Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anne Marie Treisman (27 Şubat 1935 - 9 Şubat 2018), bilişsel psikoloji alanında uzmanlaşmış bir psikolog.
Anne M. Treisman | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Anne Marie Taylor 27 Şubat 1935 Wakefield, Yorkshire, İngiltere |
| Ölüm | 9 Şubat 2019 (82 yaşında) New York, ABD |
| Eğitim | Fransız Edebiyatı (lisans), Cambridge Üniversitesi Psikoloji (lisans), Cambridge Üniversitesi |
| Ödüller | Altın Beyin Ödülü (1996), Grawemeyer Psikoloji Ödülü (2009), Ulusal Bilim Madalyası (2011) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Psikoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Oxford Üniversitesi, Bell Telefon Laboratuvarları, British Columbia Üniversitesi, Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley), Princeton Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Richard Carolus Oldfield |
| Etkilendikleri | Richard Gregory, Donald Broadbent |
| Etkiledikleri | Jeremy Wolfe |
Treisman görsel dikkat, nesne algısı ve bellek alanlarında araştırmalarda bulundu. En çok ses getiren çalışmalarından biri, ilk kez 1980'de Garry Gelade ile yayınladıkları dikkatin özellik bütünleştirme teorisidir. Treisman Oxford Üniversitesi, British Columbia Üniversitesi, Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley) ve Princeton Üniversitesi'nde dersler verdi. Doktora sonrası danışmanlığını yaptığı önde gelen araştırmacılar arasında Nancy Kanwisher ve Nilli Lavie yer almaktadır.
Treisman, dikkat alanındaki öncü çalışmaları sayesinde ABD Başkanı Barak Obama tarafından 2013 yılında Ulusal Bilim Madalyasına layık görüldü. Kariyeri boyunca Treisman, insan düşüncesine ve eylemine rehberlik eden anlamlı nesneler oluşturmak için bilginin nasıl seçildiği ve bütünleştirildiği konusunu deneysel ve teorik olarak çalışmıştır.
Hayatı ve Eğitimi
Anne Treisman, İngiltere'nin Wakefield şehrinde doğdu. 2 yaşındayken, İkinci Dünya Savaşı sırasında ailesiyle Rochester şehrine taşındı. 11 yaşında bir kez daha taşınarak Reading'te Kendrik Kız Okulu'nda ortaöğretimini tamamladı. O dönemki İngiliz eğitim sistemi, öğreniminin son iki yılında sadece 3 ders seçmek zorunda bıraktığı için Treisman edebi sanatlara odaklandı (Fransızca, Latince ve Tarih).
Treisman, Cambridge Üniversitesi'ne bağlı Newnham Kadın Koleji'nin Fransız Edebiyatı bölümünden 1954 yılında ilk lisansını tamamladı. Şeref öğrencisi olarak mezun olduğu için kazandığı bursla psikoloji alanında ikinci lisansını yaptı. Bu öğretimi sırasında Richard Gregory'nin danışmanlığında görsel algı üzerinde yapılan deneyler aracılığıyla zihni keşfeden çeşitli yöntemlerle ve bilgi kuramıyla tanıştı.
Treisman, Carolus Oldfield danışmanlığında doktorasını tamamlamak için 1957 yılında Oxford Üniversitesi'ne bağlı Somerville Kadın Koleji'ne gitti. Treisman, öncelikle afazi üzerine araştırmalar yaptı, ancak kısa bir süre sonra klinik olmayan popülasyonlara ilgi duymaya başladı. Treisman'ın araştırmalarını Donald Broadbent'in kitabı Perception and Communication (Algı ve İletişim) şekillendirdi.
1960 yılında bir başka Oxford öğrencisi olan Michel Treisman ile evlendi. 1962'de "Seçici Dikkat ve Konuşma Algısı" adlı tezini tamamladı. Aynı yıl, ilk dergi makalesini binoküler rekabet ve derinlik algısı üzerine üzerine yayımladı. 1976'da boşandı ve 1978 yılında Daniel Kahneman ile evlendi.
Kariyeri boyunca sadece psikoloji ve bilişsel bilimler alanlarında değil, özellikle kadınlar için koşulların çok daha zor olduğu dönemde bir bilim insanı olarak da bilimde öncü olmuştur.
8 Şubat 2018'de Manhattan'daki evinde geçirdiği felç nedeniyle öldü.
Kariyeri
Treisman'ın doktorasını çalıştığı dönemde psikoloji, davranışçı bakış açısından davranışın mekanik olmadığını ve bilginin belirsiz birçok karmaşık süreç neticesinde işlemlenmesi sonucu oluştuğunu savunan bilişsel yaklaşıma doğru kayıyordu. Donald Broadbent ve Colin Cherry, aynı dönemde seçici dinleme (genellikle 'kokteyl partisi etkisi' olarak örnek gösterilen) fikrini ortaya atmıştı. Broadbent daha sonra "seçici dikkatin filtre modelini" oluşturdu. Bu model, dikkat edilmeyen işitsel bilginin analiz edilmediğini, bunun yerine algının erken süreçlerinde filtrelendiğini savunmuştur. Aynı model, bazen dikkatten kaçmış bilginin filtreden nasıl geçtiğini açıklayamadığı için oldukça eleştirilmiştir.
Doktorasını aldıktan sonra Treisman, Oxford'daki Tıbbi Araştırma Kurumunun Psikodilbilim Araştırma Birimi'nde seçici dinleme alanında araştırmalarda bulundu. 1964'te Treisman, ilham aldığıBroadbent'in filtre modelini geliştererek dikkat edilmemiş bilgilerin tamamen filtrelenmek yerine seyrekleştiğini savunan Zayıflatma Teorisi'ni ortaya koymuştur. Treisman, katılımcıların birçok farklı dil ve farklı ses (kadın ve erkek) duyduğu dikotik dinleme görevini kullanarak eşit derecede bilinen iki dil arasındaki farkın, aynı dildeki iki mesajın konu farkından daha seçiciliği olmadığını ve bilinmeyen yabancı dillerin daha az dikkat dağıtıcı olduğunu bulmuştur. Bu çalışma, herhangi bir dilin asla görmezden gelinemeyeceğini, alımlanan mesajın fiziksel özelliklerine ve diline göre dikkat seçiciliğinin belli bir dereceye kadar değişkenlik gösterebileceğini ortaya koymuştur. Treisman, birden fazla mesajın özelliklerinin başarılı bir şekilde analiz edildiğini; aynı sesteki, yoğunluktaki ve konumdaki mesajlar arasındaki seçiciliğin bu analiz öncesinde veya sonrasında değil, süresince gerçekleştiği ve bunun sözel içeriğin belirlenmesiyle sonlandığı sonucuna varmıştır. Fakat analiz sonrası bilgi işleme kapasitesi sınırlıdır; mümkünse tek bir mesaja bağlı kalarak ya da iki mesaj arasında geçiş yaparak yalnızca bir girdiyi işleyebilir. Neticede Broadbent'in aynı fiziksel özelliğe sahip duyusal uyarıcılara özel "girdi kanalları" oluşturduğu önerisi reddediilir. Treisman'ın teorisi aynı zamanda fiziksel özelliklerin erken işlemlendiğine, anlamsal işlemenin ise daha geç aşamalarda gerçekleştiğine işaret eder. Treisman'ın çalışmaları, alanında büyük bir etkisi oldu. Örneğin 1967'de Bell Telefon Laboratuvarları'nın psikoloji bölümünde misafir araştırmacı olarak çalışırken Psychological Review adlı dergide "seçici dikkatin bilimsel bir çalışma alanı olmasını sağlayan" bir makale yayınladı. Günümüzde bu çalışmanın oluşturmuş olduğu teorik çerçeve sayesinde araba kazalarının neden arttığı ya da sosyal medya kullanımının neden bağımlılık yarattığı gibi sorular açıklanabilmektedir.
Treisman, 1980'de British Columbia Üniversitesi'nde araştırmalarını yürütürken Garry Gelade ile psikolojinin en önemli görsel algı modellerinden birisi olan Özellik Bütünleştirme Teorisi'ni betimledikleri makalelerini yayınladılar. Özellik Bütünleştirme Teorisi'nin en önemli unsurlarından bir tanesi, nesne algısının renk, biçim ve yön gibi özelliklerin erken aşamalarında farklı yapılar olarak kodlanmasıdır; odaklanmış dikkat ise bu özgün özellikleri birleştirerek nesneleri duyumlar.
Treisman, 1986'da Berkeley'deki Kalifornia Üniversitesi'ne geçiş yaptı ve eşi Daniel Kahneman ile Dikkat Laboratuvarı'nı yürüttü. Treisman, 1993'ten emekliliğine kadar (2010) Princeton Üniversitesi'nde Psikoloji Bölümü'nün bir üyesiydi. 1995 yılında Princeton'ın James S. McDonnell Seçkin Psikoloji Profesörü seçildi ve 2010 yılında fahri doktora ünvanı verildi. Çalışmaları 29 kitap bölümünde ve 80'den fazla dergi makalesinde yayınlandı, psikoloji yazınında yoğun bir şekilde alıntılandı ve hem giriş hem de ileri düzey ders kitaplarında öğretildi. Treisman ve Kahneman'ın çalışmalarını şereflendirmek için yapılan isimsiz bir bağış sayesinde 2015 yılında Princeton'ın Woodrow Wilson Okulu'nda bulunan Kahneman-Treisman Davranış Bilimi ve Kamu Politikası Merkezi kurulur.
Özellik Bütünleştirme Teorisi
Treisman'ın özellik bütünleştirme teorisi, iki aşamalı görsel nesne algısı modelidir:
- Ön Dikkat Aşaması
İlk aşama, "ön dikkat" aşamasıdır çünkü algılayan tarafından herhangi çaba ve dikkat olmaksızın otomatik olarak gerçekleşir. Bu aşamada bir nesne, işlemleme için temel özelliklerine (renk, doku, şekil vb. gibi) ayrıştırılır. Treisman, algı sürecinde çok hızlı ve erken (bilinçli farkındalıktan önce) gerçekleştiği için bu dikkat aşamasının farkında olmadığımızı öne sürer. Ön dikkat koşuluna ilişkin bulgular, Treisman'ın kendi çalışmalarında elde edilmiştir. İyi bilinen bir çalışmada Treisman, dört nesneyi çevrelen iki rakamdan oluşan bir görüntü oluşturur. Bu görüntü, bilgisayar ekranında saniyenin beşte biri kadar yanıp söner ve uyarıcılar kaldırıldıktan sonra uyarıcıların olası algısını engellemek için rastgele yerleştirilmiş noktalardan oluşan (karıncalanmış ekrana benzer) bir maske gösterilir. Katılımcılardan önce rakamları, ardından şekillerin gösterildiği dört konumda ne gördüklerini bildirmeleri istenilir. Bu koşullar altında katılımcılar, denemelerin %18'inde bağlaşım yanılsaması deneyimler. Yani katılımcılar, iki farklı uyaracının özelliklerinin birleşiminden oluşan nesneleri gördüklerini bildirir. Örneğin büyük sarı bir daire, büyük mavi bir üçgen, küçük kırmızı bir üçgen ve küçük yeşil bir daire gördükten sonra katılımcılar, küçük kırmızı bir daire ve küçük yeşil bir üçgen görür. Bağlaşım yanılsamasının meydana gelmesinin nedeni, uyaracıların hızlı bir şekilde gösterilmesi ve gözlemcilerin rakamlara odaklanmalarını sağlayarak dikkatlerinin hedef nesneden uzaklaştırılmasıdır. Bunun sonucunda temel özellikler henüz gruplandırılmaz veya bir nesneye bağlanmaz. Dolayısıyla katılımcılardan hedef nesnelere dikkat etmeleri istenildiğinde bağlaşım yanılsaması ortadan kalkar. Odaklanmış Dikkat Aşaması
İkinci aşama, dikkat ile doğrudan ilişkilidir. Bu aşamada nesne, özellikleri birleştirilip bir bütün olarak algılanır. Treisman, bu süreci sinirsel aktiviteler üzerinden de betimler. Nesnelerin ne olduklarını işlemleyen ventral (alt) sistemdeki aktiviteler, nesnenin rengi ve şekli hakkındaki bilgileri taşır; nesnelerin nerede olduklarını işlemleyen dorsal (üst) sistemdeki aktiviteler, nesnenin nerede olduğu ve nasıl hareket ettiği hakkındaki bilgileri taşır (iki-yol hipotezi, "ne" ve "nerede" yolları). Dikkat ise her iki yoldan gelen bilgileri "tutkal" gibi birleştirir ve belirli bir konumdaki nesnenin tüm özelliklerini bir bütün halde algılamamızı sağlar. Tek başına bir nesneyi algılamak nispeten basit bir süreç ancak birden fazla nesneyle karşılaştığımızda çok sayıda özellik, farklı konumlarda ortaya çıkabilir. Algısal sistemin görevi, bu özelliklerin her birini ait oldukları nesnelerle ilişkilendirmektir. Özellik bütünleştirme teorisi, bunun gerçekleşmesi için dikkatimizi sırayla her bir nesneye odaklamamız gerektiğini ortaya koyar. Belirli bir konuma dikkatimizi aktardığımızda, o konumdaki özellikler birbirine bağlanır ve nesneyle ilişkilendirilir.
Özellik bütünleştirme teorisi, dönemin sinirbilimci, zihin felsefeci ve bilgisayar mühendislerinin zihnini kurcalayan bağlaşım problemini de üç farklı seçici uzlamsal mekanizmayla çözümler: uzamsal dikkat aralığıyla seçilim, özellik haritalarından istenmeyen özellikleri içeren konumların engellenmesi (inhibisyon) ve dikkat kesilen nesneyi içeren konumun üst bilişsel mekanizmalar aracılığıyla tepeden inerek etkinleştirilmesi.
Bağlaşım Problemi
William James, dikkat ve zihinsel süreçler arasındaki ilişkiyi şöyle nitelendirir: "Milyonlarca nesne duyulayabilirken hiçbirini gerçek anlamda deneyimleyemiyorum. Neden? Çünkü hiçbiri benim ilgimi çekmiyor. Benim deneyimim, dikkat etmek istediğim şeydir… Herkes dikkatin ne olduğunu bilir. Zihnin, aynı anda mevcut olan birkaç nesne veya düşünce dizisinden birini açık ve canlı bir biçimde ele geçirmesidir. Diğerleriyle etkili bir şekilde uğraşmak için bazı şeylerden uzaklaşmak anlamına gelir."
1980'lerin başında Torsten Wiesel ve David H. Hubel gibi sinirbilimciler, primat görsel korteksinin farklı alanlarının çizgi yönelimi, parlaklık, renk ve hareket gibi seçici özelliklere hassas bir şekilde ayarlandığını fark etmeye başlamışlardı. Beyindeki farklı alanların farklı özelliklere hassas olduğunu gösteren bu bulgular, farklı özelliklerin bir bütün olarak nasıl birleştiği meselesini ortaya çıkardı. Neticede bu meseleye bağlaşım problemi adı verildi. Örneğin kırmızı bir topun yuvarlandığını gördüğünüzde medial temporal korteksteki harekete duyarlı hücreler ateşlenirken renk, şekil ve konuma duyarlı hücreler de beynin diğer bölgelerinde ateşlenir. Fakat bu topu, tüm bu seçkin sinirsel ateşlemeye rağmen şekil, hareket ve renk algıları birbirinden ayrılmış şekilde algılamazsınız; tüm bu bileşenlerin bir arada belirdiği bütünleşik bir deneyim yaşarsınız. Bu unsurların nasıl bir araya getirildiği meselesi, 1990'ların sonlarındaki araştırmaların odak noktası olan bağlaşım probleminin özüdür. Zamanla özelliklerin belirli birleşiklilerinin belirli nesneleri temsil eden büyükanne hücreleri (Jennifer Aniston hücresi olarak da bilinir) gibi bazı olası mekanizmalar ortaya atıldı: sinyallerin esnek bir şekilde yönlendirilmesini sağlayan, ayarlanabilir bağlantılara sahip, farklı özellik haritalarının birleştiği yollar üzerinde yer alan yerel hücre grupları; ayarlanabilir bir dikkat aralığı tarafından seçilen ve her birininin sahip olduğu özellikleri birleştirip bitişik alanlardaki özellikleri hariç tutan farklı uzamsal alanların seri taraması; zamansal bitişikliğin tespiti, yani ortaya çıkışı, kayboluşu veya hareketi muhtemelen aynı nesneye ait olan parçalar ve özelliklerin, aynı nesnenin özelliklerine yanıt veren hücreleri senkronize ederek ateşlenmesi. Treisman, bağlaşımın görülmediği durumları inceleyerek meselenin altında yatan bu mekanizmalara ışık tuttu. Bilhassa beyinlerinin sol yarısı hasarlı hastaların daha fazla bağlaşım yanılsaması deneyimlediklerini ve uzamsal ipucusu verilen dikkat görevlerinde daha düşük performans gösterdiklerini bulmuştur. Bu bulgu, dikkatin dahil olduğu bağlaşım ve paryetal lob arasında bir ilişki olduğunu ortaya koyar. Bunun yanında Treisman, özellik bütünleştirmenin uzamsal dikkat boyutuyla tutarlı pozitron emisyon tomografisi ve olaya ilişkin potansiyel çalışmalara da alıntıda bulundu.
Treisman'ın çalışmaları, bilişsel psikoloji, görme bilimleri, bilişsel bilim, nöropsikoloji ve bilişsel sinirbilim alanlarında binlerce deneyin temelini oluşturdu.
Ödülleri ve Başarıları
Treisman 1989'da Londra Kraliyet Cemiyeti'ne, 1994'te ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne, 1995'te Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne, 2005'te Amerikan Felsefe Derneği'ne seçildi. 1996 yılında Minerva Vakfı tarafından verilen Altın Beyin Ödülü'ne sahip ilk psikolog olmuştur. 2002 yılında Amerikan Psikoloji Derneği'nin William James Ödülü'ne layık görüldü. Beynimizin gördüklerimizden nasıl anlamlı görüntüler oluşturduğunu açıkladığı için 2009'da Louisville Üniversitesi'nin dünyanın önde gelen psikologlarına verdiği Grawemeyer Psikoloji Ödülü'nün sahibi oldu. Dikkat alanında yaptığı öncü çalışmaları sayesinde ABD Başkanı Barack Obama'dan Ulusal Bilim Madalyası aldı.
Kaynakça
- ^ a b "Anne Treisman, visionary cognitive psychologist, dies at 82". Princeton University (İngilizce). 7 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e Evans, Karla K. (2018). "Anne Marie Treisman (1935–2018)". Attention, Perception, & Psychophysics (İngilizce). 80 (5): 1027-1029. doi:10.3758/s13414-018-1563-2. ISSN 1943-393X.
- ^ "Treisman wins National Medal of Science for psychology research". Princeton University (İngilizce). 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b The History of Neuroscience in Autobiography, Volume 8 (PDF) (İngilizce). Society for Neuroscience. ISBN . 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d . web.archive.org. 20 Haziran 2013. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d Wikibooks:Applied History of Psychology/History of Research on Attention
- ^ Cherry, E. Colin (1953). "Some Experiments on the Recognition of Speech, with One and with Two Ears". The Journal of the Acoustical Society of America (İngilizce). 25 (5): 975-979. doi:10.1121/1.1907229. ISSN 0001-4966. 7 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Broadbent, Donald E. (1966). Perception and communication. Oxford, England. ISBN . OCLC 899000591. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Treisman, Anne M. (1960). "Contextual Cues in Selective Listening". Quarterly Journal of Experimental Psychology (İngilizce). 12 (4): 242-248. doi:10.1080/17470216008416732. ISSN 0033-555X. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Treisman, Anne M. (1964). "Verbal Cues, Language, and Meaning in Selective Attention". The American Journal of Psychology. 77 (2): 206. doi:10.2307/1420127. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Handbook of cognition. Koen Lamberts, Robert L. Goldstone. Londra: SAGE. 2005. ss. 104-105. ISBN . OCLC 231753807.
- ^ a b "2002 William James Fellow Award". Association for Psychological Science - APS (İngilizce). 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e Treisman, Anne M.; Gelade, Garry (1980). "A feature-integration theory of attention". Cognitive Psychology (İngilizce). 12 (1): 97-136. doi:10.1016/0010-0285(80)90005-5. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Gift Establishes Kahneman and Treisman Center for Behavioral Science and Public Policy at Princeton". Princeton Alumni (İngilizce). 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Treisman, Anne; Schmidt, Hilary (1982). "Illusory conjunctions in the perception of objects". Cognitive Psychology (İngilizce). 14 (1): 107-141. doi:10.1016/0010-0285(82)90006-8. ISSN 0010-0285.
- ^ Treisman, Anne (1998). Humphreys, G. W.; Duncan, J.; Treisman, A. (Ed.). "Feature binding, attention and object perception". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences (İngilizce). 353 (1373): 1295-1306. doi:10.1098/rstb.1998.0284. ISSN 0962-8436. (PMC) 1692340 $2. (PMID) 9770223. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Treisman (1996). "The binding problem". Cognitive Neuroscience. 6 (2): 171-178. doi:10.1016/s0959-4388(96)80070-5. (PMID) 8725958.
- ^ Olshausen, B. A.; Anderson, C. H.; Essen, DC Van (1993). "A neurobiological model of visual attention and invariant pattern recognition based on dynamic routing of information". Journal of Neuroscience (İngilizce). 13 (11): 4700-4719. doi:10.1523/JNEUROSCI.13-11-04700.1993. ISSN 0270-6474. (PMC) 6576339 $2. (PMID) 8229193. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "A model for visual shape recognition". 81 (6). Psychological Review. 1974: 521-535. doi:10.1037/h0037149. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Treisman, Anne (1996). "The binding problem". Current Opinion in Neurobiology (İngilizce). 6 (2): 171-178. doi:10.1016/S0959-4388(96)80070-5. ISSN 0959-4388.
- ^ Kahneman, Daniel; Treisman, Deborah (2020). "Anne Marie Treisman. 27 February 1935—9 February 2018". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 68: 407-430. doi:10.1098/rsbm.2019.0035. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "1996". Minerva Foundation (İngilizce). 7 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2022.
- ^ . web.archive.org. 5 Kasım 2013. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "Anne Treisman". National Science & Technology Medals Foundation. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
Dış bağlantılar
- Treisman'ın Ulusal Bilim ve Teknoloji Madalyası Vakfı tarafından kaydedilen konuşması 6 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Treisman'ın Grawemeyer Psikoloji Ödülü videosu için yaptığı röportajı 6 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Treisman'ın görsel algı ve dikkat alanında yaptığı çalışmaların Jeremy Wolfe ve Lynn Robertson tarafından derlemesi 6 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Anne Marie Treisman 27 Subat 1935 9 Subat 2018 bilissel psikoloji alaninda uzmanlasmis bir psikolog Anne M TreismanDogumAnne Marie Taylor 27 Subat 1935 Wakefield Yorkshire IngiltereOlum9 Subat 2019 82 yasinda New York ABDEgitimFransiz Edebiyati lisans Cambridge Universitesi Psikoloji lisans Cambridge UniversitesiOdullerAltin Beyin Odulu 1996 Grawemeyer Psikoloji Odulu 2009 Ulusal Bilim Madalyasi 2011 KariyeriDaliPsikolojiCalistigi kurumlarOxford Universitesi Bell Telefon Laboratuvarlari British Columbia Universitesi Kaliforniya Universitesi Berkeley Princeton UniversitesiDoktora danismaniRichard Carolus OldfieldEtkilendikleriRichard Gregory Donald BroadbentEtkiledikleriJeremy Wolfe Treisman gorsel dikkat nesne algisi ve bellek alanlarinda arastirmalarda bulundu En cok ses getiren calismalarindan biri ilk kez 1980 de Garry Gelade ile yayinladiklari dikkatin ozellik butunlestirme teorisidir Treisman Oxford Universitesi British Columbia Universitesi Kaliforniya Universitesi Berkeley ve Princeton Universitesi nde dersler verdi Doktora sonrasi danismanligini yaptigi onde gelen arastirmacilar arasinda Nancy Kanwisher ve Nilli Lavie yer almaktadir Treisman dikkat alanindaki oncu calismalari sayesinde ABD Baskani Barak Obama tarafindan 2013 yilinda Ulusal Bilim Madalyasina layik goruldu Kariyeri boyunca Treisman insan dusuncesine ve eylemine rehberlik eden anlamli nesneler olusturmak icin bilginin nasil secildigi ve butunlestirildigi konusunu deneysel ve teorik olarak calismistir Hayati ve EgitimiAnne Treisman Ingiltere nin Wakefield sehrinde dogdu 2 yasindayken Ikinci Dunya Savasi sirasinda ailesiyle Rochester sehrine tasindi 11 yasinda bir kez daha tasinarak Reading te Kendrik Kiz Okulu nda ortaogretimini tamamladi O donemki Ingiliz egitim sistemi ogreniminin son iki yilinda sadece 3 ders secmek zorunda biraktigi icin Treisman edebi sanatlara odaklandi Fransizca Latince ve Tarih Treisman Cambridge Universitesi ne bagli Newnham Kadin Koleji nin Fransiz Edebiyati bolumunden 1954 yilinda ilk lisansini tamamladi Seref ogrencisi olarak mezun oldugu icin kazandigi bursla psikoloji alaninda ikinci lisansini yapti Bu ogretimi sirasinda Richard Gregory nin danismanliginda gorsel algi uzerinde yapilan deneyler araciligiyla zihni kesfeden cesitli yontemlerle ve bilgi kuramiyla tanisti Treisman Carolus Oldfield danismanliginda doktorasini tamamlamak icin 1957 yilinda Oxford Universitesi ne bagli Somerville Kadin Koleji ne gitti Treisman oncelikle afazi uzerine arastirmalar yapti ancak kisa bir sure sonra klinik olmayan populasyonlara ilgi duymaya basladi Treisman in arastirmalarini Donald Broadbent in kitabi Perception and Communication Algi ve Iletisim sekillendirdi 1960 yilinda bir baska Oxford ogrencisi olan Michel Treisman ile evlendi 1962 de Secici Dikkat ve Konusma Algisi adli tezini tamamladi Ayni yil ilk dergi makalesini binokuler rekabet ve derinlik algisi uzerine uzerine yayimladi 1976 da bosandi ve 1978 yilinda Daniel Kahneman ile evlendi Kariyeri boyunca sadece psikoloji ve bilissel bilimler alanlarinda degil ozellikle kadinlar icin kosullarin cok daha zor oldugu donemde bir bilim insani olarak da bilimde oncu olmustur 8 Subat 2018 de Manhattan daki evinde gecirdigi felc nedeniyle oldu KariyeriTreisman in doktorasini calistigi donemde psikoloji davranisci bakis acisindan davranisin mekanik olmadigini ve bilginin belirsiz bircok karmasik surec neticesinde islemlenmesi sonucu olustugunu savunan bilissel yaklasima dogru kayiyordu Donald Broadbent ve Colin Cherry ayni donemde secici dinleme genellikle kokteyl partisi etkisi olarak ornek gosterilen fikrini ortaya atmisti Broadbent daha sonra secici dikkatin filtre modelini olusturdu Bu model dikkat edilmeyen isitsel bilginin analiz edilmedigini bunun yerine alginin erken sureclerinde filtrelendigini savunmustur Ayni model bazen dikkatten kacmis bilginin filtreden nasil gectigini aciklayamadigi icin oldukca elestirilmistir Doktorasini aldiktan sonra Treisman Oxford daki Tibbi Arastirma Kurumunun Psikodilbilim Arastirma Birimi nde secici dinleme alaninda arastirmalarda bulundu 1964 te Treisman ilham aldigiBroadbent in filtre modelini gelistererek dikkat edilmemis bilgilerin tamamen filtrelenmek yerine seyreklestigini savunan Zayiflatma Teorisi ni ortaya koymustur Treisman katilimcilarin bircok farkli dil ve farkli ses kadin ve erkek duydugu dikotik dinleme gorevini kullanarak esit derecede bilinen iki dil arasindaki farkin ayni dildeki iki mesajin konu farkindan daha seciciligi olmadigini ve bilinmeyen yabanci dillerin daha az dikkat dagitici oldugunu bulmustur Bu calisma herhangi bir dilin asla gormezden gelinemeyecegini alimlanan mesajin fiziksel ozelliklerine ve diline gore dikkat seciciliginin belli bir dereceye kadar degiskenlik gosterebilecegini ortaya koymustur Treisman birden fazla mesajin ozelliklerinin basarili bir sekilde analiz edildigini ayni sesteki yogunluktaki ve konumdaki mesajlar arasindaki seciciligin bu analiz oncesinde veya sonrasinda degil suresince gerceklestigi ve bunun sozel icerigin belirlenmesiyle sonlandigi sonucuna varmistir Fakat analiz sonrasi bilgi isleme kapasitesi sinirlidir mumkunse tek bir mesaja bagli kalarak ya da iki mesaj arasinda gecis yaparak yalnizca bir girdiyi isleyebilir Neticede Broadbent in ayni fiziksel ozellige sahip duyusal uyaricilara ozel girdi kanallari olusturdugu onerisi reddediilir Treisman in teorisi ayni zamanda fiziksel ozelliklerin erken islemlendigine anlamsal islemenin ise daha gec asamalarda gerceklestigine isaret eder Treisman in calismalari alaninda buyuk bir etkisi oldu Ornegin 1967 de Bell Telefon Laboratuvarlari nin psikoloji bolumunde misafir arastirmaci olarak calisirken Psychological Review adli dergide secici dikkatin bilimsel bir calisma alani olmasini saglayan bir makale yayinladi Gunumuzde bu calismanin olusturmus oldugu teorik cerceve sayesinde araba kazalarinin neden arttigi ya da sosyal medya kullaniminin neden bagimlilik yarattigi gibi sorular aciklanabilmektedir Treisman 1980 de British Columbia Universitesi nde arastirmalarini yuruturken Garry Gelade ile psikolojinin en onemli gorsel algi modellerinden birisi olan Ozellik Butunlestirme Teorisi ni betimledikleri makalelerini yayinladilar Ozellik Butunlestirme Teorisi nin en onemli unsurlarindan bir tanesi nesne algisinin renk bicim ve yon gibi ozelliklerin erken asamalarinda farkli yapilar olarak kodlanmasidir odaklanmis dikkat ise bu ozgun ozellikleri birlestirerek nesneleri duyumlar Treisman 1986 da Berkeley deki Kalifornia Universitesi ne gecis yapti ve esi Daniel Kahneman ile Dikkat Laboratuvari ni yuruttu Treisman 1993 ten emekliligine kadar 2010 Princeton Universitesi nde Psikoloji Bolumu nun bir uyesiydi 1995 yilinda Princeton in James S McDonnell Seckin Psikoloji Profesoru secildi ve 2010 yilinda fahri doktora unvani verildi Calismalari 29 kitap bolumunde ve 80 den fazla dergi makalesinde yayinlandi psikoloji yazininda yogun bir sekilde alintilandi ve hem giris hem de ileri duzey ders kitaplarinda ogretildi Treisman ve Kahneman in calismalarini sereflendirmek icin yapilan isimsiz bir bagis sayesinde 2015 yilinda Princeton in Woodrow Wilson Okulu nda bulunan Kahneman Treisman Davranis Bilimi ve Kamu Politikasi Merkezi kurulur Ozellik Butunlestirme Teorisi Treisman in ozellik butunlestirme teorisi iki asamali gorsel nesne algisi modelidir On Dikkat Asamasi Ilk asama on dikkat asamasidir cunku algilayan tarafindan herhangi caba ve dikkat olmaksizin otomatik olarak gerceklesir Bu asamada bir nesne islemleme icin temel ozelliklerine renk doku sekil vb gibi ayristirilir Treisman algi surecinde cok hizli ve erken bilincli farkindaliktan once gerceklestigi icin bu dikkat asamasinin farkinda olmadigimizi one surer On dikkat kosuluna iliskin bulgular Treisman in kendi calismalarinda elde edilmistir Iyi bilinen bir calismada Treisman dort nesneyi cevrelen iki rakamdan olusan bir goruntu olusturur Bu goruntu bilgisayar ekraninda saniyenin beste biri kadar yanip soner ve uyaricilar kaldirildiktan sonra uyaricilarin olasi algisini engellemek icin rastgele yerlestirilmis noktalardan olusan karincalanmis ekrana benzer bir maske gosterilir Katilimcilardan once rakamlari ardindan sekillerin gosterildigi dort konumda ne gorduklerini bildirmeleri istenilir Bu kosullar altinda katilimcilar denemelerin 18 inde baglasim yanilsamasi deneyimler Yani katilimcilar iki farkli uyaracinin ozelliklerinin birlesiminden olusan nesneleri gorduklerini bildirir Ornegin buyuk sari bir daire buyuk mavi bir ucgen kucuk kirmizi bir ucgen ve kucuk yesil bir daire gordukten sonra katilimcilar kucuk kirmizi bir daire ve kucuk yesil bir ucgen gorur Baglasim yanilsamasinin meydana gelmesinin nedeni uyaracilarin hizli bir sekilde gosterilmesi ve gozlemcilerin rakamlara odaklanmalarini saglayarak dikkatlerinin hedef nesneden uzaklastirilmasidir Bunun sonucunda temel ozellikler henuz gruplandirilmaz veya bir nesneye baglanmaz Dolayisiyla katilimcilardan hedef nesnelere dikkat etmeleri istenildiginde baglasim yanilsamasi ortadan kalkar Odaklanmis Dikkat Asamasi Ikinci asama dikkat ile dogrudan iliskilidir Bu asamada nesne ozellikleri birlestirilip bir butun olarak algilanir Treisman bu sureci sinirsel aktiviteler uzerinden de betimler Nesnelerin ne olduklarini islemleyen ventral alt sistemdeki aktiviteler nesnenin rengi ve sekli hakkindaki bilgileri tasir nesnelerin nerede olduklarini islemleyen dorsal ust sistemdeki aktiviteler nesnenin nerede oldugu ve nasil hareket ettigi hakkindaki bilgileri tasir iki yol hipotezi ne ve nerede yollari Dikkat ise her iki yoldan gelen bilgileri tutkal gibi birlestirir ve belirli bir konumdaki nesnenin tum ozelliklerini bir butun halde algilamamizi saglar Tek basina bir nesneyi algilamak nispeten basit bir surec ancak birden fazla nesneyle karsilastigimizda cok sayida ozellik farkli konumlarda ortaya cikabilir Algisal sistemin gorevi bu ozelliklerin her birini ait olduklari nesnelerle iliskilendirmektir Ozellik butunlestirme teorisi bunun gerceklesmesi icin dikkatimizi sirayla her bir nesneye odaklamamiz gerektigini ortaya koyar Belirli bir konuma dikkatimizi aktardigimizda o konumdaki ozellikler birbirine baglanir ve nesneyle iliskilendirilir Ozellik butunlestirme teorisi donemin sinirbilimci zihin felsefeci ve bilgisayar muhendislerinin zihnini kurcalayan baglasim problemini de uc farkli secici uzlamsal mekanizmayla cozumler uzamsal dikkat araligiyla secilim ozellik haritalarindan istenmeyen ozellikleri iceren konumlarin engellenmesi inhibisyon ve dikkat kesilen nesneyi iceren konumun ust bilissel mekanizmalar araciligiyla tepeden inerek etkinlestirilmesi Baglasim Problemi William James dikkat ve zihinsel surecler arasindaki iliskiyi soyle nitelendirir Milyonlarca nesne duyulayabilirken hicbirini gercek anlamda deneyimleyemiyorum Neden Cunku hicbiri benim ilgimi cekmiyor Benim deneyimim dikkat etmek istedigim seydir Herkes dikkatin ne oldugunu bilir Zihnin ayni anda mevcut olan birkac nesne veya dusunce dizisinden birini acik ve canli bir bicimde ele gecirmesidir Digerleriyle etkili bir sekilde ugrasmak icin bazi seylerden uzaklasmak anlamina gelir 1980 lerin basinda Torsten Wiesel ve David H Hubel gibi sinirbilimciler primat gorsel korteksinin farkli alanlarinin cizgi yonelimi parlaklik renk ve hareket gibi secici ozelliklere hassas bir sekilde ayarlandigini fark etmeye baslamislardi Beyindeki farkli alanlarin farkli ozelliklere hassas oldugunu gosteren bu bulgular farkli ozelliklerin bir butun olarak nasil birlestigi meselesini ortaya cikardi Neticede bu meseleye baglasim problemi adi verildi Ornegin kirmizi bir topun yuvarlandigini gordugunuzde medial temporal korteksteki harekete duyarli hucreler ateslenirken renk sekil ve konuma duyarli hucreler de beynin diger bolgelerinde ateslenir Fakat bu topu tum bu seckin sinirsel ateslemeye ragmen sekil hareket ve renk algilari birbirinden ayrilmis sekilde algilamazsiniz tum bu bilesenlerin bir arada belirdigi butunlesik bir deneyim yasarsiniz Bu unsurlarin nasil bir araya getirildigi meselesi 1990 larin sonlarindaki arastirmalarin odak noktasi olan baglasim probleminin ozudur Zamanla ozelliklerin belirli birlesiklilerinin belirli nesneleri temsil eden buyukanne hucreleri Jennifer Aniston hucresi olarak da bilinir gibi bazi olasi mekanizmalar ortaya atildi sinyallerin esnek bir sekilde yonlendirilmesini saglayan ayarlanabilir baglantilara sahip farkli ozellik haritalarinin birlestigi yollar uzerinde yer alan yerel hucre gruplari ayarlanabilir bir dikkat araligi tarafindan secilen ve her birininin sahip oldugu ozellikleri birlestirip bitisik alanlardaki ozellikleri haric tutan farkli uzamsal alanlarin seri taramasi zamansal bitisikligin tespiti yani ortaya cikisi kaybolusu veya hareketi muhtemelen ayni nesneye ait olan parcalar ve ozelliklerin ayni nesnenin ozelliklerine yanit veren hucreleri senkronize ederek ateslenmesi Treisman baglasimin gorulmedigi durumlari inceleyerek meselenin altinda yatan bu mekanizmalara isik tuttu Bilhassa beyinlerinin sol yarisi hasarli hastalarin daha fazla baglasim yanilsamasi deneyimlediklerini ve uzamsal ipucusu verilen dikkat gorevlerinde daha dusuk performans gosterdiklerini bulmustur Bu bulgu dikkatin dahil oldugu baglasim ve paryetal lob arasinda bir iliski oldugunu ortaya koyar Bunun yaninda Treisman ozellik butunlestirmenin uzamsal dikkat boyutuyla tutarli pozitron emisyon tomografisi ve olaya iliskin potansiyel calismalara da alintida bulundu Treisman in calismalari bilissel psikoloji gorme bilimleri bilissel bilim noropsikoloji ve bilissel sinirbilim alanlarinda binlerce deneyin temelini olusturdu Odulleri ve BasarilariTreisman 1989 da Londra Kraliyet Cemiyeti ne 1994 te ABD Ulusal Bilimler Akademisi ne 1995 te Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi ne 2005 te Amerikan Felsefe Dernegi ne secildi 1996 yilinda Minerva Vakfi tarafindan verilen Altin Beyin Odulu ne sahip ilk psikolog olmustur 2002 yilinda Amerikan Psikoloji Dernegi nin William James Odulu ne layik goruldu Beynimizin gorduklerimizden nasil anlamli goruntuler olusturdugunu acikladigi icin 2009 da Louisville Universitesi nin dunyanin onde gelen psikologlarina verdigi Grawemeyer Psikoloji Odulu nun sahibi oldu Dikkat alaninda yaptigi oncu calismalari sayesinde ABD Baskani Barack Obama dan Ulusal Bilim Madalyasi aldi Kaynakca a b Anne Treisman visionary cognitive psychologist dies at 82 Princeton University Ingilizce 7 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e Evans Karla K 2018 Anne Marie Treisman 1935 2018 Attention Perception amp Psychophysics Ingilizce 80 5 1027 1029 doi 10 3758 s13414 018 1563 2 ISSN 1943 393X Treisman wins National Medal of Science for psychology research Princeton University Ingilizce 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b The History of Neuroscience in Autobiography Volume 8 PDF Ingilizce Society for Neuroscience ISBN 978 0 615 94079 3 20 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d web archive org 20 Haziran 2013 20 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d Wikibooks Applied History of Psychology History of Research on Attention Cherry E Colin 1953 Some Experiments on the Recognition of Speech with One and with Two Ears The Journal of the Acoustical Society of America Ingilizce 25 5 975 979 doi 10 1121 1 1907229 ISSN 0001 4966 7 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Broadbent Donald E 1966 Perception and communication Oxford England ISBN 978 1 4832 2582 1 OCLC 899000591 25 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Treisman Anne M 1960 Contextual Cues in Selective Listening Quarterly Journal of Experimental Psychology Ingilizce 12 4 242 248 doi 10 1080 17470216008416732 ISSN 0033 555X 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Treisman Anne M 1964 Verbal Cues Language and Meaning in Selective Attention The American Journal of Psychology 77 2 206 doi 10 2307 1420127 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Handbook of cognition Koen Lamberts Robert L Goldstone Londra SAGE 2005 ss 104 105 ISBN 1 84787 136 4 OCLC 231753807 a b 2002 William James Fellow Award Association for Psychological Science APS Ingilizce 30 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 a b c d e Treisman Anne M Gelade Garry 1980 A feature integration theory of attention Cognitive Psychology Ingilizce 12 1 97 136 doi 10 1016 0010 0285 80 90005 5 1 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Gift Establishes Kahneman and Treisman Center for Behavioral Science and Public Policy at Princeton Princeton Alumni Ingilizce 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Treisman Anne Schmidt Hilary 1982 Illusory conjunctions in the perception of objects Cognitive Psychology Ingilizce 14 1 107 141 doi 10 1016 0010 0285 82 90006 8 ISSN 0010 0285 Treisman Anne 1998 Humphreys G W Duncan J Treisman A Ed Feature binding attention and object perception Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series B Biological Sciences Ingilizce 353 1373 1295 1306 doi 10 1098 rstb 1998 0284 ISSN 0962 8436 PMC 1692340 2 PMID 9770223 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Treisman 1996 The binding problem Cognitive Neuroscience 6 2 171 178 doi 10 1016 s0959 4388 96 80070 5 PMID 8725958 Olshausen B A Anderson C H Essen DC Van 1993 A neurobiological model of visual attention and invariant pattern recognition based on dynamic routing of information Journal of Neuroscience Ingilizce 13 11 4700 4719 doi 10 1523 JNEUROSCI 13 11 04700 1993 ISSN 0270 6474 PMC 6576339 2 PMID 8229193 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 KB1 bakim PMC bicimi link A model for visual shape recognition 81 6 Psychological Review 1974 521 535 doi 10 1037 h0037149 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Treisman Anne 1996 The binding problem Current Opinion in Neurobiology Ingilizce 6 2 171 178 doi 10 1016 S0959 4388 96 80070 5 ISSN 0959 4388 Kahneman Daniel Treisman Deborah 2020 Anne Marie Treisman 27 February 1935 9 February 2018 Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 68 407 430 doi 10 1098 rsbm 2019 0035 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 APS Member History search amphilsoc org 6 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 1996 Minerva Foundation Ingilizce 7 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2022 web archive org 5 Kasim 2013 5 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Subat 2022 Anne Treisman National Science amp Technology Medals Foundation 14 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Subat 2022 Dis baglantilarTreisman in Ulusal Bilim ve Teknoloji Madalyasi Vakfi tarafindan kaydedilen konusmasi 6 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Treisman in Grawemeyer Psikoloji Odulu videosu icin yaptigi roportaji 6 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Treisman in gorsel algi ve dikkat alaninda yaptigi calismalarin Jeremy Wolfe ve Lynn Robertson tarafindan derlemesi 6 Subat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde