Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
- →Kilise sözcüğünün diğer anlamları için Kilise (anlam ayrımı) sayfasına bakınız
Protestanlık, Hristiyanlığın en büyük üç ana mezhebinden biridir. 16. yüzyılda Martin Luther ve Jean Calvin'in öncülüğünde Katolik Kilisesi'ne ve Papa'nın otoritesine karşı girişilen Reform hareketinin sonucunda doğmuştur (1529).
Papazlara ihtiyaç duymaksızın Kitab-ı Mukaddes'i okuyabildikleri için her vaftiz edilmiş inananın aracı bulunmadan rahiplik yetkisi olduğuna inanan Protestanlar, Kitab-ı Mukaddes'i Hristiyanlık için tek kaynak saymışlardır.
Reform sonrası ortaya çıkan dini akımlar öncelikle kendi içinde 3 ana kola ayrılmıştır. Bunlar:
- Lütercilik
- Kalvinizm (Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yönetim şeklinde örgütlenir.)
- Anglikanizm (Genellikle Protestan mezhebi olarak sayılmamakta ve bağımsız bir Batı Kilisesi olarak tanımlanmaktadır.)
Diğer Protestan mezhepleri: Baptizm, Anabaptizm, Metodizm (Wesleyanizm), Adventizm ve Pentakostalizm
Protestanlık diğer Hristiyan mezheplerinden bazı ayrımlar gösterir. Katolik ve Ortodokslar gibi ruhanî başkanları yoktur. Protestanlık; Katolik ve Ortodoks kiliselerinin merkeziyetçi anlayışının tersine, çeşitli kiliseler veya mezhepler arasındaki kurumsallaşmamış bir topluluktur. Katolik inanç sisteminin çoğunluğunu korusalar da Katolik Kilisesi'nin Papa'ya verdiği geniş yorum ve uygulama yetkisini tanımama, dinî inançları daha kişisel düzeyde yaşama ve Katolik Kilisesi'nin dünyasallaşan ayin ve uygulamalarından uzaklaşma gerekçeleriyle Katolik Kilisesi'nden ayrılmışlardır.
Özellikle Jean Calvin'in öncülük ettiği Kalvinist (Reformist) yani Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yönetim şeklinde örgütlenen kiliseler Eski Ahit'te On Emir'de yer alan Kendin için oyma put; yukarıda göklerde olanın ya da aşağıda yerde olanın ya da yerin altında sularda olanın suretini hiç yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin yasasına uyma gerekçesiyle kiliselerinde resim, heykel ve tasvir bulundurmazlar.
Lutherci kiliseler ise bu açıdan Katolik mirasa bağlı kalmış ve kilise binalarındaki süsleme ve dekoru bir ölçüde muhafaza etmişlerdir.
Lutherci akım daha çok Kuzey Avrupa'da yerleşmiş, Almanya'nın büyük bölümünde Evangelische Kirche adı altında ve İsveç, Norveç, Finlandiya ve Danimarka gibi İskandinav ülkelerinde ise ulusal devlet kilisesi temelinde kabul görmüştür.
Katoliklerin tersine Protestan rahipler evlenebilmektedir. Bazı Protestan mezheplerinde ise kadınların da rahip olabilme hakları vardır. Kitab-ı Mukaddes'in ana dilde okunabilmesi de Protestanlığın bir başka özelliğidir. Katolikler ve Ortodokslar kilise ayinlerinde Kitab-ı Mukaddes'i Yunanca ve Latince okumak zorundaydılar ancak İkinci Vatikan Konsülünün toplanmasının ardından Katolik kiliselerinde de ana dilde ayin yapma özgürlüğü adı verilen yeni bir kilise yasası uyarınca kabul edildi.
Protestanlıkta azizlere ve Meryem Ana'ya dua edilmez ve dilekte bulunulmaz. Protestanlar Kitab-ı Mukaddes'in Katolik Kilisesi tarafından kabul edilen ama milattan önce sabitlenen Yahudi kanonunda (kanon: Kitab-ı Mukaddes'in bölümler listesi) yer almayan bazı kitapları apokrif olarak tanımlar ve "Tanrı Sözü" olarak kabul etmezler.
Anglikanizm ve Protestanlık
Katoliklikten ayrılan Anglikanizm ise diğer Reform hareketi sonrası çıkan mezheplerden farklılık göstererek piskoposluk sistemini muhafaza etmekte ve kendini diğer Katolik ve Ortodoks mezhepleriyle beraber , yani kökenini Havarilere dayandıran olarak tanımlamaktadır. Bu açılardan Anglikanizmi Protestanlığın dışında Reforme edilmiş otonom/bağımsız bir Batı Kilisesi olarak tanımlamak daha doğrudur.
Dağılım
Dini coğrafya açısından Protestanlığın kıtalar arası dağılımdaki yeri Katoliklikten hemen sonradır. Dünyada en fazla Protestan Kuzey Amerika'da bulunmakta; ikinci sırada Avrupa ülkeleri gelmektedir. Protestanlık Kuzey Amerika ile Okyanusya'da en büyük din durumundadır. Dünyanın en büyük, protestan cemaatleri sırası ile ABD, Çin, Hindistan, İngiltere, Almanya, Nijerya, Güney Kore, Kanada, Avustralya, Brezilya, Hollanda, İsveç, Danimarka, Finlandiya ve Endonezya'dır.[]
Yaklaşık 2,4 milyar Hristiyan arasında dünya çapında 900 milyondan fazla Protestan bulunmaktadır. 2010 yılında Sahra Altı Afrika'da 300 milyon, Amerika kıtasında 260 milyon, Asya-Pasifik bölgesinde 140 milyon, Avrupa'da 100 milyon ve Orta Doğu-Kuzey Afrika'da 2 milyon olmak üzere toplam 800 milyondan fazla Protestan bulunmaktaydı. Protestanlar dünya genelindeki Hristiyanların yaklaşık %40'ını oluşturmaktadır ve toplam insan nüfusunun onda birinden fazladır. Çeşitli tahminler Protestanların dünya Hristiyanlarının toplam sayısına oranını %33 ve %40 arasında dünya nüfusuna oranını ise %11,6 ve %13 arasında olarak vermektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kilise sozcugunun diger anlamlari icin Kilise anlam ayrimi sayfasina bakiniz Protestanlik Hristiyanligin en buyuk uc ana mezhebinden biridir 16 yuzyilda Martin Luther ve Jean Calvin in onculugunde Katolik Kilisesi ne ve Papa nin otoritesine karsi girisilen Reform hareketinin sonucunda dogmustur 1529 Papazlara ihtiyac duymaksizin Kitab i Mukaddes i okuyabildikleri icin her vaftiz edilmis inananin araci bulunmadan rahiplik yetkisi olduguna inanan Protestanlar Kitab i Mukaddes i Hristiyanlik icin tek kaynak saymislardir Reform sonrasi ortaya cikan dini akimlar oncelikle kendi icinde 3 ana kola ayrilmistir Bunlar Lutercilik Kalvinizm Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yonetim seklinde orgutlenir Anglikanizm Genellikle Protestan mezhebi olarak sayilmamakta ve bagimsiz bir Bati Kilisesi olarak tanimlanmaktadir Diger Protestan mezhepleri Baptizm Anabaptizm Metodizm Wesleyanizm Adventizm ve Pentakostalizm Protestanlik diger Hristiyan mezheplerinden bazi ayrimlar gosterir Katolik ve Ortodokslar gibi ruhani baskanlari yoktur Protestanlik Katolik ve Ortodoks kiliselerinin merkeziyetci anlayisinin tersine cesitli kiliseler veya mezhepler arasindaki kurumsallasmamis bir topluluktur Katolik inanc sisteminin cogunlugunu korusalar da Katolik Kilisesi nin Papa ya verdigi genis yorum ve uygulama yetkisini tanimama dini inanclari daha kisisel duzeyde yasama ve Katolik Kilisesi nin dunyasallasan ayin ve uygulamalarindan uzaklasma gerekceleriyle Katolik Kilisesi nden ayrilmislardir Ozellikle Jean Calvin in onculuk ettigi Kalvinist Reformist yani Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yonetim seklinde orgutlenen kiliseler Eski Ahit te On Emir de yer alan Kendin icin oyma put yukarida goklerde olanin ya da asagida yerde olanin ya da yerin altinda sularda olanin suretini hic yapmayacaksin onlara egilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin yasasina uyma gerekcesiyle kiliselerinde resim heykel ve tasvir bulundurmazlar Lutherci kiliseler ise bu acidan Katolik mirasa bagli kalmis ve kilise binalarindaki susleme ve dekoru bir olcude muhafaza etmislerdir Lutherci akim daha cok Kuzey Avrupa da yerlesmis Almanya nin buyuk bolumunde Evangelische Kirche adi altinda ve Isvec Norvec Finlandiya ve Danimarka gibi Iskandinav ulkelerinde ise ulusal devlet kilisesi temelinde kabul gormustur Katoliklerin tersine Protestan rahipler evlenebilmektedir Bazi Protestan mezheplerinde ise kadinlarin da rahip olabilme haklari vardir Kitab i Mukaddes in ana dilde okunabilmesi de Protestanligin bir baska ozelligidir Katolikler ve Ortodokslar kilise ayinlerinde Kitab i Mukaddes i Yunanca ve Latince okumak zorundaydilar ancak Ikinci Vatikan Konsulunun toplanmasinin ardindan Katolik kiliselerinde de ana dilde ayin yapma ozgurlugu adi verilen yeni bir kilise yasasi uyarinca kabul edildi Protestanlikta azizlere ve Meryem Ana ya dua edilmez ve dilekte bulunulmaz Protestanlar Kitab i Mukaddes in Katolik Kilisesi tarafindan kabul edilen ama milattan once sabitlenen Yahudi kanonunda kanon Kitab i Mukaddes in bolumler listesi yer almayan bazi kitaplari apokrif olarak tanimlar ve Tanri Sozu olarak kabul etmezler Anglikanizm ve ProtestanlikKatoliklikten ayrilan Anglikanizm ise diger Reform hareketi sonrasi cikan mezheplerden farklilik gostererek piskoposluk sistemini muhafaza etmekte ve kendini diger Katolik ve Ortodoks mezhepleriyle beraber yani kokenini Havarilere dayandiran olarak tanimlamaktadir Bu acilardan Anglikanizmi Protestanligin disinda Reforme edilmis otonom bagimsiz bir Bati Kilisesi olarak tanimlamak daha dogrudur DagilimDini cografya acisindan Protestanligin kitalar arasi dagilimdaki yeri Katoliklikten hemen sonradir Dunyada en fazla Protestan Kuzey Amerika da bulunmakta ikinci sirada Avrupa ulkeleri gelmektedir Protestanlik Kuzey Amerika ile Okyanusya da en buyuk din durumundadir Dunyanin en buyuk protestan cemaatleri sirasi ile ABD Cin Hindistan Ingiltere Almanya Nijerya Guney Kore Kanada Avustralya Brezilya Hollanda Isvec Danimarka Finlandiya ve Endonezya dir kaynak belirtilmeli Yaklasik 2 4 milyar Hristiyan arasinda dunya capinda 900 milyondan fazla Protestan bulunmaktadir 2010 yilinda Sahra Alti Afrika da 300 milyon Amerika kitasinda 260 milyon Asya Pasifik bolgesinde 140 milyon Avrupa da 100 milyon ve Orta Dogu Kuzey Afrika da 2 milyon olmak uzere toplam 800 milyondan fazla Protestan bulunmaktaydi Protestanlar dunya genelindeki Hristiyanlarin yaklasik 40 ini olusturmaktadir ve toplam insan nufusunun onda birinden fazladir Cesitli tahminler Protestanlarin dunya Hristiyanlarinin toplam sayisina oranini 33 ve 40 arasinda dunya nufusuna oranini ise 11 6 ve 13 arasinda olarak vermektedir Ayrica bakinizHristiyanlikKaynakca Cia Hristiyan Nufusu Cia Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Hillerbrand Hans J 2 Agustos 2004 Encyclopedia of Protestantism 4 volume Set Ingilizce Routledge ISBN 978 1 135 96028 5 a b Brown Stephen F 2009 Protestantism 3rd ed New York Chelsea House Publishers ISBN 978 1 60413 112 3 OCLC 234176010