Antik Mısır'da sanat, MÖ 31. yüzyıl ile MS 4. yüzyıl arasında eski Mısır'da üretilen sanatı ifade eder. Resimler, heykeller, papirüs, fayans, mücevher, fildişi, mimari ve diğer sanat ortamları üzerine çizimler içerir. Aynı zamanda çok muhafazakâr: sanat tarzı zamanla çok az değişti. Hayatta kalan sanatın çoğu, Mısırlıların öbür dünyaya olan inancı hakkında daha fazla fikir veren mezarlar ve anıtlardan geliyor.
Eski Mısır dilinin "sanat" kelimesi yoktu. Sanat eserleri, din ve ideolojiye bağlı esasen işlevsel bir amaca hizmet etti. Sanatta bir konuyu oluşturmak, ona kalıcılık kazandırmaktı. Bu nedenle, eski Mısır sanatı dünyanın idealize edilmiş, gerçekçi olmayan bir görünümünü tasvir etti. Sanat, düzeni korumak için daha geniş ve kozmik bir amaca hizmet ettiği için bireysel sanatsal ifade geleneği yoktu.
Mimari
Mimari Hanedanlık Öncesi Dönemde (MÖ 4000) gelişti. Mısırlıların ölümsüz hayata olan inançları bir mezar mimarisi oluşturmalarını sağladı. Firavunlar tahta çıktıklarında mezarlarının yapımına başlanıyordu ve hayatı boyunca devam ediyordu. Heybetli ve sağlam görünüşlü mimari taş duvarların dengesini sağlayabilmek ihtiyacından ötürü oluşmuştu. Firavun mezarları ile tanrılar için yapılan tapınaklar ve mezarlardaki lahitler Eski Mısır mimarisine egemendi.
Duvarlar son derece kalındı ve dengenin sağlanabilmesi için eğimliydi. Geniş kirişler oluşturmak mümkün değildi, bu yüzden taş sütunlar birbirine yakın inşa edilirdi. Kirişler gerilme direnci küçük olan maddelerden yapılırdı ve yekpare olmak zorundaydı. Eski Mısır’da kubbe yapımı bilinmiyordu bu yüzden tüm çatılar düzdü. Taş yapılarda geniş kapı ve pencereler yapılamıyordu. Tarihi olaylar duvarlara ve dikili taşlara hiyeroglif ile yazılıyordu. Dinsel semboller her türlü mimari yapının vazgeçilmez öğeleriydi. Tapınaklar tek katlı olurdu.
- Kullanılan malzemeler:
- Taş: Büyük yapılarda granit, kireç taşı ve kumtaşı kullanılırdı.
- Tahta: Mısır’da odun kaynağı bulunmamasından ötürü nadiren kullanılırdı.
- Tuğla: Küçük yapılarda kullanılırdı fakat dayanıksız olduğu için çok azı bugüne kalabilmiştir.
İnşaatta kullanılan basit ve ilkel araçlara rağmen, yüzyıllar boyunca yıkılmayan, hatta yıpranmayan bu mimari harikaları Mısırlıların planlama, mühendislik ve iş teşkilatı gücünü ispat etmişti piramitler
- Ebu Simbel tapınaklarından biri olan Büyük Ramses II Tapınağı
- Edfu'daki iyi korunmuş Horus Tapınağı, Mısır mimarisine ve mimari heykeline bir örnektir
- Dendera Tapınağı'nda Rölyef
- Mısırbilimci Karl Richard Lepsius tarafından yapılan sütun başlığı çizimleri
Piramitler
Eski Mısırlılar firavunun öldükten sonra ölüler kralı Osiris olacağına inanırlardı. Yeni firavun da Horus (güneş-tanrının koruyucusu ve göklerin hakimi) olurdu. Bu döngü güneşin doğuşu ve batışıyla sembolize edilirdi.Piramitlerin yapılış amaçları krallar öldükten sonra mezar ve hazinelerinin korunmasıdır. İlk piramit Zoser tarafından veziri İmhotep’e yaptırılan Zoser Piramidi'dir. (MÖ 2630 civarı) En ünlüleri Giza Piramitleridir. Bunlardan Keops dünyanın eski yedi harikasından biri sayılmaktadır.
- Piramitlerin bazı özellikleri:
- Duvarları değerli taşlarla kaplıdır.
- Lahitler piramidin tam merkezindedir.
- İçerisinde birçok kabartma, heykel ve hiyeroglif bulunur.
- İçlerinde öbür dünyaya yapılan güneş yolculuğu mitolojisinin yanı sıra güneşin geceleyin karşılaştığı düşman devleri yenip, geceden şafağa zaferle çıkışını anlatan papirüs üzerine yazılmış metinler ve taşlar üzerine kazınmış resimler vardır.
-
- Saqqara şehrinde piramit
-
- Dahshur'un Kızıl Piramidi
Dikilitaş
Dikilitaş, dört köşeli bir kaide üzerinde yer alan ve yukarı doğru uzayıp ve sivri bir burunla son bulan yekpare bir taştır. Dikilitaşlar Güneş Tanrısı Ra’nın sembolüdür.
Tapınaklarda çift hâlinde bulunmuşlardır.
- Dikilitaşlar iki parçadan oluşur ve boyları 1 – 30 metre arasında değişirdi:
- 1. Gövde: Kaide ve üzerindeki uzun bloktan.
- 2. Dikilitaşın tepesinde yer alan ve küçük bir piramit şeklindeki parça. Güneş ışınlarını sembolize eder ve altından yapılır.
Bugün yalnızca 26 tane Antik Mısır Dikilitaşı kalmıştır. Bunlardan sekizi Mısır’dadır, geri kalanı ise başta Roma olmak üzere Avrupa ülkelerine taşınmıştır.
Zanaat & heykelcilik sanat
Heykel
Eski Mısır'ın tapınak ve mezarlarının anıtsal heykeli iyi bilinir, fakat çok daha fazla sayıda rafine ve hassas küçük eserler de vardır. Mısırlılar, gölgelerle vurgulanacak ana hatlar ve formlar için en iyi güneş ışığında görülen batık kabartma tekniğini kullanmışlardır. Bir ayağı diğerinin önünde olacak şekilde öne doğru duran heykellerin ayırt edici pozu, parçanın dengesi ve gücü için yardımcı oldu. Bu tekil poz, Mısır sanatının tarihinde erken ve Ptolemaik döneme kadar kullanıldı, ancak oturmuş heykeller de yaygındı.
Mısır firavunları her zaman tanrı olarak kabul edildi, ancak firavunu başka bir tanrı olarak temsil etmeleri dışında, diğer tanrılar büyük heykellerde çok daha az yaygındır; ancak, diğer tanrılar genellikle tablolarda ve kabartmalarda gösterilir. Abu Simbel'deki ana tapınağın dışındaki dört muazzam heykelin ünlü sırası, burada olağanüstü büyük olsa da, tipik bir düzen olan Rameses II'yi gösteriyor. Mısır tapınaklarından veya mezarlarından kurtulan büyük heykeller, genellikle tapınakların içindeki veya dışındaki açık alanlar için tanrıları ve firavunları ve kraliçelerini temsil etmek için inşa edilen büyük heykellerdir.
- Narmer Paletinin her iki tarafı; yaklaşık MÖ 3100; grovakı; yükseklik: 63 cm; Hierakonpolis'ten (Mısır); Mısır Müzesi (Kahire)
- Oturmalı Yazı; yaklaşık MÖ 2613-2494; boyalı kalker ve kakma kuvars; yükseklik: 53,7 cm; Louvre Müzesi
- Rahotep ve Nofret Heykelleri; yaklaşık MÖ 2649-2609; boyalı kireçtaşı; 122 cm; Mısır Müzesi (Kahire)
- Prenses Nefertiabet yeme steli; yaklaşık MÖ 2589-2566; kalker ve boya; 37,7 x 52,5 x 8,3 cm; Gize'dan; Louvre Müzesi
- Su kabı; yaklaşık MÖ 1887-1813; kaymaktaşı; 56 × 26,7 cm; Metropolitan Sanat Müzesi (New York City)
- Anubis Tapınağı; yaklaşık MÖ 1336-1327; boyalı ahşap ve altın; 1,1 × 2,7 × 0,52 m; Krallar Vadisi'nden; Mısır Müzesi (Kahire)
- Osiris, ortada bir lapis lazuli sütunu, solda Horus ve sağda Isis; yaklaşık MÖ 875-850; altın ve lapis lazuli; 9 cm; Louvre Müzesi
- Anubis Heykelciği; yaklaşık MÖ 332-30; sıvalı ve boyalı ahşap; 42,3 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
Çömlekçilik
Ölü mezarlarına farklı tipte çömlek parçaları konulmuştur. Bu tür bazı seramik eşyalar, mumyalamadan önce çıkarılan akciğerler, karaciğer ve ince bağırsaklar gibi vücudun iç kısımlarını temsil ediyordu. Emaye seramikteki çok sayıda küçük nesne de ölülerle biriktirildi. Mezar duvarlarının, yaklaşık 15 ila 25 cm boyunda, mezarların ölü sakinleri ile ilgili efsaneler kazınmış veya etkilenmiş olan çanak çömlek konileri ile yapılması gelenekseldi. Bu koniler genellikle ölenlerin isimleri, unvanları, tuttukları ofisler ve cenaze amaçlarına uygun ifadeler içeriyordu.
Çömlekçilikte tekniğin gelişimi:
- Hanedanlık öncesi dönem (Nübye’da çömlekçi çarkı olmadan, el yapımı tabak çanak üretiliyordu)
- (kil düz bir aletle eziliyordu ve ince kenarlı kaplar üretiliyordu)
- Eski Krallık (elle kullanılan çömlekçi çarkı icat edildi. Killeri pişirmek için kullanılan fırınlar geliştirildi. Bu gelişmeler sonucunda çömlekler daha simetrik ve tek renk oldular)
- Malqata'dan kavanoz; yaklaşık MÖ 1390-1353; boyalı seramik; yükseklik: 69 cm; Metropolitan Sanat Müzesi (New York City)
- Hathor şeklindeki kavanoz; yaklaşık MÖ 1390-1353; boyalı seramik; yükseklik: 24.5 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
- Papirüs çiçekleri ile süslü fincan; yaklaşık MÖ 653-640; pişmiş; Louvre Müzesi
- Gemi; yaklaşık MÖ 653-640; pişmiş; Louvre Müzesi
Mücevherat
Eski Mısırlılar, ilk Predynastic dönemlerinden kalma bir süsleme ve kişisel dekorasyon sevgisi sergilediler. Badarian mezarlar genellikle sırlı steatit, kabuk ve fildişi yapılmış boncuk dizeleri içeriyordu. Altın, gümüş, bakır ve fayans takıları da erken Predynastic dönemde kanıtlanmıştır; 1. Hanedan'dan önceki yüzyıllarda daha çeşitli malzemeler tanıtıldı. Eski Krallık tarafından, kraliyet takıları için carnelian, turkuaz ve lapis lazuli kombinasyonu kurulmuştu ve bu Orta Krallık'ta standart hale gelecekti. Daha az sofistike parçalar kemik, sedef veya deniz kabuğu kabuğu kullanabilir. Özel malzeme seçimi pratik, estetik ve sembolik hususlara bağlıydı. Bazı mücevher türleri sürekli popüler kalırken, diğerleri modaya girip çıktı. Birinci kategoride boncuk kolye, bilezik, kolçak ve kemer vardı. Boncuk önlükleri ilk olarak 1. Hanedan'da onaylanırken, geniş yaka Eski Krallık'ın başlarında standart bir tip hâline geldi. Orta Krallık'ta, yerini parmak yüzükleri ve kulak süsleri (yüzükler ve fişler) alacak olan iyilikten düşürmüşlerdi. Yeni Krallık takıları genellikle daha önceki dönemlere göre daha ayrıntılı ve gariptir ve Antik Yunanistan ve Levant'tan gelen stillerden etkilenmiştir. Ç Tutankamon'un mezarında birçok güzel örnek bulunmuştur. Hem kraliyet hem de özel takı, dini sembolizmle doluydu. Ayrıca, kullanıcının zenginliğini ve rütbesini göstermek için de kullanıldı. Kraliyet mücevherleri, 18. Hanedan'ın prensesleri için yapılan Dahshur ve Lahun'da bulunan parçalar tarafından örneklendiği gibi, her zaman en özenli olanlardır, tercih edilen saray mensupları kraliyet lehine bir işaret olarak "onur altınları" ile ödüllendirilmiştir.
Mücevher yapımı teknikleri hayatta kalan eserler ve mezar bezemesinden yeniden yapılandırılabilir. Mereruka'nın mezarında bir kuyumcu atölyesi gösterilir; Thebes'teki bazı Yeni Krallık mezarları benzer sahneler içerir.
- Tutankhamun'un göğüs takıları; yaklaşık MÖ 1336-1327 (Tutankhamun Hükümdarlığı); altın, gümüş ve meteorik cam; yükseklik: 14,9 cm; Mısır Müzesi (Kahire)
- Yüzük; yaklaşık MÖ 664-525; altın; çap: 3 × 3.4 cm; British Museum (Londra)
- Göğüs takıları ve Prenses Sithathoriunet'in kolyesi; yaklaşık MÖ 1887-1813; altın, carnelian, lapis lazuli, turkuaz, garnet ve feldspat; pektoral yüksekliği: 4,5 cm; Metropolitan Sanat Müzesi (New York City)
- 1830'da İtalyan kaşif tarafından keşfedilen Ferlini Treasures'ın 1849 resimleri; New York Halk Kütüphanesi
Resim
Tüm Mısır kabartmaları boyalı değildi ve mezarlar, tapınaklar ve saraylardaki daha az prestijli eserler sadece düz bir yüzeye boyandı. Taş yüzeyler, daha akıcı bir gesso tabakası olan bir badana veya kaba ise bir kaba çamur sıva tabakası ile hazırlandı; bazı daha ince kireçtaşları doğrudan boya alabilir. Pigmentler çoğunlukla mineraldi, solmadan güçlü güneş ışığına dayanacak şekilde seçildi. Boyamada kullanılan bağlama ortamı belirsizliğini korumaktadır: yumurta sıcaklığı ve çeşitli diş etleri ve reçineler önerilmiştir. İnce bir ıslak sıva tabakasına boyanmış gerçek fresklerin kullanılmadığı açıktır. Bunun yerine, boya, fresk İtalyanca olarak bir secco olarak adlandırılan kuru sıvaya uygulandı. Boyamadan sonra, genellikle koruyucu bir kaplama olarak bir vernik veya reçine uygulandı ve elementlere biraz maruz kalan birçok resim, tamamen maruz kalan duvarlarda bulunanlara nadiren sahip olmasına rağmen, oldukça iyi bir şekilde hayatta kaldı. Ahşap heykelcikler dahil küçük nesneler genellikle benzer teknikler kullanılarak boyanmıştır.
Mısır'ın aşırı kuru iklimi nedeniyle birçok antik Mısır resmi mezarlarda ve bazen tapınaklarda hayatta kaldı. Resimler genellikle ölenler için hoş bir yaşam sürmek amacıyla yapılmıştır. Temalar, öbür dünyaya yolculuk veya ölenleri yeraltı dünyasının tanrılarına (Osiris gibi) tanıtan koruyucu tanrıları içeriyordu. Bazı mezar resimleri, ölenlerin hayatta oldukları zaman dahil oldukları ve sonsuzluk için devam etmek istedikleri faaliyetleri göstermektedir.
- Duvar parçası; yaklaşık MÖ 1976–1794; boyalı taş; yükseklik: 30 cm; Art Institute of Chicago (ABD)
- Nebamun av kuşlarını tasvir eden fresk; yaklaşık MÖ 1350; sıva üzerine boya; 98 × 83 cm; British Museum (Londra)
- Nebamun'un emlak bahçesinde havuzu gösteren fresk; yaklaşık MÖ 1350; boyalı sıva; yükseklik: 64 cm; British Museum
- Mısır Ölüler Kitabı; yaklaşık MÖ 1275; papirüs üzerine mürekkep ve pigmentler; 45 × 90.5 cm; British Museum
Edebiyat
“İnsan ölüp gider, toprak olur eti kemiği,
Çökmek ve çürümek herkesin alınyazısı,
Ama okurlar var oldukça yazanlar yaşar sonsuz.”
Mezopotamya –özellikle Babil- edebiyatından sonra tarihin ikinci büyük edebiyatı Mısır’da doğup gelişmiştir. Türlerinin çeşitliliği, günümüze kadar gelen örnekleri, sanat kalitesi ve başka ülkelerin edebiyatına etkisi bakımından, aslında, Mısır Babil’den çok daha fazla önem taşımaktadır.
Mısır edebiyatının ilk örnekleri, din yazıtları, ilahiler, hükümdar övgüleri ve zafer kutlamalarıdır.
Mısırlılar, yazı ve şiirlerini genellikle duvara kazırlar, papirüs üstüne ya da defterlere geçirirlerdi.
Mısır edebiyatında pek çok tür bulunmakla beraber, bazı türler gelişmemiştir. Örneğin, yazılı dram ve komedi ile ilgili metinlere rastlanmamıştır. Tarih ve Coğrafya alanında bulunan metinler de son derece yetersizdir.
Dil ve güzel söz Mısırlılar için günlük hayatta ve dinde büyük önem taşırdı. Mısırlılar “Söz hünerlerin en zorudur.” kanısına varmışlardı. Katip ve memurlara önem vermeleri, hiyeroglifi güzelleştirmeleri ve edebiyatla ve özellikle şiirle uğraşmaları bu düşünceden ötürüdür.
Hiyeroglif resim yazısı da, Mısır kültürünün ilginç özelliklerinden biridir. Sağdan sola, soldan sağa, yukarıdan aşağı, aşağıdan yukarıya yazılabilen bu yazı büyük bir ihtimalle Mısırlıların kendi icadıdır. Sümerliler Mısırlılarda önce yazı kullanıyorlardı ama, Mezopotamya’daki çivi yazısıyla Mısır’ın Hiyeroglif yazısı arasında bir ilişki ve benzerlik yoktur.
Yazıtlar en eski ve en ilginç dinsel edebiyat metinleridir. Bunlar arasında ilahiler, dualar, yakarılar, zafer övgüleri, efsaneler vardır.
Atasözleri, ahlak kuralları ve öğütler bakımından Mısır kaynakları bir hayli dolgundur.
En eski ahlaki öğütler kitabı tarafından yazılmıştır.
Ta-hotep’in özdeyişleri arasında şunlar vardır:
- “Bilgiliyim diye kibirlenme. Okumuşlara danıştığın gibi, cahillerle de konuş.”
- “Halkı korkutma. Korkutursan Tanrı da seni cezalandırır.”
Mısır edebiyatının ölümsüz eserlerinden biri Ölüler Kitabı’dır. yılında başlayan Yeni Krallık döneminde ve daha sonra mezarlara ve türbelere yerleştirilen çeşitli büyü metinlerinden meydana gelmiş bir derlemedir.
Mısır şiirlerinin en güzel örnekleri kuşkusuz sevgi şiirleridir. Çoğu kısa olan bu şiirlerde satırlar da genellikle kısa ve ritmiktir. Sevgi şiirleri, şölen ve eğlencelerde okunduğu gibi, mezar ve türbelere ölüleri keyiflendirmek amacıyla kazılır ve yazılırdı.
- Eski Mısır’dan birkaç şiir:
- Elinde keskiyle çalışan sanatçı
- Tarlayı belleyen ırgattan fazla yorulur.
- Akşam olunca yan gelip yatar mı? Ne gezer?
- Kolları koparcasına çalışır
- Ortalığı aydınlığa kavuşturmak için.
- Ecel karşıma dikildi işte,
- Burcu burcu kokusu gibi,
- Sanki rüzgârlı bir gün, oturmuş yelkeni altında.
- Ecel karşıma dikildi işte,
- Lotüs çiçekleri kokuşlu
- kıyısında.
- Ecel karşıma dikildi işte.
- Sen geçir günlerini, bıkmadan, yorulmadan:
- Ne malını mülkünü öbür dünyaya götürebilirsin,
- Ne de geri gelirsin öteki tarafa gidince.
- Edfu Tapınağı hiyeroglifleri ile kısma
- Stele Minnakht'ın hiyeroglifleri yaklaşık MÖ 1321; Louvre Müzesi
- Bir yazıt parçası; yaklaşık MÖ 664-525; Bologna Arkeoloji Müzesi (Bologna, İtalya)
- I. Seti mezarından hiyeroglifler
Müzik
Harp, flüt, , davul, trampet ve çeşitli borular gibi müzik aletleriyle yapılan Antik Mısır müziği gelişmiş bir sanat koluydu.
Antik Mısır'da müzik tapınaklarda sıkça duyulurdu. Bunun dışında havanın kararmasıyla birlikte yapacak işleri olmayan insanlar beraber oturup şarkı söylerlerdi.
Müziğin ekonomik önemi de vardı: İşçiler çalışırken yapılan müzikler, onların daha istekli çalışmalarını ve böylelikle daha verimli olmalarını sağlıyordu.
Sanatın dinden ayrılmasını Akhenaton başlatmıştır.
Akhenaton’un ölümünden sonra, eski dinin rahipleri yeni dini yasakladılar. Devrimci firavunun sanatta yapmak istediği yenilikleri ortadan kaldırma çabasına giriştiler. Ama sanatçıların büyük çoğunluğu gerçekçi üsluptan, yeni ifade özgürlüklerinden, hiciv ve mizahtan vazgeçmedi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antik Misir da sanat MO 31 yuzyil ile MS 4 yuzyil arasinda eski Misir da uretilen sanati ifade eder Resimler heykeller papirus fayans mucevher fildisi mimari ve diger sanat ortamlari uzerine cizimler icerir Ayni zamanda cok muhafazakar sanat tarzi zamanla cok az degisti Hayatta kalan sanatin cogu Misirlilarin obur dunyaya olan inanci hakkinda daha fazla fikir veren mezarlar ve anitlardan geliyor Antik Misir da sanatTutankamon Maskesi yaklasik MO 1327 altin cam ve yari degerli taslar yukseklik 54 cm Misir Muzesi Kahire Buyuk Giza Piramidi Eski Krallik doneminde yaklasik MO 2580 2560 Eski Misir dilinin sanat kelimesi yoktu Sanat eserleri din ve ideolojiye bagli esasen islevsel bir amaca hizmet etti Sanatta bir konuyu olusturmak ona kalicilik kazandirmakti Bu nedenle eski Misir sanati dunyanin idealize edilmis gercekci olmayan bir gorunumunu tasvir etti Sanat duzeni korumak icin daha genis ve kozmik bir amaca hizmet ettigi icin bireysel sanatsal ifade gelenegi yoktu MimariMimari Hanedanlik Oncesi Donemde MO 4000 gelisti Misirlilarin olumsuz hayata olan inanclari bir mezar mimarisi olusturmalarini sagladi Firavunlar tahta ciktiklarinda mezarlarinin yapimina baslaniyordu ve hayati boyunca devam ediyordu Heybetli ve saglam gorunuslu mimari tas duvarlarin dengesini saglayabilmek ihtiyacindan oturu olusmustu Firavun mezarlari ile tanrilar icin yapilan tapinaklar ve mezarlardaki lahitler Eski Misir mimarisine egemendi Duvarlar son derece kalindi ve dengenin saglanabilmesi icin egimliydi Genis kirisler olusturmak mumkun degildi bu yuzden tas sutunlar birbirine yakin insa edilirdi Kirisler gerilme direnci kucuk olan maddelerden yapilirdi ve yekpare olmak zorundaydi Eski Misir da kubbe yapimi bilinmiyordu bu yuzden tum catilar duzdu Tas yapilarda genis kapi ve pencereler yapilamiyordu Tarihi olaylar duvarlara ve dikili taslara hiyeroglif ile yaziliyordu Dinsel semboller her turlu mimari yapinin vazgecilmez ogeleriydi Tapinaklar tek katli olurdu Kullanilan malzemeler Tas Buyuk yapilarda granit kirec tasi ve kumtasi kullanilirdi Tahta Misir da odun kaynagi bulunmamasindan oturu nadiren kullanilirdi Tugla Kucuk yapilarda kullanilirdi fakat dayaniksiz oldugu icin cok azi bugune kalabilmistir Insaatta kullanilan basit ve ilkel araclara ragmen yuzyillar boyunca yikilmayan hatta yipranmayan bu mimari harikalari Misirlilarin planlama muhendislik ve is teskilati gucunu ispat etmisti piramitler Ebu Simbel tapinaklarindan biri olan Buyuk Ramses II Tapinagi Edfu daki iyi korunmus Horus Tapinagi Misir mimarisine ve mimari heykeline bir ornektir Dendera Tapinagi nda Rolyef Misirbilimci Karl Richard Lepsius tarafindan yapilan sutun basligi cizimleriPiramitler Eski Misirlilar firavunun oldukten sonra oluler krali Osiris olacagina inanirlardi Yeni firavun da Horus gunes tanrinin koruyucusu ve goklerin hakimi olurdu Bu dongu gunesin dogusu ve batisiyla sembolize edilirdi Piramitlerin yapilis amaclari krallar oldukten sonra mezar ve hazinelerinin korunmasidir Ilk piramit Zoser tarafindan veziri Imhotep e yaptirilan Zoser Piramidi dir MO 2630 civari En unluleri Giza Piramitleridir Bunlardan Keops dunyanin eski yedi harikasindan biri sayilmaktadir Piramitlerin bazi ozellikleri Duvarlari degerli taslarla kaplidir Lahitler piramidin tam merkezindedir Icerisinde bircok kabartma heykel ve hiyeroglif bulunur Iclerinde obur dunyaya yapilan gunes yolculugu mitolojisinin yani sira gunesin geceleyin karsilastigi dusman devleri yenip geceden safaga zaferle cikisini anlatan papirus uzerine yazilmis metinler ve taslar uzerine kazinmis resimler vardir Kefren Piramidi Saqqara sehrinde piramit Zoser Piramidi Dahshur un Kizil PiramidiDikilitas Dikilitas dort koseli bir kaide uzerinde yer alan ve yukari dogru uzayip ve sivri bir burunla son bulan yekpare bir tastir Dikilitaslar Gunes Tanrisi Ra nin semboludur Tapinaklarda cift halinde bulunmuslardir Dikilitaslar iki parcadan olusur ve boylari 1 30 metre arasinda degisirdi 1 Govde Kaide ve uzerindeki uzun bloktan 2 Dikilitasin tepesinde yer alan ve kucuk bir piramit seklindeki parca Gunes isinlarini sembolize eder ve altindan yapilir Bugun yalnizca 26 tane Antik Misir Dikilitasi kalmistir Bunlardan sekizi Misir dadir geri kalani ise basta Roma olmak uzere Avrupa ulkelerine tasinmistir Zanaat amp heykelcilik sanatHeykel Eski Misir in tapinak ve mezarlarinin anitsal heykeli iyi bilinir fakat cok daha fazla sayida rafine ve hassas kucuk eserler de vardir Misirlilar golgelerle vurgulanacak ana hatlar ve formlar icin en iyi gunes isiginda gorulen batik kabartma teknigini kullanmislardir Bir ayagi digerinin onunde olacak sekilde one dogru duran heykellerin ayirt edici pozu parcanin dengesi ve gucu icin yardimci oldu Bu tekil poz Misir sanatinin tarihinde erken ve Ptolemaik doneme kadar kullanildi ancak oturmus heykeller de yaygindi Misir firavunlari her zaman tanri olarak kabul edildi ancak firavunu baska bir tanri olarak temsil etmeleri disinda diger tanrilar buyuk heykellerde cok daha az yaygindir ancak diger tanrilar genellikle tablolarda ve kabartmalarda gosterilir Abu Simbel deki ana tapinagin disindaki dort muazzam heykelin unlu sirasi burada olaganustu buyuk olsa da tipik bir duzen olan Rameses II yi gosteriyor Misir tapinaklarindan veya mezarlarindan kurtulan buyuk heykeller genellikle tapinaklarin icindeki veya disindaki acik alanlar icin tanrilari ve firavunlari ve kralicelerini temsil etmek icin insa edilen buyuk heykellerdir Narmer Paletinin her iki tarafi yaklasik MO 3100 grovaki yukseklik 63 cm Hierakonpolis ten Misir Misir Muzesi Kahire Oturmali Yazi yaklasik MO 2613 2494 boyali kalker ve kakma kuvars yukseklik 53 7 cm Louvre Muzesi Rahotep ve Nofret Heykelleri yaklasik MO 2649 2609 boyali kirectasi 122 cm Misir Muzesi Kahire Prenses Nefertiabet yeme steli yaklasik MO 2589 2566 kalker ve boya 37 7 x 52 5 x 8 3 cm Gize dan Louvre Muzesi Su kabi yaklasik MO 1887 1813 kaymaktasi 56 26 7 cm Metropolitan Sanat Muzesi New York City Anubis Tapinagi yaklasik MO 1336 1327 boyali ahsap ve altin 1 1 2 7 0 52 m Krallar Vadisi nden Misir Muzesi Kahire Osiris ortada bir lapis lazuli sutunu solda Horus ve sagda Isis yaklasik MO 875 850 altin ve lapis lazuli 9 cm Louvre Muzesi Anubis Heykelcigi yaklasik MO 332 30 sivali ve boyali ahsap 42 3 cm Metropolitan Sanat MuzesiComlekcilik Olu mezarlarina farkli tipte comlek parcalari konulmustur Bu tur bazi seramik esyalar mumyalamadan once cikarilan akcigerler karaciger ve ince bagirsaklar gibi vucudun ic kisimlarini temsil ediyordu Emaye seramikteki cok sayida kucuk nesne de olulerle biriktirildi Mezar duvarlarinin yaklasik 15 ila 25 cm boyunda mezarlarin olu sakinleri ile ilgili efsaneler kazinmis veya etkilenmis olan canak comlek konileri ile yapilmasi gelenekseldi Bu koniler genellikle olenlerin isimleri unvanlari tuttuklari ofisler ve cenaze amaclarina uygun ifadeler iceriyordu Comlekcilikte teknigin gelisimi Hanedanlik oncesi donem Nubye da comlekci carki olmadan el yapimi tabak canak uretiliyordu kil duz bir aletle eziliyordu ve ince kenarli kaplar uretiliyordu Eski Krallik elle kullanilan comlekci carki icat edildi Killeri pisirmek icin kullanilan firinlar gelistirildi Bu gelismeler sonucunda comlekler daha simetrik ve tek renk oldular Malqata dan kavanoz yaklasik MO 1390 1353 boyali seramik yukseklik 69 cm Metropolitan Sanat Muzesi New York City Hathor seklindeki kavanoz yaklasik MO 1390 1353 boyali seramik yukseklik 24 5 cm Metropolitan Sanat Muzesi Papirus cicekleri ile suslu fincan yaklasik MO 653 640 pismis Louvre Muzesi Gemi yaklasik MO 653 640 pismis Louvre MuzesiMucevherat Eski Misirlilar ilk Predynastic donemlerinden kalma bir susleme ve kisisel dekorasyon sevgisi sergilediler Badarian mezarlar genellikle sirli steatit kabuk ve fildisi yapilmis boncuk dizeleri iceriyordu Altin gumus bakir ve fayans takilari da erken Predynastic donemde kanitlanmistir 1 Hanedan dan onceki yuzyillarda daha cesitli malzemeler tanitildi Eski Krallik tarafindan kraliyet takilari icin carnelian turkuaz ve lapis lazuli kombinasyonu kurulmustu ve bu Orta Krallik ta standart hale gelecekti Daha az sofistike parcalar kemik sedef veya deniz kabugu kabugu kullanabilir Ozel malzeme secimi pratik estetik ve sembolik hususlara bagliydi Bazi mucevher turleri surekli populer kalirken digerleri modaya girip cikti Birinci kategoride boncuk kolye bilezik kolcak ve kemer vardi Boncuk onlukleri ilk olarak 1 Hanedan da onaylanirken genis yaka Eski Krallik in baslarinda standart bir tip haline geldi Orta Krallik ta yerini parmak yuzukleri ve kulak susleri yuzukler ve fisler alacak olan iyilikten dusurmuslerdi Yeni Krallik takilari genellikle daha onceki donemlere gore daha ayrintili ve gariptir ve Antik Yunanistan ve Levant tan gelen stillerden etkilenmistir C Tutankamon un mezarinda bircok guzel ornek bulunmustur Hem kraliyet hem de ozel taki dini sembolizmle doluydu Ayrica kullanicinin zenginligini ve rutbesini gostermek icin de kullanildi Kraliyet mucevherleri 18 Hanedan in prensesleri icin yapilan Dahshur ve Lahun da bulunan parcalar tarafindan orneklendigi gibi her zaman en ozenli olanlardir tercih edilen saray mensuplari kraliyet lehine bir isaret olarak onur altinlari ile odullendirilmistir Mucevher yapimi teknikleri hayatta kalan eserler ve mezar bezemesinden yeniden yapilandirilabilir Mereruka nin mezarinda bir kuyumcu atolyesi gosterilir Thebes teki bazi Yeni Krallik mezarlari benzer sahneler icerir Tutankhamun un gogus takilari yaklasik MO 1336 1327 Tutankhamun Hukumdarligi altin gumus ve meteorik cam yukseklik 14 9 cm Misir Muzesi Kahire Yuzuk yaklasik MO 664 525 altin cap 3 3 4 cm British Museum Londra Gogus takilari ve Prenses Sithathoriunet in kolyesi yaklasik MO 1887 1813 altin carnelian lapis lazuli turkuaz garnet ve feldspat pektoral yuksekligi 4 5 cm Metropolitan Sanat Muzesi New York City 1830 da Italyan kasif tarafindan kesfedilen Ferlini Treasures in 1849 resimleri New York Halk KutuphanesiResimTum Misir kabartmalari boyali degildi ve mezarlar tapinaklar ve saraylardaki daha az prestijli eserler sadece duz bir yuzeye boyandi Tas yuzeyler daha akici bir gesso tabakasi olan bir badana veya kaba ise bir kaba camur siva tabakasi ile hazirlandi bazi daha ince kirectaslari dogrudan boya alabilir Pigmentler cogunlukla mineraldi solmadan guclu gunes isigina dayanacak sekilde secildi Boyamada kullanilan baglama ortami belirsizligini korumaktadir yumurta sicakligi ve cesitli dis etleri ve recineler onerilmistir Ince bir islak siva tabakasina boyanmis gercek fresklerin kullanilmadigi aciktir Bunun yerine boya fresk Italyanca olarak bir secco olarak adlandirilan kuru sivaya uygulandi Boyamadan sonra genellikle koruyucu bir kaplama olarak bir vernik veya recine uygulandi ve elementlere biraz maruz kalan bircok resim tamamen maruz kalan duvarlarda bulunanlara nadiren sahip olmasina ragmen oldukca iyi bir sekilde hayatta kaldi Ahsap heykelcikler dahil kucuk nesneler genellikle benzer teknikler kullanilarak boyanmistir Misir in asiri kuru iklimi nedeniyle bircok antik Misir resmi mezarlarda ve bazen tapinaklarda hayatta kaldi Resimler genellikle olenler icin hos bir yasam surmek amaciyla yapilmistir Temalar obur dunyaya yolculuk veya olenleri yeralti dunyasinin tanrilarina Osiris gibi tanitan koruyucu tanrilari iceriyordu Bazi mezar resimleri olenlerin hayatta olduklari zaman dahil olduklari ve sonsuzluk icin devam etmek istedikleri faaliyetleri gostermektedir Duvar parcasi yaklasik MO 1976 1794 boyali tas yukseklik 30 cm Art Institute of Chicago ABD Nebamun av kuslarini tasvir eden fresk yaklasik MO 1350 siva uzerine boya 98 83 cm British Museum Londra Nebamun un emlak bahcesinde havuzu gosteren fresk yaklasik MO 1350 boyali siva yukseklik 64 cm British Museum Misir Oluler Kitabi yaklasik MO 1275 papirus uzerine murekkep ve pigmentler 45 90 5 cm British MuseumEdebiyat Insan olup gider toprak olur eti kemigi Cokmek ve curumek herkesin alinyazisi Ama okurlar var oldukca yazanlar yasar sonsuz Mezopotamya ozellikle Babil edebiyatindan sonra tarihin ikinci buyuk edebiyati Misir da dogup gelismistir Turlerinin cesitliligi gunumuze kadar gelen ornekleri sanat kalitesi ve baska ulkelerin edebiyatina etkisi bakimindan aslinda Misir Babil den cok daha fazla onem tasimaktadir Papirus yaklasik MO 1050 boyali papirus 204 5 x 37 cm Metropolitan Sanat Muzesi New York City Misir edebiyatinin ilk ornekleri din yazitlari ilahiler hukumdar ovguleri ve zafer kutlamalaridir Misirlilar yazi ve siirlerini genellikle duvara kazirlar papirus ustune ya da defterlere gecirirlerdi Misir edebiyatinda pek cok tur bulunmakla beraber bazi turler gelismemistir Ornegin yazili dram ve komedi ile ilgili metinlere rastlanmamistir Tarih ve Cografya alaninda bulunan metinler de son derece yetersizdir Dil ve guzel soz Misirlilar icin gunluk hayatta ve dinde buyuk onem tasirdi Misirlilar Soz hunerlerin en zorudur kanisina varmislardi Katip ve memurlara onem vermeleri hiyeroglifi guzellestirmeleri ve edebiyatla ve ozellikle siirle ugrasmalari bu dusunceden oturudur Hiyeroglif resim yazisi da Misir kulturunun ilginc ozelliklerinden biridir Sagdan sola soldan saga yukaridan asagi asagidan yukariya yazilabilen bu yazi buyuk bir ihtimalle Misirlilarin kendi icadidir Sumerliler Misirlilarda once yazi kullaniyorlardi ama Mezopotamya daki civi yazisiyla Misir in Hiyeroglif yazisi arasinda bir iliski ve benzerlik yoktur Yazitlar en eski ve en ilginc dinsel edebiyat metinleridir Bunlar arasinda ilahiler dualar yakarilar zafer ovguleri efsaneler vardir Atasozleri ahlak kurallari ve ogutler bakimindan Misir kaynaklari bir hayli dolgundur En eski ahlaki ogutler kitabi tarafindan yazilmistir Ta hotep in ozdeyisleri arasinda sunlar vardir Bilgiliyim diye kibirlenme Okumuslara danistigin gibi cahillerle de konus dd Halki korkutma Korkutursan Tanri da seni cezalandirir dd Misir edebiyatinin olumsuz eserlerinden biri Oluler Kitabi dir yilinda baslayan Yeni Krallik doneminde ve daha sonra mezarlara ve turbelere yerlestirilen cesitli buyu metinlerinden meydana gelmis bir derlemedir Misir siirlerinin en guzel ornekleri kuskusuz sevgi siirleridir Cogu kisa olan bu siirlerde satirlar da genellikle kisa ve ritmiktir Sevgi siirleri solen ve eglencelerde okundugu gibi mezar ve turbelere oluleri keyiflendirmek amaciyla kazilir ve yazilirdi Eski Misir dan birkac siir Elinde keskiyle calisan sanatci Tarlayi belleyen irgattan fazla yorulur Aksam olunca yan gelip yatar mi Ne gezer Kollari koparcasina calisir Ortaligi aydinliga kavusturmak icin Ecel karsima dikildi iste Burcu burcu kokusu gibi Sanki ruzgarli bir gun oturmus yelkeni altinda Ecel karsima dikildi iste Lotus cicekleri kokuslu kiyisinda Ecel karsima dikildi iste Sen gecir gunlerini bikmadan yorulmadan Ne malini mulkunu obur dunyaya goturebilirsin Ne de geri gelirsin oteki tarafa gidince Edfu Tapinagi hiyeroglifleri ile kisma Stele Minnakht in hiyeroglifleri yaklasik MO 1321 Louvre Muzesi Bir yazit parcasi yaklasik MO 664 525 Bologna Arkeoloji Muzesi Bologna Italya I Seti mezarindan hiyerogliflerMuzikHarp flut davul trampet ve cesitli borular gibi muzik aletleriyle yapilan Antik Misir muzigi gelismis bir sanat koluydu Antik Misir da muzik tapinaklarda sikca duyulurdu Bunun disinda havanin kararmasiyla birlikte yapacak isleri olmayan insanlar beraber oturup sarki soylerlerdi Muzigin ekonomik onemi de vardi Isciler calisirken yapilan muzikler onlarin daha istekli calismalarini ve boylelikle daha verimli olmalarini sagliyordu Sanatin dinden ayrilmasini Akhenaton baslatmistir Akhenaton un olumunden sonra eski dinin rahipleri yeni dini yasakladilar Devrimci firavunun sanatta yapmak istedigi yenilikleri ortadan kaldirma cabasina giristiler Ama sanatcilarin buyuk cogunlugu gercekci usluptan yeni ifade ozgurluklerinden hiciv ve mizahtan vazgecmedi