Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin listelenen bazıları olmayabilir. (Nisan 2019) () |
Arkadaşlık, bir kişilerarası ilişkidir, birbirlerine karşı sevgi ve gösteren kimselerin kurduğu sosyal ve duygusal bağdır.
Arkadaşlık, iletişim, sosyoloji, sosyal psikoloji, antropoloji ve felsefe gibi akademik alanlarda incelenmiştir. , , ve bağlanma teorisi dahil olmak üzere çeşitli akademik arkadaşlık teorileri önerilmiştir.
Kökeni
Türkçe kökenli bir sözcüktür, arka çıkmak deyiminde kullandığımız arka zahîr, hâmi, yardımcı ile bağlantılı görünmektedir. Buna göre arkadaş birbirine arka (destek) olan insanları ifade etmek üzere arka isim köküne ortaklık bildiren +daş ekinin getirilmesiyle türetilmiştir.
Halk etimolojisine dayalı bir açıklamaya göre ise arkadaş kelimesinin kökeni şöyledir: Eski Türklerde askerler savaşırken arkadan gelecek herhangi bir saldırıyı kontrol edebilmek için sırtlarını bir ağaca, kaya veya taşa vererek ok atarlarmış. Genelde bozkır hayatı yaşadıkları için bu sırt dayanan nesne genelde bir taş veya kaya olurmuş. Yıllar sonra bu sırt dayanan taşın ismi "arka-taş" iken arkadaş şeklinde yerleşmiş, bugün de iletişim içinde olunan ve samimiyetine güvenilen kişilere verilen isimdir.
Arkadaşın eş anlamlıları ise bacanak, dost, eş, tomdaş, yoldaş sözcükleridir. Anadolu ağızlarında arkadaş anlamında abbap, adaş, agadaş, agilik, ağoş, ardeç, arkeş, ayahtaş, ayegen, bağdaşık, bıllalık, cöñer, cura, eci, gada, gağa, gardaşlık, geyz, gıyız, hentoş, icam, iyan (iğen), kafar, kakadak, karayen, kıdım, öğür, sabadaş, sağdıç (sadış), sıñarı, yanaşıh sözcükleri tespit edilmiştir.
Anadolu sahasında tarihî metinlerde arkadaş anlamında eş (iş), koldaş, koştaş, sıñarı, uya sözcükleri kaydedilmiştir. Ayrıca Osmanlıca celîs, musahib, refik, hemdem, hempâ, yâr sözcükleri de bu anlamda kullanılmıştır.
Türk lehçelerinde arkadaş anlamında adaş, dost, ipteş, yoldaş gibi kelimeler kullanılmaktadır. Ancak Türk dilinin tarihî ve bugünkü kollarında arkadaş anlamında kullanılan sözcükler bunlarla sınırlı değildir. Mesela Azerbaycan'da konuşma dilinde arkadaş anlamında erkeklere atfen qaqaş sözcüğünün kullanılması yaygındır. Türkçede yakın arkadaş olan ergenler birbirlerine kanka da demektedirler.
Notlar
- ^ Sözcüğün Çingenece konkadan veya Türkçe kan kardeşi sözcüğünden geldiği yönünde görüşler varsa da bunlar sağlam kaynaklara dayanmamaktadır. Nişanyan sözcüğün Çingene dilinden alınma olduğu görüşüne ilaveten sözcüğün ilk defa Metin Kaçan'ın Ağır Roman'ında geçtiğini belirtse de, bu sözcüğe daha eski bir kitap olan Latife Tekin'in Buzdan Kılıçlar (1989) adlı kitabında (s. 36) rastlanılmaktadır. Sözcüğün Eski Türkçeden beri benzer ve yakın anlamlara gelen varyantları bulunmaktadır: Eski Türkçe kang baba > kaka baba (Türkmence), qağa ağabey; amca (Azerice), qaqaş / qaqa arkadaş (erkeklere atfen) (Azerice), kaka ağabey (Kırıkla *Dinar -Afyon, *Gerze -Sinop), kaka erkek kardeş (Salda *Yeşilova -Burdur), gaga ağabey (Çiftlik, Sütlaç, Çığrı, Başmakçı *Dinar -Afyon, *Eşme, Karahallı -Uşak, Gönen, Kozluca, *Keçiborlu -Isparta, Çamköy *Gölhisar, Çuvallı, Kavak *Yeşilova, Başpınar *Tefenni -Burdur, Söğüt *Honaz, Eziler *Güney, Darıveren *Acıpayam, Bulkaz, Çıtak, Emircik *Çivril -Denizli, -Çanakkale, Balçıkhisar -Eskişehir, -Bolu, Tergili *Bafra -Samsun, *Kemaliye, *Kemah -Erzincan, Yukarıkale, Hacıilyas *Koyulhisar -Sivas, Çiğil -Konya, *Elmalı, Kapaklı *Kaş -Antalya), gakko erkek kardeş (Harput -Elazığ)
Kaynakça
- ^ Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
- ^ NTV Haber Web Sitesi, 18.10.22 Arkadaş Eş Anlamlısı - Arkadaş Kelimesinin Eş Anlamlısı Nedir?
- ^ Pamukkale Üniversitesi İngilizce Sözlük
- ^ TDK Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü
- ^ TDK Tarama Sözlüğü
- ^ . 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2019.
- ^ Kültür Bakanlığı Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (editör: A. B. Ercilasun
- ^ PAÜ Azerice Sözlük
- ^ TDK Güncel Türkçe Sözlük
Ayrıca bakınız
 | Sosyoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Nisan 2019 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Arkadaslik bir kisilerarasi iliskidir birbirlerine karsi sevgi ve gosteren kimselerin kurdugu sosyal ve duygusal bagdir Arkadaslik Arkadaslik iletisim sosyoloji sosyal psikoloji antropoloji ve felsefe gibi akademik alanlarda incelenmistir ve baglanma teorisi dahil olmak uzere cesitli akademik arkadaslik teorileri onerilmistir Kokeni Turkce kokenli bir sozcuktur arka cikmak deyiminde kullandigimiz arka zahir hami yardimci ile baglantili gorunmektedir Buna gore arkadas birbirine arka destek olan insanlari ifade etmek uzere arka isim kokune ortaklik bildiren das ekinin getirilmesiyle turetilmistir Halk etimolojisine dayali bir aciklamaya gore ise arkadas kelimesinin kokeni soyledir Eski Turklerde askerler savasirken arkadan gelecek herhangi bir saldiriyi kontrol edebilmek icin sirtlarini bir agaca kaya veya tasa vererek ok atarlarmis Genelde bozkir hayati yasadiklari icin bu sirt dayanan nesne genelde bir tas veya kaya olurmus Yillar sonra bu sirt dayanan tasin ismi arka tas iken arkadas seklinde yerlesmis bugun de iletisim icinde olunan ve samimiyetine guvenilen kisilere verilen isimdir Arkadasin es anlamlilari ise bacanak dost es tomdas yoldas sozcukleridir Anadolu agizlarinda arkadas anlaminda abbap adas agadas agilik agos ardec arkes ayahtas ayegen bagdasik billalik coner cura eci gada gaga gardaslik geyz giyiz hentos icam iyan igen kafar kakadak karayen kidim ogur sabadas sagdic sadis sinari yanasih sozcukleri tespit edilmistir Anadolu sahasinda tarihi metinlerde arkadas anlaminda es is koldas kostas sinari uya sozcukleri kaydedilmistir Ayrica Osmanlica celis musahib refik hemdem hempa yar sozcukleri de bu anlamda kullanilmistir Turk lehcelerinde arkadas anlaminda adas dost iptes yoldas gibi kelimeler kullanilmaktadir Ancak Turk dilinin tarihi ve bugunku kollarinda arkadas anlaminda kullanilan sozcukler bunlarla sinirli degildir Mesela Azerbaycan da konusma dilinde arkadas anlaminda erkeklere atfen qaqas sozcugunun kullanilmasi yaygindir Turkcede yakin arkadas olan ergenler birbirlerine kanka da demektedirler Notlar Sozcugun Cingenece konkadan veya Turkce kan kardesi sozcugunden geldigi yonunde gorusler varsa da bunlar saglam kaynaklara dayanmamaktadir Nisanyan sozcugun Cingene dilinden alinma oldugu gorusune ilaveten sozcugun ilk defa Metin Kacan in Agir Roman inda gectigini belirtse de bu sozcuge daha eski bir kitap olan Latife Tekin in Buzdan Kiliclar 1989 adli kitabinda s 36 rastlanilmaktadir Sozcugun Eski Turkceden beri benzer ve yakin anlamlara gelen varyantlari bulunmaktadir Eski Turkce kang baba gt kaka baba Turkmence qaga agabey amca Azerice qaqas qaqa arkadas erkeklere atfen Azerice kaka agabey Kirikla Dinar Afyon Gerze Sinop kaka erkek kardes Salda Yesilova Burdur gaga agabey Ciftlik Sutlac Cigri Basmakci Dinar Afyon Esme Karahalli Usak Gonen Kozluca Keciborlu Isparta Camkoy Golhisar Cuvalli Kavak Yesilova Baspinar Tefenni Burdur Sogut Honaz Eziler Guney Dariveren Acipayam Bulkaz Citak Emircik Civril Denizli Canakkale Balcikhisar Eskisehir Bolu Tergili Bafra Samsun Kemaliye Kemah Erzincan Yukarikale Haciilyas Koyulhisar Sivas Cigil Konya Elmali Kapakli Kas Antalya gakko erkek kardes Harput Elazig Kaynakca Es ve Yakin Anlamli Kelimeler Sozlugu NTV Haber Web Sitesi 18 10 22 Arkadas Es Anlamlisi Arkadas Kelimesinin Es Anlamlisi Nedir Pamukkale Universitesi Ingilizce Sozluk TDK Turkiye Turkcesi Agizlari Sozlugu TDK Tarama Sozlugu 25 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2019 Kultur Bakanligi Karsilastirmali Turk Lehceleri Sozlugu editor A B Ercilasun PAU Azerice Sozluk TDK Guncel Turkce SozlukAyrica bakinizSosyobiyoloji Kan kardes Boston evliligi Hayali arkadas Yakin iliski Platonik ask Sosyoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz