Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Argentinosaurus ("Arjantin kertenkelesi"), Geç Kretase döneminde Güney Amerika'da yaşamış bir sauropod dinozor cinsi. Bilinen en büyük dinozorlardan biridir.
| Argentinosaurus | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 İskelet rekonstrüksiyonu | |||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||||||||
| †A. huinculensis Bonaparte & Coria, 1993 | |||||||||||||||||||||||
Keşif ve adlandırma
Argentinosaurus, 1987 yılında Guillermo Heredia adında bir çiftçi tarafından Neuquén eyaletindeki çiftlik arazisinde keşfedilen titanosaurid bir dinozor cinsidir. Bu fosiller Heredia tarafından ilk önce taşlaşmış kütük sanıldı. Örnek fosil parçalı ve eksiktir; birkaç kaburga, sağrı ve sırt omurlarının bir bölümü, uyluk kemiği ve kaval kemiğinden oluşur. 1993 yılında paleontologlar J. Bonaparte ve R. Coria tarafından fosil kalıntılar tanımlandı. Cins adı, Arjantin'in Latince adı argentum ile Antik Yunanca kertenkele anlamına gelen sauros sözcüklerinden oluşur. Tür adı huinculensis ise fosilin bulunduğu yerleşim birimine atıfta bulunur.
Tanım
Boyut
Argentinosaurus'un boyutlarını belirlemek, canlının fosilinin eksik olmasından ötürü zor olsa da yeryüzünde yaşamış en büyük canlılar arasındaydı. Bu sorunu aşmak için daha tam iskelete sahip ufak akrabalarının kalıntılarıyla Argentinosaurus'unkiler karşılaştırıldı. Bu dev canlının kaval kemiği, uyluk kemiği ve gövde omurları üzerinden beden boyutları kestirilmeye çalışıldı.
1994 yılında Gregory S. Paul tarafından 30-35 metre uzunluğunda bir Argentinosaurus rekonstrüksiyonu yapıldı. Aynı yıl J. Bonaparte ve R. Coria, hayvanın gövde uzunluğunun 7 metre, arka bacağının 4,5 metre ve toplam uzunluğunun da 30 metreyi bulabildiğini tahmin etti. Kenneth Carpenter tarafından daha tam bir iskeleti olan Saltasaurus baz alınarak karşılaştırmalı analizle Argentinosaurus'un 30 metre uzunluğa sahip olduğu kestirildi.
Argentinosaurus'un kütlesi için de çalışmalar yapılmıştır. Gregory S. Paul'ün tahmini 80-100 ton arasına denk gelirken, Mazzetta ve ark. ise 60-88 ton aralığını verir.
Uzuvlar
Argentinosaurus'un tam bir uyluk kemiğinin yaklaşık 2,5 metre uzunluğa sahip olduğu düşünüldü. Uyluk kemiği en kesiti çevresi en dar yerinde 1,18 metre uzunluktadır. Holotip örneğin, kaval kemiği de 1,55 metre uzunluktadır.
Sınıflandırma
González Riga ve ark. (2019) Argentinosaurus'un Lognkosauria ait olduğunu buldu; bu grubun Titanosauria içerisinde Rinconsauria ile beraber Colossosauria adını verdikleri daha büyük bir klad oluşturdukları saptandı.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Paleobiyoloji
Argentinosaurus ve diğer sauropodların dev boyutlarının pek çok etkenin kombinasyonuyla olanaklı duruma geldiği düşünüldü. Uzun boyunlarının olması ve çiğnemeye gerek duymamaları sayesinde hızlı ve verimli beslenmeleri, çok sayıda yavru üreterek popülasyonu tazeleme özelliği ve hızlı büyüme bu etkenlere dahildir. Dev boyutun birtakım avantajları da vardır, özellikle avcı dinozorlara karşı kesin bir caydırıcılık ve besinleri etkili ve uzun süreli sindirip yeterli enerji çıkarmak için bolca yer olması sayılabilir.
Sauropodların büyüme hızları da çalışmalara konu olmuştur. Argentinosaurus'un büyüme hızının yüksek olsa da günümüzdeki deniz memelilerinin büyüme hızlarından düşük olduğu tahmin edilmektedir. Örneğin mavi balina 66,00 kg/gün'lük büyüme oranıyla Argentinosaurus'un 55,638 kg/gün'lük oranını aşmaktadır.
Dev boyutlarıyla ünlü sauropodların hareket şekilleri ve hızları da bilimsel alanda çalışılan konulardandır. Manchester Üniversitesi'nden bir ekip bilgisayar modelleri kullanarak bu dev canlının yürüme hızını belirlediler. Yaklaşık olarak 7,2 km/h hızla hareket ettiği belirlendi. Özellikle titanosaurların büyük kütlelerinin hayvanların hareket yeteneklerine önemli kısıtlamalar getirdiği çalışmalarda gösterildi, örnek olarak eklem hareket açısı, iskelet yapısı gibi anatomik noktalarda bu gözlendi. Argentinosaurus'tan daha büyük kara hayvanları yaşamış olabilir, ama bu ancak beden yapılarındaki belli evrimsel değişiklikler yapılırsa olanaklı olabilirdi.
Paleoekoloji
Argentinosaurus Arjantin'in Neuquén eyaletinde keşfedildi. Fosiller, Neuquén Grubu içindeki Río Limay altgrubu Huincul formasyonu içinde bulundu. Huincul formasyonu sarımsı ve yeşilimsi, ince-orta daneli kumtaşlarından oluşur ki bir bölümü tüflüdür. Bu çökeller, örgülü akarsu yapılarını temsil etmektedir.Mapusaurus, Skorpiovenator ve Aoniraptor gibi dinozorlarla ve Neosuchia grubundan timsahlarla yan yana yaşamışlardır.
Kaynakça
- ^ Prothero, Donald R. (2015). The story of life in 25 fossils : tales of intrepid fossil hunters and the wonders of evolution. New York: COLUMBIA UNIVERSITY PRESS. ss. 79-82.
- ^ Paul, Gregory. (PDF). gspauldino.com/. The science and art of Gregory S. Paul. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Appenzeller, Tim. (PDF). gspauldino.com/. Research News. 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Carpenter, Kenneth. (PDF). www.gardenparkdinos.com. . New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ MAZZETTA, GERARDO V.; CHRISTIANSEN, PER; FARINA, RICHARD A. (PDF). www.miketaylor.org.uk/. Historical Biology. 25 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Gregory, Paul. (PDF). ANNALS OF CARNEGIE MUSEUM. ANNALS OF CARNEGIE MUSEUM. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ RIGA, BERNARDO J. GONZÁLEZ; LAMANNA, MATTHEW C.; OTERO, ALEJANDRO; ORTIZ DAVID, LEONARDO D.; KELLNER, ALEXANDER W.A.; IBIRICU, LUCIO M. . www.scielo.br/. Anais da Academia Brasileira de Ciências. 17 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sander, P. Martin; ve diğerleri. . www.ncbi.nlm.nih.gov/. National Library of Medicine. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Brett-Surman, M. K.; Holtz, Thomas R.; Farlow, James O. (2012). The Complete Dinosaur. Indiana: Indiana University Press. s. 528. ISBN .
- ^ Editors, Editors. "Scientists digitally reconstruct giant steps taken by dinosaurs". www.manchester.ac.uk/. The University of Manchester. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2023.
- ^ Sellers, William İrvin; Margetts, Lee; Coria, Rodolfo Anibal; Manning, Phillip Lars. "March of the Titans: The Locomotor Capabilities of Sauropod Dinosaurs". www.ncbi.nlm.nih.gov/. National Library of Medicine. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ekim 2023.
- ^ Leanza, Hector A.; Apesteguia, Sebastian; Novasc, Fernando E.; de la Fuente, Marcelo S. . www.researchgate.com. Researchgate. 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Rainoldi, Ana Laura. . www.researchgate.com. Researchgate. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Fernbank.edu -Atlanta14 Nisan 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Argentinosaurus12 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Argentinosaurus Arjantin kertenkelesi Gec Kretase doneminde Guney Amerika da yasamis bir sauropod dinozor cinsi Bilinen en buyuk dinozorlardan biridir Argentinosaurus Yasadigi donem araligi 96 2 92 19 myo PreYeYeOSDCPTJKPgN Iskelet rekonstruksiyonuBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaAlt takim SauropodomorphaKlad SauropodaKlad Klad TitanosauriaKlad Klad Cins Argentinosaurus Bonaparte amp Coria 1993Tip tur A huinculensisBonaparte amp Coria 1993Kesif ve adlandirmaBoyut karsilastirmasi Argentinosaurus 1987 yilinda Guillermo Heredia adinda bir ciftci tarafindan Neuquen eyaletindeki ciftlik arazisinde kesfedilen titanosaurid bir dinozor cinsidir Bu fosiller Heredia tarafindan ilk once taslasmis kutuk sanildi Ornek fosil parcali ve eksiktir birkac kaburga sagri ve sirt omurlarinin bir bolumu uyluk kemigi ve kaval kemiginden olusur 1993 yilinda paleontologlar J Bonaparte ve R Coria tarafindan fosil kalintilar tanimlandi Cins adi Arjantin in Latince adi argentum ile Antik Yunanca kertenkele anlamina gelen sauros sozcuklerinden olusur Tur adi huinculensis ise fosilin bulundugu yerlesim birimine atifta bulunur TanimBoyut Argentinosaurus un boyutlarini belirlemek canlinin fosilinin eksik olmasindan oturu zor olsa da yeryuzunde yasamis en buyuk canlilar arasindaydi Bu sorunu asmak icin daha tam iskelete sahip ufak akrabalarinin kalintilariyla Argentinosaurus unkiler karsilastirildi Bu dev canlinin kaval kemigi uyluk kemigi ve govde omurlari uzerinden beden boyutlari kestirilmeye calisildi 1994 yilinda Gregory S Paul tarafindan 30 35 metre uzunlugunda bir Argentinosaurus rekonstruksiyonu yapildi Ayni yil J Bonaparte ve R Coria hayvanin govde uzunlugunun 7 metre arka bacaginin 4 5 metre ve toplam uzunlugunun da 30 metreyi bulabildigini tahmin etti Kenneth Carpenter tarafindan daha tam bir iskeleti olan Saltasaurus baz alinarak karsilastirmali analizle Argentinosaurus un 30 metre uzunluga sahip oldugu kestirildi Argentinosaurus un kutlesi icin de calismalar yapilmistir Gregory S Paul un tahmini 80 100 ton arasina denk gelirken Mazzetta ve ark ise 60 88 ton araligini verir Uzuvlar Argentinosaurus un tam bir uyluk kemiginin yaklasik 2 5 metre uzunluga sahip oldugu dusunuldu Uyluk kemigi en kesiti cevresi en dar yerinde 1 18 metre uzunluktadir Holotip ornegin kaval kemigi de 1 55 metre uzunluktadir SiniflandirmaGonzalez Riga ve ark 2019 Argentinosaurus un Lognkosauria ait oldugunu buldu bu grubun Titanosauria icerisinde Rinconsauria ile beraber Colossosauria adini verdikleri daha buyuk bir klad olusturduklari saptandi Futalognkosaurus Argentinosaurus PaleobiyolojiArgentinosaurus ve diger sauropodlarin dev boyutlarinin pek cok etkenin kombinasyonuyla olanakli duruma geldigi dusunuldu Uzun boyunlarinin olmasi ve cignemeye gerek duymamalari sayesinde hizli ve verimli beslenmeleri cok sayida yavru ureterek populasyonu tazeleme ozelligi ve hizli buyume bu etkenlere dahildir Dev boyutun birtakim avantajlari da vardir ozellikle avci dinozorlara karsi kesin bir caydiricilik ve besinleri etkili ve uzun sureli sindirip yeterli enerji cikarmak icin bolca yer olmasi sayilabilir Sauropodlarin buyume hizlari da calismalara konu olmustur Argentinosaurus un buyume hizinin yuksek olsa da gunumuzdeki deniz memelilerinin buyume hizlarindan dusuk oldugu tahmin edilmektedir Ornegin mavi balina 66 00 kg gun luk buyume oraniyla Argentinosaurus un 55 638 kg gun luk oranini asmaktadir Dev boyutlariyla unlu sauropodlarin hareket sekilleri ve hizlari da bilimsel alanda calisilan konulardandir Manchester Universitesi nden bir ekip bilgisayar modelleri kullanarak bu dev canlinin yurume hizini belirlediler Yaklasik olarak 7 2 km h hizla hareket ettigi belirlendi Ozellikle titanosaurlarin buyuk kutlelerinin hayvanlarin hareket yeteneklerine onemli kisitlamalar getirdigi calismalarda gosterildi ornek olarak eklem hareket acisi iskelet yapisi gibi anatomik noktalarda bu gozlendi Argentinosaurus tan daha buyuk kara hayvanlari yasamis olabilir ama bu ancak beden yapilarindaki belli evrimsel degisiklikler yapilirsa olanakli olabilirdi PaleoekolojiArgentinosaurus Arjantin in Neuquen eyaletinde kesfedildi Fosiller Neuquen Grubu icindeki Rio Limay altgrubu Huincul formasyonu icinde bulundu Huincul formasyonu sarimsi ve yesilimsi ince orta daneli kumtaslarindan olusur ki bir bolumu tufludur Bu cokeller orgulu akarsu yapilarini temsil etmektedir Mapusaurus Skorpiovenator ve Aoniraptor gibi dinozorlarla ve Neosuchia grubundan timsahlarla yan yana yasamislardir Kaynakca Prothero Donald R 2015 The story of life in 25 fossils tales of intrepid fossil hunters and the wonders of evolution New York COLUMBIA UNIVERSITY PRESS ss 79 82 Paul Gregory PDF gspauldino com The science and art of Gregory S Paul 6 Mart 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Appenzeller Tim PDF gspauldino com Research News 22 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Carpenter Kenneth PDF www gardenparkdinos com New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 8 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2023 MAZZETTA GERARDO V CHRISTIANSEN PER FARINA RICHARD A PDF www miketaylor org uk Historical Biology 25 Subat 2009 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Gregory Paul PDF ANNALS OF CARNEGIE MUSEUM ANNALS OF CARNEGIE MUSEUM 28 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi RIGA BERNARDO J GONZALEZ LAMANNA MATTHEW C OTERO ALEJANDRO ORTIZ DAVID LEONARDO D KELLNER ALEXANDER W A IBIRICU LUCIO M www scielo br Anais da Academia Brasileira de Ciencias 17 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Sander P Martin ve digerleri www ncbi nlm nih gov National Library of Medicine 20 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Brett Surman M K Holtz Thomas R Farlow James O 2012 The Complete Dinosaur Indiana Indiana University Press s 528 ISBN 978 0 253 00849 7 Editors Editors Scientists digitally reconstruct giant steps taken by dinosaurs www manchester ac uk The University of Manchester 29 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2023 Sellers William Irvin Margetts Lee Coria Rodolfo Anibal Manning Phillip Lars March of the Titans The Locomotor Capabilities of Sauropod Dinosaurs www ncbi nlm nih gov National Library of Medicine 2 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ekim 2023 Leanza Hector A Apesteguia Sebastian Novasc Fernando E de la Fuente Marcelo S www researchgate com Researchgate 17 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Rainoldi Ana Laura www researchgate com Researchgate 7 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Dis baglantilarFernbank edu Atlanta14 Nisan 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Argentinosaurus12 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde