sonra gelen: Büyük Selçuklu İmparatorluğu yönetimi |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sah Melik d Oguz Yabgulugu o 1042 Mekran Belucistan Yengi kent ve Cend Oguzlari Yabgulugu nun basi Harezmsahlar Devleti nin valisi ve daha sonra da hukumdari 1041 1042 1042 de Cagri Bey tarafindan olduruldu Sonradan Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Sultani Tugrul Bey in esi olacak olan Altuncan Hatun un ilk kocasi idi Sah MelikDogum Oguz YabguluguOlum1042 Mekran BelucistanEs ler iAltuncan HatunCocuk lar iEnusirvan Altuncan Hatun dan HanedanHarezmsahlar Devleti valilikle BabasiAliDiniIslamHayatiSah Melik Yabgu Oguzlar in ananevi onderi sifatini tasimakta idi 1034 yilinda Yabular in dusmanlari olan Selcuklular Gazneli Valisi Harun un davetiyle Harezm e girdiler Harezm valiligi ve sahligi Gazneliler in Turk kole komutani ve Harezm Valisi Altun Tas H 408 23 M 1017 32 yillari arasindaki On Bes yillik valiligi sirasinda Gazneli Mahmud ile Mesud a bagli kalmisti Harezm eyaletinin sinirlarini kuzeyden gelen Oḡuz ve Kipcak akinlarina karsi basarili bir sekilde savunmustu Buhara yakinlarinda Debusiye adi verilen bir mevkideki savasta agir yaralanan Altuntas in kisa bir sure sonra olumu uzerine Altuntas in oglu Harun Harezm de onun yerine de fakto vali olarak gecti Gelgelelim Harun un bu tutumundan suphelenen Mesud onu sadece Halifetu d Dar sifatiyle resmi Harzemsah sifatini verdigi kendi oglu Saʿid in yardimcisi olarak tanidi Altuntas in kurmus oldugu ordunun kuvvetini Turkmenler den almasi H 421 M 1030 yillarindan sonra Gazneli Mahmud ve daha sonra da Mesud un bir hayli tedirgin olmasina neden olmustu Altuntas in olumu uzerinden henuz Iki sene gecmeden Harun Ali Tigin ve Selcuklular ile H 425 M 1034 ittifak kurarak acikca Sultan Mesud a karsi isyan etti Fekat bir yil sonra Mesud kendi muhafizlarina Harun a karsi basarili bir suikast duzenlettirdi Harun un katledilmesi uzerine Altuntas in diger oglu Ismail Handan Selcuklular in muttefigi ve Mesud un yeminli bir dusmani olarak Harezm in mutlak hakimi konumuna yukseldi Iste boyle bir ortamda Sultan Mesud akillica bir karar alarak H 430 M 1038 yilinda Oguzlar dan fekat Buyuk Selcuklu Imparatorlugu nun dusmani olan Oguz Yabgulugu nun yabgusu Cendli Sah Melik i Harezm Valisi olarak atadi Sah Melik H 432 M 1041 yilina kadar Harezm de mutlak hakimiyeti eline gecirdi Ismail Handan in ise Selcuklular a sigimaktan baska bir caresi kalmamisti Boylece Sah Melik Harezm Baskenti Gurgan da hukumdar Harezm Sah olarak ilan edildi Bu vakte gelene kadar da Sultan Mesud olmus ve Gazneliler in Harezm deki hakimiyetleri sona ermis bulunuyordu Idami Bununla beraber Selcuklular Sah Melik in Harezm de uzun sure kalmasina izin vermeyeceklerdi Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Sultani Tugrul Bey ve kardesi Cagri Bey 1042 yilinda Harezm e girerek Sah Melik i buradan kovdular Eski topraklari olan Cend ve Yengi kent in Kipcaklar tarafindan isgali uzerine oralara geri donemeyerek once Kirman a oradan da Mekran a kacan Sah Melik burada yakalanarak Cagri Bey tarafindan olduruldu Karisi Altuncan Hatun da Tugrul Bey ile evlendirildi Bibliography ALTUNTAS Encyclopaedia Iranica 15 Nisan 2020 lt http www iranicaonline org articles altuntas29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde gt Kaynakca a b Ann K S Lambton 1 Ocak 1988 Continuity and Change in Medieval Persia SUNY Press s 262 ISBN 978 0 887 06133 2 Turk dunyasi arastirmalari Issue 173 Turk Dunyasi Arastirmalari Vakfi 2008 s 112 Encyclopaedia Iranica ALTUNTAS 29 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2020 Resmi unvanlarOnce gelen Ismail Handan Harezm Valisi ve Harezm Sah Vali 1038 1041 Sah 1041 1042 Sonra gelen Buyuk Selcuklu Imparatorlugu yonetimi