Arnavutça, ait olduğu Hint-Avrupa Dil Ailesi'ne ait özellikler barındırmasına rağmen bulunduğu grup içinde yalıtılmış bir haldedir. Arnavutçanın dahil olduğu bu grupta konuşulmaya devam eden diğer diller Ermenice ve Yunanca'dır. Dilin kökeni hakkındaki ilk çalışmaları yapan ve Arnavutçanın Hint-Avrupa Dil Ailesi'ne mensup olduğunu kanıtlayan kişi Alman filolog Franz Bopp'dur. Arnavutçanın, eski zamanlarda Balkanlar'da konuşulan bir dil olan İlir diliyle bağlantısı olup olmadığı sıklıkla tartışılan bir konudur.
Dilin Kökeni ve Yazılı İlk Örnekler
Arnavutçada gözlenen kültürel değişimler ilk olarak Arnavutluk'un kuzeyinde yoğunlaşan Katoliklerin ve güneydeki Ortodoks kiliselerinin metinlerinde ortaya çıkmıştır. Martin Luther'in Alman dili için yaptığı çalışmalardan etkilenen ve ilham alan din adamı Gjon Buzuku, aynı şeyi Arnavutça için geçerli kılmaya çalışmış ve bu uğurda yürüttüğü eylemler Protestan reformuna yol açmıştır. Gjon Buzuku tarafından 1555 yılında yazılan Meshari adlı yapıt, Orta Çağ boyunca Arnavut dilinde oluşturulmuş ilk edebi eserlerden biridir.
Dilin içeriği ve bulunduğu durum incelendiğinde, henüz çözülemeyen bir erken yazılı dönem geleneğine bağlı olduğu anlaşılır. Buna rağmen eldeki verilere göre 14. yüzyıldan önce Arnavut dilinde yazılmış bir yazılı metin olduğuna dair herhangi bir kanıt yoktur. Antivari başpiskoposu Fransız 1332'de Latince olarak yazdığı bir raporda, Arnavutların kitaplarında Latin harfleri kullandıklarını ancak dillerinin Latinceden oldukça farklı olduğunu ifade etmiştir.
Durrës piskoposu tarafından 1462 yılında yazılmış Latince bir metnin içinde geçen Arnavutça yazılı vaftiz formülü ve Arnavutluk'a seyahat etmiş bir Alman olan tarafından 1497 yılında yazılmış olan bir sözlük; Arnavutça olarak yazılmış metinlerin ilk örneklerindendir. Bu tarihlerde yalnızca dini konularda değil, tarihi bilgiler içeren metinler de yazılmıştır.
1592 yılında Lekë Matrënga tarafından Hristiyan öğretilerini temel alan bir kitap yazılmış; ise 1618 yılında Hristiyan Doktrini ve 1621 yılında Romanum Ritüeli adını taşıyan eserleri oluşturmuştur. 1636 yılında Arnavut nesrinin ve şiirinin ilk temsilcisi olan için bir özür yazmıştır.
20 ve 21. yüzyılın en tanınmış Arnavut yazarı İsmail Kadare'dir. Kadare, birkaç kez Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmiş ve bunun bir sonucu olarak dünya çapında üne kavuşmuştur.
Arnavutluk ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arnavutca ait oldugu Hint Avrupa Dil Ailesi ne ait ozellikler barindirmasina ragmen bulundugu grup icinde yalitilmis bir haldedir Arnavutcanin dahil oldugu bu grupta konusulmaya devam eden diger diller Ermenice ve Yunanca dir Dilin kokeni hakkindaki ilk calismalari yapan ve Arnavutcanin Hint Avrupa Dil Ailesi ne mensup oldugunu kanitlayan kisi Alman filolog Franz Bopp dur Arnavutcanin eski zamanlarda Balkanlar da konusulan bir dil olan Ilir diliyle baglantisi olup olmadigi siklikla tartisilan bir konudur Dilin Kokeni ve Yazili Ilk OrneklerArnavutcada gozlenen kulturel degisimler ilk olarak Arnavutluk un kuzeyinde yogunlasan Katoliklerin ve guneydeki Ortodoks kiliselerinin metinlerinde ortaya cikmistir Martin Luther in Alman dili icin yaptigi calismalardan etkilenen ve ilham alan din adami Gjon Buzuku ayni seyi Arnavutca icin gecerli kilmaya calismis ve bu ugurda yuruttugu eylemler Protestan reformuna yol acmistir Gjon Buzuku tarafindan 1555 yilinda yazilan Meshari adli yapit Orta Cag boyunca Arnavut dilinde olusturulmus ilk edebi eserlerden biridir Dilin icerigi ve bulundugu durum incelendiginde henuz cozulemeyen bir erken yazili donem gelenegine bagli oldugu anlasilir Buna ragmen eldeki verilere gore 14 yuzyildan once Arnavut dilinde yazilmis bir yazili metin olduguna dair herhangi bir kanit yoktur Antivari baspiskoposu Fransiz 1332 de Latince olarak yazdigi bir raporda Arnavutlarin kitaplarinda Latin harfleri kullandiklarini ancak dillerinin Latinceden oldukca farkli oldugunu ifade etmistir Durres piskoposu tarafindan 1462 yilinda yazilmis Latince bir metnin icinde gecen Arnavutca yazili vaftiz formulu ve Arnavutluk a seyahat etmis bir Alman olan tarafindan 1497 yilinda yazilmis olan bir sozluk Arnavutca olarak yazilmis metinlerin ilk orneklerindendir Bu tarihlerde yalnizca dini konularda degil tarihi bilgiler iceren metinler de yazilmistir 1592 yilinda Leke Matrenga tarafindan Hristiyan ogretilerini temel alan bir kitap yazilmis ise 1618 yilinda Hristiyan Doktrini ve 1621 yilinda Romanum Ritueli adini tasiyan eserleri olusturmustur 1636 yilinda Arnavut nesrinin ve siirinin ilk temsilcisi olan icin bir ozur yazmistir 20 ve 21 yuzyilin en taninmis Arnavut yazari Ismail Kadare dir Kadare birkac kez Nobel Edebiyat Odulu ne aday gosterilmis ve bunun bir sonucu olarak dunya capinda une kavusmustur Arnavutluk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz