Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anglikanizm, İngiltere'nin resmî kilisesi olan İngiltere Kilisesi'ne has ilke, doktrin ve kurumlar. İngiltere Kralı VIII. Henry'nin kurduğu bir Hristiyan mezhebidir.İngiliz Reformu, Katoliklik ve Protestanlık arasında bir orta yol olarak görüldüğü için Latince Via Media olarak adlandırılmıştır.
Anglikan kilisesini teoloji ve ibadet şekilleri (litürji) bakımdan bir Protestan mezhebi olarak görmektense, bağımsız otonom bir Batı Kilisesi olarak değerlendirmek daha doğrudur.
Diğer Reform sonrası kurulan kiliselerde farklı olarak, kendisini ; yani kökenini havarilere dayandıran olarak tanımlar ve ayinsel uygulamalarında Katolik mirası öne çıkarır.
Piskoposluk sistemini muhafaza etmiştir ve ruhani merkezi İngiltere'nin Kent bölgesinde bulunan Canterbury Başpiskoposluğu'dur ve sinod meclisi Londra'da bulunan 'nda Birleşik Krallık hükümdarı başkanlığında toplanır.
Canterbury başpiskoposu'nun diğer Anglikan cemaatler üzerinde mutlak hakimiyeti bulunmamakla beraber, eşitler arasında birinci (Primus inter pares) sıfatıyla, Anglikan Kiliseler topluluğunun ruhani önderi konumundadır.
İngiltere'nin büyük bir kısmı Anglikan kilisesi mensupları olarak, Kanada'da bir azınlık ile Kuzey Amerika'daki bir kısım halk 'Episkopal Kilise' adı altında bu mezhebi benimsedi. Birleşik Krallık'ın monarşi soyu bu mezhebi benimsemiş ve mezhepten ayrılmamıştır.
Ayin sistemi ve inanç bildirgesinde adlı kitabı izler ve dünyanın her neresine gidilirse gidilsin, 'ne bağlı olan her kilise, teolojik ve litürjik uygulamalarda bu kitabı esas alır.
Anglikan kelimesi Latince bir ibare olan Ecclesia Anglicana’dan gelir ve İngiliz Kilisesi anlamına gelir ve kökeni 1246 yılına kadar götürülebilir. Anglikanizm’e mensup olanlara Anglikan denir.
Anglikan geleneğindeki Protestan ve Katoliksel ibadet arasındaki ayrım, bazı Anglikan Kiliseleri’nin ve Anglikan Mezhebi üyelerinin tartışma konusudur.
Her Anglikan kilisesi kendi içinde özerktir. Anglikan Mezhebi bütün bu özerk kiliselerin İngiltere’deki ‘Canterbury Başpiskoposluğu’ çatısı altında bir araya gelmesiyle oluşur. Anglikan Mezhebi, Roma Katolik Kilisesi ve Doğu Ortodoks kilisesinden sonra dünyadaki en büyük üçüncü Hristiyan mezhebidir.
Anglikanizm’in Tanımı
Anglikanlar Eski ve Yeni Ahit’i (New and Old Testament) ‘günahlardan kurtulmak için gerekli olan her şeyi kapsayan’ ve inancın esaslarını kapsayan hüküm olarak kabul ettiler. Anglikanlar Apostles' Creed’i (Havari İnancı) vaftiz sembolü ve İznik İnancı'nı (Birinci İznik Konsili'nde alınan kararlar) Hristiyanlık inancının temeli olarak gördüler. Anglikanlar geleneksel ayinlerini Son Akşam Yemeği’ne (Holy Eucharist) özel bir ilgi göstererek yaparlar. Son Akşam Yemeği Ayini (Holy Eucharist) Anglikanlar için toplu ibadet yeridir ve bu ayin sırasında ‘yaşam, ölüm ve İsa’nın yeniden dirilişi dile getirilir, İncil okunur ve İsa’nın son yemeği olan şarap ve ekmek tüketilir. Anglikanların çoğu bu ayini Katolik geleneğine uygun olarak kutlar ancak ibadet şekillerinin farklı olmasına izin verilmiştir. ‘Book of Common Prayer’ yüzyıllardır birçok Anglikan kilisesinde kullanılan kaynaktır. Bu kaynağı bütün Anglikan kiliseleri kullandığı için ‘common prayer’ de denilir. İlk kitap olan Book of Common Prayer dönemin Canterbury Başpisikoposu olan Thomas Cranmer tarafından derlenmiştir. Bu derleme sırasında bazı sorunlar çıktığından her ülke kendi anlayışlarına göre farklı kitaplar geliştirdi. Anglikanlar Katolik ve inancı desteklediler ve İsa’nın öğretilerini izlediler. Anglikanlar inançlarının temelinin İncil’de, Katolik inancında belirtildiğine inandı ve inançlarını Hristiyanlık geleneği, kilise, alimlik, mantık ve deneyim ışığında yorumladılar.
Kilisenin Katolik veya Protestan kimliği üzerindeki yeri
İngiltere Kralı VIII. Henry döneminde Anglikanizm, dini anlaşmazlıklardan öte yargılama sorunları –özellikle kralın her ülkenin kilisesinin özerk olması gerektiği düşüncesi- üzerine kuruluydu. Yasal yollardan Protestanlığın bazı öğreti ve ayin inançlarını içeren milli kilise yaratma ve kurumu farklı dini gruplardan olanlara mümkün olduğunca hoşgörülü hale getirme çabaları birleştirilerek toplumsal bağlılık ve barışı sağlamak hedeflendi. Sonuç diğer Hristiyan hareketlerinden farklı özellikler taşıyordu. Genellikle sorun Anglikan Mezhebi’nin bir Protestan veya Katolik kilisesi olarak mı yoksa Hristiyanlığın bir araya getirici bir bağı olarak mı tanımlanmalı sorusundan çıkıyordu. Anglikan Mezhebi’nin resmî durumu Roma Katolik ve Ortodoksları gibi İsa’nın ortaya koyduğu gibi ‘Tek, Kutsal, Katolik, Apostolik Kilise’ kavramlarının farklı bir dalıydı. Katolik ve Protestan arasındaki ayrım ve benzerlik bazı Anglikan Kiliseleri’nde ve mezhep üyeleri arasında tartışma konusuydu. ortalarındaki Oxford Hareketi (Oxford Movement) birçok Anglikan Kilisesi ayin ve ibadet şekillerini tekrar gözden geçirerek Protestan (Reformed) geleneklerinden farklılaştırdılar. Bu farklılık adak törenleri ve Katolik öğeleri içeren ayinleri de kapsadı. Ayinlerle ilgili birçok değişiklik yapılmasına rağmen Anglikanizm inanç bakımından Protestanlıktan birçok iz taşır.
Yol gösterici ilkeler
Anglikan öğretileri yargıdan, dini bir kavim kurucusundan (Luther ya da Calvin gibi) ya da bir inançtan doğmadı. Onlara göre en eski Anglikan dini belge ve inancın anahtarı olan, dini en iyi anlatan kitap olarak gördükleri Book of Common Prayer’dır. Yol gösterici olarak dua kitabını esas almaları Latince ‘lex orandi, lex credendi’ (inanların hukuku inancın hukukudur) şeklinde ifade edilir. Dua kitabında Anglikanizm’in temel öğretileri olarak Havariler, Birinci İznik Konsili’nde alınan kararlar, ‘Baba, Oğul, Kutsal Ruh Üçlemesi’ (trinity), İncil, adak törenleri, günlük ibadetler, Yeni Ahit öğretileri olarak belirtilir.
Muhafazakâr Anglikanlar Roma Katoliklerine olan karşıtlıklarından dolayı Thirty Nine Articles’a (39 makale)yöneldi. Bir süre sonra Anglikan ruhban sınıfının tümü bu makaleleri temel aldı. Ancak günümüzde bu makaleler artık sadece Anglikan kimliğini şekillendiren tarihi belgeler olarak görülüyor.
Anglikanlar ‘belli kutsallıklar’(standard divines) üzerinde itibar sahibi olmak istiyorlardı. Bunların en etkili olanlarından biri bir rahip ve teolog olan ve 1660'tan sonra Anglikanizm’in kurucusu sayılan ’dır. Hooker Anglikanizm’in öğretilerinin oluşmasında İncil’den ve geleneklerden daha fazla etkili bir şey olmadığını söyler.
Son olarak Anglikanizm’in İngiltere dışına yayılması, dua kitaplarının çeşitlenmesi ve kiliselerin bir çatı altında toplanması hakkındaki görüşlerin artması, Anglikan kimliğinin daha belirginleşmesine neden oldu. Özetle İncil’in inançla ilgili her şeyi kapsadığına inandılar ve Birinci İznik Konsili'nde alınan kararlara ve Havarilere olan bağlılığa büyük önem verdiler.
Anglikan Din Adamları
Anglikan geleneğinde bazı yazarların eserleri inanç için standart kutsalların belirlenmesinde, ibadet şekillerinde ve öğretilerin oluşmasında önemli rol oynadı. Anglikan rahipleri hakkında kesin bir liste olmamasına rağmen bu kişilerin adı azizlerle birlikte anıldı ve çalışmaları bir araya getirildi. Anglikan rahipleri genellikle ‘via media’yı (orta yol) Tanrı ve Tanrı’nın krallığının evrensel olduğunun kanıtı olarak yorumladı. Bu din adamları İncil’i hadislere göre mantık çerçevesinde yorumladılar. Tanrı-doğa ve Tanrı-insan arasındaki dünyevi ve ruhani ilişkilerde görev aldılar. 16 ve Anglikan rahipleri Thomas Cranmer, , , ve etkili olan isimlerdi. Bu dönemde etkili bir isim olan Hooker 1593 yılında kilise ve devlet yönetimi arasındaki ilişkiyi inceleyen eseri ’i yayımladı. Bu eserde ayrıca etik, kutsama törenleri, İncil’in yorumlanması ve İsa’nın kurtuluşu gibi konulara geniş yer verdi. Hooker teolojinin ibadeti ve kilisenin topluma karşı görevlerini de kapsadığını açıklamaya çalıştı.
19.yüzyılda Anglikanizm’de iki önemli hareket belirdi: Ahitleri ‘İsa’nın ışığı’ olarak gören (Cambridge Üniversitesinde bir birkaç felsefeciden oluşan bir grup) ile Kutsal Ruh’un kişisel deneyimlerine vurgu yapan Evangelical Revival (. Cambridge Platonist hareketi adında bir okulda gelişti. Evangelical Revival hareketi insanlardaki değişikliği ve inançtaki adilliğin önemini vurgulayan John Wesley ve etkisinde gelişti. Wesley ve İlk Büyük Uyanış’ı (First Great Awakening) tetikledikleri yolunda Birleşik Devletler’den bir mesaj aldı ve metodizm diye adlandırılan ancak Amerikan Devrimi’nden sonra yıkılacak olan Anglo-Amerikan hareketini başlattılar.
19. yüzyılda önceki Anglikan rahiplerinin öğretilerinde yeni bir vurgu vardı: , Edward Bouverie Pusey ve gibi din adamları eski kilise geleneklerini reddederek Anglikan ve Protestan geleneklerinden de öte eski gelenekler yerleştirdiler. Onların bu değişiklik çalışmaları Katolik kimliğini Anglikan kilisesine sokmak isteyen Oxford Movement (Oxford Hareketi) tarafından ilgi gördü. ’in The Kingdom of Christ () adlı eseri diğer bir hareket olan ’nde (Christian socialism) önemli rol oynadı. Maurice bu eserinde Hooker’ın bahsettiği Anglikanizm’in canlı maneviyatı vurgusunu sosyal adalet için zorunlu hale getirdi.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anglikanizm Ingiltere nin resmi kilisesi olan Ingiltere Kilisesi ne has ilke doktrin ve kurumlar Ingiltere Krali VIII Henry nin kurdugu bir Hristiyan mezhebidir Ingiliz Reformu Katoliklik ve Protestanlik arasinda bir orta yol olarak goruldugu icin Latince Via Media olarak adlandirilmistir Anglikan kilisesini teoloji ve ibadet sekilleri liturji bakimdan bir Protestan mezhebi olarak gormektense bagimsiz otonom bir Bati Kilisesi olarak degerlendirmek daha dogrudur Diger Reform sonrasi kurulan kiliselerde farkli olarak kendisini yani kokenini havarilere dayandiran olarak tanimlar ve ayinsel uygulamalarinda Katolik mirasi one cikarir Piskoposluk sistemini muhafaza etmistir ve ruhani merkezi Ingiltere nin Kent bolgesinde bulunan Canterbury Baspiskoposlugu dur ve sinod meclisi Londra da bulunan nda Birlesik Krallik hukumdari baskanliginda toplanir Canterbury baspiskoposu nun diger Anglikan cemaatler uzerinde mutlak hakimiyeti bulunmamakla beraber esitler arasinda birinci Primus inter pares sifatiyla Anglikan Kiliseler toplulugunun ruhani onderi konumundadir Ingiltere nin buyuk bir kismi Anglikan kilisesi mensuplari olarak Kanada da bir azinlik ile Kuzey Amerika daki bir kisim halk Episkopal Kilise adi altinda bu mezhebi benimsedi Birlesik Krallik in monarsi soyu bu mezhebi benimsemis ve mezhepten ayrilmamistir Ayin sistemi ve inanc bildirgesinde adli kitabi izler ve dunyanin her neresine gidilirse gidilsin ne bagli olan her kilise teolojik ve liturjik uygulamalarda bu kitabi esas alir Anglikan kelimesi Latince bir ibare olan Ecclesia Anglicana dan gelir ve Ingiliz Kilisesi anlamina gelir ve kokeni 1246 yilina kadar goturulebilir Anglikanizm e mensup olanlara Anglikan denir Anglikan gelenegindeki Protestan ve Katoliksel ibadet arasindaki ayrim bazi Anglikan Kiliseleri nin ve Anglikan Mezhebi uyelerinin tartisma konusudur Her Anglikan kilisesi kendi icinde ozerktir Anglikan Mezhebi butun bu ozerk kiliselerin Ingiltere deki Canterbury Baspiskoposlugu catisi altinda bir araya gelmesiyle olusur Anglikan Mezhebi Roma Katolik Kilisesi ve Dogu Ortodoks kilisesinden sonra dunyadaki en buyuk ucuncu Hristiyan mezhebidir Anglikanizm in Tanimi Anglikanlar Eski ve Yeni Ahit i New and Old Testament gunahlardan kurtulmak icin gerekli olan her seyi kapsayan ve inancin esaslarini kapsayan hukum olarak kabul ettiler Anglikanlar Apostles Creed i Havari Inanci vaftiz sembolu ve Iznik Inanci ni Birinci Iznik Konsili nde alinan kararlar Hristiyanlik inancinin temeli olarak gorduler Anglikanlar geleneksel ayinlerini Son Aksam Yemegi ne Holy Eucharist ozel bir ilgi gostererek yaparlar Son Aksam Yemegi Ayini Holy Eucharist Anglikanlar icin toplu ibadet yeridir ve bu ayin sirasinda yasam olum ve Isa nin yeniden dirilisi dile getirilir Incil okunur ve Isa nin son yemegi olan sarap ve ekmek tuketilir Anglikanlarin cogu bu ayini Katolik gelenegine uygun olarak kutlar ancak ibadet sekillerinin farkli olmasina izin verilmistir Book of Common Prayer yuzyillardir bircok Anglikan kilisesinde kullanilan kaynaktir Bu kaynagi butun Anglikan kiliseleri kullandigi icin common prayer de denilir Ilk kitap olan Book of Common Prayer donemin Canterbury Baspisikoposu olan Thomas Cranmer tarafindan derlenmistir Bu derleme sirasinda bazi sorunlar ciktigindan her ulke kendi anlayislarina gore farkli kitaplar gelistirdi Anglikanlar Katolik ve inanci desteklediler ve Isa nin ogretilerini izlediler Anglikanlar inanclarinin temelinin Incil de Katolik inancinda belirtildigine inandi ve inanclarini Hristiyanlik gelenegi kilise alimlik mantik ve deneyim isiginda yorumladilar Kilisenin Katolik veya Protestan kimligi uzerindeki yeriIngiltere Krali VIII Henry doneminde Anglikanizm dini anlasmazliklardan ote yargilama sorunlari ozellikle kralin her ulkenin kilisesinin ozerk olmasi gerektigi dusuncesi uzerine kuruluydu Yasal yollardan Protestanligin bazi ogreti ve ayin inanclarini iceren milli kilise yaratma ve kurumu farkli dini gruplardan olanlara mumkun oldugunca hosgorulu hale getirme cabalari birlestirilerek toplumsal baglilik ve barisi saglamak hedeflendi Sonuc diger Hristiyan hareketlerinden farkli ozellikler tasiyordu Genellikle sorun Anglikan Mezhebi nin bir Protestan veya Katolik kilisesi olarak mi yoksa Hristiyanligin bir araya getirici bir bagi olarak mi tanimlanmali sorusundan cikiyordu Anglikan Mezhebi nin resmi durumu Roma Katolik ve Ortodokslari gibi Isa nin ortaya koydugu gibi Tek Kutsal Katolik Apostolik Kilise kavramlarinin farkli bir daliydi Katolik ve Protestan arasindaki ayrim ve benzerlik bazi Anglikan Kiliseleri nde ve mezhep uyeleri arasinda tartisma konusuydu ortalarindaki Oxford Hareketi Oxford Movement bircok Anglikan Kilisesi ayin ve ibadet sekillerini tekrar gozden gecirerek Protestan Reformed geleneklerinden farklilastirdilar Bu farklilik adak torenleri ve Katolik ogeleri iceren ayinleri de kapsadi Ayinlerle ilgili bircok degisiklik yapilmasina ragmen Anglikanizm inanc bakimindan Protestanliktan bircok iz tasir Yol gosterici ilkelerAnglikan ogretileri yargidan dini bir kavim kurucusundan Luther ya da Calvin gibi ya da bir inanctan dogmadi Onlara gore en eski Anglikan dini belge ve inancin anahtari olan dini en iyi anlatan kitap olarak gordukleri Book of Common Prayer dir Yol gosterici olarak dua kitabini esas almalari Latince lex orandi lex credendi inanlarin hukuku inancin hukukudur seklinde ifade edilir Dua kitabinda Anglikanizm in temel ogretileri olarak Havariler Birinci Iznik Konsili nde alinan kararlar Baba Ogul Kutsal Ruh Uclemesi trinity Incil adak torenleri gunluk ibadetler Yeni Ahit ogretileri olarak belirtilir Muhafazakar Anglikanlar Roma Katoliklerine olan karsitliklarindan dolayi Thirty Nine Articles a 39 makale yoneldi Bir sure sonra Anglikan ruhban sinifinin tumu bu makaleleri temel aldi Ancak gunumuzde bu makaleler artik sadece Anglikan kimligini sekillendiren tarihi belgeler olarak goruluyor Anglikanlar belli kutsalliklar standard divines uzerinde itibar sahibi olmak istiyorlardi Bunlarin en etkili olanlarindan biri bir rahip ve teolog olan ve 1660 tan sonra Anglikanizm in kurucusu sayilan dir Hooker Anglikanizm in ogretilerinin olusmasinda Incil den ve geleneklerden daha fazla etkili bir sey olmadigini soyler Son olarak Anglikanizm in Ingiltere disina yayilmasi dua kitaplarinin cesitlenmesi ve kiliselerin bir cati altinda toplanmasi hakkindaki goruslerin artmasi Anglikan kimliginin daha belirginlesmesine neden oldu Ozetle Incil in inancla ilgili her seyi kapsadigina inandilar ve Birinci Iznik Konsili nde alinan kararlara ve Havarilere olan bagliliga buyuk onem verdiler Anglikan Din Adamlari Anglikan geleneginde bazi yazarlarin eserleri inanc icin standart kutsallarin belirlenmesinde ibadet sekillerinde ve ogretilerin olusmasinda onemli rol oynadi Anglikan rahipleri hakkinda kesin bir liste olmamasina ragmen bu kisilerin adi azizlerle birlikte anildi ve calismalari bir araya getirildi Anglikan rahipleri genellikle via media yi orta yol Tanri ve Tanri nin kralliginin evrensel oldugunun kaniti olarak yorumladi Bu din adamlari Incil i hadislere gore mantik cercevesinde yorumladilar Tanri doga ve Tanri insan arasindaki dunyevi ve ruhani iliskilerde gorev aldilar 16 ve Anglikan rahipleri Thomas Cranmer ve etkili olan isimlerdi Bu donemde etkili bir isim olan Hooker 1593 yilinda kilise ve devlet yonetimi arasindaki iliskiyi inceleyen eseri i yayimladi Bu eserde ayrica etik kutsama torenleri Incil in yorumlanmasi ve Isa nin kurtulusu gibi konulara genis yer verdi Hooker teolojinin ibadeti ve kilisenin topluma karsi gorevlerini de kapsadigini aciklamaya calisti 19 yuzyilda Anglikanizm de iki onemli hareket belirdi Ahitleri Isa nin isigi olarak goren Cambridge Universitesinde bir birkac felsefeciden olusan bir grup ile Kutsal Ruh un kisisel deneyimlerine vurgu yapan Evangelical Revival Cambridge Platonist hareketi adinda bir okulda gelisti Evangelical Revival hareketi insanlardaki degisikligi ve inanctaki adilligin onemini vurgulayan John Wesley ve etkisinde gelisti Wesley ve Ilk Buyuk Uyanis i First Great Awakening tetikledikleri yolunda Birlesik Devletler den bir mesaj aldi ve metodizm diye adlandirilan ancak Amerikan Devrimi nden sonra yikilacak olan Anglo Amerikan hareketini baslattilar 19 yuzyilda onceki Anglikan rahiplerinin ogretilerinde yeni bir vurgu vardi Edward Bouverie Pusey ve gibi din adamlari eski kilise geleneklerini reddederek Anglikan ve Protestan geleneklerinden de ote eski gelenekler yerlestirdiler Onlarin bu degisiklik calismalari Katolik kimligini Anglikan kilisesine sokmak isteyen Oxford Movement Oxford Hareketi tarafindan ilgi gordu in The Kingdom of Christ adli eseri diger bir hareket olan nde Christian socialism onemli rol oynadi Maurice bu eserinde Hooker in bahsettigi Anglikanizm in canli maneviyati vurgusunu sosyal adalet icin zorunlu hale getirdi Kaynakca a b c d e Noll Mark A 2011 Protestantism a very short introduction Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199560974 Ayrica bakinizIngiltere Kilisesi St Paul Anglikan Kilisesi