Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.
Kafkasya adının kökeni
Kafkas adının nereden geldiğiyle ilgili ilk açıklamalardan biri antik dönem yazarı Plinius'a aittir. Plinius, Kafkas adının kökeninin İskit dilinde ak kar anlamına gelen Gracaucasus'tan geldiğini belirtmiştir. 1800'lü yıllarda Kafkasya'yı gezen ise Kafkas adının Farsça kökenli olduğunu ve Farsçada Kaf Dağı anlamına gelen Koh-Kaf(Kuh-i Kaf) sözcüğünden kaynaklandığını iddia etmiştir. Romalılar ise bu bölgeyi Kavkasus olarak adlandırmıştır. Avrupa'da 15. ve 16. yüzyıllarda Kafkas adı Caucasus olarak geçmiş ve bu kullanım günümüze kadar gelmiştir; fakat bu kullanımlarda belirtilen Kafkasya, günümüzde Kuzey Kafkasya olarak anılan bölgeyi belirtiyor, Güney Kafkasya bu tanıma girmiyordu. Güney Kafkasya'yı belirtmek için Kafkas ötesi anlamındaki Transcaucasia sözcüğü kullanılıyordu.
Yerli dillerdeki ismi
- Abhazca: Кавказ Kavkáz
- Adigece: Къаукъаз/с Kʺaukʺaz/s
- Arapça: القوقاز al-Qawqāz
- Avarca: Кавказ - كافكاز Kavkaz
- Azerice: Qafqaz
- Çerkesçe: Къаукъаз Qawqaz
- Çeçence: Кавказ Kavkáz
- Ermenice: Կովկաս Kovkas
- Farsça: قفقاز Qafqaz
- Gürcüce: კავკასია K'avk'asia
- İbranice: קווקז Kavkaz
- İnguşça: Кавказ Kavkaz
- Karaçay-Balkarca: Кавказ Kavkaz
- Kürtçe: Qefqas
- Lakça: Ккавкказ Kkavkkaz
- Lazca: K'avk'asia
- Lezgice: Къавкъаз K'avk'az
- Osetçe: Кавказ Kavkaz
- Rusça: Кавказ Kavkaz
- Türkçe: Kafkas\Kafkasya
- Yunanca: Καύκασος Kaukasos
- Zazaca: Qewqasya
Coğrafya
Doğal sınırlarını batısında Karadeniz, doğusunda ise Hazar Denizi oluşturur. Kafkas Dağları Taman Yarımadası'ndan başlayıp, güneydoğu istikametinde uzanarak Apşeron Yarımadası'na ulaşır. Uzunluğu 1440 kilometreden fazladır. Genişliği ise 50 ile 225 km arasında değişir. Genellikle iki veya üç sıra halinde uzanır. Bu sarp dağlar batıdan doğuya doğru üç ana kısımdan oluşur. Birinci kısım Taman Yarımadası'ndan Kuban Irmağı'nın kaynaklarına kadar uzanır. 'ne kadar yükseklik 1000 metrenin altındadır. Daha doğuya doğru ise 1500 metrenin altına düşmez.
Orta Kafkasya ise Kuban Vadisi'nden Daryal Geçidi'ne kadar uzanır. Dağların en sarp ve yüksek kesimi buradadır. Aynı zamanda dağlar en fazla genişliğe de burada ulaşırlar. Yüksekliği 5642 metre olan Elbrus ve yine yüksekliği 5047 metre Kazbek burada yer alır. Burada da büyük kitlelerin hareketine elverişli geçit yoktur. Böylece Batı ve Orta Kafkaslar sarp, son derece engebeli ve geçit vermeyen özellikleri nedeniyle Rusya'ya karşı direnen Kafkasyalıların son sığınaklarını teşkil etmiştir. Doğu Kafkaslar ise, Daryal Geçidi'nden Apşeron Yarımadası'na kadar uzanır. Burada dağlar alçalır ve yayvanlaşırlar. Daha çok yüksek platolar egemen manzarayı teşkil eder. Hazar Denizi'ne doğru ise bu platolar da kademeli olarak alçalmak suretiyle yok olurlar. Bu bölgenin merkezinde doğu-batı istikametinde uzunluğu 180 km, genişliği ise 106 km olan Dağıstan Platosu yer alır. Bu bölgenin batısı daha yüksek ve engebeli olduğu için oraya nüfuz edilmesi de zordur. Ancak Hazar Denizi'ne doğru arazi yapısı daha yeknesak bir hal alır ve içine girilmesi daha kolaydır. İşte bu nedenle Doğu Kafkasya'da Rusya'ya karşı mukavemet daha çok 'ın ve Avarlar'ın yaşadıkları Daryal Geçidi'ne doğru olan kesimde daha şiddetli olmuştur.
Kafkasya'nın akarsuları genellikle kaynaklarını Kafkas dağlarının kar ve buzlarla örtülü tepelerinden alırlar. Derin vadiler oyarak dağlardan indikten sonra kaynaklarını zaten bu dağlardan alan Kuban, Terek, Sulak ve Kura nehirlerine kavuşurlar. Doğu Kafkasya'nın kuzeyi Terek ve Sulak nehirlerine rağmen bir bozkırdır. Bu bozkır ile dağlık Dağıstan arasındaki sınır aşağı yukarı Mahaçkale-Hasavyurt arasında uzanan çizgidir. Bu çizginin kuzeyindeki bozkırda ve Hazar Denizi kıyılarında Kumuklar otururlar. Buna karşılık dağlık bölgede Kafkasyalı yerli halklar yaşarlar.
Daryal geçidi
Kafkasya'nın iki önemli ve her zaman açık olan geçidi vardır. Bunlardan biri Daryal Geçidi'dir. Geçidin deniz seviyesinden yüksekliği 2379 metredir. Vladikafkas'ı Tiflis'e bağlayan ve Rusların "Gürcü Askeri Yolu" dedikleri yol da bu geçitten geçer. Yol aynı geçitte akmakta olan Terek Nehri'nin ana kolunu takip eder. Orta ve güney kesimleri üzerinde Osetler yaşarlar. Bu geçit Kafkasya'yı siyasi, askeri ve hattâ sosyal yönlerden iki ana parçaya ayırır. Gürcistan'ın Rusya'ya bağlanmasından sonra bu geçidin önemi daha da büyümüştür. Kafkasya'yı ele geçirmek isteyen Rusya için hem Gürcistan'la irtibatı sürekli açık tutmak ve hem de Batı Kafkasya'daki Çerkesler ve Abazalar ile Doğu Kafkasya'daki Çeçenler ve Dağıstanlılar arasındaki işbirliğini kesmek açısından hayati bir önem taşımaktaydı.
Derbent geçidi
Daryal'dan başka ikinci önemli geçit Derbent'tir. Bu geçit Hazar Denizi kıyısı boyunca uzanır ve genişliği 1.5 ile 30 km arasında değişir. Dağıstan'da bu iki geçit kadar önemli olmasa da Avar, Karayan, Sol ve Mamison geçitleri de bulunmaktadır.
Kuzey Kafkas bölgesi
![image]()
Adıgey: Haritada 1 nolu yer.
![image]()
Astrahan Oblastı: Haritada 2 nolu yer.
![image]()
Çeçenistan: Haritada 3 nolu yer.
![image]()
Dağıstan: Haritada 4 nolu yer.
![image]()
İnguşetya: Haritada 5 nolu yer.
![image]()
Kabardey-Balkar: Haritada 6 nolu yer.
![image]()
Kalmukya: Haritada 7 nolu yer.
![image]()
Karaçay-Çerkesya: Haritada 8 nolu yer.
![image]()
Krasnodar Krayı: Haritada 9 nolu yer.
![image]()
Kuzey Osetya-Alanya: Haritada 10 nolu yer.
![image]()
Stavropol Krayı: Haritada 11 nolu yer.
![image]()
Rostov Oblastı: Haritada 12 nolu yer.
![image]()
Volgograd Oblastı: Haritada 13 nolu yer.
Güney Kafkas bölgesi
Aşağıdaki ülkelerin tamamı Güney Kafkasya’da yer almaktadır:
Topraklarının bir kısmı Güney Kafkasya’da olan ülkeler ise şunlardır:
![image]()
Türkiye (Doğu Karadeniz’in Karadeniz dağları ile Çoruh ve Aras havzaları)![image]()
İran
Güney Kafkas bölgesi tanınmayan ülke
Kaynakça
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Kafkasya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Kafkasya Etnik Haritası 27 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Foto Muhabiri Russell Pollard adlı Artsakh (Dağlık Karabağ) Makaleleri ve Fotoğrafçılık[]
- ve Gürcistan ile ilgili seyahat ve diğerleri için Bilgi[]
- —Güney Kafkasya'da bir akademik dergi]
- BBC News: Bir bakışta Kuzey Kafkasya 26 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 8 Eylül 2005
- Kafkasya Gıda Güvenliği (FAO) 10 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kafkasya ve İran 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Encyclopædia Iranica
- Gürcü Biyolojik Çeşitlilik Veritabanı (checklists for ca. 11,000 plant and animal species) 17 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kafkasya haberleri 19 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kafkasya Karadeniz ve Hazar denizi arasinda yer alan Avrupa ve Asya nin sinirinda bulunan bolgenin ismi Kafkas siradaglarinda Avrupa nin en yuksek dagi olan ve Kafkas halklarinin sozlu edebiyatini olusturan Elbruz Dagi bu bolgede bulunmaktadir Kafkasya bolgesi siyasi ve cografi olarak Kuzey Kafkasya ve Guney Kafkasya olmak uzere ikiye ayrilir Guney Kafkasya bagimsiz ve egemen devletlerden olusmaktadir Kuzey Kafkasya ise Rusya icinde bulunmaktadir Kafkas siradaglariKafkasya 2021 Kafkasya adinin kokeniKafkas adinin nereden geldigiyle ilgili ilk aciklamalardan biri antik donem yazari Plinius a aittir Plinius Kafkas adinin kokeninin Iskit dilinde ak kar anlamina gelen Gracaucasus tan geldigini belirtmistir 1800 lu yillarda Kafkasya yi gezen ise Kafkas adinin Farsca kokenli oldugunu ve Farscada Kaf Dagi anlamina gelen Koh Kaf Kuh i Kaf sozcugunden kaynaklandigini iddia etmistir Romalilar ise bu bolgeyi Kavkasus olarak adlandirmistir Avrupa da 15 ve 16 yuzyillarda Kafkas adi Caucasus olarak gecmis ve bu kullanim gunumuze kadar gelmistir fakat bu kullanimlarda belirtilen Kafkasya gunumuzde Kuzey Kafkasya olarak anilan bolgeyi belirtiyor Guney Kafkasya bu tanima girmiyordu Guney Kafkasya yi belirtmek icin Kafkas otesi anlamindaki Transcaucasia sozcugu kullaniliyordu Yerli dillerdeki ismi Abhazca Kavkaz Kavkaz Adigece Kaukaz s Kʺaukʺaz s Arapca القوقاز al Qawqaz Avarca Kavkaz كافكاز Kavkaz Azerice Qafqaz Cerkesce Kaukaz Qawqaz Cecence Kavkaz Kavkaz Ermenice Կովկաս Kovkas Farsca قفقاز Qafqaz Gurcuce კავკასია K avk asia Ibranice קווקז Kavkaz Ingusca Kavkaz Kavkaz Karacay Balkarca Kavkaz Kavkaz Kurtce Qefqas Lakca Kkavkkaz Kkavkkaz Lazca K avk asia Lezgice Kavkaz K avk az Osetce Kavkaz Kavkaz Rusca Kavkaz Kavkaz Turkce Kafkas Kafkasya Yunanca Kaykasos Kaukasos Zazaca QewqasyaCografyaDogal sinirlarini batisinda Karadeniz dogusunda ise Hazar Denizi olusturur Kafkas Daglari Taman Yarimadasi ndan baslayip guneydogu istikametinde uzanarak Apseron Yarimadasi na ulasir Uzunlugu 1440 kilometreden fazladir Genisligi ise 50 ile 225 km arasinda degisir Genellikle iki veya uc sira halinde uzanir Bu sarp daglar batidan doguya dogru uc ana kisimdan olusur Birinci kisim Taman Yarimadasi ndan Kuban Irmagi nin kaynaklarina kadar uzanir ne kadar yukseklik 1000 metrenin altindadir Daha doguya dogru ise 1500 metrenin altina dusmez Orta Kafkasya ise Kuban Vadisi nden Daryal Gecidi ne kadar uzanir Daglarin en sarp ve yuksek kesimi buradadir Ayni zamanda daglar en fazla genislige de burada ulasirlar Yuksekligi 5642 metre olan Elbrus ve yine yuksekligi 5047 metre Kazbek burada yer alir Burada da buyuk kitlelerin hareketine elverisli gecit yoktur Boylece Bati ve Orta Kafkaslar sarp son derece engebeli ve gecit vermeyen ozellikleri nedeniyle Rusya ya karsi direnen Kafkasyalilarin son siginaklarini teskil etmistir Dogu Kafkaslar ise Daryal Gecidi nden Apseron Yarimadasi na kadar uzanir Burada daglar alcalir ve yayvanlasirlar Daha cok yuksek platolar egemen manzarayi teskil eder Hazar Denizi ne dogru ise bu platolar da kademeli olarak alcalmak suretiyle yok olurlar Bu bolgenin merkezinde dogu bati istikametinde uzunlugu 180 km genisligi ise 106 km olan Dagistan Platosu yer alir Bu bolgenin batisi daha yuksek ve engebeli oldugu icin oraya nufuz edilmesi de zordur Ancak Hazar Denizi ne dogru arazi yapisi daha yeknesak bir hal alir ve icine girilmesi daha kolaydir Iste bu nedenle Dogu Kafkasya da Rusya ya karsi mukavemet daha cok in ve Avarlar in yasadiklari Daryal Gecidi ne dogru olan kesimde daha siddetli olmustur Kafkasya nin akarsulari genellikle kaynaklarini Kafkas daglarinin kar ve buzlarla ortulu tepelerinden alirlar Derin vadiler oyarak daglardan indikten sonra kaynaklarini zaten bu daglardan alan Kuban Terek Sulak ve Kura nehirlerine kavusurlar Dogu Kafkasya nin kuzeyi Terek ve Sulak nehirlerine ragmen bir bozkirdir Bu bozkir ile daglik Dagistan arasindaki sinir asagi yukari Mahackale Hasavyurt arasinda uzanan cizgidir Bu cizginin kuzeyindeki bozkirda ve Hazar Denizi kiyilarinda Kumuklar otururlar Buna karsilik daglik bolgede Kafkasyali yerli halklar yasarlar Daryal gecidi Kafkasya nin iki onemli ve her zaman acik olan gecidi vardir Bunlardan biri Daryal Gecidi dir Gecidin deniz seviyesinden yuksekligi 2379 metredir Vladikafkas i Tiflis e baglayan ve Ruslarin Gurcu Askeri Yolu dedikleri yol da bu gecitten gecer Yol ayni gecitte akmakta olan Terek Nehri nin ana kolunu takip eder Orta ve guney kesimleri uzerinde Osetler yasarlar Bu gecit Kafkasya yi siyasi askeri ve hatta sosyal yonlerden iki ana parcaya ayirir Gurcistan in Rusya ya baglanmasindan sonra bu gecidin onemi daha da buyumustur Kafkasya yi ele gecirmek isteyen Rusya icin hem Gurcistan la irtibati surekli acik tutmak ve hem de Bati Kafkasya daki Cerkesler ve Abazalar ile Dogu Kafkasya daki Cecenler ve Dagistanlilar arasindaki isbirligini kesmek acisindan hayati bir onem tasimaktaydi Derbent gecidi Daryal dan baska ikinci onemli gecit Derbent tir Bu gecit Hazar Denizi kiyisi boyunca uzanir ve genisligi 1 5 ile 30 km arasinda degisir Dagistan da bu iki gecit kadar onemli olmasa da Avar Karayan Sol ve Mamison gecitleri de bulunmaktadir Kuzey Kafkas bolgesi Rusya nin ozerk cumhuriyetleriAdigey Haritada 1 nolu yer Astrahan Oblasti Haritada 2 nolu yer Cecenistan Haritada 3 nolu yer Dagistan Haritada 4 nolu yer Ingusetya Haritada 5 nolu yer Kabardey Balkar Haritada 6 nolu yer Kalmukya Haritada 7 nolu yer Karacay Cerkesya Haritada 8 nolu yer Krasnodar Krayi Haritada 9 nolu yer Kuzey Osetya Alanya Haritada 10 nolu yer Stavropol Krayi Haritada 11 nolu yer Rostov Oblasti Haritada 12 nolu yer Volgograd Oblasti Haritada 13 nolu yer Guney Kafkas bolgesi Asagidaki ulkelerin tamami Guney Kafkasya da yer almaktadir Azerbaycan Ermenistan Gurcistan Topraklarinin bir kismi Guney Kafkasya da olan ulkeler ise sunlardir Turkiye Dogu Karadeniz in Karadeniz daglari ile Coruh ve Aras havzalari IranGuney Kafkas bolgesi taninmayan ulke Abhazya Guney OsetyaKaynakca a b c d e Nijman Jan 2020 Geography Realms Regions and Concepts 20 bas Wiley ISBN 978 1119607410 WWF Turkiye 28 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2024 Ayrica bakinizKuzey Kafkasya Guney Kafkasya Kafkasya halklari Kafkasya Emirligi Kafkas dilleriDis baglantilarWikimedia Commons ta Kafkasya ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kafkasya Etnik Haritasi 27 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Foto Muhabiri Russell Pollard adli Artsakh Daglik Karabag Makaleleri ve Fotografcilik olu kirik baglanti ve Gurcistan ile ilgili seyahat ve digerleri icin Bilgi olu kirik baglanti Guney Kafkasya da bir akademik dergi BBC News Bir bakista Kuzey Kafkasya 26 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 8 Eylul 2005 Kafkasya Gida Guvenligi FAO 10 Agustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kafkasya ve Iran 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Iranica Gurcu Biyolojik Cesitlilik Veritabani checklists for ca 11 000 plant and animal species 17 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kafkasya haberleri 19 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde