Aras Nehri (Azerice: Araz;Ermenice: Արաքս;Farsça: ارس;Kürtçe: Erez), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde doğup, Kura Nehri ile birleşerek Hazar Denizi’de dökülen bir nehirdir.
Aras Nehri | |
---|---|
Aras nehrinden görünüm İran-Azerbaycan (Nahçıvan) sınırı | |
Konum | |
Ülke(ler) | Türkiye Ermenistan İran Azerbaycan |
Genel bilgiler | |
Kaynak | Bingöl Dağları |
Ağız | Kura Nehri ile birleştikten sonra Hazar Denizi’ne dökülür. |
Uzunluk | 1.072 km (666 mil) |
Özellikler
Aras Nehri; Bingöl Dağları’nın Erzurum il sınırları içinde kalan kuzey yamaçlarından doğar. Tekman Yaylası'nın bütün sularını toplayan ırmak, Sakaltutan Dağları'nın doğusundaki havza içerisinde kuzey yönünde akar. Sakaltutan Dağları ile Topçu Dağı arasında kalan, derin ve sarp Mescitli Boğazı'nı geçtikten sonra Pasinler Ovası'na iner. Burada Yukarı Pasin Havzası'nın sularını toplayarak gelen Hasankale (Pasinler) Çayı'nı alır ve kuzeydoğu yönünde akarak il sınırları dışına çıkar.
Erzurum-Kars platosunun güneyindeki çöküntü alanlarında akarak Ermenistan sınırına ulaşır. Türkiye-Azerbaycan, Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-İran sınırının bir bölümü oluşturduktan sonra Azerbaycan'da Kura Nehri'ne dökülen nehir. 1072 km uzunluğunda, 102 bin km2 havza alanına sahip nehir Kafkaslar’ın en büyük nehirlerinden biridir. Nehrin 548 km'si Türkiye sınırları içerisindedir.
Aras Nehri'nin rejimi oldukça düzensizdir. Ocak ayında 42.2 m3/sn kadar olan debisi, Şubat ve Mart aylarında çok yavaş yükselmektedir. Gerek karların erimesi, gerekse ilkbahar yağışları nedeniyle Nisan ve Mayıs aylarında en yüksek değerine ulaşmaktadır. Haziran ayından itibaren yağışların azalmasıyla sürekli bir düşüşe geçen nehir debisi, Eylül ayında en düşük değerleri görür. Daha sonra sonbahar yağışlarının etkisiyle, Ekim ayı içerisinde yavaş bir artış göstermekte, Kasım ve Aralık aylarında ise yaklaşık olarak aynı seviyede kalmaktadır.
Tanım
Aras Nehri Türkiye'de Erzurum yakınlarında doğmaktadır. Iğdır Tuzluca Altınkaya mevziisinde Çıldır Gölü'nden doğup gelen Arpaçayı içine aldıktan sonra Türkiye-Ermenistan sınırı boyunca akmaktadır. 11 km'lik Azerbaycan-Türkiye koridorundan sonra Azerbaycan (Nahçıvan)-İran sınırını, Ermenistan-İran ve tekrar Azerbaycan-İran sınırını izlemektedir. Daha sonra nehir Azerbaycan’ın içlerine akarak Sabirabad şehri yakınlarında Kura Nehri’ne dökülmektedir.
İran-Nahcivan sınırında akarsu üzerine ortak işletilen Aras Barajı kurulmuştur. 2007 yılında da Cebrayıl rayonu Ermeni işgali altındayken Azerbaycan-İran sınırına yapılmıştır. Baraj İkinci Karabağ Savaşı sonrası Azerbaycan kontrolüne geçmiştir.
Kollar
Nehre kuzeyden (sağdan) dökülen ana kollar şunlardır: Arpaçay, Zengmar, Sariso, Kotur, Hacılar, Kelibar, Ilgena, Dare ve Balha. Türkiye'de Gareso Nehri Aras'a soldan, Ermenistan'daki Akuriyan, Metsamor, Hrazdan, Azat, Vedi, Arpa, Vorotan, Vogci ve Megri ise sağdan dökülmektedir.
Haçın, Okçi, Kuri ve Kandlan nehirleri Aras'ın Azerbaycan'daki kuzey kollarıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Tuncel, Metin (1991). . Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 3. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 332-335. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
- ^ Aksoy, Yasin; Savaş, Demet; Dursun, Sezen (2012). Iğdır İlinin Mekansal Analiz Raporu. Iğdır: Iğdır Çevre Ve Şehircilik İl Müdürlüğü. s. 35.
Wikimedia Commons'ta Aras ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aras Nehri Azerice Araz Ermenice Արաքս Farsca ارس Kurtce Erez Turkiye nin Dogu Anadolu Bolgesi nde dogup Kura Nehri ile birleserek Hazar Denizi de dokulen bir nehirdir Aras NehriAras nehrinden gorunum Iran Azerbaycan Nahcivan siniriKonumUlke ler Turkiye Ermenistan Iran AzerbaycanGenel bilgilerKaynak Bingol DaglariAgiz Kura Nehri ile birlestikten sonra Hazar Denizi ne dokulur Uzunluk 1 072 km 666 mil OzelliklerHaritada Aras Nehri Aras Nehri Bingol Daglari nin Erzurum il sinirlari icinde kalan kuzey yamaclarindan dogar Tekman Yaylasi nin butun sularini toplayan irmak Sakaltutan Daglari nin dogusundaki havza icerisinde kuzey yonunde akar Sakaltutan Daglari ile Topcu Dagi arasinda kalan derin ve sarp Mescitli Bogazi ni gectikten sonra Pasinler Ovasi na iner Burada Yukari Pasin Havzasi nin sularini toplayarak gelen Hasankale Pasinler Cayi ni alir ve kuzeydogu yonunde akarak il sinirlari disina cikar Erzurum Kars platosunun guneyindeki cokuntu alanlarinda akarak Ermenistan sinirina ulasir Turkiye Azerbaycan Turkiye Ermenistan ve Azerbaycan Iran sinirinin bir bolumu olusturduktan sonra Azerbaycan da Kura Nehri ne dokulen nehir 1072 km uzunlugunda 102 bin km2 havza alanina sahip nehir Kafkaslar in en buyuk nehirlerinden biridir Nehrin 548 km si Turkiye sinirlari icerisindedir Aras Nehri nin rejimi oldukca duzensizdir Ocak ayinda 42 2 m3 sn kadar olan debisi Subat ve Mart aylarinda cok yavas yukselmektedir Gerek karlarin erimesi gerekse ilkbahar yagislari nedeniyle Nisan ve Mayis aylarinda en yuksek degerine ulasmaktadir Haziran ayindan itibaren yagislarin azalmasiyla surekli bir dususe gecen nehir debisi Eylul ayinda en dusuk degerleri gorur Daha sonra sonbahar yagislarinin etkisiyle Ekim ayi icerisinde yavas bir artis gostermekte Kasim ve Aralik aylarinda ise yaklasik olarak ayni seviyede kalmaktadir TanimAras Nehri Turkiye de Erzurum yakinlarinda dogmaktadir Igdir Tuzluca Altinkaya mevziisinde Cildir Golu nden dogup gelen Arpacayi icine aldiktan sonra Turkiye Ermenistan siniri boyunca akmaktadir 11 km lik Azerbaycan Turkiye koridorundan sonra Azerbaycan Nahcivan Iran sinirini Ermenistan Iran ve tekrar Azerbaycan Iran sinirini izlemektedir Daha sonra nehir Azerbaycan in iclerine akarak Sabirabad sehri yakinlarinda Kura Nehri ne dokulmektedir Iran Nahcivan sinirinda akarsu uzerine ortak isletilen Aras Baraji kurulmustur 2007 yilinda da Cebrayil rayonu Ermeni isgali altindayken Azerbaycan Iran sinirina yapilmistir Baraj Ikinci Karabag Savasi sonrasi Azerbaycan kontrolune gecmistir Kollar Nehre kuzeyden sagdan dokulen ana kollar sunlardir Arpacay Zengmar Sariso Kotur Hacilar Kelibar Ilgena Dare ve Balha Turkiye de Gareso Nehri Aras a soldan Ermenistan daki Akuriyan Metsamor Hrazdan Azat Vedi Arpa Vorotan Vogci ve Megri ise sagdan dokulmektedir Hacin Okci Kuri ve Kandlan nehirleri Aras in Azerbaycan daki kuzey kollaridir sinir bolgesinden gecen Aras Nehri Igdir kenarindan Aras Nehri Astranot Fotografindan Aras Nehri Culfa yakinlarindan Aras NehriAyrica bakinizDunyanin en uzun nehirleriKaynakca Tuncel Metin 1991 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 3 Turkiye Diyanet Vakfi ss 332 335 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2021 Aksoy Yasin Savas Demet Dursun Sezen 2012 Igdir Ilinin Mekansal Analiz Raporu Igdir Igdir Cevre Ve Sehircilik Il Mudurlugu s 35 Wikimedia Commons ta Aras ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir