Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Albastı (Tatarca, Kırgızca, Kazakça: Албасты, Çuvaşça: Алпастă, Azerice: Albasdı, Rusça: Албасты́) - Türk ve Altay mitolojilerinde bir çeşit kötü ruh ve onun neden olduğu ruh çarpması. Albıs’ın (veya Alkarısı’nın) neden olduğu ruh hastalığı.
Özellikleri
Albastı bir varlığın adından daha ziyade, neden olduğu hastalığı ifade eder. Alvastı veya Alpastı da denir. Sibiryada Albasta olarak da bilinir. Albasmak (bazı Türk dillerinde Alvasmak, Alpasmak) fiili ile de kullanılır. Bu fiil Albastı olmak anlamına gelir. Albastı olan kişiye Albıstar adı verilir. Boğucu sıkıntı. Sara hastalığı. Lohusahumması denilen ve yüksek ateşle ortaya çıkan, temizliğe dikkat edilmediği için meydana gelen hastalık. Bunlara bağlı baygınlık. Bir çeşit korku halidir. Gebe kadın kan kaybetmeye başladığında değişik varlıklar görmeye başlar. En çok korktuğu şey gözünün önüne gelir. Bunun sonucunda bazen bayılır. Alkarısı o esnada göğsüne dizleriyle çökerek soluğunu keser. Hatta ölüme bile neden olabilir. Gebe kadın yiyemez, içemez, nefesi daralır. Bu durumdan kurtulması için “Al Ocağı”na götürülür. Bu yer genelde kutlu bir mekandır ve bir evliya mezarıdır. “Kulbastı” biçimiyle de Adıge diline geçmiştir. Albastı ve Kulbastı ayrıca isimleri farsça kökenli olan Aleybanı (Alyabani) ve Kuleybanı (Gulyabani) adlı varlıkları da akla getirmektedir. Aleybanı, Albastı'nın Fars kültürüyle etkileşiminin bir ürünüdür. Aynı şekilde Gulyabani de, Kulbastı (Gulbastı)'nın bir yansımasıdır. Ayrıca Udmurt ve Mari dillerinde de Alvasta ve Alvastı olarak yer almaktadır. Al Ana ile de bağlantılı görünmektedir.
Diğer dillerde
- Başkurtça: Албаҫты
- Özbekçe: Албасты́
- Altayca: Алвасти́
- Türkmence: Албассы
- Kırgızca: Албарсты́
- Nogayca: Албаслы́
- Kumukça: Албаслы́
- Balkarca: Алмасты́
- Tacikçe: Албасти
- Lezgice: Алпаб
- Çeçence: Алмазы
- Yagnobice: Албасты
- Çuvaşça: Алпастă
- Sogdça: Олбасты
- Rusça: Албасты́
Albanlar
Alban - Türk ve Yakut mitolojisinde kötü ruhlardan bir gruptur. Albastı ile bağlantılı varlıklardır. Çok kötü isimleri ve çok kötü yüzleri vardır. İntihar etmiş insanların ruhlarından meydana gelirler. Türk kültüründe intiharın hoş görülmediğinin en açık örneğidirler. Ters dönmüş gözleri, yukarıya kalkık olarak uzayan saçları vardır.
Turna ve Gayda adlı kitabında Dr. Berat Demirci 10 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sivas yöresinde Rakı'ya "Albızsuyu" denildiğini yazmaktadır.
Kaynakça
- Pertev Naili Boratav, Türk Mitolojisi, Oğuz-Anadolu-Azeri-Türkmen, Bilgesu Yayınları, 2012, Çeviri: Recep Özbay
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dipnotlar
- ^ Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1, Sayfa 300)
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 38)
- ^ Özhan Öztürk, Karadeniz Ansiklopedik Sözlük, Heyamola Yayınevi (Cilt-2, Sayfa-55)
- ^ Sibirya Türklerinde Mitoloji, Naciye Yıldız 13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Turna ve Gayda, Berat Demirci, Sütun Yayınları, 2006, Çağlayan Matbaası, İzmir, (Sayfa: 8'de metin içinde ve Sayfa: 16'da dipnot)
Dış bağlantılar
- Şamanizm[]
- Tatar Mitolojisinde Varlıklar, Çulpan Zaripova 13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Albasti Tatarca Kirgizca Kazakca Albasty Cuvasca Alpastă Azerice Albasdi Rusca Albasty Turk ve Altay mitolojilerinde bir cesit kotu ruh ve onun neden oldugu ruh carpmasi Albis in veya Alkarisi nin neden oldugu ruh hastaligi OzellikleriAlbasti bir varligin adindan daha ziyade neden oldugu hastaligi ifade eder Alvasti veya Alpasti da denir Sibiryada Albasta olarak da bilinir Albasmak bazi Turk dillerinde Alvasmak Alpasmak fiili ile de kullanilir Bu fiil Albasti olmak anlamina gelir Albasti olan kisiye Albistar adi verilir Bogucu sikinti Sara hastaligi Lohusahummasi denilen ve yuksek atesle ortaya cikan temizlige dikkat edilmedigi icin meydana gelen hastalik Bunlara bagli bayginlik Bir cesit korku halidir Gebe kadin kan kaybetmeye basladiginda degisik varliklar gormeye baslar En cok korktugu sey gozunun onune gelir Bunun sonucunda bazen bayilir Alkarisi o esnada gogsune dizleriyle cokerek solugunu keser Hatta olume bile neden olabilir Gebe kadin yiyemez icemez nefesi daralir Bu durumdan kurtulmasi icin Al Ocagi na goturulur Bu yer genelde kutlu bir mekandir ve bir evliya mezaridir Kulbasti bicimiyle de Adige diline gecmistir Albasti ve Kulbasti ayrica isimleri farsca kokenli olan Aleybani Alyabani ve Kuleybani Gulyabani adli varliklari da akla getirmektedir Aleybani Albasti nin Fars kulturuyle etkilesiminin bir urunudur Ayni sekilde Gulyabani de Kulbasti Gulbasti nin bir yansimasidir Ayrica Udmurt ve Mari dillerinde de Alvasta ve Alvasti olarak yer almaktadir Al Ana ile de baglantili gorunmektedir Diger dillerde Baskurtca Albaҫty Ozbekce Albasty Altayca Alvasti Turkmence Albassy Kirgizca Albarsty Nogayca Albasly Kumukca Albasly Balkarca Almasty Tacikce Albasti Lezgice Alpab Cecence Almazy Yagnobice Albasty Cuvasca Alpastă Sogdca Olbasty Rusca Albasty Albanlar Alban Turk ve Yakut mitolojisinde kotu ruhlardan bir gruptur Albasti ile baglantili varliklardir Cok kotu isimleri ve cok kotu yuzleri vardir Intihar etmis insanlarin ruhlarindan meydana gelirler Turk kulturunde intiharin hos gorulmediginin en acik ornegidirler Ters donmus gozleri yukariya kalkik olarak uzayan saclari vardir Turna ve Gayda adli kitabinda Dr Berat Demirci 10 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sivas yoresinde Raki ya Albizsuyu denildigini yazmaktadir KaynakcaPertev Naili Boratav Turk Mitolojisi Oguz Anadolu Azeri Turkmen Bilgesu Yayinlari 2012 Ceviri Recep Ozbay Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dipnotlar Bahaeddin Ogel Turk Mitolojisi Cilt 1 Sayfa 300 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 38 Ozhan Ozturk Karadeniz Ansiklopedik Sozluk Heyamola Yayinevi Cilt 2 Sayfa 55 Sibirya Turklerinde Mitoloji Naciye Yildiz 13 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turna ve Gayda Berat Demirci Sutun Yayinlari 2006 Caglayan Matbaasi Izmir ISBN 975 9089 19 X Sayfa 8 de metin icinde ve Sayfa 16 da dipnot Dis baglantilarPDF Samanizm olu kirik baglanti Tatar Mitolojisinde Varliklar Culpan Zaripova 13 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizBasti Kulbasti Karabasan GulyabaniTurk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz